Erozyjna działalność morza w
strefie brzegowej i na dnie.
Erozyjna działalność morza w
strefie brzegowej i na dnie.
Morza i
oceany
Ruchy wody morskiej
Ruchy wody morskiej
Podstawowymi formami
ruchów wody morskiej są:
•
falowanie,
•
prądy przybrzeżne,
•
prądy pływowe,
•
wielkie prądy oceaniczne.
Falowanie
Fale morskie tworzą przede
wszystkim pod wpływem wiatru.
Mogą też powstawać dzięki:
• wstrząsom sejsmicznym,
• podmorskim wybuchom
wulkanów,
• zmianom ciśnienia
atmosferycznego.
Rodzaje fal
Charakter falowania jest
odmienny w strefach,
ciągnących się mniej więcej
równolegle do wybrzeża.
W związku z tym można
wyróżnić:
• strefę
fal oscylacyjnych,
• strefę
grzywaczy
(łamania
się fal),
• strefę
fal translacyjnych,
• strefę
zmywu.
Strefy falowania
Fale oscylacyjne
Szczególne odmiany fal
Szczególnymi, rzadko
występującymi typami fal są:
• fale
tsunami,
• fale
seiche.
Tsunami
Prądy przybrzeżne
Wody spiętrzone przy brzegu
wskutek nabiegu fal odpływają
z powrotem, tworząc prądy
przybrzeżne.
Są one trojakiego rodzaju:
• prądy
litoralne,
• prądy
powrotne denne,
• prądy
powrotne
powierzchniowe.
Prądy powrotne
Pływy i prądy pływowe
Wywołane
pływami
prądy
pływowe mają charakter
oscylacyjny, regularnie
zmieniając kierunek na
przeciwny.
Wybrzeże pływowe
Bay of Fundy, Nova Scotia, Canada
Prądy oceaniczne
Głównymi przyczynami istnienia
wielkich prądów oceanicznych
są:
stałe wiatry,
zróżnicowanie gęstości wody
morskiej (cyrkulacja
termohalinowa).
Wśród wielkich prądów
oceanicznych można wyróżnić:
• prądy
powierzchniowe,
• prądy
głębinowe
(w tym:
denne
),
• prądy
wznoszące.
Podział prądów oceanicznych
Prądy powierzchniowe
Prądy wznoszące
Atmosfera ziemska, schemat ogólnej cyrkulacji.
Na rysunku widać kolejne komórki cyrkulacyjne;
zaznaczono położenie prądu strumieniowego i frontu
polarnego, a strzałkami — średnie kierunki ruchu mas
powietrza.
Pwn.pl
http://edu.pgi.gov.pl/muzeum/morza/srodowisko_abiotyczne.htm
Upwelling
Downwelling
Morza i
oceany
Transport materiału
Transport materiału
okruchowego w
basenach morskich odbywa się
dzięki:
falowaniu i prądom
morskim,
podmorskim ruchom
masowym.
Czynniki transportu
morskiego
Falowanie i prądy
morskie
W transporcie materiału
okruchowego w strefie
brzegowej współdziałają ze
sobą falowanie, prądy
przybrzeżne i prądy pływowe.
Prądy głębokomorskie
transportują drobny materiał w
zawiesinie (warstwy
nefeloidalne).
Transport piasku na plaży
Riplemarki
Riplemarki oscylacyjne
Mierzeja Helska
Ewolucja mierzei Cape Cod
Massachusetts, USA
Mierzeja Cape Cod
Massachusetts, USA
Mierzeja Outer Banks
North Carolina, USA
Podmorskie ruchy
masowe
Istnieją cztery podstawowe
mechanizmy grawitacyjnego
transportu materiału w
basenach oceanicznych:
prądy zawiesinowe,
prądy ziarnowe,
prądy upłynnionego osadu,
prądy gruzowe.
Prąd zawiesinowy
Wylot kanionu podmorskiego
NISZCZĄCA
DZIAŁALNOŚĆ
MORSKA
Niszczenie brzegów morskich
przejawia się w działalności:
• hydraulicznej
erozja morska
• mechanicznej
• chemicznej
korozja morska
• biologicznej
bioerozja
Erozja morska
powoduje:
rozbijanie,
odrywanie, kruszenie i
rozmywanie utworów, z których
zbudowany jest brzeg morza
Mechanizm erozji:
• Woda uderzającej fali pod ogromnym
ciśnieniem wciska się w szczeliny i
pęknięcia skał budujących brzeg, niszcząc
ich zwięzłość,
• Woda wciskając się w szczeliny i pory,
spręża powietrze i rozsadza skały,
• Woda uderza w brzeg niesionymi
fragmentami skał i niszczy go,
• Fale i prądy przybrzeżne przesuwają
materiał okruchowy po dnie i plaży
abradując powierzchnię.
Intensywność erozji morskiej
zależy od:
–
Konfiguracji wybrzeża,
–
Głębokości dna w pobliżu brzegu,
–
Charakteru falowania,
–
Stromości brzegu,
–
Budowy geologicznej brzegu.
Erozja dna morskiego
• Usuwanie materiału okruchowego
powyżej podstawy falowania,
• Usuwanie materiału okruchowego
poprzez podmorskie ruchy
masowe,
• Usuwanie materiału przez prądy
zawiesinowe.
