1

PSYCHOSPOŁECZNE 

WARUNKI 

EFEKTYWNEGO 

UCZENIA SIĘ 

PRACOWNIKÓW

 

 

2

ISTOTA  BHP

Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

 – 

to 

odpowiedni

 

stan:

–  warunków 
pracy

–  organizacji 
pracy 

–  zachowań 
pracowników 
–  zapewniający wymagany poziom 
ochrony zdrowia    i życia przed 
zagrożeniami występującymi w 
środowisku pracy

Można je zmieniać

Można je 
kształtować

Określony 

przepisami

 

 

3

PODSTAWOWE POJĘCIA 

DYDAKTYCZNE

PEDAGOGIKA:

Nauka zajmująca się badaniem procesu rozwoju i 

wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych.
Należy do grup nauk:
- humanistycznych,
- empirycznych i praktycznych,
Słowo „pedagogika” – pochodzenie – z j.greckiego („peis” – 

dziecko, chłopiec i „ago” – prowadzić).
Jest ściśle powiązana z naukami biologicznymi:
- teorią rozwoju fizycznego,
- higieną.
i naukami społecznymi:
- psychologią, - socjologią, - ekonomią.

 

 

4

PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYCZNE

DYDAKTYKA:

Część pedagogiki omawiająca teorię 
kształcenia i nauczania.

W XVII stuleciu Wolfgang Radke i Jan Amos Komeński 
pod pojęciem DYDAKTYKA rozumieli – „sztukę 
nauczania”.

Termin „dydaktyka” pochodzi z j.greckiego -

„didaktykos” - znaczy pouczający.

„didasko” – uczę się.

Dydaktyka bada:

- problemy, zadania i treści kształcenia, 
- zasady, metody i organizacyjne formy nauczania.

 

 

5

Cel dydaktyki

Wykrywanie prawidłowości efektywnego nauczania, 
które zapewniłoby:

- świadome i trwałe opanowanie przez uczniów 
(słuchaczy) wiadomości, umiejętności i nawyków,

- rozwijanie zdolności i zainteresowań.

Dydaktyka - to nauka o nauczaniu i uczeniu się.

Proces kształcenia się i wychowania ludzi dorosłych 
jest przedmiotem badań subdyscypliny 
pedagogicznej zwanej

ANDRAGOGIKĄ.

 

 

6

Pojęcia dydaktyczne cd.

Uczenie się – proces prowadzący do pewnych zmian, 
względnie trwałych, w sposobie myślenia, 
odczuwania i działania osoby uczącej się.

Nauczanie – proces celowego przekazywania 
wiadomości i umiejętności uczniom, ludziom 
dorosłym lub doprowadzenia ich do zdobywania 
wiadomości i umiejętności. 

Proces nauczania odbywa się w sposób 
zorganizowany i kierowany jest przez jakąś instytucję 
lub osobę zajmującą się rozszerzaniem wiedzy.

 

 

7

Pojęcia dydaktyczne cd.

Proces dydaktyczny -  ciąg systematycznych 

czynności nauczycieli i uczniów (wykładowców i 

słuchaczy) umożliwiający:

- opanowanie wiedzy o świecie,

- wyrobienie sprawności w jej zastosowaniu,

- rozwijanie zdolności i zainteresowań,

- ukształtowanie przekonań i postaw.

 

 

8

Cechy, przyczyny, skutki i przedmiot 

uczenia się.

Cechy 

• planowość, 
• systematyczność, 
• aktywność uczącego się, 
• ukierunkowanie na wynik nauczania.

Przyczyny 

Dostatecznie silny motyw, np.:
- chęć zaspokojenia określonych potrzeb 

poznawczych, 
- wykonanie tego lub innego zadania itp.

Skutki

Nabycie przez uczącego się:
- pewnych wiadomości, umiejętności i nawyków 

będących podstawą do zmiany 

dotychczasowych form zachowania lub 

ukształtowania nowych form.

Przedmio

t 

Otaczająca nas rzeczywistość:
- przyrodnicza,
- techniczna,
- społeczna i kulturalna.

 

 

9

Definicje dotyczące 

szkolenia bhp

Metodyka nauczania

 – 

Obszar wiedzy o:

- celach,

- doborze i układzie treści nauczania,

- metodach i organizacyjnych formach nauczania 
oraz uczenia się określonej dziedziny wiedzy i 
umiejętności zgodnych z ogólnymi zasadami 
edukacyjnymi oraz możliwościami rozwojowymi 
słuchaczy.

 

 

10

Definicje 

Metodyka szkolenia bhp

 – 

Jest to zespół zasad i sposobów nauczania o:

- czynnikach środowiska pracy mogących powodować 

zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników,

- działaniach zapobiegawczych w sytuacjach 

zagrożenia,

- udzielaniu pomocy osobom, które uległy wypadkom.

 

 

11

Definicje 

Szkolenie 

– 

Jest to zorganizowany proces uczenia się.

Celem szkolenia jest:

- lepsze wykonywanie pracy,

- nabycie umiejętności skutecznej realizacji 

nowych zadań.

 

 

12

Definicje 

Szkolenie bhp 

– 

Zespół działań mających na celu doskonalenie pracy 

personelu w warunkach bezpiecznych dla zdrowia i 

życia.

Jest to:

- systematyczny proces zmiany zachowań pracowników 
w zakresie bhp w kierunku zgodnym z wymogami 
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Od poziomu opanowania wiedzy i umiejętności 

zależy:
- bezpieczeństwo samego szkolonego,
- bezpieczeństwo jego współpracowników,
- bezpieczeństwo klientów (interesantów).

 

 

13

Definicje 

Analiza potrzeb 

szkoleniowych 

– 

Jest to systematyczny proces w trakcie 

którego:

- zostaje wyrażona potrzeba szkolenia (lub 

szkoleń),

- definiowane są problemy,

- określa się ich źródła,

- wybiera się najefektywniejszy sposób 

rozwiązania zdefiniowanych problemów.

 

 

14

Definicje 

Praktyka, staż – 

szkolenie, które odbywa się 

częściowo w miejscu pracy, a częściowo poza nim.

Staż szkoleniowy – 

cel – nabycie umiejętności 

praktycznych wykonywania przez pracownika zadań w 
miejscu pracy według programu szkolenia.

Praktyka szkoleniowa – 

przygotowanie mało 

doświadczonego pracownika do pracy w charakterze 
wysoko wykwalifikowanego.

Szkolenia wprowadzające 

– są to 

szkolenia, w których zajęcia odbywają się w miejscu do 
złudzenia przypominającym rzeczywiste stanowisko 
pracy.

 

 

15

Szkolenia w miejscu pracy

I.

„sitting next to Nellie” („siedząc obok Nellie”)

Szkolenie takie prowadzi instruktor bhp.

Szkolenie odbywane jest w rzeczywistym miejscu 

pracy.

Polega na instruowaniu pracownika w jaki sposób 

powinien wykonywać czynności (np. obsługiwać 
maszynę lub urządzenie).

 

 

16

Szkolenia w miejscu pracy

II. Wspieranie i doradztwo zawodowe.

Stosowane zgodnie z ideą „uczenia się przez 

działanie”.

Polega na technice udzielania pomocy w 

podejmowaniu decyzji:

-

uczestnicy podejmują pewne decyzje pod okiem 
instruktora (wykładowcy),

-

uczestnicy muszą poradzić sobie z następstwami 
podjętych przez siebie decyzji.

 

 

17

Szkolenia w miejscu pracy

III. Przeniesienie (na inne stanowisko), wzbogacanie 

(zwiększenie zakresu obowiązków), rotacje na 
stanowiskach (zmiana na stanowiskach).

Celem takich działań jest zwiększenie niezbędnego 

zakresu doświadczeń personelu.

 

 

18

Szkolenia poza miejscem 

pracy

I. Konferencje.

-

dominująca metoda - wykład.

W toku wykładu (często nagrywanego) 

wykorzystywane są pomoce audiowizualne 
(tablice, prezentacje na ekranach itp.).

Poza wykładem uczestnicy w toku zajęcia 

angażowani są w dyskusję.

 

 

19

Szkolenia poza miejscem 

pracy

II. Instruktaże z użyciem komputera.

Coraz bardziej popularna forma szkoleniowa. (np. e-

learning)

Forma ta pozwala uwzględniać indywidualne 

podejście do uczestników.

Każdy uczestnik szkolenia „porusza się własnym 

tempem”.

Otrzymuje na bieżąco informacje zwrotne od 

szkolącego.

 

 

20

Szkolenia poza miejscem 

pracy

III. Szkolenia interaktywne.
O charakterze otwartym – uczestniczą w nim 

pracownicy różnych firm.

O charakterze zamkniętym – adresowane do 

pracowników jednej firmy.

Szkolenie powinno odbywać się w małych grupach 

szkoleniowych, liczących do 15 osób.

Szkolenie powinni prowadzić instruktorzy bhp 

posiadający wiedzę merytoryczną i umiejętności 
metodyczne w zakresie prowadzenia szkoleń 
metodami interaktywnymi.

Do metod tych zaliczamy:
- dyskusję, - seminaria,  - ćwiczenia,  - zajęcia 

warsztatowe.

 

 

21

Miejsce szkolenia bhp w 

strategii zakładu pracy

Procesem szkolenia bhp w firmie nie 
może rządzić przypadek.

Powinno to być działanie zaplanowane.

Podstawą jego jest świadomość, że: 

- inwestowanie w rozwój personelu to nie 
luksus,

- jest to dobra inwestycja w zdrowie, życie i 
bezpieczeństwo w przyszłości.

 

 

22

Jakie należy spełnić warunki aby 

szkolenie przyniosło pożądane 

korzyści?

1. Osoba prowadząca szkolenie musi mieć 
opracowane szczegółowe programy:

- dla poszczególnych rodzajów szkoleń dla 
instruktorów w zakresie prowadzenia instruktaży,

- dla określonych stanowisk pracy.
W programach musi być określony rodzaj :
- wiedzy,
- umiejętności,
jaki szkoleni powinni opanować.

 

 

23

Jakie należy spełnić warunki aby 

szkolenie przyniosło pożądane 

korzyści?

2. Kierownictwo zakładu pracy musi się czuć 

odpowiedzialne za przygotowanie swoje i personelu.
3. Firma powinna:
- zachęcać swoich pracowników do do określania i 

realizowania swoich potrzeb,
- zapewnić regularną ocenę pracy,
- zauważać wysiłki i ich wpływ na efektywność pracy.
4. Należy stworzyć możliwość:
- zaprezentowania i rozwiązania nowych problemów, 

(mogą one być okazją do uczenia się),
- uczestniczenia w dodatkowych kursach i 

szkoleniach z zakresu bhp.

 

 

24

Dobór treści szkolenia w programach 

modułowych 

 I. Etap przygotowawczy

1. Sporządzenie ogólnego opisu warunków 

bhp.

2. Zinwentaryzowanie zadań i czynności 

zawodowych.

3. Opracowanie opisu zawodu zawierające 

kwalifikacje zawodowe:

• Umiejętności,
• Postawy,
• Wymagania psychofizyczne,
• Przeciwwskazania do wykonywania 

zawodu.

 

 

25

Dobór treści szkolenia w programach 

modułowych 

 II. Etap projektowania programów 

szkolenia

1. Grupowanie zadań zawodowych w moduły (ogólne 

cele szkolenia).

2. Grupowanie czynności zawodowych w jednostki 

modułowe (pośrednie cele szkolenia).

3. Określenie szczegółowych celów szkolenia dla 

jednostek modułowych.

4. Opracowanie zestawów umiejętności wstępnych 

oraz testów kontrolnych do modułów i 
poszczególnych jednostek modułowych.

5. Opracowanie zakresu treści wyprowadzonych ze 

szczegółowych celów.

 

 

26

Dobór treści szkolenia w programach 

modułowych 

 II. Etap projektowania programów 

szkolenia

6. Określenie korelacji (zależności) treści szkolenia 

wewnątrz jednostek modułowych, między 
jednostkami modułowymi oraz modułami.

7. Dobór strategii szkolenia oraz posiadanej 

infrastruktury szkoleniowej.

8. Tworzenie pakietów szkoleniowych do jednostek 

modułowych.

9. Opracowanie systemu kontroli i oceny jakości 

szkolenia.

 

 

27

Dobór treści szkolenia w programach 

modułowych 

 III. Etap doskonalenia programów 

szkoleniowych

      Doskonalenie programów to stały proces 

unowocześniania treści kształcenia 

(weryfikacja jednostek modułowych) oraz 

programu szkolenia.

 

 

28

Czynniki mające wpływ na 

właściwą organizację przebiegu 

procesu nauczania

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

 

 

29

Jasno określony cel 

główny szkolenia, kursu, 

zajęć, instruktażu

 

 

30

Cele operacyjne szkolenia, 

zajęć, czyli

jak należy postępować aby 

osiągnąć cel główny

 

 

31

Prawidłowo 

zaprojektowane treści 

kształcenia, wyznaczające 

co powinien wiedzieć i 

umieć uczący się

 

 

32

Aktualny rozkład 

materiału nauczania

 

 

33

Prowadzenie zajęć w 

dniach i godzinach 

odpowiednich dla 

większości słuchaczy

 

 

34

Swoboda i dobrowolność 

udziału

 

 

35

Aktywny udział 

uczestników szkolenia, 

kursu

 

 

36

Właściwy dobór metod 

realizacji celów

 

 

37

Prawidłowy dobór 

środków dydaktycznych

 

 

38

Sprzyjający procesowi 

kształcenia klimat pracy - 

atmosfera

 

 

39

Zalecana kontrola efektów 

nauczania, staranne 

zaplanowanie i realizacja 

przygotowań do 

przeprowadzenia 

egzaminu końcowego na 

szkoleniu, kursie.

 

 

40

Podstawowe fazy przebiegu nauczania

Przygotowanie pracownika do 
wykonania określonej czynności

Pokaz i objaśnienie sposobu 
wykonania określonej czynności, 
z uwzględnieniem tych, w 
których występuje zagrożenie

Próbne wykonanie zadania przez 
szkolonego pracownika pod 
kontrolą prowadzącego 
instruktaż

Samodzielna praca szkolonego w 
obecności instruktora

Omówienie i ocena wyników 

szkolenia