RETORYKA W EKONOMII, SZKOŁY MYŚLENIA W
EKONOMII
prezentacja na podst. pracy A. Wojtyny pt. „Ewolucja keynesizmu, a
główny nurt ekonomii”
PREZENTACJA OBEJMOWAĆ BĘDZIE III CZĘŚCI:
Kierunki zmian w metodologii;
Charakterystyka dobrej teorii;
Dynamika zmian w ekonomii.
dokonuje podziału postmodernizmu na: znajdujący odbicie w koncepcji
retoryki McCloskey oraz w myśli Piera Sraffy;
dokonuje określenia przeciwników postmodernizmu- zwolenników
naukowego realizmu. Są nimi: dedukcjoniści, indukcjoniści, historycy,
instytucjonaliści;
krytykuje przekonania o istnieniu obiektywnego systemu ekonom., który
pomógłby w tłumaczeniu znaczenia teorii;
poddaje też krytyce i wątpliwości tworzenie i formułowanie trafnych
predykcji;
stwierdza również brak innych kryteriów wyboru, pomiędzy poszczególnymi
teoriami, niż osobiste preferencje.
ISTOTNOŚĆ W METODOLOGII EKONOMII
Spadek znaczenia
koncepcji LAKATOSA
Wzrost znaczenia idei
postmodernistycznych
BLAUG
(1998)
SHIELA DOW
(1997)
Według DOW istnieje spór:
PRZESZŁOŚĆ: spór dedukcjonizmu i indukcjonizmu;
TERAŹNIEJSZOSĆ: metametodologicznym stanowiskiem normatywnym, a
opisowym.
POLARYZACJA STANOWISK w kw. ROLI METODOLOGII
STARA GWARDIA
Tradycyjne nastawienie badaczy-
perspektywiczna rola metodologii,
która wskazuje badaczom
sposoby dobrej praktyki naukowej
NOWA GWARDIA
Zaprzecza poglądom S.G.-
akceptuje natomiast wykorzystanie
perspektywy metod. jako narzędzia opisu metod.,
obecnej w teoriach ekonomicznych
CZOŁOWA REPREZENTANTKA NOWEGO PODEJŚCIA
METODOLOGICZNEGO
Określa retorykę jako „ sztukę wysławiania się (lub).. badanie, w jaki sposób ludzie
wzajemnie się przekonują” oraz sposób lepszego odczytania wielu nauk, w tym ekonomii;
Uczula na rozróżnienie retoryki domyślnej od naiwnej, a także wyraźnej od naukowej;
Uważa, że nurt główny ekonomii odchodzi od tradycyjnej metodologii;
Uważa, że ekonomiści nie działają na podstawie wniosków wyciągniętych z
przeprowadzonych testów lub prognoz, ale na czynnikach zazwyczaj całkowicie
pomijanych w tradycyjnej metodologii
;
POGLĄDY McCLOSKEY SPOTKAŁY SIĘ Z REAKCJĄ m. in. BACKHOUSE`a
Metodolog ten uważa, że retoryki nie można utożsamiać z metodologią, mimo, że nie
występuje miedzy nimi sprzeczność. Są to dwa różne spojrzenia na to samo zjawisko.
McCLOSKEY
odpierając zarzuty krytyków o nastawieniu tradycyjnym, stwierdziła, że jest
kryterium, które pozwala poddać ocenie poszczególne teorie z perspektywy analizy
opartej na retoryce. Poza tym dodała, że
:
LEPSZA JEST TEORIA, KTÓRA JEST
AKCEPTOWANA PRZEZ SPOŁECZNOŚĆ AKADEMICKĄ, CZYLI TA, KTÓRA JEST
BARDZIEJ PRZEKONYWAJĄCA.
Deiree McCLOSKEY
ALEX LEIJONHUFVUD
Podejmuje próbę odszukania punktów stycznych między tradycyjnym stanowiskiem
metod., a analizą opartą na retoryce;
Próbuje określić różnice pomiędzy teorią, a modelem;
Twierdzi, że teorie mają pomóc w rozumieniu gospodarki i w sposobie jej funkcjonowania;
Uważa, ze modele są sformalizowanym i cząstkowym przedstawieniem teorii, tzn. jej
uproszczonym i niepełnym obrazem;
Wyznaje zasadę, że:
kilka modeli może należeć do tej samej teorii, czasem też
jeden model może być może być wyprowadzony z kilku teorii
;
Model nie dostarcza informacji, która z hipotez jest jej częścią;
Twierdzi, że jeżeli proces, który zakłada „rewidowanie”, potwierdzenie, odrzucenie teorii,
przebiega w sprawnym i uporządkowanym systemie, można oczekiwać zbliżenia
przekonań badaczy, a co za tym idzie przedstawienie trafnego obrazu rzeczywistości;
Stawia pytanie:
Czy studiując skonstruowany przez kogoś sformalizowany model
można zrozumieć jego teorię lub program badawczy?
Odpowiada na pytanie sam: Jest to możliwe, kiedy wszyscy należą do tej samej grupy
ekonomistów, co wyklucza ryzyko błędnej interpretacji teorii.
TEORIE
prawdziwe
fałszywe
poprawne
niepoprawne
MODELE
PROBLEM: Jakie cechy powinna posiadać dobra teoria?
Podejście do problemu:
•
George Perry (1984) stawia pytanie nieco odmienne i stwierdza „ jest to zła nauka , gdy
modele buduje się niespójnie z faktami, tylko dlatego, ze pasują do odpowiedniej teorii”;
•
Michael Bruno ( 1989) zwraca uwagę, że „ w ogniu doktrynalnych dyskusji zapomina się
często że ostatecznym celem uprawiania makroekonomii jest zrozumienie, jak
funkcjonuje rzeczywisty świat oraz ulepszenie jego funkcjonowania”;
•
William Nordhous( 1984) podkreśla, ze „ ekonomia jest nauka empiryczną, a nie
gałęzią matematyki stosowanej”.
I cecha: Hipoteza, która podlegałaby jednoznacznemu testowi
empirycznemu
BRUNNER uważa, że każdy kto formułuje hipotezę, zobowiązany jest do sprecyzowania w
jakich okolicznościach będzie skłonny zrezygnować z niej na korzyść innej przynajmniej do
określenia zastrzeżeń i wątpliwości;
FOSTER (1987) stwierdza, że problemem są metody empiryczne , które są
podporządkowane bardziej technikom statystycznym niż teorii ekonomicznej;
ROBERT TOWNSEND zwraca uwagę na problem testowania hipotez, który wynika z braku
jednoznacznego odrzucania modelu;
LEIJONHUFVUD „ w ekonomii istota i forma teorii są ze sobą nie tak silnie powiązane jak
w naukach ścisłych”;
BLINDER uważa, że problem nie tkwi w technikach statystycznych oraz metodach
stosowanych przez ekonomistów, lecz fakt, że ekonomiści nie testują swoich teorii za
pomocą empirycznych „ substytutów” złych danych, danych z błędami pomiaru i danych
nie mierzących zmiennych istotnych;
STIGLITZ JOSEPH
•
upatruje w „wielkich eksperymentach”, np. w wielkim kryzysie, najlepsze testy
alternatywnych teorii;
•
niezgodność predykcji teorii z faktami, jest podstawą do jej odrzucenia, poza tym stawia
ów „test niezgodności” na równi z modelem ekonometrycznym,
•
najbardziej przekonującym testem modelu jest fakt czy wyjaśnia on „krytyczne” fakty.
II cecha: Prostota
CHICK VICTORIA (1983) uważa, że ważne jest znalezienie złotego środka pomiędzy
skomplikowaniem, a brakiem uwzględnienia pewnych istotnych elementów w teorii;
SOLOW jest zwolennikiem prostych modeli ze „ szczelną „ argumentacją; we
współczesnej ekonomii odchodzi się od dużych modeli w duchu syntezy neoklasycznej;
FRIEDMAN „ Żadna bardzo skomplikowana i trudna teoria nie okaże się udana, ponieważ
większość zjawisk pozostaje pod wpływem bardzo niewielu głównych sił”;
III cecha : Realizm w założeniach
Istnieje spór o brak realizmu w założeniach;
Realizm jest ceniony bardziej przez Keynesistów niż przedstawicieli nowej ekonomii
klasycznej;
TOBIN zajmując stanowisko wobec nowej ekonomii klasycznej stwierdził, że: „ ich
podejście ma charakter metody „tak jakby”, w której problemem nie jest realizm założeń,
lecz to czy wyprowadzone z nich rezultaty są spójne z obserwowanymi faktami”
IV cecha: Pluralizm i eklektyzm w badaniach
ROTSCHILD KURT (1998)uważa, że ekonomia jest z konieczności nauką o wielu
paradygmatach, w której kilka struktur teoretycznych występuje obok siebie, a każda z
nich ma charakter teorii cząstkowej”; wieloparadygmatowości dopatruje się w pluralizmie
metodologicznym;
CHICK stwierdza, że „teoria ekonomii nie ma struktury abstrakcyjnej, logicznej analizy
opartej na ogólnych zasadach dających się zastosować do każdego okresu i systemu
gospodarczego”;
PHELPS Edmund ( 1990) uważa, ze pluralizm jest najlepszym rozwiązaniem gdyż żadna
ze szkół nie może oczekiwać, ze jej ujęcie będzie najwłaściwsze;
SOLOW/ BRUNO są zwolennikami eklektyzmu. Ten pierwszy dokonuje podziału na 2
grupy badaczy we współczesnej ekonomii:
I GRUPA
Próba zbudowania kanonicznego modelu,
który ma im pomóc w uzyskaniu odpowiedzi
na nurtujące pytania.
II GRUPA
Uznaje makro za naukę skomplikowaną,
ulegającą zmianom wraz ze zmianą
instytucji i podmiotów gospodarczych.
V cecha: Powiązania z polityką gospodarczą
TOBIN uważa, ze ekonomia czerpie energię z kontrowersji wynikających z praktycznych
problemów polityki gospodarczej;
BRUNO uważa, że PG. jest instrumentem oceny teorii;
FOSTER ostrzega, ze makroekonomia, oderwana od formułowania PG jest sztucznym
tworem. Według Foster`a ekonomiści mogą obrać dwie drogi:
SHEFFRIN STEVEN jest zdania, że uczestnictwo ekonomii w P.G. jest gwarantem lepszej
polityki ekonomicznej jak i lepsza teorię;
LUCAS ROBERT uważa, że polityczne zaangażowanie się ekonomistów ma zły wpływ na
makroekonomię;
FRIEDMAN (1997) dokonując oceny postawy ekonomistów wobec problemu ,
stwierdził ,że ekonomiści są niekonsekwentni i ambiwalentni w swoich poglądach na
temat uczestnictwa P.G., co odzwierciedla ich schizofreniczny stosunek do roli państwa w
gospodarce.
POZOSTAWIENIE TWORZENIA POLITYKI
POLITYKOM
AKTYWNE UCZESTNICTWO W TWORZENIU
POLITYKI
Dynamika zmian w EKONOMII
Ekonomia jako dynamicznie i szybko zmieniająca się nauka;
W ekonomii „stare teorie rzadko są błędne, stają się po prostu nieadekwatne”;
TOBIN (1985)
•
stara się udowodnić, że teorie rozwijają się w sposób cykliczny. Cykle te są ze sobą
powiązane, zaś interakcje miedzy nimi wyłoniły się z zasady i metody, dającej
ekonomii „ kumulatywna ciągłość i wewnętrzną dynamikę”;
•
Ekonomia narzuca swemu rozwojowi wewnętrzną logikę, której odbiciem są rewolucje
i kontrrewolucje w makroekonomii;
Częstsze nawiązanie do koncepcji Khuna niż Lakatosa;
W ekonomii niezbyt często dochodzi do „dramatycznego nawrócenia się” i przejścia
do opozycyjnej szkoły;
Zmiany stanowisk i poglądów ekonomistów dokonują się stopniowo.
JOHNSON HARRY
( 1971)
•
Określił warunki jakie musi spełniać skuteczny w długim okresie przewrót w ekonomii:
Musi zostać zaatakowany podstawowy element dominującej ortodoksji;
Nowe ujecie musi uwzględnić niepodważalne składniki poprzedniego ujęcia;
Nową teorię musi cechować odpowiedni stopień trudności;
Nowe podejście musi zaoferować bardziej ambitnym naukowcom odmienną, bardziej
atrakcyjną od poprzedniej metodologie;
Musi zostać stworzone nowe pole dla badań ekonomicznych;
•
Poza wyżej wymienionymi musza wystąpić pewne warunki społeczne, najważniejszy to „
okrzepła ortodoksja”.
TEORIA KEYNESA jako rewolucja w ekonomii
Jak twierdzą DORNBUSCH i FISCHER nastąpiło „znaczące przesunięcie w kierunku
monetaryzmu”
MODIGLIANI twierdzi, że teoria ta oznacza pojawienie się nowego paradygmatu;
BLINDER uważa, że atak na KEYNESIZM nie spełnia kryteriów rewolucji naukowej w
rozumieniu KHUNA.