Cel emisji bankowych papierów wartościowych. Celem emisji bankowych papierów wartościowych jest gromadzenie przez banki środków pieniężnych. Obejmuje ono zezwolenie na emitowanie bankowych papierów wartościowych przez banki wyłącznie w ich własnym imieniu i na własny rachunek. Emisje bankowych papierów wartościowych przez bank w imieniu własnym, lecz na cudzy rachunek (np. w celu sfinansowania określonej inwestycji danego przedsiębiorstwa, będącego kontrahentem banku), kwalifikuje się jako czynności zlecone związane z emisją papierów wartościowych. Przez czynności zlecone związane z emisją papierów wartościowych należy jednak rozumieć wyłącznie czynności o charakterze usługowym, wykonywane przez bank dla podmiotów emitujących papiery wartościowe (chodzi tu o wszelkie czynności związane z organizacją emisji, np. prowadzenie rachunków papierów wartościowych i związanych z nimi rachunków pieniężnych). Dlatego też słusznym jest uznanie za bankowe papiery wartościowe wszelkich papierów wartościowych emitowanych przez bank w imieniu własnym. Nieistotne jest przy tym, na czyj rachunek pozyskiwane są środki finansowe. Wystawiając bankowe papiery wartościowe na cudzy rachunek, bank pozyskuje zewnętrzne środki finansowe w celu udzielenia określonemu przedsiębiorcy kredytu w wysokości równej wartości emisji. W praktyce bankowe papiery wartościowe są często emitowane jako krótkoterminowe papiery dłużne (tj. papiery wartościowe o terminie wykupu poniżej 12 miesięcy); są instrumentami o dużej płynności, co wpływa na dużą możliwość powodzenia ich emisji. Oferta nabycia może być skierowana do oznaczonego lub nieoznaczonego kręgu adresatów, natomiast tryb emisji determinować będzie sposób podawania warunków emisji do publicznej wiadomości.

EMISJA

BANKOWYCH

PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH

Art. 3

Papierami wartościowymi

Papierami wartościowymi (w rozumieniu

ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami

wartościowymi) są akcje, prawa do akcji, kwity

depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty

inwestycyjne, jak również inne papiery

wartościowe wyemitowane na podstawie

właściwych przepisów prawa polskiego lub

obcego.

2. Papierami wartościowymi w rozumieniu

ustawy są również zbywalne prawa majątkowe

wynikające z papierów wartościowych, o których

mowa w ust. 1.

3. Papierami wartościowymi są również inne,

niż wymienione w ust. 2, prawa majątkowe,

których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio

od ceny papierów wartościowych wymienionych

w ust. 1 i 2 (prawa pochodne).

Podział papierów wartościowych

ze względu na:

przedmiot uprawnień

inkorporowanych w papierach

(podział ze względu na funkcje

prawne):



• papiery opiewające na

wierzytelności pieniężne
(bankowe papiery
wartościowe)

• papiery zawierające

uprawnienia do
rozporządzenia towarem

• papiery inkorporujące prawo

udziałowe

regulację prawną obrotu

(podział ze względu na

obrót)



• papiery imienne
• papiery na zlecenie
• papiery na okaziciela

RYNEK

PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYC

Uczestnicy rynku papierów

wartościowych

• emitenci - czyli osoby prawne wystawiające

papiery wartościowe we własnym imieniu

• pośrednicy - czyli domy maklerskie, banki

instytucje organizujące rynek i obrót
papierów wartościowych

• inwestorzy - czyli osoby fizyczne i prawne ,

które angażują swój kapitał w papiery
wartościowe w celu osiągnięcia zysku

Rynek papierów

wartościowych dzieli się

na:

 rynek pierwotny

 rynek wtórny

Charakterystyka rynku

pierwotnego

- na rynku pierwotnym następuje sprzedaż

nowych emisji papierów wartościowych

inwestorom

- na rynku pierwotnym rozróżnia się dwa

sposoby oferowania papierów wartościowych

inwestorom:



oferta publiczna

oferta publiczna (informacje

przekazywane w środkach masowego przekazu

jest kierowana do więcej niż 300 osób lub

nieoznaczonego adresata w środkach

masowego przekazu)



oferta niepubliczna

oferta niepubliczna (jest kierowana do

mniej niż 300 osób lub, gdy akcje są

udostępniane pracownikom na preferencyjnych

warunkach lub, gdy propozycja nabycia akcji

dotyczy jednoosobowych spółek skarbu państwa

(10% pakietu dla jednego nabywcy)).

Akcja

Akcja jest papierem wartościowym

stwierdzającym udział jej

posiadacza w kapitale spółki

akcyjnej, uprawniającym jej

właściciela do uczestniczenia w

walnych zgromadzeniach oraz

zyskach spółki.

Uczestnictwo to wyraża się w

wartości nominalnej akcji.

Akcje imienne, czyli zawierające

dane identyfikujące akcjonariusza (

jego imię i nazwisko ), które

ujmowane są w księdze akcyjnej.

Mogą być wydane akcjonariuszom

po zarejestrowaniu spółki, nawet

przed pełną wpłatą kapitału

akcyjnego. Przeniesienie praw z

tych akcji wymaga ich wręczenia

oraz pisemnego oświadczenia o

woli zbycia ich określonemu

nabywcy, co potwierdzone powinno

być wpisem w księdze

akcyjnej.

Akcje na okaziciela nie

zawierają wskazania osoby

akcjonariusza. Zbywane są

przez wręczenie ich nowemu

akcjonariuszowi, z tym jednak,

że nie mogą być wydane

akcjonariuszowi przed pełną

wpłatą należności za akcje.

Jeżeli wpłata będzie tylko

częściowa to zgodnie z

Kodeksem Handlowym należy

wydać imienne świadectwo

tymczasowe.

Obligacja

Obligacja – to papier wartościowy o

charakterze wierzycielskim.

Jedna strona, zwana

emitentem

obligacji

obligacji, stwierdza, że jest dłużnikiem
drugiej strony, zwanej

obligatariuszem

obligatariuszem (właścicielem
obligacji) i zobowiązuje się wobec
niego do wykupu obligacji.

Emisja obligacji jest pewną formą

zaciągnięcia kredytu

zaciągnięcia kredytu. Kredytodawcą
jest właściciel obligacji, natomiast
kredytobiorcą – emitent.

Rodzaje obligacji

Wg kryterium emitenta:

• obligacje skarbowe

• obligacje komunalne

• obligacje przedsiębiorstw

Wg kryterium oprocentowania:

• obligacje o stałym oprocentowaniu

• obligacje o zmiennym oprocentowaniu

Pozostałe rodzaje obligacji:

• obligacje zamienne,

• obligacje z opcją wykupu

Listy zastawne

Listy zastawne są papierami wartościowymi

uregulowanymi w ustawie z dnia 29 sierpnia

1997r. o listach zastawnych i bankach

hipotecznych.

Są one papierami dłużnymi.

Podstawą emisji listów zastawnych są zawsze

wierzytelności banku hipotecznego

zabezpieczone hipoteką, dlatego należy je

uznać za papiery wartościowe o wyższym

stopniu bezpieczeństwa, niż z reguły

niezabezpieczone, bankowe papiery

wartościowe.

Do ich emisji upoważnione są tylko banki

hipoteczne.

Certyfikatem depozytowym

określa się dokumenty wystawione

jako potwierdzenie złożenia lokaty

terminowej.

Certyfikaty depozytowe są dłużnymi

papierami wartościowymi.

Podstawą do ich wystawienia jest

wierzytelność wobec banku z tytułu

pożyczki.

BANKOWE

PAPIERY

WARTOŚCIOWE

Bankowe papiery wartościowe

Bankowe papiery wartościowe są

szczególnym typem papierów

wartościowych.

Bankowe papiery wartościowe stanowią

typ papierów dłużnych w pełni odrębny

od obligacji. Banki mają możliwość

wyboru między emisją obligacji i

bankowych papierów wartościowych. W

istocie jednak bankowe papiery

wartościowe nie różnią się od obligacji.

Odrębności sprowadzają się w zasadzie

do podmiotowego ograniczenia

emitentów bankowych papierów

wartościowych, do wyznaczenia bardzo

ogólnie sformułowanego celu emisji.

Podstawowe cechy bankowego

papieru wartościowego:

• ograniczony krąg emitentów
• obowiązki informacyjne wobec Prezesa

NBP

• określony cel emisji
• jako przedmiot zobowiązania emitenta

świadczenie pieniężne

• wyłączenie bankowych papierów

wartościowych z publicznego obrotu

• możliwość dematerializacji

EMITENCI

BANKOWYCH

PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH

Emitent

Emitent – to podmiot wystawiający,

albo emitujący papiery wartościowe

we własnym imieniu

Zgodnie z art. 89 ust. 1, bankowe

papiery wartościowe emitowane są

przez banki.

Emisja bankowych papierów

wartościowych jest czynnością sensu

stricto, określoną w art. 5 ust. 1 pkt

5, w związku z tym należy do tego

rodzaju czynności, których

wykonywanie jest zastrzeżone

wyłącznie dla banków w rozumieniu

ustawy – Prawo bankowe.

NBP nie może emitować bankowych
papierów wartościowych. Nie jest on,

bowiem bankiem (w rozumieniu art. 2

omawianej ustawy) powołanym do

wykonywania czynności bankowych,

polegających na obciążaniu ryzykiem

powierzonych środków pod tytułem

zwrotnym (czyli nie jest on bankiem

komercyjnym). Narodowy Bank Polski

jest bankiem centralnym i nie zajmuje

się w ogóle wykonywaniem czynności

bankowych określonych w art. 5 ustawy

Prawo bankowe, lecz wykonywaniem

szczególnych zadań związanych z

utrzymywaniem stabilnego poziomu cen

oraz realizacja polityki pieniężnej

państwa, określonej w art. 3 ustawy o

NBP.

Bankowe papiery wartościowe mogą

być natomiast emitowane przez banki

spółdzielcze, które upoważnione są do

dokonywania „innych (niż wyraźnie

wyliczone jako ich kompetencje) czynności

bankowych”, jednakże tylko w imieniu i na

rzecz banku zrzeszającego, określonego w

art. 2 pkt 2 ustawy o funkcjonowaniu

banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i

bankach zrzeszających.

Banki hipoteczne nie mogą emitować

bankowych papierów wartościowych,

ponieważ ustawa regulująca ich

działalność określa zamknięty krąg

czynności banków hipotecznych.(art. 12 i

15 ustawy o listach zastawnych i bankach

hipotecznych).

Przedmiotem określonego w art. 89
obowiązku podania do publicznej
wiadomości oraz zgłoszenia Prezesowi
NBP są warunkiem emisji bankowych
papierów wartościowych.

Na warunki emisji składają się dwie
podstawowe grupy informacji:

 informacje dotyczące sposobu

przeprowadzania emisji

 informacje dotyczące treści praw i

obowiązków emitenta i podmiotu
uprawnionego z bankowego papieru
wartościowego.

Ustawa – Prawo bankowe nie zawiera

żadnych regulacji dotyczących sposobu

przeprowadzania emisji bankowych

papierów wartościowych, obejmujących

obrót pierwotny i wtórny.

Stąd należy przyjąć, iż obowiązkiem banku

będzie sprecyzowanie tych elementów w

warunkach emisji, łącznie z wytyczeniem

kręgu adresatów emisji.

Ustalenie trybu i zasad emisji bankowych

papierów wartościowych ustawodawca

pozostawił bankom, które określają je w

stosowanych regulaminach.

Widocznie ustawodawca kierował się tu

zaufaniem, jakie można żywić wobec banków,

jako podmiotów zaufania publicznego.

Można wskazać następujące etapy

procedury emisyjnej:

 opracowanie „warunków emisji” przez

bank przyszłego emitenta

 notyfikacja emisji, czyli

poinformowanie Prezesa NBP o
planowanej emisji

 podanie „warunków emisji” do

publicznej wiadomości

 dokonanie emisji

Na poszczególne etapy procedury

emisyjnej składają się czynności faktyczne

i czynności prawne.

Do czynności faktycznych

zaliczymy:

 opracowanie warunków emisji

 podanie „warunków emisji” do

publicznej wiadomości

 powiadomienie Prezesa NBP o

planowanej emisji

 wydanie bankowego papieru

wartościowego

Do czynności prawnych

zaliczymy:

 kreacja bankowego papieru

wartościowego

 zwrócenie się do Prezesa NBP o

udzielenie zgody na emisję

 złożenie stosownego

oświadczenia woli poprzez
podpisanie bankowego papieru
wartościowego.

Po miedzy czynnościami faktycznymi i

prawnymi zachodzi związek

funkcjonalny. Związek ten wyraża się

tym, iż bez wykonania czynności

faktycznych nie jest możliwe dokonanie

czynności prawnych.

Po za tym wykonanie czynności

faktycznych może pociągnąć za sobą

powstanie stosunku publicznoprawnego

(np. wadliwe powiadomienie Prezesa NBP o

planowanej emisji może spowodować zastosowanie

środków przewidzianych w art. 138 ust. 1 pkt 3

ustawy Prawo bankowe),

a wykonanie

czynności prawnych bezpośrednio

wywołuje skutki prawne w sferze prawa

cywilnego

(np. wystawienie bankowego papieru

wartościowego powoduje powstanie jednostronnego

stosunku zobowiązaniowego).

PUBLIKACJA

WARUNKÓW

EMISJI

BANKOWYCH

PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH

Artykuł 89 ust 1 określa obowiązek

banku podawania warunków emisji

bankowych papierów wartościowych

do publicznej wiadomości. Sporne

jest to jednak, w jaki sposób powinna

ona nastąpić.

Zgodnie z jednym poglądem wybór

sposobu podawania warunków emisji

do publicznej wiadomości należy do

banku – emitenta i determinowany

będzie trybem emisji bankowych

papierów wartościowych.

Zgodnie z przeciwnym stanowiskiem,

należy zastosować odpowiednio przepisy

Prawa o publicznym obrocie papierami

wartościowymi na podstawie, których

konieczne jest ogłoszenie warunków emisji w

dwóch dziennikach ogólnopolskich.(art. 79.

ust. 1)

Odpowiednie zastosowanie tej regulacji

polegać ma na zredukowaniu wymogu

publikacji do jednego dziennika

ogólnopolskiego.

Stanowisko to wydaje się jednak niesłuszne

przede wszystkim, dlatego że zastosowanie

ustawy – Prawo o publicznym obrocie

papierami wartościowymi zostało

wyraźnie wyłączone w stosunku do

bankowych papierów wartościowych.(art.

92 ustawy Prawo bankowe)

Za słuszny należy, zatem uznać

pierwszy z przedstawionych poglądów,

uzależniający obowiązki publikacyjne od

trybu emisji bankowych papierów

wartościowych, w szczególności od

tego, jak określony został krąg

adresatów oferty ich nabycia.

Jeżeli oferta nabycia bankowych papierów

wartościowych odpowiadać będzie

kryteriom oferty publicznej z ustawy o

publicznym obrocie papierami

wartościowymi, wówczas uzasadnione jest

zastosowanie przepisów ustawy o

obligacjach, która w przypadku emisji

obligacji skierowanych do

nieoznaczonego adresata,

niepodlegających regulacją Prawa o

publicznym obrocie papierami

wartościowymi, ustanawia obowiązek

ogłoszenia warunków emisji w jednym

dzienniku ogólnopolskim.

Jeżeli natomiast oferta nabycia

bankowych papierów wartościowych

skierowana zostałaby do

oznaczonego adresata np. do klientów

tego banku, to nawet gdyby liczba

adresatów przekraczała 300 osób,

obowiązek podania warunków emisji

do publicznej wiadomości należy

uznać za spełniony, jeżeli warunki

przesłane zostaną każdemu z

adresatów bądź zostaną np.

ogłoszone we wszystkich oddziałach

banku tak, aby były dostępne do

zapoznania się wszystkim

adresatom.

Po za obowiązkiem opublikowania,

warunki emisji bankowych

papierów wartościowych podlegają

kontroli Prezesa Narodowego Banku

Polskiego.

Musi on być poinformowany o każdej

emisji, jej warunkach i wartości.

Informacje te powinny zostać

przekazane Prezesowi NBP na 30

dni przed terminem emisji.

Termin 30 dni zakreślony został przez

ustawę wyłącznie w celu umożliwienia

zapoznania się z planem emisji bankowych

papierów wartościowych przez Prezesa NBP,

w takim czasie przed złożeniem i przyjęciem

oferty nabycia bankowych papierów

wartościowych, który pozwoliłby na

powiadomienie Komisji Nadzoru Bankowego i

ewentualnie podjęcie przez nią kroków

zmierzających do zmiany nieprawidłowych

warunków emisji.

Konsekwencją niedochowania

obowiązków informacyjnych może być

nałożone na bank przez KNB sankcji

określonych w art. 138 ust. 3 ustawy Prawo

bankowe.

Prezes NBP może również

określać, w drodze

zarządzenia, wartości i

warunki emisji w przypadku,

których konieczna będzie

jego zgoda na emisję

bankowych papierów

wartościowych.

Dotychczas Prezes NBP nie

skorzystał z tej kompetencji.

CELE EMISJI

BANKOWYCH

PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYC

Celem emisji bankowych

papierów wartościowych jest

gromadzenie przez banki środków

pieniężnych.

Obejmuje ono zezwolenie na

emitowanie bankowych papierów

wartościowych przez banki

wyłącznie w ich własnym imieniu i

na własny rachunek.

Gromadzenie środków pieniężnych w drodze

wykorzystania bankowych papierów

wartościowych następuje w dwojaki sposób.

W pierwszym przypadku odbywa się to w

formie przyjmowania depozytów.

Dochodzi wówczas do powierzenia bankowi

środków pieniężnych pod tytułem zwrotnym, ze

zobowiązaniem się deponenta do nie

korzystania z tych środków przez wskazany

okres (przy czym zobowiązanie to ma charakter

względny, ponieważ deponent może przed

upływem oznaczonego terminu zażądać

wcześniejszej wypłaty pieniędzy).

Mamy tutaj do czynienia z reguły z lokatą

terminową w związku, z która wystawiany jest

bankowy papier wartościowy.

W drugim przypadku nabywca

bankowych papierów wartościowych nie

dysponuje prawem do wcześniejszego

wycofania powierzonych środków, stad

wówczas zastosowaną konstrukcję należy

uznać za pożyczkę.

Z tego względu do bankowych papierów

wartościowych zaliczamy tzw. papiery

depozytowe oraz papiery pożyczkowe.

W obydwu grupach papierów u

podstawy ich emisji występuje

zobowiązanie banku do zwrotu

powierzonych mu kwot pieniężnych, a

zatem są one powierzone pod tytułem

zwrotnym

 nazwa „bankowy papier wartościowy”

 wartość nominalna

 zobowiązanie banku do naliczenia

określonego oprocentowania i
dokonania wypłaty

Podstawowe elementy

treści bankowego papieru

wartościowego:

 zobowiązanie banku do wypłaty
oznaczonej kwoty osobie uprawnionej,
w określonych terminach (przy czym
osoba uprawniona nie może żądać od
banku wykupu papieru przed upływem
terminu, chyba, że z treści papieru
wartościowego wynika co innego)

 oznaczenie posiadacza papieru

wartościowego

 zasady przenoszenia praw
wynikających z papieru wartościowego,
wiążące się ze sposobem wykazania
uprawnionego w papierze wartościowym

 numer papieru wartościowego i datę

emisji

 podpisy osób upoważnionych do

składania oświadczeń w zakresie praw i
obowiązków majątkowych banku

MECHANICZNE

ODTWARZANIE

PODPISÓW

Mechaniczne odtwarzanie

podpisów

podpisów –

tzn. odbicie podpisu w sposób

mechaniczny, zrównuje w

przypadku bankowych papierów

wartościowych podpis

mechaniczny z własnoręcznym.

Możliwość zastosowania podpisu

mechanicznego znacznie ułatwia

proces emisyjny bankowych

papierów wartościowych

wystawianych w serii.

ZAKAZ

REKLAMY

PORÓWNAWCZE

Zakaz reklamy porównawczej

– mówi, że w treści bankowego

papieru wartościowego oraz w

publicznych informacjach o

warunkach emisji nie mogą być

zamieszczane porównania z

warunkami emisji papierów

wartościowych innych

emitentów. Regulacja ta znacznie

ogranicza stosowanie

instrumentów wolnej

konkurencji przez banki.

Bankowe papiery wartościowe

mogą być również emitowane w

formie zdematerializowanej

Forma zdematerializowana

polega na tym, iż dany

dokument zostaje zapisany na

nośniku niematerialnym.

Zdematerializowane bankowe

papiery wartościowe istnieją,

zatem jako zapisy elektroniczne.

Dematerializacja wpływa na

obniżenie kosztów emisji, a

także zwiększa możliwość

obrotu bankowymi papierami

wartościowymi, gdyż odbywa się

on jedynie poprzez zmianę

odpowiednich zapisów na

rachunkach bankowych

papierów wartościowych

uprawnionych osób. Istotny jest

także fakt, iż bankowe papiery

wartościowe mogą zostać

zdematerializowane już po ich

wyemitowaniu.

Dematerializacja jest

dopuszczalna wyłącznie na

podstawie szczególnego

upoważnienia ustawowego.

Dopuszczając możliwość

dematerializacji ustawodawca

każdorazowo określa sposób

zorganizowania rejestru

papierów wartościowych oraz
zasady obrotu tymi papierami

wartościowymi.

W ścisłym związku ze zdematerializowaną

formą bankowych papierów

wartościowych pozostają świadectwa

depozytowe.

Świadectwo depozytowe – jest

dokumentem wystawianym na rzecz

uprawnionego ze

zdematerializowanego papieru

wartościowego przez bank,

stwierdzającym przysługiwanie

uprawnień z bankowego papieru

wartościowego. Jest ono wystawiane na

żądanie uprawnionego.

Obowiązek banku do

wystawienia świadectwa

depozytowego na żądanie

uprawnionego wynika z

funkcji banku jako

prowadzącego depozyt,

czyli rachunki bankowych

papierów wartościowych.

Przeniesienie praw ze

zdematerializowanego bankowego

papieru wartościowego.

Następuje ono według zasad

charakterystycznych dla papieru

wartościowego imiennego lub na

okaziciela, z tą różnicą, że forma

zdematerializowana wymaga jedynie

zmiany zapisów na rachunkach

prowadzonych przez bank.

Prawa z danego bankowego papieru

wartościowego przechodzą na nabywcę

z chwilą dokonania odpowiedniego

zapisu na rachunku bankowych

papierów wartościowych.

W art. 91 uregulowano zakaz

finansowania przez bank, w

drodze kredytu lub pożyczki,

kupna bankowych papierów

wartościowych emitowanych

przez ten bank.

Zakaz ten ma charakter

publicznoprawny, a więc w

przypadku uchybień bank

ponosi odpowiedzialność

administracyjną, egzekwowaną

przez Komisję Nadzoru

Bankowego.

Zgodnie z art. 92. do bankowych

papierów wartościowych nie

stosuje się przepisów Prawa o

publicznym obrocie papierami

wartościowymi.

Niestosowanie ustawy o publicznym

obrocie papierami wartościowymi

oznacza wyłącznie zwolnienie banków

emitujących bankowe papiery

wartościowe w trybie oferty publicznej

z publicznoprawnych rygorów

przewidzianych w tej ustawie.

Zwolnienie to jest pewnego rodzaju

uprzywilejowaniem na rzecz banków.

Document Outline