Psychometria 2010

Wykład 12

Skala Inteligencji

Wechslera

WAIS-R

• David Wechsler (1896 – 1981)

Historia testów inteligencji

Wechslera

• 1939: Wechsler-Bellevue Intelligence

Scale, Form I (W-B I) (wcześniej
dominowała Stanford-Binet
Intelligence Scale)

• …
• Wechsler Adult Intelligence Scale –

Revised (Wechsler, 1981)

Niektóre wersje polskie

• 1949: W-B I: Grzywak-Kaczyńska
• 1951: skrócone W-B I: Choynowski
• 1972: przeróbka W-B I: Polskie

Towarzystwo Higieny Psychicznej
(normy amerykańskie!)

• 1988-1991: Wechsler Adult Intelligence

Scale – Revised (WAIS-R); Wechsler
Intelligence Scale for Children – Revised
(WISC-R)

Przełom w mierzeniu

inteligencji

• dewiacyjny iloraz inteligencji
• funkcjonalna koncepcja

inteligencji, przeciwstawiona
koncepcji psychometrycznej

– „w zachowaniach inteligentnych

musi mieścić się coś wiecej niż tylko
czyste zdolności intelektualne”

• „Inteligencja jest to konstrukt teoretyczny;

jest to zagregowana (globalna) zdolność
jednostki do podejmowania działań
celowych, racjonalnego myślenia i do
efektywnego radzenia sobie we własnym
środowisku. Jest to właściwość globalna,
gdyż składa się z elementów (czy inaczej:
zdolności), które chociaż nie całkowicie
niezależne, są jakościowo odróznialne”
(Wechsler, 1939)

• „inteligencja nie może być utożsamiana z

pojedynczym wymiarem, np. poziomem

energii umysłowej” (Wechsler, 1939)

• „aby pojęcie inteligencji stało się

użyteczne, należy określić wszystkie

konieczne aspekty inteligencji, aby

umożliwić psychologom praktykom i

innym osobom posługiwanie się tym

pojęciem w sposób wystarczająco

rzetelny” (Wechsler, 1939)

1. inteligencja jest funkcją złożoną
2. inteligencja jest wypadkową

działania wielu czynników

3. wypadkowa ta zależy od interakcji

jakościowo różnych, lecz
sumujących się komponentów czy
czynników (Wechsler, 1958)

• Inteligencji nie można zmierzyć

„bezpośrednio”

• Inteligencję można uchwycić „w działaniu”

• Pomiar inteligencji polega na pomiarze

zdolności umysłowych

• Inteligencja może przejawiać się w różnych

zdolnościach, które można mierzyć

• Podstawą pomiaru inteligencji jest badanie

zdolności

• Skala inteligencji (w każdym razie

Wechslera) jest zestawem testów zdolności

Inteligencja według Bineta

i Simona

• WU – wiek umysłowy; WŻ – wiek

życia

• WU < WŻ: rozwój opóźniony
• WU = WŻ: rozwój harmonijny
• WU > WŻ: rozwój przyśpieszony

Inteligencja według Sterna

• IQ: Intelligence Quotient (Stern, 1912)

IQ = (WU / WŻ) × 100

WU: wiek umysłowy
WŻ: wiek życia
• Nadaje się do diagnozowania dzieci w

wieku
4 – 16 lat

Problemy z IQ według

Sterna

WU = 13 lat, WŻ = 10 lat
WU = 10 lat; WŻ = 7 lat

???

• założenie liniowości rozwoju inteligencji
• zmienność wyników w grupach wiekowych

• Thurstone (1926): sugestia posługiwania się rozkładem

normalnym i wynikami standaryzowanymi z.

• Sugestia Thurstone’a zrealizowana przez

Wechslera

WS: wynik surowy
ŚR: średnia w danej grupie wiekowej
OS: odchylenie surowe w danej grupie wiekowej
(W adaptacji Skali Inteligencji Simona-Bineta

(Thorndike, 1986): OS = 16)

100

15









OS

ŚR

WS

IQ

Dewiacyjny iloraz IQ w

skalach Wechslera

• wyniki surowe (WS):

– suma punktów dla każdej z 11 podskal

• wyniki przeliczone:

– jednolita skala o średniej 10,0 i OS=3,0

• dewiacyjny iloraz inteligencji (IQ):

– średnia: 100,0; OS=15,0

• zakres dla skali WAIS-R: 45 do 145

WP

Jednostki OS

Ocena jakościowa

16-19

2,00 do 3,00 bardzo wysoki

poziom

14-15

1,33 do 1,66 wysoki poziom

13

1,00

poziom powyżej

przeciętnej

8-12

-0,66 do 0,66 przeciętny poziom

7

-1,00

poziom poniżej

przeciętnej

5-6

-1,66 do -1,33 niski poziom

1-4

-3,00 do -2,00 bardzo niski poziom

Kryteria American Association on Mental Retardation

Upośledzenie

WAIS-R

SD

Lekkie

55 - 69

-2SD do -3SD

Umiarkowane

40 - 54

-3SD do -4SD

Znaczne

25 - 39

-4SD do -5SD

Głębokie

0 - 24

poniżej 5SD

Podtesty skali WAIS-R

• Skala Słowna

1. Wiadomości
2. Powtarzanie Cyfr
3. Słownik
4. Arytmetyka
5. Rozumienie
6. Podobieństwa

• Skala Bezsłowna

7. Braki w Obrazkach
8. Porządkowanie Obrazków
9. Klocki
10.Układanki
11.Symbole Cyfr

Zalecana kolejność

• 1
• 7
• 2
• 8
• 3
• 9
• 4
• 10
• 5
• 11
• 6

Wiadomości

• bada zasób wiedzy
• np. co to jest Koran; Kto napisał

Hamleta, Z czego jest zrobione
ubranie

Wiadomości

• zakres i głębokość wiedzy
• rozumienie werbalne
• pamięć długotrwała – trwałość,

wierność odtwarzania

• rozumienie sensu słów, zdań,

zwrotów

Powtarzanie Cyfr

• powtarzanie coraz dłuższych ciągów

cyfr

• najpierw ciągi w kolejności podanej,

potem wspak

Powtarzanie Cyfr

• zakres pamięci bezpośredniej
• koncentracja uwagi

Słownik

• definicje słów
• np. konsumować, męstwo,

trawestacja, gmach

Słownik

• rozumienie werbalne
• zdolność reprodukcji wiedzy
• zakres i adekwatność definiowania
• stopień opanowania języka
• zdolność uczenia się
• umiejętność ekspresji za pomocą

słów

Arytmetyka

• zadania arytmetyczne
• np. „Aby wykonać pewną pracę w 6

dni potrzeba 8 maszyn. Ile maszyn
byłoby potrzebnych do wykonania tej
pracy w ciągu pół dnia?”

Arytmetyka

• umiejętność skupienia uwagi
• zdolność logicznego rozumowania
• zdolność do wykonywania zadań

rachunkowych

• zdolność do spostrzegania relacji

logicznych

Rozumienie

• Rozumienie sytuacji społecznych
• Np. Dlaczego zasadnicza służba

wojskowa jest obowiązkowa?

Rozumienie

• rozumienie typowych zwyczajów
• rozumienie sytuacji społecznych
• rozumienie akceptowanych

społecznie zachowań i ich przyczyn

• rozumienie norm i praktyk

społecznych

Podobieństwa

• znalezienie podobieństw między

dwoma pojęciami

• np. guzik – zamek błyskawiczny;

poemat-posąg; łódź - samochód

Podobieństwa

• Rozumienie werbalne, myślenie logiczne
• spostrzeganie związków między pojęciami
• rozumowanie konkretne i abstrakcyjne
• myślenie asocjacyjne
• różnicowanie cech istotnych od

drugorzędnych

• pamięć długotrwała
• rozumowanie przez analogie
• dojrzałość procesów umysłowych

Braki w Obrazkach

• Badany ma powiedzieć, czego

brakuje na obrazku

Braki w Obrazkach

• zdolności spostrzeżeniowe i pojęciowe
• spsotrzeganie związku między częścią

a całością

• organizacja percepcji
• odróżnianie szczegółów ważnych od

nieistotnych

• identyfikacja znanych przedmiotów
• wrażliwość na detale

Porządkowanie Obrazków

• Porządkowanie sekwencji obrazków

tak, by powstała spójna historia

Porządkowanie Obrazków

• zdolność do logicznej organizacji

materiału

• przewidywanie i planowanie
• ujmowanie całości i jej stosunku do części
• zdolność spostrzegania momentów

kluczowych

• inteligencja społeczna
• rozumienie złożonych sytuacji

Klocki

• ułożenie całości z elementów

Klocki

• spsotrzeganie i analizowanie form
• rozpoznawanie konfiguracji
• zdolność rozkładania całości na

komponenty

• koordynacja wzrokowo-ruchowa
• analiza i synteza wzrokowa
• wizualizacja przestrzenna
• organizacja percepcji

Układanki

• składanie figur z elementów

Układanki

• koordynacja wzrokowo-ruchowa
• zdolność do tworzenia całości dzięki

wykrywaniu relacji między
elementami

Symbole Cyfr

• przedstawiane są cyfry i symbole je

zastępujące, osoba badana proszona
jest o zastąpienie szeregu cyfr
symbolami

Symbole Cyfr

• zdolność uczenia się nowych

umiejętności

• szybkość i dokładność wykonania

funkcji intelektualnych

Rekonstrukcja koncepcji

zdolności Wechslera

• Sprawność funkcji poznawczych
• Zakres posiadanej wiedzy
• Zdolność do koncentracji
• Umiejętność koordynacji wzrokowo-

ruchowej

Sprawność funkcji poznawczych

• Antycypowanie zdarzeń (Rozumienie)

– Rozumienie
– Porządkowanie Obrazków
– Klocki
– Układanki

• Planowanie efektywnych kierunków działania

– Rozumienie
– Porządkowanie Obrazków
– Klocki
– Układanki)

• Myslenie abstrakcyjne

– Słownik
– Rozumienie
– Arytmetyka
– Porządkowanie obrazków
– Podobieństwo

• Tworzenie pojęć

– Podobieństwo
– Słownik

Zakres posiadanej wiedzy

• Zakres posiadanych pojęć i

doświadczeń

– Słownik
– Wiadomości
– Braki w obrazkach

• Rozumienie norm, konwencji i ocen

społecznych

– Rozumienie

Zdolność do koncentracji

• Uwaga

– Arytmetyka
– Powtarzanie Cyfr
– Symbole Cyfr

• Wykorzystywanie energii w

rozwiązywaniu zadań jednorodnych

– Symbole Cyfr

Umiejętność koordynacji

wzrokowo-ruchowej

• Zdolność do tworzenia całości

– Układanki
– Porządkowanie Obrazków

• Zdolność do różnicowania i

analizowania części wzoru

– Klocki
– Układanki

WAIS-R – interpretacje

kliniczne

Osobowość psychopatyczna

(młodzieńcza)

• Bezsłowna wyższa niż słowna
• Układanki: wysoki
• Wiadomości: wysoki
• Rozumienie: różne
• Arytmetyka: słaby
• Porządkowanie obrazków: dobry
• Braki w Obrazkach: zwykle słaby
• Suma: Klocki i Braki w Obrazkach: niższe od sumy

w Układankach i Porządkowaniu Obrazków

• Niewielkie zróżnicowanie w poszczególnych

testach

Neurotyczność

• Słowna wyższa niż Bezsłowna
• Słownik: wysoki
• Wiadomości: dobry
• Arytmetyka: nieprzewidywalny ale raczej

słaby

• Powtarzanie Cyfr: słaby
• Podobieństwa: dobry
• Układanki: słaby
• Symbole Cyfr: słaby

Upośledzenie umysłowe

• Wiadomości: niski
• Bezsłowna wyższa niż Słowna
• Powtarzanie Cyfr: dobry
• Podobieństwa: słaby
• Układanki: dobry
• Klocki: słaby
• Zróżnicowanie wyników niewielkie

Organiczne uszkodzenie

mózgu

• Słowna wyższa niż Bezsłowna
• Wiadomości: dobry
• Rozumienie: dobry
• Arytmetyka: słaby
• Podobieństwa: słaby
• Powtarzanie Cyfr: bardzo słaby, zwłaszcza wspak
• Klocki: bardzo słaby
• Układanki: słaby
• Synbole Cyfr: bardzo słaby
• Zróżnicowanie wyników niewielkie

Schizofrenia

• Słowna wyższa niż Bezsłowna
• Wiadomości: dobry
• Słownik: dobry
• Rozumienie: dobry, czasem słaby
• Arytmetyka: słaby
• Powtarzanie Cyfr: nieprzwidywalny, często dobre

wprost i słabe wspak, raczej słabe łącznie

• Podobieństwa: niski
• Porządkowanie Obrazków: często niski
• Braki w Obrazkach: niski w hebefrenii, wysoki w

schizofrenii prostej