Rodzaje oddziaływań 

Rodzaje oddziaływań 

między substancjami 

między substancjami 

chemicznymi

chemicznymi

Katarzyna Podsiadło 

Katarzyna Podsiadło 

Piotr Gościniewicz

Piotr Gościniewicz

 

 

Jacek Wacławski

Jacek Wacławski

 

 

Substancje chemiczne

Substancje chemiczne

 

 

   

   

To pierwiastki chemiczne i ich 

To pierwiastki chemiczne i ich 

związki w stanie w jakim 

związki w stanie w jakim 

występują w przyrodzie lub 

występują w przyrodzie lub 

powstające w procesie 

powstające w procesie 

produkcyjnym

produkcyjnym

 

 

Właściwości chemiczne 

Właściwości chemiczne 

substancji:

substancji:

Aktywność chemiczna

Aktywność chemiczna

Zdolność do brania udziału w 

Zdolność do brania udziału w 

licznych reakcjach chemicznych

licznych reakcjach chemicznych

Odporność na działanie innych 

Odporność na działanie innych 

substancji

substancji

Oddziaływanie na środowisko 

Oddziaływanie na środowisko 

naturalne

naturalne

Inne

Inne

 

 

Rodzaje reakcji 

Rodzaje reakcji 

chemicznych:

chemicznych:

Reakcja syntezy

Reakcja syntezy

 (łączenia)

 (łączenia)

Jest reakcją, w której z dwóch lub 

Jest reakcją, w której z dwóch lub 

więcej substancji prostych 

więcej substancji prostych 

powstaje jedna substancja złożona

powstaje jedna substancja złożona

     

     

A + B                       AB

A + B                       AB

 

 

Rodzaje reakcji 

Rodzaje reakcji 

chemicznych:

chemicznych:

Reakcja analizy

Reakcja analizy

Jest przemianą, w której z jednej 

Jest przemianą, w której z jednej 

substancji złożonej tworzą się 

substancji złożonej tworzą się 

dwie lub kilka substancji prostych

dwie lub kilka substancji prostych

    

    

AB

AB

                               

                               

A + B

A + B

 

 

Rodzaje reakcji 

Rodzaje reakcji 

chemicznych:

chemicznych:

Reakcja wymiany

Reakcja wymiany

   

   

pojedyncza           podwójna

pojedyncza           podwójna

Wymiana składników między 

Wymiana składników między 

reagującymi substancjami

reagującymi substancjami

 

 

Przykłady reakcji 

Przykłady reakcji 

chemicznych w organizmie

chemicznych w organizmie

Utlenianie

Utlenianie

Redukcja

Redukcja

Hydroksylacja

Hydroksylacja

Karboksylacja

Karboksylacja

Synteza

Synteza

Metylacja

Metylacja

Inne

Inne

 

 

Możliwości wykorzystania reakcji 

Możliwości wykorzystania reakcji 

chemicznych przez człowieka dotyczą 

chemicznych przez człowieka dotyczą 

między innymi

między innymi

:

:

Produkcja tworzyw sztucznych

Produkcja tworzyw sztucznych

Synteza leków

Synteza leków

Produkcja kosmetyków

Produkcja kosmetyków

Produkcja żywności i jej 

Produkcja żywności i jej 

konserwowanie

konserwowanie

Produkcja paliw

Produkcja paliw

Produkcja chemikaliów dla 

Produkcja chemikaliów dla 

przemysłu

przemysłu

 

 

Wchłanianie – definicja

Wchłanianie – definicja

Przejście substancji ze 

Przejście substancji ze 

środowiska zewnętrznego do 

środowiska zewnętrznego do 

krążenia ogólnego (krew, 

krążenia ogólnego (krew, 

chłonka)

chłonka)

 

 

Drogi wchłaniania 

Drogi wchłaniania 

substancji:

substancji:

Droga wziewna (inhalacyjna)

Droga wziewna (inhalacyjna)

Droga pokarmowa

Droga pokarmowa

Przezskórna (dermalna)

Przezskórna (dermalna)

Błony śluzowe

Błony śluzowe

Pozajelitowa (parenteralna)

Pozajelitowa (parenteralna)

Przez jamy ciała

Przez jamy ciała

 

 

Wchłanianie substancji zależy 

Wchłanianie substancji zależy 

od:

od:

Masy cząsteczkowej

Masy cząsteczkowej

Konfiguracji przestrzennej

Konfiguracji przestrzennej

Rozpuszczalności w lipidach

Rozpuszczalności w lipidach

Stopnia jonizacji

Stopnia jonizacji

Stężenia

Stężenia

Rozdrobnienia

Rozdrobnienia

 

 

Efekty działań:

Efekty działań:

Miejscowe

Miejscowe

Układowe

Układowe

Odległe (działanie rakotwórcze, 

Odległe (działanie rakotwórcze, 

mutagenne, teratogenne i 

mutagenne, teratogenne i 

embriotoksyczne)

embriotoksyczne)

 

 

Efekty działania mogą 

Efekty działania mogą 

wystepować

wystepować

W miejscu wchłaniania

W miejscu wchłaniania

W miejscu przemian

W miejscu przemian

W miejscu kumulacji 

W miejscu kumulacji 

(odkładania)

(odkładania)

W miejscu wydalania

W miejscu wydalania

W miejscach o szczególnej 

W miejscach o szczególnej 

wrażliwości

wrażliwości

 

 

Rodzaje Oddziaływań:

Rodzaje Oddziaływań:

Koergizm (interakcja 

Koergizm (interakcja 

farmakodynamiczna)

farmakodynamiczna)

antagonizm           synergizm

antagonizm           synergizm

                           

                           

                                              

                                              

addycyjny      

addycyjny      

hiperaddycyjny

hiperaddycyjny

 

 

Rodzaje Oddziaływań:

Rodzaje Oddziaływań:

Interakcja 

Interakcja 

farmakokinetyczna

farmakokinetyczna

 

 

Interakcje leków

Interakcje leków

1. 

1. 

Interakcje na etapie wchłaniania

Interakcje na etapie wchłaniania

Środki adsorpcyjne – hamują wchłanianie

Środki adsorpcyjne – hamują wchłanianie

większości równocześnie podanych leków

większości równocześnie podanych leków

Żelazo – Tetracykilna – zmniejszenie 

Żelazo – Tetracykilna – zmniejszenie 

wchłanianie tetracykliny

wchłanianie tetracykliny

Sole metali – tworzenie związków 

Sole metali – tworzenie związków 

kompleksowych

kompleksowych

 

 

 

 

Interakcje leków

Interakcje leków

2. 

2. 

Interakcje na etapie 

Interakcje na etapie 

wiązania z białkami

wiązania z białkami

Sulfonamidy i fenylbutazon 

Sulfonamidy i fenylbutazon 

wypierają z wiązań z białkami 

wypierają z wiązań z białkami 

leki p/cukrzycowe

leki p/cukrzycowe

Acetylosalicylany wypierają 

Acetylosalicylany wypierają 

pochodne kumaryny

pochodne kumaryny

 

 

Interakcje leków

Interakcje leków

3. 

3. 

Interakcje na etapie 

Interakcje na etapie 

biotransformacji

biotransformacji

Induktory enz.              Inhibitory 

Induktory enz.              Inhibitory 

enz.

enz.

Fenytoina                                 Erytromycyna

Fenytoina                                 Erytromycyna

działanie kortykosteroidów    działanie 

działanie kortykosteroidów    działanie 

Teofiliny

Teofiliny

 

 

Dziękujemy za 

Dziękujemy za 

uwagę

uwagę