Regulacja hormonalna układu rozrodczego

Hormony

Hormon (od gr. ὁρμάω hormao - rzucam

się naprzód, pędzę) – związek chemiczny,

który jest wydzielany przez gruczoły lub

tkanki układu hormonalnego. Funkcją

hormonu jest regulacja czynności i

modyfikacja cech

strukturalnych tkanek leżących w pobliżu

miejsca jego wydzielania lub oddalonych,

do których dociera poprzez krew

Endokrynologia- nauka o wydzielaniu

wewnętrznym, gruczołach dokrewnych

wytwarzających hormony, działaniu i naturze hormonów

a także, o zaburzeniach wynikających z nadmiaru lub

niedoboru hormonów w ustroju. Endokrynologia bada

biologiczne i chemiczne właściwości hormonów i ich

związek z funkcją całego organizmu, naturę i działanie

receptorów hormonalnych w komórkach docelowych

oraz drogi i mechanizmy działania hormonów na

poziomie komórkowym i molekularnym.

W zakresie endokrynologii znajduje się także

opracowywanie i wprowadzanie do nauki metod

ilościowego oznaczania hormonów we krwi, tkanach i

różnych płynach ciała, a także metod określania

biologicznej aktywności hormonów.

Gruczoły i hormony które

wydzialają: podwzgórze

•tyreoliberyna (TRH)

•gonadoliberyna (GnRH)

•Somatoliberyna (GHRH)

•kortykoliberyna(CRH)

•somatostatyna(GIH)

•Prolaktostatyna inaczej dopamina (PIH)

•wazopresyna

•oksytocyna

Przysadka Mózgowa:

płat przedni

•somatotropina (GH), (STH), hormon
wzrostu.

•prolaktyna (PRL)

•hormon
adrenokortykotropowy (ACTH)

•hormon tyreotropowy
(TSH)

•hormon folikulotropowy
(FSH)

•hormon luteinizujący
(LH)

•hormon lipotropowy
(LPH)

Nadnercza: Kora Nadnerczy

•glikokortykoidy

•mineralokortykoidy

•Androgeny

•dehydroepiandrosteron

•kortyzol

•kortykosteron

Nadnercza: Rdzeń

Nadnerczy

•Adrenalina (epinefryna)

•Noradrenalina (norepinefryna)

Jądra

•Androgeny

Testosteron (reguluje aktywność gruczołów płciowych)

Jajniki

•Estrogeny (regulują aktywność gruczołów płciowych)

•Progesteron

•Estron

•Estradiol

•Estriol

•relaksyna

Łożysko

•Progesteron

•Gonadotropina kosmówkowa (HCG)

•Estriol

•Testosteron

Grasica

Tymozyna

•Tymopoetyna

•Tymulina

Trzustka (wyspy

Langerhansa)

•Insulina (regulacja ilości cukru we
krwi)

•Glukagon (regulacja ilości cukru we
krwi)

•Somatostatyna

•Polipeptyd Trzustkowy

Ze względu na budowę

chemiczną:



hormony sterydowe, np.
estrogeny, testosteron



pochodne aminokwasów, np.
adrenalina, hormony tarczycy,



peptydy i białka, np. insulina,
somatotropina,



pochodne kwasów tłuszczowych –
prostaglandyny

Ze względu na miejsce

powstawania:



gruczołowe – wytwarzane przez specjalne

gruczoły, np. tyroksyna przez tarczycę,



neurohormony – produkowane przez

podwzgórze (przez komórki sekrecyjne),

np. liberyny, statyny, oksytocyna,

wazopresyna (ADH),



tkankowe – produkowane przez

wyspecjalizowane komórki różnych

narządów, np. gastryna produkowana w

żołądku, mediatory.

Ze względu na sposób

wydzielania:



endokrynne - uwalniane bezpośrednio do krwi,



parakrynne - wydzielane pośrednio do krwi a
bezpośrednio do tkanek (hormony tkankowe) ze
względu na miejsce ich działania i właściwości (po
dostaniu się do krwi ulegają szybko unieczynnieniu).

Dany hormon działa na komórkę jeśli ta posiada
swoisty dla niego receptor. Jest to mechanizm, który
decyduje o zasięgu działania określonego hormonu.

Oogeneza- czyli powstawanie komórek

jajowych, zachodzi w jajnikach. Przed

urodzeniem powstają tysiące

niedojrzałych komórek zwanych

oogoniami. W wieku prenatalnym

rozwijają sie one do oocytów I-rzędu.

Później wchodzą w fazę spoczynkową

trwającą aż do osiągnięcia dojrzałości

płciowej.



Rozwijający sie oocyt otoczony jest

warstwą ochronną z komórek warstwy

ziarnistej, tworząc pęcherzyk pierwotny.

Wraz z wejściem w okres dojrzewania,

nieliczne pęcherzyki zaczynają

dojrzewać w ustalonym rytmie

miesięcznym.

Ośrodek rozrodczy



kieruje aktywnością somatyczną organizmu
związanego z przedłużeniem gatunku



czynność tego ośrodka jest odmienna u obu
płci



ośrodek żeński wyzwala popęd płciowy w
kirunku płci męskiej



kontroluje cykliczne wydzielanie
podwórzowego hormonu uwalniającego
gonadotropiny (GnRH)

W cyklu wyróżnia sie 4 fazy:



krwawienie miesiączkowe (ok. 4dni)



faza folikularna (ok. 9dni)



faza owulacyjna (1dzien)



faza lutealna (ok. 14dni)

1 faza

wydalanie przez pochwę:



obumierających i złuszczających się
komórek śluzówki macicy



krwi z pękających zakończeń naczyń
krwionośnych błony śluzowej macicy



płynu tkankowego

2 faza



podwzgórze uwalnia pulsacyjnie GnRH co stymuluje przysadkę do

pulsacyjnego wydzielania FSH i LH



stężenie FSH (h. folikulotropowego) we krwi zmienia się stopniowo i

jest największe w pierwszym tygodzniu cyklu, wpływając na

rozpoczęcie wzrostu pęcherzyków pierwotnych.



rosnące pęcherzyki zaczynają wydzielać estradiol (jeden z

estrogenów) oraz inhibinę (polipeptyd tworzony w warstwie ziarnistej

pęcherzyka)



współdziałanie FSH i estradiolu powoduje przyspieszony wzrost

kilkunastu pęcherzyków.



w połowie fazy folikularnej zwiększające sie stężęnie estradiolu we

krwi, na drodze ujmenego sprzężenia zwrotnego, powoduje spadek

wydzielania FSH. W tym procesie uczestniczy także inhibina.



dzięki estrogenom błona śluzowa macicy rozrasta się, grubieje i

powsają w niej nowe naczynia krwionośne.



wydzielanie LH (h. luteinizującego) zwiększa się od początku cyklu.

Na 3-4dni przed owulacją wysoki poziom estrogenów, wytwarzanych

przez dojrzewający pęcherzyk, powoduje, na drodze dodatniego

sprzężenia zwrotnego, wyraźny wzrost wydzielania LH. Prowadzi to

do owulacji.



12h przed owulacją następuje wydzielenie progesteronu, który

pomaga utworzyć i utrzymać ciałko żółte

4 faza



wysoki stężenie LH powoduje rozwój ciałka

żółtego, które produkuje w dużych ilościach

estrogeny i inhibine. Hormony te

przygotowywują macicę do ciąży.



Wysokie stężenie progesteronu hamuje

sekrecję GnRH, FSH i LH.



Jeżeli oocyt nie zostanie zapłodniony, to po ok

8 dniach ciałko żółte degeneruje.



Spadek stężenia estrogenów i progesteronu

we krwi powoduje obkurczanie się drobnych

tętnic w macicy co prowadzi do obumierania

komórek i kolejnej menstruacji.

Spermatogeneza- to proces powstawania i

dojrzewania plemników, czyli gamet męskich,
który odbywa się w jądrach – gonadach
męskich.

Odbywa się w jądrach nieprzerwanie od okresu

pokwitania do późnej starości.Pomimo tego, że
plemniki powstają od ok. 10 r.ż., zdolność do
zapładniania uzyskują dopiero w 14 – 16 r.ż.

2 faza

mejoza - spermatocyty I rzędu

poprzez I podział mejotyczny

przekształcają się w spermatocyty II

rzędu. Te z kolei przechodzą II podział

(wyrównawczy), w wyniku którego

powstają haploidalne spermatydy.

3 faza

spermiogeneza – jej celem jest przekształcenie

typowej komórki (spermatyda) w wysoko

wyspecjalizowany i unikatowy morfologicznie

plemnik. W trakcie tego procesu aparat Golgiego

spermatydy wytwarza akrosom (pęcherzyk

zawierający enzymy trawienne), jądro

komórkowe ulega spłaszczeniu i znacznemu

zagęszczeniu, wyrasta witka (budowa aksonemy

i mechanizm ruchu identyczny jak w migawce, p.

tkanka nabłonkowa), wokół jej początkowego

odcinka gromadzą się mitochondria, a w

końcowym etapie zostaje odrzucona cała zbędna

już reszta cytoplazmy.

Oś podwzgórze-

przysadka-jądra



Podwzgórze wydziela hormon
gonadoliberynę – GnRH do przedniego
płatu przysadki, który pobudza
wydzielanie folikulotropiny i hormonu
luteinizującego (gonadotropin), które
następnie działają na jądra stymulując
wzrost kanalików nasiennych i regulując
spermatogenezę oraz pobudzając komórki
śródmiąższowe do wydzielania
testosteronu.

Androgeny

Jądra zawierają komórki Leydiga

(śródmiąższowe) produkujące sterydy,

zwane ogólnie androgenami - czyli

hormonami płciowymi męskimi.

Są to:



Androsteron



Androstandiol



testosteron

Problemy z androgenami



Hirsutyzm – występowanie nadmiernego

owłosienia typu męskiego (owłosienie na twarzy,

klatce piersiowej, brzuchu, okolicy sromu) u

kobiet. Przyczyną najczęściej jest podwyższony

poziom androgenów (męskich hormonów).

Hirsutyzm może występować rodzinnie, może

również pojawić się w czasie ciąży, na skutek

przestrojenia hormonalnego organizmu. Może być

spowodowany występowaniem nowotworów

hormonalnie czynnych (niektóre guzy jajnika, rak

nerki oraz rak tarczycy).

Testosteron

Funkcje:



kształtowanie płci i cech płciowych w życiu płodowym



wpływ na spermatogenezę,



wykształcanie się wtórnych cech płciowych (budowa ciała, głos, typ owłosienia,
zarost twarzy itp.),



wpływ anaboliczny poprzez pobudzenie syntezy białek (w bardzo niewielkim
stopniu powoduje także zwiększenie masy mięśniowej itp.),



może zwiększać poziom libido (przy długotrwałym stosowaniu efekt ten zanika),



ukierunkowuje popęd płciowy ku płci żeńskiej,



przyspiesza zakończenie wzrostu kości długich,



pobudza rozwój gruczołu krokowego, zwiększa jego objętość, silnie pobudza rozwój
raka prostaty



zwiększa poziom cholesterolu we krwi



kształtuje sferę emocjonalną poprzez ukształtowanie takich cech jak
zdecydowanie, śmiałość, pewność, odwaga, niezależność, ale też skłonność do
ryzyka, w zależności od rozwoju emocjonalnego może powodować wybuchowość,
agresję.

Testosteron a zachowanie

Na ogół spadek poziomu testosteronu obniża aktywność

seksualną. Po kastracji większość mężczyzn odczuwa zmniejszenie

zainteresowania seksem i przejawia mniejszą aktywność w tej

dziedzinie, jednak spadek testosteronu nie jest przyczyną

impotencji.

Hamowanie działania testosteronu jest czasem wykorzystywane

jako metoda kontroli zachowań przestępców seksualnych

(gwałcicieli, pedofilów). Obniżenie poziomu testosteronu powoduje

u nich tak jak i u normalnych mężczyzn realny skutek - zmniejsza

się ich aktywność seksualna.

Hormony płciowe wpływają jednak nie tylko na zachowania

seksualne. Testosteron nasila zachowania agresywne, wpływa

również na samopoczucie, chęć i możliwość podejmowania walki,

niezależność psychiczną i sprawność intelektualną.

Menopauza



ustanie miesiączkowania, zaczyna sie u
kobiet w wieku ok 50 lat.



Jajniki tracą wrażliwość na działanie
gonadotropin przysadkowych- owulacja
występuje coraz rzadziej



Spada stężenie hormonów jajnikowych,
co prowadzi do zmniejszania się macicy,
zwężania pochwy i zmian zanikowych
sromu.

Objawy:



Uderzenia gorąca



Nadmierna potliwość



Zaburzenia snu



Stany depresyjne, utrata poczucia własnej
wartości



Zmniejszenie zainteresowania życiem płciowym



Osłabienie pamięci



Bolesność stawów i kości



Zmniejszona wilgotność pochwy



Nietrzymanie moczu

Andropauza

Andropauza (gr. andros = mężczyzna,

człowiek; gr. pausis, łac. pausa = przerwa) - w

ujęciu biopsychospołecznym definiowana jako

okres w życiu mężczyzny (najczęściej po 50

roku życia), zapowiadający zbliżające się

wejście w okres starości z początkiem

wystąpienia szeregu dolegliwości w różnych

sferach funkcjonowania jednostki, zarówno

somatycznej, psychologicznej jak i seksualnej

o podłożu wielonarządowych zmian w

organizmie, w tym zmian hormonalnych,

wywołanych starzeniem się.

Jak wstępnie rozpoznać zespół

andropauzy?



Czy obserwuje Pan spadek popędu płciowego?



Czy odczuwa Pan brak energii?



Czy obserwuje Pan spadek siły mięśniowej lub

obniżenie odporności na wysiłek fizyczny?



Czy odnotował Pan spadek zadowolenia z życia?



Czy obniżył się Pana wzrost?



Czy jest Pan smutny i/lub w złym humorze?



Czy wzwody członka są słabsze?



Czy zauw

ażył

Pan

ost

atnio obniżenie aktywności

ruchowe



Czy chc

e się Panu spać po obfitym posiłk

(obiedzie)



Czy m

iał Pan ostatnio trudności w wykon

ywaniu

pracy

zawod

owej?

Document Outline