Modele konkurencji
rynkowej – konkurencja
doskonała
Modele konkurencji
rynkowej – konkurencja
doskonała
Plan wykładu
1. Definicja
i
rodzaje
struktur
rynkowych
2. Cechy konkurencji doskonałej
3. Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim
okresie
4. Decyzje przedsiębiorstwa w długim
okresie
5. Krzywa podaży dla gałęzi
Definicja i rodzaje struktur
rynkowych
Gałąź
jest
zbiorem
wszystkich
przedsiębiorstw, które wytwarzają te
sam produkt.
Struktura rynkowa
jest wyznaczana na
podstawie:
liczbę firm działających na rynku
możliwości wejścia nowych firm na rynek
stopnia zróżnicowania produktów
możliwości wpływania przez firmy na
cenę
Wyróżnia się następujące
rodzaje
struktur rynkowych
:
konkurencję doskonałą
konkurencję monopolistyczną
oligopol
monopol
Trzy ostatnie struktury określa się
jako
konkurencję niedoskonałą
.
Cechy konkurencji
doskonałej
Konkurencja
doskonała
charakteryzuje się:
1. Na rynku występuje
bardzo wielu
sprzedających
i
kupujących
.
Każdy
z producentów posiada znikomy
udział
w rynku i zmiana przez nich wielkości
produkcji nie wpływa na zmianę
rynkowej podaży.
2.
Oferowany na rynku
produkt jest
homogeniczny
(jednorodny,
standaryzowany,
identyczny).
W
związku z tym sprzedający nie mogą
na rynku konkurować ze względu na
cechy produktu. Reklama jest więc
zbędna.
3.
Cena na rynku jest taka sama.
Rynek
jest dawcą ceny, zaś sprzedający
są jej biorcą
i nie mają na jej
ustalanie żadnego wpływu.
4.
Rynek jest przejrzysty
. Klienci
posiadają doskonałą informację
o cechach, cenie i dostępności
produktu, zaś sprzedający o gustach
i preferencjach konsumentów oraz
o kosztach.
5.
Istnieje
łatwość wejścia na rynek
i wyjścia z niego
oraz doskonała
mobilność czynników wytwórczych
pomiędzy gałęziami.
6.
Funkcja
popytu
na
produkty
pojedynczego
przedsiębiorstwa
jest
pozioma
(doskonale
elastyczna)
i pokrywa się z funkcją utargu (przychodu) krańcowego
Wielkość
produkcji
(Q)
Cena (P)
Utarg
(przychó
d)
całkowity
(TR=P*Q)
Utarg
(przychó
d)
krańcow
y (MR)
0
0
1
20
20
20
2
20
40
20
3
20
60
20
4
20
80
20
5
20
100
20
6
20
120
20
7
20
140
20
8
20
160
20
9
20
180
20
10
20
200
20
ilość dobra (Q)
2
0
ce
n
a
(
P
)
i
u
ta
rg
(
p
rz
y
ch
ó
d
)
kr
a
ń
co
w
y
(M
R
)
D = MR
Decyzje przedsiębiorstwa
w krótkim okresie
Optimum ekonomiczne i
opłacalność produkcji w krótkim
okresie
W warunkach
konkurencji
doskonałej cenę
narzuca rynek. Przy
cenie p
0
funkcja
utargu krańcowego
przebiega w pozycji
MR
0
.
Przecina się ona
w punkcie E
0
z funkcją
kosztu krańcowego
SMC
0
, wyznaczając dla
produkcji Q
0
optimum
ekonomiczne
.
E
0
A
p
0
SATC
0
0
Po
p
y
t,
u
ta
rg
k
ra
ń
co
w
y
,
kr
ó
tk
o
o
kr
e
so
w
y
k
o
sz
t
k
ra
ń
co
w
y
,
k
ró
tk
o
o
k
re
so
w
y
p
rz
e
ci
ę
tn
y
k
o
sz
t
ca
łk
o
w
it
y
,
k
ró
tk
o
o
k
re
so
w
y
p
rz
e
ci
ę
tn
y
k
o
sz
t
zm
ie
n
n
y
`
wielkość produkcji
Q
0
D
0
=MR
0
SMC
SATC
SAVC
Dla wielkości produkcji Q
0
koszt przeciętny
wynosi SATC
0
i jest niższy od ceny p
0
.
Przedsiębiorstwo
osiąga
na
jednostce
produktu
zysk ponadnormalny
(p
0
-SATC
0
) i
produkcje kontynuuje.
Koszt całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach 0SATC
0
AQ
0
.
Utarg całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach 0p
0
E
0
Q
0
.
Zysk całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach SATC
0
p
0
E
0
A
Cena zamknięcia i krzywa
krótkookresowej podaży
Cena, poniżej której
przedsiębiorstwo nie
będzie chciało wytwarzać
tylko zawiesi działalność
wynosi p
1
. Nazywa się
ceną zamknięcia
.
Powyżej ceny p
1
przedsiębiorstwo będzie
wytwarzało taką wielkość
produkcji, jaką wyznaczy
przecięcie funkcji MR z
SMC. Dlatego też funkcja
SMC od punktu E
1
nazywa
się
krzywą
krótkookresowej
podaży
(SRSS).
0
Po
p
y
t,
u
ta
rg
k
ra
ń
co
w
y
,
kr
ó
tk
o
o
kr
e
so
w
y
k
o
sz
t
k
ra
ń
co
w
y
,
k
ró
tk
o
o
k
re
so
w
y
p
rz
e
ci
ę
tn
y
k
o
sz
t
ca
łk
o
w
it
y
,
k
ró
tk
o
o
k
re
so
w
y
p
rz
e
ci
ę
tn
y
k
o
sz
t
zm
ie
n
n
y
`
wielkość produkcji
E
1
Q
1
D
1
=MR
1
p
1
=SAVC
1
SMC SATC
SAVC
SRSS
SRSS
– short-run supply schedule –
krzywa krótkookresowej podaży
LRSS
– long-run supply schedule –
krzywa długookresowej podaży
Decyzje
przedsiębiorstwa
w długim okresie
Optimum ekonomiczne i opłacalność
produkcji w długim okresie
W warunkach
konkurencji doskonałej
cenę narzuca rynek.
Przy cenie p
0
funkcja
utargu krańcowego
przebiega w pozycji
MR
0
.
Przecina się ona
w punkcie E
0
z funkcją
kosztu krańcowego
LMC
0
, wyznaczając dla
produkcji Q
0
optimum
ekonomiczne
.
E
0
A
p
0
LAC
0
0
Po
p
y
t,
u
ta
rg
k
ra
ń
co
w
y
,
d
łu
g
o
o
k
re
so
w
y
k
o
sz
t
k
ra
ń
co
w
y
,
d
łu
g
o
o
k
re
so
w
y
k
o
sz
t
p
rz
e
ci
ę
tn
y
wielkość produkcji
Q
0
D
0
=MR
0
LMC
LAC
Dla wielkości produkcji Q
0
koszt przeciętny wynosi LAC
0
i jest niższy od ceny p
0
. Przedsiębiorstwo osiąga na
jednostce produktu
zysk ponadnormalny
(p
0
-LAC
0
)
i produkcje kontynuuje.
Koszt całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach 0LAC
0
AQ
0
.
Utarg całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach 0p
0
E
0
Q
0
.
Zysk całkowity
jest równy polu prostokąta
o wierzchołkach LAC
0
p
0
E
0
A
Cena wejścia i wyjścia oraz krzywa
długookresowej podaży
Cena, poniżej której
przedsiębiorstwo nie
będzie chciało wytwarzać
tylko zawiesi działalność
wynosi p
1
. Nazywa się
ceną wejścia i wyjścia
(optimum ekonomiczne
pokrywa się z optimum
technologicznym).
Powyżej ceny p
1
przedsiębiorstwo będzie
wytwarzało taką wielkość
produkcji, jaką wyznaczy
przecięcie funkcji MR z
LMC. Dlatego też funkcja
LMC od punktu E
1
nazywa
się
krzywą
długookresowej podaży
(LRSS).
0
Po
p
y
t,
u
ta
rg
k
ra
ń
co
w
y
,
d
łu
g
o
o
k
re
so
w
y
k
o
sz
t
k
ra
ń
co
w
y
,
d
łu
g
o
o
k
re
so
w
y
k
o
sz
t
p
rz
e
ci
ę
tn
y
wielkość produkcji
Q
1
D
1
=MR
1
p
1
=LAC
1
LMC
LAC
LRSS
E
1
Krzywe podaży w krótkim i długim
okresie
Krzywa SRSS rozpoczyna się
niżej niż krzywa LRSS,
ponieważ w krótkim okresie
przedsiębiorstwo produkuje,
gdy jest w stanie pokryć
przeciętne koszty zmienne.
W długim okresie wszystkie
koszty są zmienne
i przedsiębiorstwo musi je
pokryć.
SRSS
LRSS
A
B
p
1
p
0
wielkoś
ć
produkc
ji
ce
n
a
Krzywa LRSS posiada bardziej łagodne
nachylenie niż krzywa SRSS, co
oznacza, że jest bardziej elastyczna.
W długim okresie przedsiębiorstwo
może
o wiele bardziej zwiększyć wielkość
produkcji na skutek danego wzrostu
ceny, ponieważ wszystkie czynniki
wytwórcze są zmienne.
Krzywa podaży dla gałęzi
W warunkach konkurencji doskonałej w gałęzi
znajduje się wiele przedsiębiorstw.
W krótkim okresie
stała jest liczba
przedsiębiorstw oraz ilość stałych czynników
wytwórczych.
W długim okresie
może zmieniać się zarówno
liczba przedsiębiorstw jak również ilość
wszystkich czynników wytwórczych
.
Konstrukcja krzywej podaży
gałęzi
produkcja
ce
n
a
przedsiębiorstwo
A
p
1
p
2
p
3
produkcja
ce
n
a
przedsiębiorstwo
B
p
1
p
2
p
3
produkcja
ce
n
a
gałąź
p
1
p
2
p
3
Q
1
Q
2
Q
3
=Q
1
+Q
2
S
A
S
B
S
W gałęzi istnieją dwa przedsiębiorstwa A i B.
Krzywa podaży dla całej gałęzi
powstaje
z zsumowania podaży wszystkich gałęzi przy
różnych cenach.
Ze względu na różne ceny zamknięcia (krótki
okres) i ceny wejścia i wyjścia (długi okres)
poszczególnych
przedsiębiorstw,
krzywa
podaży dla gałęzi jest nieciągła (na rysunku
przy cenie p
2
).
Ze względu na bardzo dużą ilość
przedsiębiorstw w gałęzi i ich znikomy
udział w ogólnej podaży, krzywa
podaży jest wygładzona.
Pozioma krzywa
długookresowej podaży
Krzywa
długookresowej
podaży dla gałęzi
jest
pozioma
wówczas, gdy
wszystkie firmy mają
identyczne krzywe
kosztów.
Żadne z
przedsiębiorstw nie
jest zainteresowane,
aby produkować
poniżej ceny p
0
.
produkcja
ce
n
a
,
ko
sz
t
LMC
LRSS
LAC
p
0
Q
0
Q
1
p
1
A
B
C
Poszczególne
przedsiębiorstwa
będą
skłonne zwiększać produkcję powyżej Q
0
jeżeli cena wzrośnie powyżej p
0
np. do p
1
.
Do
zwiększania
wielkości
produkcji
wystarczy cena p
0
. Jest to cena wejścia na
rynek i produkcja będzie zwiększać się
dzięki wejściom nowych przedsiębiorstw
do gałęzi.
Analiza zmian równowagi
w konkurencji doskonałej
W
celu
prześledzenia
zmian
równowagi, jakie wywołuje zmiana
kosztów lub popytu stosuje się
metody statyki porównawczej
.
Wzrost kosztów
Wzrost kosztów może być wywołany
wzrostem cen czynników produkcji
lub
wzrostem
wynagrodzenia
pracowników
.
W
przykładzie
jest
rozpatrywana
sytuacja,
w której wszystkie przedsiębiorstwa
posiadają takie same koszty.
ce
n
a
,
ko
sz
t
produkcja przedsiębiorstwa
produkcja gałęzi
przedsiębiorst
wo
gałąź
D
LRSS
0
p
0
A
SRSS
0
q
0
a
LAC
0
Q
0
SATC
0
SMC
0
W wyjściowym położeniu w gałęzi krzywa
popytu przebiega w pozycji D, krzywa
długookresowej podaży w położeniu LRSS
0
,
cena
równowagi
wynosi
p
0
,
zaś
przedsiębiorstwa wytwarzają produkcję Q
0
.
Krzywa krótkookresowej podaży przebiega
w pozycji SRSS
0
i rynek znajduje się
zarówno
w
równowadze
krótkookresowej
i długookresowej
.
Na wykresie po lewej stronie jest
przedstawiona
sytuacja na poziomie
przedsiębiorstwa
.
Każde
z
przedsiębiorstw
wytwarza
produkcję q
0
przy najniższym koszcie
przeciętnym znajdującym się na krzywej
LAC
0
(punkt „a”). Jednocześnie punkt
leży
w najniższym miejscu na krzywej SATC
0
i na krzywej SMC
0
.
Jeżeli w gałęzi jest N przedsiębiorstw to
produkcja całej gałęzi wyniesie Q
0
(Q
0
=q
0
*N).
ce
n
a
,
ko
sz
t
produkcja przedsiębiorstwa
produkcja gałęzi
przedsiębiorst
wo
gałąź
D
LRSS
0
p
0
A
SRSS
0
q
0
a
LAC
0
Q
0
Q
1
B
SRSS
1
p
1
SAVC
1
p
2
q
1
b
SMC
1
SATC
1
c
Wzrost cen czynników wytwórczych
sprawia, że
rosną koszty produkcji we
wszystkich przedsiębiorstwach
.
W krótkim okresie krzywe nowych
kosztów przeciętnych są opisane przez
SAVC
1
i SATC
1
. Przecina je w najniższym punkcie
krzywa SMC
1
.
Część krzywej SMC
1
powyżej przecięcia
z SAVC
1
jest
krzywą krótkookresowej
podaży
dla
pojedynczego
przedsiębiorstwa
, zaś ich suma pozwala
wyznaczyć SRSS
1
dla całej gałęzi.
Przecięcie
SRSS
1
z
funkcją
popytu
wyznacza cenę p
1
dla gałęzi, przy której
wytwarzana jest produkcja Q
1
. Na poziomie
przedsiębiorstwa cena zrównuje się
z SAVC
1
i przedsiębiorstwo produkując q
1
wytwarza przy stratach.
ce
n
a
,
ko
sz
t
produkcja przedsiębiorstwa
produkcja gałęzi
przedsiębiorst
wo
gałąź
D
LRSS
0
p
0
A
SRSS
0
q
0
a
LAC
0
Q
0
Q
1
B
SRSS
1
p
1
SAVC
1
p
2
q
1
b
SMC
1
SATC
1
c
q
2
LAC
1
LRSS
1
C
Q
2
d
W krótkim okresie nie zmienia się liczba
przedsiębiorstw w gałęzi, zaś w długim mogą
one opuszczać gałąź.
Równowaga w długim okresie ustala się przy
cenie p
2
, nowa krzywa długookresowej
podaży
wynosi
LRSS
2
,
na
poziomie
przedsiębiorstwa wytwarza się q
2
.
Wzrost cen czynników wytwórczych
zostaje przerzucony na konsumentów w
postaci wyższej ceny, spada popyt na
produkty gałęzi oraz wielkość produkcji.
Wzrost popytu
produkcja
ce
n
a
SRSS
LRSS
D
0
D
1
A
B
C
Q
0
Q
1
Q
2
p
0
p
2
p
1
Wyjściowy stan charakteryzuje funkcje
D
0
. Równowaga krótko- i długookresowa
jest określona w punkcie A, gdzie
przedsiębiorstwa w gałęzi wytwarzają Q
0
.
Wzrost popytu na produkty gałęzi
obrazuje przesunięcie funkcji D
0
do
pozycji D
1
.
W krótkim okresie nowa równowaga
ustala się w punkcie B, przy produkcji
Q
1
.
Przedsiębiorstwa są wyposażone w
stałe czynniki wytwórcze i trzeba
wzrostu ceny aż do p
1
, żeby je zachęcić
do zwiększenia produkcji do Q
1
.
Zyski występujące w krótkim okresie
zachęcają do wejścia do gałęzi nowe
przedsiębiorstwa z branży.
Rosnąca podaż łagodzi początkowy
wzrost ceny (obniża się do p
2
) i zwiększa
się podaż gałęzi do Q
2
. Równowaga jest
określona
w punkcie C.
Dziękuję za uwagę