Strategia bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej

w naszym rozumieniu to kilka dokumentów

strategicznych dla bezpieczeństwa.

Są to następujące dokumenty:



Koncepcja bezpieczeństwa narodowego



Doktryna wojenna



Koncepcja polityki zagranicznej



Doktryna bezpieczeństwa informatycznego

Wszystkie dokumenty są zatwierdzane

przez Radę Bezpieczeństwa Federacji

Rosyjskiej i podpisywane przez prezydenta.

Rosja jak wiele krajów Europy środkowo -

wschodniej przeszła głębokie zmiany na
początku lat 90. W przypadku Federacji
Rosyjskiej był to upadek ZSRR, a także
wyrwanie się niektórych państw spod wpływu
Rosji.

Mimo że Związek Radziecki upadł Rosja i

Rosjanie nie koniecznie musieli rezygnować ze
swoich mocarstwowych aspiracji.

Warto tu także zauważyć, że obecny premier

Federacji Rosyjskiej a wcześniej prezydent,
Władimir Putin, powiedział:

„Rozpad Związku Radzieckiego to największa

katastrofa geopolityczna XX wieku.” (powiedział
to w orędziu do narodu)

Jako ciekawostkę trzeba dodać, że na początku swojej
prezydentury na jednej z konferencji prasowych
powiedział:
,,Każdy, kto nie tęskni za Związkiem
Radzieckim, nie ma serca. Każdy, kto chce jego
powrotu, nie ma mózgu.”
Tęsknota za ZSRR nie zniknęła.

Federacja Rosyjska straciła część swojego terytorium.
Między innymi niepodległość uzyskała Litwa, Łotwa,
Estonia, Białoruś, Ukraina. Straciła także swoje strefy
wpływów m.in. Polskę, Czechy, Węgry, Słowację.

Mówiąc krótko Federacja Rosyjska znalazła się w
nowym otoczeniu geopolitycznym. Została oddzielona
od Europy Zachodniej.

Wszystkie te wydarzenia wpłynęły znacząco wpłynęły
na redefinicję bezpieczeństwa Rosji. Kwestie
bezpieczeństwa zaczęto ujmować wielowymiarowo.

Podsumowując na nowe postrzeganie bezpieczeństwa
po rozpadzie ZSRR miały wpływ następujące czynniki:



Erupcja zagrożeń wewnętrznych, np. Czeczenia



Eskalacja zewnętrznego zagrożenia islamskiego na
południu Rosji



Ekspansja NATO w Europie Środkowo-Wschodniej



Rosnąca potęga Chin



Gwałtowne rozlanie się światowej walki z terroryzmem



Pełzający wewnętrzny kryzys ekonomiczny i
nadciągający kryzys demograficzny



Rozkład własnego potencjału militarnego zarówno
konwencjonalnego, jak i jądrowego. Rozkład moralny,
techniczny i organizacyjny.

Chronologia dokumentów w sferze bezpieczeństwa

narodowego Federacji Rosyjskiej

Data powstania

Nazwa dokumentu

5 marca 1992 roku

Ustawa federalna o

bezpieczeństwie

2 listopada 1993

Ogólne założenia doktryny

wojennej Federacji Rosyjskiej

23 kwietnia 1993 roku

Podstawowe założenia polityki

zagranicznej Federacji Rosyjskiej

17 grudnia 1997 roku

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego Federacji Rosyjskiej

10 stycznia 2000 roku

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego Federacji Rosyjskiej

21 kwietnia 2000 roku

Doktryna wojenna Federacji

Rosyjskiej

28 czerwca 2000 roku

Koncepcja polityki zagranicznej

Federacji Rosyjskiej

Pierwszym dokumentem który odnosił się do
bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej była ustawa z
dnia 5 marca 1992 r. o bezpieczeństwie.

Określa ona bezpieczeństwo narodowe jako stan
gwarantujący zachowanie żywotnych interesów
jednostki, społeczeństwa i państwa a także
ochronę przed zagrożeniami zewnętrznymi i
wewnętrznymi.

Obecnie podejście do sprawy bezpieczeństwa
narodowego wyłożone zostało w 2000 roku (początek
prezydentury Putina) w dokumencie Koncepcja
bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej.

Poprzednim tego rodzaju dokumentem była

koncepcja bezpieczeństwa narodowego z 1997

roku.

Na zmianę koncepcji w 2000 roku wpływ

miał:

•

Kryzys jugosłowiański

•

Proces rozszerzenia NATO

•

Narastający kryzys wewnętrzny

•

Wzrost zagrożenia ze strony
fundamentalizmu islamskiego

Koncepcja bezpieczeństwa narodowego

Federacji Rosyjskiej składa się z czterech

części:



Pozycja Rosji w środowisku
międzynarodowym



Interesy narodowe



Zagrożenia dla bezpieczeństwa



Sposoby zapewnienia bezpieczeństwa
narodowego

W pierwszym punkcie Koncepcji zimna wojna została

nazwana erą konfrontacji bipolarnej, po której

zakończeniu zapanowały dwie tendencje:

Umocnienie ekonomicznych i politycznych
pozycji poszczególnych państw oraz ich
związków integracyjnych

Próba stworzenia systemu stosunków
międzynarodowych opartego na dominacji
rozwiniętych państw zachodnich pod
przywództwem USA i obliczonego na
jednostronne siłowe rozwiązania z
pominięciem prawa międzynarodowego

Interesy narodowe Rosji to kolejny element
koncepcji bezpieczeństwa narodowego Rosji.

Ogólnie interes narodowy Rosji to całokształt
zbilansowanych interesów jednostki społeczeństwa i
państwa.

Koncepcja definiuje interesy narodowe Rosji w
sferach ekonomicznej, wewnętrznej, politycznej,
socjalnej, międzynarodowej, informacyjnej,
wojskowej, pogranicznej, ekologicznej. Maja one
charakter długofalowy i warunkują cele strategiczne
polityki wewnętrznej i zewnętrznej.
Podkreślenie interesu ekonomicznego było
spowodowane kryzysem rublowym w Rosji w 1998 r.
- 4,5 –krotny spadek wartości rubla oraz wzrost
inflacji.

W koncepcji najważniejsze są:

Interes obywateli, który polega na realizacji

konstytucyjnych praw i wolności, na zapewnieniu

bezpieczeństwa osobistego i zwiększenia jakości i

poziomu życia, na fizycznym, duchowym i intelektualnym

rozwoju człowieka i obywatela.

Interes społeczeństwa dotyczy umocnienia demokracji,

ustanowienia państwa prawnego i socjalnego,

osiągnięcia i podtrzymania społecznej zgody oraz

duchowego odnowienia Rosji.

Interes państwa polega na nienaruszalności ustroju

konstytucyjnego, suwerenności i całości terytorium Rosji,

na politycznej, ekonomicznej i socjalnej stabilności, na

bezwzględnym zapewnieniu praworządności i utrzymaniu

porządku prawnego, na rozwoju równoprawnej i

wzajemnie korzystnej współpracy.

Warto tu zauważyć, że interesy narodowe zawarte w
koncepcji bezpieczeństwa narodowego pokrywają
się z konstytucją Federacji Rosyjskiej.

Zgodnie z artykułem 4 konstytucji Federacji
Rosyjskiej z 12 grudnia 1993 r.
,, suwerenność Federacji Rosyjskiej rozciąga się na
całe terytorium”
,,Federacja Rosyjska zapewnia integralność i
nienaruszalność terytorium Federacji”

Natomiast artykuł 7 konstytucji mówi że:
,, Federacja Rosyjska jest państwem opiekuńczym
którego polityka zmierza do stworzenia warunków
zapewniających godne życie i nieskrępowany rozwój
człowieka”

Zagrożenia dla interesów narodowych Rosji

Koncepcja wyróżnia zagrożenia o charakterze
wewnętrznym i zewnętrznym

Zagrożenia o charakterze wewnętrznym:

Stan własnej ekonomii
Nieprawidłowości w organizacji władzy
państwowej i społeczeństwa obywatelskiego
Socjalno - polityczna polaryzacja
społeczeństwa rosyjskiego
Kryminalizacja stosunków społecznych
Wzrost przestępczości zorganizowanej
Zwiększenie skali terroryzmu
Zaostrzenie sprzeczności narodowościowych

Zagrożenia o charakterze zewnętrznym:

Dążenie do obniżenia roli istniejących

mechanizmów zapewniania bezpieczeństwa

międzynarodowego (ONZ i OBWE)

Osłabienie wpływów Rosji w Europie, na Bliskim

Wschodzie, Zakaukaziu, w Azji Środkowej oraz w

regionie Azji i Pacyfiku

Wzmocnienie bloków i sojuszy polityczno-

wojskowych , przede wszystkim rozszerzenie

NATO na wschód (chodzi tu także o działalność

NATO na terenie Kosowa)

Możliwość pojawienia się w bezpośrednim

sąsiedztwie rosyjskich granic obcych baz i dużych

kontyngentów wojskowych (USA korzystało z

pomocy logistycznej i przestrzeni powietrznej

państw sąsiadujących z Rosją np. Kazachstan czy

Uzbekistan)

Rozprzestrzenienie broni masowego
rażenia i środków jej przenoszenia

Osłabienie procesów integracyjnych WNP

Powstanie i eskalacja konfliktów w pobliżu
granicy państwowej Federacji Rosyjskiej i
zewnętrznych granic państw
członkowskich WNP

Roszczenia terytorialne wobec Rosji

Kolejną częścią Koncepcji bezpieczeństwa narodowego

są zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa

narodowego



terminowe prognozowanie i wykrywanie zewnętrznych

i wewnętrznych zagrożeń dla bezpieczeństwa

narodowego



realizacja operacyjnych i długoterminowych

przedsięwzięć w zakresie zapobiegania i neutralizowania

zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych



zapewnienie suwerenności i całości terytorialnej

Federacji Rosyjskiej ,w tym bezpieczeństwa jej

przestrzeni pogranicznej



ożywienie ekonomi kraju, stworzenie sprzyjających

warunków do międzynarodowej integracji rosyjskiej

gospodarki, poszerzenie rynków zbytu dla rosyjskich

wyrobów, formowanie wspólnej przestrzeni ekonomicznej

z WNP



zapewnienie na terytorium Rosji osobistego

bezpieczeństwa człowieka i obywatela, jego

konstytucyjnych praw i wolności



doskonalenie systemu władzy państwowej Federacji

Rosyjskiej, relacji federacyjnych, samorządów lokalnych
i prawodawstwa Federacji Rosyjskiej, umacnianie
praworządności, kształtowanie harmonijnych stosunków
narodowościowych, umocnienie praworządności i
ochrona stabilności socjalno-politycznej społeczeństwa



zapewnienie bezwzględnego przestrzegania

prawodawstwa Federacji Rosyjskiej przez wszystkich
obywateli, urzędników, organy państwowe, partie
polityczne, organizacje społeczne i religijne



zapewnienie równoprawnej i wzajemnej korzystnej

współpracy Rosji z czołowymi państwami świata



podniesienie i utrzymanie na wystarczającym

poziomie potencjału wojskowego państwa



wzmocnienie reżimu nie rozprzestrzeniania broni

masowego zniszczenia i środków jej przenoszenia



podjęcie efektywnych przedsięwzięć mających

na celu wykrycie zapobieganie i przerwanie
działalności rozpoznawczej i wywrotowej innych
państw skierowanych przeciwko Rosji



istotne poprawienie sytuacji ekologicznej kraju

Warto także zauważyć że w koncepcji Rosja
dopuszcza użycie sił zbrojnych ale tylko w
określonych przypadkach

użycie wszystkich posiadanych sił i środków
włącznie z bronią jądrową w razie konieczności
odparcia agresji zbrojnej, jeżeli wyczerpane
zostaną lub okażą się nieskuteczne inne metody
rozwiązywania sytuacji kryzysowej

użycie sił zbrojnych wewnątrz kraju ściśle zgodnie
z konstytucja i prawami federacyjnymi w razie
pojawienia się zagrożenia życia obywateli, całości
terytorium kraju a także groźby obalenia siłą
ustroju konstytucyjnego

Warto porównać Koncepcje bezpieczeństwa

narodowego z 2000 roku z koncepcją z roku

1997

Interesy narodowe w wymiarze wewnętrznym

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 1997 roku

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 2000 roku

Stabilność ustroju

konstytucyjnego oraz instytucji

władzy państwowej

Porządek prawny i stabilność

władzy państwowej

Pokój społeczny i zgoda narodowa

Integralność terytorium

Tworzenie społeczeństwa obywatelskiego

Likwidacja przyczyn i czynników

sprzyjających powstaniu

ekstremizmu politycznego i

religijnego, separatyzmu

narodowego, konfliktów

społecznych, etnicznych i

religijnych, terroryzmu

Neutralizacja przyczyn

powstawania konfliktów

społecznych, narodowościowych i

separatyzmów

Interesy narodowe w wymiarze

międzynarodowym

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 1997 roku

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 2000 roku

Sojusznicze stosunki z krajami

WNP

Zachowanie suwerenności

Stabilne partnerstwo z innymi

mocarstwami

Umocnienie pozycji Federacji

Rosyjskiej jako wielkiego

mocarstwa

Współpraca w walce z

międzynarodową przestępczością i

terroryzmem

Równoprawne i wzajemnie

korzystne stosunki ze wszystkimi

państwami i związkami

integracyjnymi, przede wszystkim

z państwami WNP i tradycyjnymi

partnerami

Umocnienie mechanizmów

wspólnego sterowania procesami

światowymi, w których Rosja

odgrywa ważną rolę, w pierwszym

rzędzie - Rada bezpieczeństwa

ONZ

Przestrzeganie praw i wolności

człowieka i niedopuszczalność

stosowania podwójnych

standardów w tej dziedzinie

Zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego

Federacji Rosyjskiej

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 1997 roku

Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego z 2000 roku

Kryzysowy stan gospodarki

Stan gospodarki

Wywóz za granicę rezerw

walutowych oraz strategicznych

surowców

Niedoskonałość systemu organizacji

władzy państwowej i społeczeństwa

obywatelskiego

Odpływ wykwalifikowanych kadr

oraz własności intelektualnej

Polaryzacja społeczno - polityczna

Wzrost zależności od zagranicznych

producentów wysoko

zaawansowanych technologii

Kryminalizacja stosunków

społecznych i przestępczości

zorganizowanej
Zwiększenie skali terroryzmu
Zaostrzenie stosunków

międzynarodowych
Komplikowanie się stosunków

międzynarodowych

Ważnym dokumentem który opisuje sposoby realizacji

zadań w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego jest

Koncepcja polityki zagranicznej z 2000 roku (poprzednim

tego rodzaju dokumentem była koncepcja z 1993r.)

Najważniejsze cele do osiągnięcia w polityce zagranicznej

to :

zapewnienie trwałego bezpieczeństwa kraju,
ochrona i umocnienie jego suwerenności i
całości terytorialnej, mocnej pozycji w
społeczności światowej która w największym
stopniu odpowiadała by Federacji Rosyjskiej
wpływanie na procesy ogólnoświatowe dla
kształtowania się na ogólnie uznanych
normach prawa międzynarodowego w tym
przede wszystkim na zasadach i celach ONZ

stworzenie korzystnych warunków zewnętrznych dla

stopniowego rozwoju Rosji , ożywienie ekonomii. Podwyższenia

poziomu życia ludności, pomyślnego przeprowadzenia zmian

demokratycznych, umacnianie podstaw ustroju

konstytucyjnego, przestrzeganie praw i wolności człowieka
kształtowanie strefy dobro sąsiedztwa wzdłuż granic, działania

na rzecz likwidacji istniejących i zapobiegania pojawieniu się

potencjalnych ognisk napięć i konfliktów w pobliżu Rosji
poszukiwanie zgodności i wspólnoty interesów z innymi krajami

i organizacjami międzypaństwowymi w rozstrzyganiu zadań

określonych priorytetami narodowymi Rosji
wszechstronna ochrona praw i interesów rosyjskich obywateli i

rodaków za granicą
działanie na rzecz pozytywnego odbierania Rosji w świecie,

popularyzacji języka rosyjskiego i kultury narodów Rosji w

innych państwach

Kolejnym ważnym dokumentem jest Doktryna
wojskowa Federacji Rosyjskiej  z 2000 roku
(zastąpiła Doktrynę wojskową Federacji Rosyjskiej
z 1993r.). Dokument ten jest sposobem realizacji
zadań w dziedzinie bezpieczeństwa militarnego.

Zostaje tu zdefiniowane pojęcie bezpieczeństwa
wojskowego (militarnego)- jest to część
bezpieczeństwa narodowego i oznacza działalność
państwa ukierunkowaną na przeciwstawianie się
zagrożeniom militarnym, przy wykorzystaniu nie
tylko sił zbrojnych, ale także innych sił i środków
składających się w sumie na wojskową organizację
państwa. Dokument podkreśla także, że
zagrożenia militarne w tradycyjnej formie zostały
w znacznym stopniu zmniejszone.

Zagrożenia według doktryny:



ignorowanie Rosji w rozstrzyganiu problemów

bezpieczeństwa międzynarodowego



przeszkadzanie w umacnianiu Rosji jako jednego z bardziej

wpływowych centrów świata wielobiegunowego



rozszerzenie bloków i sojuszy wojskowych oraz

wprowadzanie wojsk na terytorium zaprzyjaźnionych

z Rosją państw wbrew prawu ONZ



tworzenie zgrupowań wojsk, naruszających istniejącą

równowagę sił w pobliżu granicy Rosji i granic jej

sojuszników



występowanie ognisk konfliktów zbrojnych przede

wszystkim w pobliżu granic Rosji



wrogie i szkodzące bezpieczeństwu wojskowemu Federacji

Rosyjskiej działania informacyjne



roszczenia terytorialne i ingerowanie w sprawy wewnętrzne

Mimo że Rosja jest przeciwna sojuszom polityczno-

wojskowym to sama opowiada się za sojuszem pod

postacią WNP i zamierza koordynować z Białorusią

politykę obronną.

W doktrynie pojawiają się trzy ważne elementy

znaczące zarówno w ocenie zagrożeń jak w ich

zwalczaniu:



znaczenie czynnika informacji



działania pośrednie



walka ,,bezkontaktowa” (przy użyciu
broni precyzyjnej)

Wszystkie te czynniki są związane z rozwojem
informatycznym i groźbą ataku informatycznego
na systemy kierowania i dowodzenia.
Podkreślona jest także gotowość na ataki
informacyjne w czasie pokoju.
W doktrynie jest także mowa o broni jądrowej
jako instrumencie zapewniającym
bezpieczeństwo.
Rosja deklaruje utrzymanie potencjału jądrowego
na takim poziomie aby mogła zadać potrzebne
straty agresorowi. Jest to także ważny instrument
odstraszający.
Rosja nie deklaruje żadnych samo ograniczeń.
Każdy atak konwencjonalny i niekonwencjonalny
na Rosję albo jej sojusznika może wywołać odwet.

Doktryna ustanawia także tzw. Wojskową
organizację państwa .
Obejmuje ona siły zbrojne i inne struktury
wojskowe oraz część kompleksu naukowego i
ekonomicznego pracującego na potrzeby
wojska.

Na końcu trzeba dodać że doktryna z 2000
roku różni się w jednej zasadniczej kwestii od
swojej poprzedniczki.
W doktrynie z 1993 roku był zapis, że
Federacja Rosyjska nie postrzega żadnego
państwa jako wroga.
W 2000 roku zapis ten zniknął.

Integralnym elementem całego systemu
strategicznych dokumentów państwowych
regulujących problematykę bezpieczeństwa
narodowego Rosji jest Doktryna bezpieczeństwa
informacyjnego Federacji Rosyjskiej
Jest to pierwszy tego rodzaju odrębny dokument. Do
tej pory tylko USA umieszczały wzmianki o swoim
bezpieczeństwie informatycznym w innych
dokumentach strategicznych. Doktryna Rosyjska musi
być uznana za pionierską.
Stworzenie takiego dokumentu jest pokazaniem, że
czynnik informatyczny jest niezbędny we
współczesnych systemach bezpieczeństwa i
obronności. Jest to konsekwencja rewolucji
informatycznej, przeobrażającej radykalnie i
gwałtownie wszystkie dziedziny ludzkiej aktywności.
Rosja sama nie dysponuje zaawansowanym
potencjałem technologicznym. Trafnie ocenia
kluczowe dla bezpieczeństwa i obronności znaczenie
czynnika informacji.

Doktryna rozwija postanowienia koncepcji
bezpieczeństwa i ma służyć jako podstawa do
formułowania polityki państwa i organizowania
programów systemu bezpieczeństwa
informacyjnego.

Przedmiotem jej zainteresowania jest szeroko
rozumiana sfera informacyjna państwa, obejmująca
całość zasobów informacyjnych, infrastruktury
informatycznej, podmiotów zbierających,
przetwarzających, przesyłających i
wykorzystujących informacje

Wyróżnia się 4 rodzaje interesów narodowych w

sferze informacyjnej:



realizacja konstytucyjnych praw i swobód
człowieka i obywatela w zakresie dostępu
i korzystania informacji



wsparcie wewnętrznej i zewnętrznej
polityki państwa, zwłaszcza poprzez
właściwe wykorzystanie państwowych
środków masowego przekazu



rozwój własnych nowoczesnych
technologii informacyjnych



ochrona zasobów informacyjnych

Dokument formułuje także koncepcje

przeciwdziałania zagrożeniom:

•

działania o charakterze legislacyjnym

•

organizacyjno-technicznym

•

gospodarczym

Działania te odnoszą się do podstawowych dziedzin
życia społecznego i funkcjonowania państwa:
gospodarki, polityki zewnętrznej i wewnętrznej, nauki,
techniki, życia duchowego, systemów informacyjnych
i obronnych.
Główną uwagę zwraca się na przedsięwzięcia w
zakresie opracowania i wdrożenia mechanizmów
realizacji porządku prawnego państwa, poprawy
efektywności wykorzystania środków masowej
informacji, rozwoju infrastruktury informatycznej oraz
doskonalenia kadr.

Podsumowanie

Rosja jako spadkobierca ZSRR musiała zredefiniować
swoje podejście do bezpieczeństwa praktycznie we
wszystkich aspektach. Pierwsze tego rodzaju
dokumenty nie były w tym względzie kompleksowe.
Jednak teraz da się zauważyć szerokie podejście do
bezpieczeństwa we wszystkich aspektach. Szczególnie
warto tu zwrócić uwagę, że Rosja podkreśla rolę
zapewnienia bezpieczeństwa gospodarczego,
ekonomicznego, ekologicznego i informatycznego, co
najlepiej oddaje unowocześnienie tego podejścia i chęć
Federacji Rosyjskiej do wychodzenia naprzeciw nowym
wyzwaniom. Watro także zwrócić uwagę, że Rosja
odpowiada w swoich dokumentach na to, co się dzieje
w otoczeniu międzynarodowym. Szczególnie było to
widoczne w odniesieniu do sprawy Kosowa. Rosja chce
także zapewnienia bezpieczeństwa w wymiarze
globalnym, co dobrze oddaje jej aspiracje, chęć bycia
jednym z głównych decydentów.

Document Outline