CHROMOSOMOWA TEORIA 

CHROMOSOMOWA TEORIA 

DZIEDZICZNOŚCI

DZIEDZICZNOŚCI

 

 

 

 

Thomas Hunt Morgan

Thomas Hunt Morgan

 

 



Thomas Hunt Morgan 

Thomas Hunt Morgan 



ur.25 września 1866r, zm. 4 

ur.25 września 1866r, zm. 4 

grudnia 1945r. 

grudnia 1945r. 



amerykański biolog, genetyk, 

amerykański biolog, genetyk, 



twórca chromosomowej teorii 

twórca chromosomowej teorii 

dziedziczności, 

dziedziczności, 



laureat 

laureat 

 

 

Nagrody Nobla

Nagrody Nobla

 

 

w 

w 

dziedzinie fizjologii i medycyny w 

dziedzinie fizjologii i medycyny w 

1933 r. 

1933 r. 



Profesor zoologii w Columbia 

Profesor zoologii w Columbia 

University, powtórny odkrywca 

University, powtórny odkrywca 

dziedziczenia chromosomowego.

dziedziczenia chromosomowego.

 

 

 

 

Thomas Hunt Morgan

Thomas Hunt Morgan



Thomas Morgan udowodnił, że nośnikami 

Thomas Morgan udowodnił, że nośnikami 

genów są chromosomy. 

genów są chromosomy. 



W 1908 r. Morgan zaczął eksperymenty na 

W 1908 r. Morgan zaczął eksperymenty na 

owadach Drosophila melanogaster (muszka 

owadach Drosophila melanogaster (muszka 

owocowa). 

owocowa). 



W 1915 r. wraz z zespołem 

W 1915 r. wraz z zespołem 

współpracowników opublikował tzw. 

współpracowników opublikował tzw. 

Chromosomową teorię dziedziczności,  

Chromosomową teorię dziedziczności,  



w 1926 r. teorię genów

w 1926 r. teorię genów

 

 

 

 

Założenia teorii

Założenia teorii



Organizmy dziedziczą cechy z pokolenia na 

Organizmy dziedziczą cechy z pokolenia na 

pokolenie za pomocą genów 

pokolenie za pomocą genów 



Geny potomne są identyczne z wyjściowymi

Geny potomne są identyczne z wyjściowymi



Każdy gen zajmuje określone miejsce w 

Każdy gen zajmuje określone miejsce w 

danym chromosomie miejsce to nazywa się 

danym chromosomie miejsce to nazywa się 

locus

locus



Geny są ułożone w chromosomach liniowo 

Geny są ułożone w chromosomach liniowo 



Geny leżące w jednym chromosomie tworzą 

Geny leżące w jednym chromosomie tworzą 

tzw. Grupę sprzężoną

tzw. Grupę sprzężoną



proces crossing-over

proces crossing-over

 

 

 

 

Organizmy dziedziczą cechy z 

Organizmy dziedziczą cechy z 

pokolenia na pokolenie za pomocą 

pokolenia na pokolenie za pomocą 

genów 

genów 



Gen-jest to podstawowa jednostka dziedziczności 

Gen-jest to podstawowa jednostka dziedziczności 

która jest odcinkiem DNA zawierającym w sobie 

która jest odcinkiem DNA zawierającym w sobie 

informacje o budowie jednego białka. Geny mieszczą 

informacje o budowie jednego białka. Geny mieszczą 

się w chromosomach

się w chromosomach
Cechy genów:



jednogenowe



wielogenowe i ilościowe



wpływ środowiska



W wyniku przeprowadzonych krzyżowań na 

W wyniku przeprowadzonych krzyżowań na 

muszkach owocowych i krzyżowań drobiu T. Morgan 

muszkach owocowych i krzyżowań drobiu T. Morgan 

udowodnił że skład chromosomów płci różnych 

udowodnił że skład chromosomów płci różnych 

gatunków może być odmienny. Biorąc pod uwagę 

gatunków może być odmienny. Biorąc pod uwagę 

która płeć wytwarza gamety decydujące o płci 

która płeć wytwarza gamety decydujące o płci 

potomstwa wyróżniono 

potomstwa wyróżniono 

a) Heterogametyczność męską (muszka owocowa)

a) Heterogametyczność męską (muszka owocowa)

b) Heterogametyczność żeńska (kura domowa

b) Heterogametyczność żeńska (kura domowa

)

)

 

 

 

 

Każdy gen zajmuje określone miejsce w 

Każdy gen zajmuje określone miejsce w 

chromosomie czyli tzw. LOCUS

chromosomie czyli tzw. LOCUS

 

 



Locus oznacza oba miejsca genu na 

Locus oznacza oba miejsca genu na 

obydwu chromosomach 

obydwu chromosomach 

homologicznych 

homologicznych 



T. Morgan opracował tzw. mapy 

T. Morgan opracował tzw. mapy 

chromosomowe na przykładzie 

chromosomowe na przykładzie 

muszki owocowej znajdując 

muszki owocowej znajdując 

odpowiedź na pytanie w jaki sposób 

odpowiedź na pytanie w jaki sposób 

ułożone są geny

ułożone są geny



Geny ułożone są w chromosomach 

Geny ułożone są w chromosomach 

liniowo

liniowo



Geny leżące na jednym chromosomie 

Geny leżące na jednym chromosomie 

tworzą grupę sprzężoną

tworzą grupę sprzężoną

 

 

 

 

Grupa sprzężona

Grupa sprzężona



T. Morgan udowodnił że u muszki owocowej 

T. Morgan udowodnił że u muszki owocowej 

występują zarówno geny dziedziczące się nie 

występują zarówno geny dziedziczące się nie 

zależnie od siebie jak i pozostajace w 

zależnie od siebie jak i pozostajace w 

sprzężeniu

sprzężeniu



W ten sposób wykazał że te dwa typy 

W ten sposób wykazał że te dwa typy 

dziedziczenia wcale się nie wykluczają a 

dziedziczenia wcale się nie wykluczają a 

wręcz się uzupełniają

wręcz się uzupełniają



Badania oparto na krzyżowaniu muszki 

Badania oparto na krzyżowaniu muszki 

owocowej typu dzikiego z muszkami o 

owocowej typu dzikiego z muszkami o 

karłowatym ciele i ciemnobrązowych oczach 

karłowatym ciele i ciemnobrązowych oczach 

 

 

 

 

Geny są ułożone w chromosomach 

Geny są ułożone w chromosomach 

liniowo

liniowo



Co oznacza że są 

Co oznacza że są 

położone jeden za 

położone jeden za 

drugim co wynika 

drugim co wynika 

z map 

z map 

chromosomowych 

chromosomowych 

muszki owocowej 

muszki owocowej 

co przedstawia 

co przedstawia 

rysunek 

rysunek 

 

 

 

 

zjawisko crossing-over

zjawisko crossing-over



Częstość występowania crossing-over 

Częstość występowania crossing-over 

jest uzależniona od położenia, jakie 

jest uzależniona od położenia, jakie 

zajmują w chromosomie geny. Jeżeli 

zajmują w chromosomie geny. Jeżeli 

leżą one koło siebie, wtedy częstość 

leżą one koło siebie, wtedy częstość 

zachodzenia tego zjawiska jest 

zachodzenia tego zjawiska jest 

nieznaczna, ale gdy leżą oddalone od 

nieznaczna, ale gdy leżą oddalone od 

siebie w chromosomie, to ta częstość 

siebie w chromosomie, to ta częstość 

wzrasta.

wzrasta.

 

 

 

 

zjawisko crossing-over

zjawisko crossing-over



Jest to wymiana 

Jest to wymiana 

genów między 

genów między 

chromosomami która 

chromosomami która 

prowadzi do 

prowadzi do 

rekombinacji 

rekombinacji 

genetycznej. (zachodzi 

genetycznej. (zachodzi 

wymiana odcinków 

wymiana odcinków 

chromatyd między 

chromatyd między 

chromosomami 

chromosomami 

homologicznymi)

homologicznymi)

 

 

 

 

Literatura

Literatura



Solmon, Berg, Martin, Villee „Biologia”

Solmon, Berg, Martin, Villee „Biologia”



Bal Jerzy. „Biologia molekularna w 

Bal Jerzy. „Biologia molekularna w 

medycynie

medycynie



Lewiński Waldemar. „Genetyka”

Lewiński Waldemar. „Genetyka”



Encyklopedia PWN

Encyklopedia PWN