background image

Wybrane zagadnienia   

Wybrane zagadnienia   

             z 

             z 

gastroenterologii           

gastroenterologii           

             i reumatologii 

             i reumatologii 

dziecięcej

dziecięcej

Klinika Kardiologii Dziecięcej

II Katedra Pediatrii i 

Kardiologii

UM w Łodzi

Kierownik Kliniki Prof. dr hab. n. med. Jerzy 
Stańczyk

Dr. n. med. Kalina Pokuszyńska

background image

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

Ból brzucha 

-lokalizacja, nasilenie, czas trwania, rodzaj bólu, 

rodzaj stolca (obecność krwi , śluzu, zapach)

Zaparcia

Biegunki (ostra, przewlekła)

Nudności, wymioty

Odbijania, zgaga

wzdęcia

Niedożywienie (kacheksja) 

-

background image

DIAGNOSTYKA GASTROENTEROLOGICZNA

DIAGNOSTYKA GASTROENTEROLOGICZNA

BADANIA PODSTAWOWE

BADANIA PODSTAWOWE

 

 

1. morfologia krwi z płytkami
2. wykładniki ostrego procesu zapalnego

-

OB, CRP, leukocytoza

3. próby wątrobowe 

-

ASPAT, ALAT, GGTP 

(anty-Hbs, anty HCV)
4. próby trzustkowe
- lipaza i amylaza w surowicy, amylaza w moczu, 

chymotrypsyna i elastaza w kale

5. mocz – badanie ogólne, ew. posiew
6. krew utajona w kale (Hem-Check)
7. Posiew kału
7. Badanie kału w kierunku pasożytów
8. USG 

background image

BADANIA SPECJALISTYCZNE

BADANIA SPECJALISTYCZNE

1. nietolerancje pokarmowe
- WTO po obciążeniu laktozą, sacharozą, 

ew. krzywe obciążeniowe

2. alergia pokarmowa
- IgE + swoiste
- testy skórne
3. patologiczny refluks żołądkowo-

przełykowy, refluks żółciowy

- 24-godzinna pH-metria
- manometria przełykowa

background image

4. zaparcia

manometria anorektalna

wlew doodbytniczy

5. niedobór masy ciała

- IgA-EmA, ARA, AGA, 
transglutaminaza tkankowa

- endoskopowa biopsja jelita 
cienkiego

background image

Ostra Biegunka

Ostra Biegunka

Znamienne zwiększenie liczby wypróżnień w 

ciągu doby w porównaniu do poprzedniego 

okresu i/lub zmiany konsystencji stolca na 

płynną lub półpłynną

Niemowlęta i dzieci <2 r. ż. karmione 

sztuczne lub w sposób mieszany

-3 płynne lub półpłynne stolce
-1 biegunkowy stolec zawierający krew, 

ropę, śluz

Czas trwania krótszy niż 14 dni

background image

Biegunka przewlekła

Biegunka przewlekła

Stan chorobowy trwający ponad 14 
dni, oddawanie przez dziecko 
zwiększonej ilości stolców z 
nieprawidłową konsystencją lub 
obecnością śluzu czy krwi, doprowadza 
do niedożywienia 

Mechanizmy: osmotyczny, sekrecyjny, 
wydzielniczo-zapalny, zaburzenia 
motoryki, 

background image

Etiologia

Etiologia

Bakterie (E. Coli, Salmonella eneritidis, 

tythimurium, Shigella, Campylobacter, 

Klebsiella, Clostridium difficile)

Wirusy (adeno-, rota-)

Pasożyty (lamblia)

Leki (antybiotyki)

Nietolerancje pokarmowe

Celiakia

Niedobory enzymatyczne (niedobór 

disacharydaz)

background image

Ocena stopnia odwodnienia

1. Stan ogólny
 - spokojne, przytomne, niespokojne, 
podsypiające
2. Jama ustna i język
-wilgotne, podsychające, suche
3. Gałki oczne -prawidłowo napięte, 
zapadnięte
4. Skóra -fałd rozprostowuje się szybko, 
powoli, bardzo wolno
5. Łzy -obecne, nieobecne
6. Ubytek masy ciała  -<5%-lekkie

-5-10%-średnie
->10-ciężkie

  

  

background image

Leczenie

Leczenie

Nawodnienie
-dożylne
-doustne (Gastrolit)

wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i 

równowagi kwasowo-zasadowej

Wyrównanie niedoborów energetycznych

Leczenie żywieniowe - dieta

Leki objawowe (Smecta)

Chemioterapeutyki

W wyjątkowych sytuacjach antybiotyki

background image

Antybiotykoterapia

Zakażenie uogólnione
współistniejące zakażenia z innych 
układów
noworodki
obecność krwi w stolcu

-Shigella-biseptol, ampicylina
-Campylobacter-erytromycyna
-Closridium difficile-

wankomycyna, 

metronidazol

background image

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa

Nieprawidłowa nadmierna 
odpowiedź immunologiczna 
organizmu, występująca u 
niektórych osób po spożyciu 
pewnych pokarmów

background image

Nadwrażliwość 

Nadwrażliwość 

pokarmowa

pokarmowa

1. Alergia pokarmowa
-IgE zależna
-IgE niezależna
2. Niealergiczna nadwrażliwość 

pokarmowa

background image

Przebieg alergii 

Przebieg alergii 

pokarmowej

pokarmowej

Reakcja typ I- anafilaktyczna, natychmiastowa, z 

udziałem IgE (histamina, leukotrieny)- kilka 

minut lub godzin

Reakcja typ II cytotoksyczna, z udziałem IgG, IgM 

(liza komórki)- rzadko

Reakcja typ III wywołana przez kompleksy 

immunologiczne (objaw po 24-72 godz, trwa do 

kilku tyg)

Reakcja typ IV- komórkowa, opóźnionej 

nadwrażliwości, limfocyty T, bez udziału 

immunoglobulin, reakcja późna

background image

Ryzyko

Ryzyko

Większe ryzyko jeśli w rodzinie reakcje alergiczne 

Oboje rodziców zdrowych

-12%

Jeden rodzic z alergią -20%

Jedno z rodzeństwa ma alergię

-32%

Oboje rodziców ma alergię -43%

oboje rodzice ten sam typ alergii 

-72%

Gdy podwyższone wartości IgE w krwi 
pępowinowej

background image

Pokarmy najczęściej uczulające

Pokarmy najczęściej uczulające

Mleko krowie

Jaja kurze

Owoce cytrusowe

Czekolada

Orzechy

Pomidory

truskawki

Alergeny (antygeny) przechodzą z mlekiem matki

background image

Marsz alergiczny

Marsz alergiczny

wiek

Manifestacja kliniczna

0-6 miesiąc

objawy żołądkowo-jelitowe, 

czasem zmiany skórne

7-12 
miesięcy

dominują objawy skórne, 
objawy ż-j

2-3 lata

astma wczesnodziecięca

4-7 lat

alergiczny nieżyt nosa

8-14 lat

astma oskrzelowa, 

alergiczny nieżyt nosa

background image

Rozpoznanie

Rozpoznanie

Wywiad

Badanie przedmiotowe (objawy alergiczne, 

zapalenie skóry)

Testy skórne (u niemowląt ujemne nie 

wykluczają choroby)

IgE, IgE swoiste, eozynofilia

Testy prowokacyjne

Prawidłowe wyniki badań dodatkowych 

nie wykluczają alergii

background image

Wsteczny odpływ 

Wsteczny odpływ 

żołądkowo-przełykowy 

żołądkowo-przełykowy 

(refluks) GERD

(refluks) GERD

Zjawisko patologiczne, czasowe 
lub stałe przemieszczanie treści 
żołądkowej do przełyku 
(niewydolność dolnego zwieracza 
przełyku, zaburzenia motoryki 
górnego odcinka przewodu 
pokarmowego)

background image

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

Wymioty, ulewania

Niedobór masy ciała i wzrostu

Niechęć do przyjmowania pokarmu

Niedokrwistość niedoborowa, krwawe 

wymioty

Niepokój, płacz poposiłkowy

Nieżyt błony śluzowej żołądka

Świszczący oddech, skurcz oskrzeli

Napadowy kaszel, nawracające zap. płuc

bezdechy

background image

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe

Monitorowanie pH przełyku (pH-
metria)

Badanie radiologiczne lub 
scyntygrafia górnego odcinka 
przewodu pokarmowego

Endoskopia z biopsją przełyku

Badanie manometryczne przełyku i 
żołądka (ocena stanu napięcia 
zwieraczy i motoryki)

background image
background image

Leczenie refluksu ż-p

Leczenie refluksu ż-p

Pozycja ciała na brzuchu i 
spionizowana

Zagęszczanie pokarmu

Dieta eliminacyjna

Leczenie farmakologiczne

Leczenie chirurgiczne

background image

Choroba trzewna- celiakia

Choroba trzewna- celiakia

(„nietolerancja glutenu”)

(„nietolerancja glutenu”)

Glutenozależna enteropatia 

Całkowity zanik kosmków jelitowych 

proksymalnego odcinka jelita cienkiego w 

wyniku działania glutenu 

Cechy zespołu złego wchłaniania

Dieta bezglutenowa prowadzi do całkowitej 

regeneracji kosmków

Udział układu immunologicznego

Predyspozycje genetyczne (HLA 6 chromosom: 

DR-3, DRQ2

Gluten - białko(żyto, pszenica, owies, jęczmień) 

background image

Działanie glutenu

Działanie glutenu

Spadek aktywności disacharydaz rąbka 
szczoteczkowego

Przyśpieszenie podziałów komórkowych 
krypt

Skrócenie i spłaszczenie kosmków z 
przerostem

Zwiększenie przepuszczalności śluzówki 
jelit dla antygenów pokarmowych (białka 
mleka krowiego)

background image
background image

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

Objawy pojawiają się podczas wprowadzania 
glutenu (kromka chleba ok. 10 m.ż.)

Obfite, lśniące, pieniste stolce o kwaśnym pH

Powiększenie obwodu brzucha (zalegania i 
gazy)

Niedobór masy i wzrostu

Opóźnienie wieku kostnego

Hipoproteinemia, hipokalcemia, 
niedokrwistość niedobarwliwa

background image

Postacie

Postacie

Aktywna , klasyczna (duży brzuch, przewlekła 
utrata apetytu, niedożywienie, przewlekła biegunka 
o charakterze tłuszczowym, zmiany zachowania, 
niedokrwistość z niedoboru żelaza, krzywica, 
hipoproteinemia, wtórna nietolerancja cukrów

Postać asymptomatyczna (zanik kosmków przy 
dyskretnych objawach, niedobór wzrostu, 
niedokrwistość,opóźnienie dojrzewania)

Postać ukryta (późno ujawniająca się) – brak 
objawów klinicznych, prawidłowa błona śluzowa 
jelita
pewne czynniki ujawniają chorobę- ciąża, zabieg 
operacyjny, infekcje jelitowe

background image

IMMUNOLOGIA

Przeciwciała:

- przeciw transglutaminazie tkankowej (TGA)

- przeciwendomysialne (EMA)
- przeciwgliadynowe (AGA)
- przeciwretikulinowe (ARA)

background image

ROZPOZNANIE

Stwierdzenie w biopsji jelita cech zaniku kosmków 
u pacjenta pozostającego na diecie zawierającej 
adekwatną ilość glutenu
pełna remisja kliniczna po wycofaniu glutenu z 
diety
obecność krążących przeciwciał TGA 
oraz EMA w klasie IgA, ARA, AGA u pacjenta 
otrzymującego gluten i ich zniknięcie z krwi po 
wyeliminowaniu glutenu z diety

background image

KONSEKWENCJE 

KONSEKWENCJE 

ZAKAŻENIA H. PYLORI

ZAKAŻENIA H. PYLORI

Zapalenie błony śluzowej 
żołądka i dwunastnicy
 

Choroba wrzodowa 
dwunastnicy
 

Choroba wrzodowa żołądka 

Rak żołądka (karcinogen klasy 
I)
 

background image

DIAGNOSTYKA H. 

DIAGNOSTYKA H. 

PYLORI

PYLORI

I. Testy inwazyjne                                                                                      

                                                  1. test ureazowy: aktywność ureazy 

w bioptacie błony śluzowej żołądka                                                      

                                                                                                       

2.badanie histologiczne wycinków                                                        

                                            3.badania mikrobiologiczne (posiewy)

II. Testy nieinwazyjne:                                                                              

                                               1.test oddechowy                                    

                                                                                                     - 

doustne podanie roztworu mocznika znakowanego izotopem węgla   

                                                       

    2.badania krwi (badania serologiczne, wykorzystujące krew pełną)  

testy ELISA - nie są miarodajne celem oceny czynnego zakażenia 

ani skuteczności eradykacji- dynamika zmniejszania stężenia 

przeciwciał w surowicy jest zmienna                                                    

3.testy molekularne PCR

background image

Choroba Leśniowskiego-

Choroba Leśniowskiego-

Crona (L-C)

Crona (L-C)

Bóle brzucha (różne nasilenie i 

lokalizacja, prawy dół biodrowy)

Gorączka

Utrata masy ciała

Nudności, wymioty, wzdęcia brzucha, 

uczucie pełności po posiłku

Obły opór w prawym dole biodrowym

Objawy stawowe, skórne

Niedobór masy i wzrostu

background image

L-C Badania dodatkowe 

L-C Badania dodatkowe 

Wskaźniki ostrej fazy (OB., leukocytoza, 
płytki, CRP)

Endoskopia (odcinkowe zmiany, 
lokalizacja krętniczo-kątnicza, 
owrzodzenia, polipy rzekome, 
zniekształcenie jelita, zwężenie, przetoki

Histopatologia (ziarniniaki, nacieki 
przekraczające blaszkę graniczną

USG, RTG

background image

Wrzodziejące zapalenie 

Wrzodziejące zapalenie 

jelita grubego

jelita grubego

Biegunka

Krew i/lub śluz w kale

Parcie na stolec

Bóle brzucha

Gorączka

Utrata masy ciała

background image

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe

Ocena wskaźników ostrej fazy

Endoskopia (ciągłość zmian, zajęcie 

wyłącznie jelita grubego, przekrwienie, 

obrzęk, kruchość błony śluzowej, zatarcie 

rysunku naczyniowego, granulacja, 

nieregularne owrzodzenia, włóknik, śluz, 

krew, ropa

Histopatologia (mikroropnie kryptowe, 

zmiany nie przekraczają błony 

podśluzówkowej

USG, RTG

background image

Wybrane zagadnienia   

Wybrane zagadnienia   

             z reumatologii 

             z reumatologii 

dziecięcej

dziecięcej

background image

Klasyfikacja chorób reumatycznych u 

Klasyfikacja chorób reumatycznych u 

dzieci

dzieci

(wg Textbook of Pediatrics Rheumatology -2001)

(wg Textbook of Pediatrics Rheumatology -2001)

1. Zapalne choroby reumatyczne

1. Zapalne choroby reumatyczne

    

    

(mizs, spondyloartropatie, infekcyjne zapalenia stawów, 

(mizs, spondyloartropatie, infekcyjne zapalenia stawów, 

gorączka reumatyczna, toczeń układowy, twardzina, 

gorączka reumatyczna, toczeń układowy, twardzina, 

zapalenie skórno-mięśniowe, guzkowe zapalenie naczyń)

zapalenie skórno-mięśniowe, guzkowe zapalenie naczyń)

2. Choroby niezapalne

2. Choroby niezapalne

    

    

(zespół nadmiernej wiotkości stawów, bóle wzrostowe, 

(zespół nadmiernej wiotkości stawów, bóle wzrostowe, 

fibromialgia, zespoły przeciążeniowe, bóle psychogenne) 

fibromialgia, zespoły przeciążeniowe, bóle psychogenne) 

3. Dysplazje szkieletowe

3. Dysplazje szkieletowe

   

   

(osteochondrodysplazje, osteochondrozy-jałowe martwice 

(osteochondrodysplazje, osteochondrozy-jałowe martwice 

kostne)

kostne)

4. Wrodzone zaburzenia tkanki łącznej (np. Zespół 

4. Wrodzone zaburzenia tkanki łącznej (np. Zespół 

Marfana)

Marfana)

5. Choroby spichrzeniowe

5. Choroby spichrzeniowe

6. Choroby metaboliczne (np. osteoporoza)

6. Choroby metaboliczne (np. osteoporoza)

7. Choroby układowe z objawami ze strony układu 

7. Choroby układowe z objawami ze strony układu 

mięśniowo-szkieletowego (np. cukrzyca, sarkoidoza)

mięśniowo-szkieletowego (np. cukrzyca, sarkoidoza)

background image

Zapalne choroby tkanki łącznej-

Zapalne choroby tkanki łącznej-

definicja

definicja

Jest to cały wachlarz zespołów o 

Jest to cały wachlarz zespołów o 

nieznanej lub niedostatecznie 

nieznanej lub niedostatecznie 

udowodnionej etiologii, których 

udowodnionej etiologii, których 

podstawową cechą  morfologiczną jest 

podstawową cechą  morfologiczną jest 

uogólnione zapalenie naczyń 

uogólnione zapalenie naczyń 

krwionośnych oraz zwyrodnienie 

krwionośnych oraz zwyrodnienie 

włóknikowate

włóknikowate

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

 * 

Jest chorobą rozpoczynającą się przed 

Jest chorobą rozpoczynającą się przed 

16

16

 rokiem 

 rokiem 

życia, gdzie zapalenie stawów trwa co najmniej    

życia, gdzie zapalenie stawów trwa co najmniej    

             

             

6

6

 tygodni i wykluczono inne przyczyny 

 tygodni i wykluczono inne przyczyny 

zapalenia               z tzw. listy wykluczeń 

zapalenia               z tzw. listy wykluczeń 

(infekcyjne, pourazowe, nowotworowe, 

(infekcyjne, pourazowe, nowotworowe, 

alergiczne)

alergiczne)

*Charakteryzuje się różnorodnością obrazu 

*Charakteryzuje się różnorodnością obrazu 

klinicznego        i przebiegu oraz odrębnościami 

klinicznego        i przebiegu oraz odrębnościami 

od RZS w wieku dorosłym

od RZS w wieku dorosłym

*Ma przebieg przewlekły z nawracającymi okresami 

*Ma przebieg przewlekły z nawracającymi okresami 

zaostrzeń i poprawy. U dzieci które zachorowały 

zaostrzeń i poprawy. U dzieci które zachorowały 

wcześnie spotyka się zaburzenia rozwojowe

wcześnie spotyka się zaburzenia rozwojowe

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Staw 

Staw 

prawidłowy

prawidłowy

Staw 

Staw 

zmieniony 

zmieniony 

zapalnie

zapalnie

Torebka stawowa

Torebka stawowa

Kość

Kość

Kość

Kość

Torebka stawowa

Torebka stawowa

Płyn stawowy

Płyn stawowy

Płyn stawowy

Płyn stawowy

Chrząstka 

Chrząstka 

       

       

stawowa

stawowa

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Początek uogólniony (20% chorych)

Początek uogólniony (20% chorych)

-

hektyczna gorączka >39 st.C trwająca co najmniej 2 

hektyczna gorączka >39 st.C trwająca co najmniej 2 

tygodnie

tygodnie

-

nawracające polimorficzne wysypki skórne

nawracające polimorficzne wysypki skórne

-

uogólnione powiększenie węzłów chłonnych

uogólnione powiększenie węzłów chłonnych

-

powiększenie wątroby i/lub śledziony

powiększenie wątroby i/lub śledziony

-

zapalenie błon surowiczych

zapalenie błon surowiczych

-

objawy zapalenia stawów

objawy zapalenia stawów

-

znacznie zwiększona liczba krwinek białych

znacznie zwiększona liczba krwinek białych

-

nadpłytkowość

nadpłytkowość

-

znacznego stopnia niedokrwistość

znacznego stopnia niedokrwistość

-

podwyższenie innych wskaźników ostrej fazy (OB,CRP i in.)

podwyższenie innych wskaźników ostrej fazy (OB,CRP i in.)

-

rzadko obecny czynnik reumatoidalny klasy IgM

rzadko obecny czynnik reumatoidalny klasy IgM

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Początek wielostawowy (ok.30% 

Początek wielostawowy (ok.30% 

chorych)

chorych)

-

-

zapalenie co najmniej 5 stawów

zapalenie co najmniej 5 stawów

-stany podgorączkowe

-stany podgorączkowe

-mierne podwyższenie wskaźników ostrej fazy

-mierne podwyższenie wskaźników ostrej fazy

-miernego stopnia niedokrwistość

-miernego stopnia niedokrwistość

-obecny czynnik reumatoidalny kl.IgM w ok..30%

-obecny czynnik reumatoidalny kl.IgM w ok..30%

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Początek z zajęciem niewielu stawów 

Początek z zajęciem niewielu stawów 

(ok.50% chorych

(ok.50% chorych

)

)

-zapalenie 1-4 stawów

-zapalenie 1-4 stawów

-brak uogólnienia procesu

-brak uogólnienia procesu

-zapalenie błony naczyniowej przedniego odcinka oka

-zapalenie błony naczyniowej przedniego odcinka oka

-zazwyczaj prawidłowe wskaźniki zapalenia

-zazwyczaj prawidłowe wskaźniki zapalenia

-obecność przeciwciał przeciwjądrowych (ok.40% chorych i 

-obecność przeciwciał przeciwjądrowych (ok.40% chorych i 

jeszcze częściej u dzieci ze zmianami w oczach)

jeszcze częściej u dzieci ze zmianami w oczach)

-sporadyczna obecność czynnika reumatoidalnego kl.IgM

-sporadyczna obecność czynnika reumatoidalnego kl.IgM

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

ANA

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Badania pomocnicze

Badania pomocnicze

-wskaźniki ostrej fazy (Hb, leukocytoza, poziom płytek krwi,OB, 

-wskaźniki ostrej fazy (Hb, leukocytoza, poziom płytek krwi,OB, 

CRP)

CRP)

-odczyn Waalera-Rosego

-odczyn Waalera-Rosego

-przeciwciała przeciwjądrowe

-przeciwciała przeciwjądrowe

-rtg zajętych stawów

-rtg zajętych stawów

-usg stawów i narządów wewnętrznych

-usg stawów i narządów wewnętrznych

-MRI

-MRI

-ekg

-ekg

-echo serca

-echo serca

-badanie płynu stawowego

-badanie płynu stawowego

-konsultacja okulistyczna (badanie w lampie szczelinowej)

-konsultacja okulistyczna (badanie w lampie szczelinowej)

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Diagnosis: Rheumatoid arthritis
Anatomic site: Metacarpophalangeal joint
Comments: Medium degree joint cavity widening, with evident signs of synovial hypertrophy (°).              
       pp = proximal phalanx; mh = metacarpal head.

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Młodzieńcze idiopatyczne 

Młodzieńcze idiopatyczne 

zapalenie stawów

zapalenie stawów

Leczenie

Leczenie

1.farmakologiczne

1.farmakologiczne

-glikortykosteroidy ogólnie i dostawowo

-glikortykosteroidy ogólnie i dostawowo

-leki modyfikujące przebieg choroby (Metotrexat, 

-leki modyfikujące przebieg choroby (Metotrexat, 

Sulfasalazyna, Hydroxychlorochina)

Sulfasalazyna, Hydroxychlorochina)

-immunosupresja (cyklosporyna A, Imuran, Leukeran, 

-immunosupresja (cyklosporyna A, Imuran, Leukeran, 

Endoxan)

Endoxan)

-doraźnie NLPZ

-doraźnie NLPZ

2.rehabilitacja narządu ruchu

2.rehabilitacja narządu ruchu

3.leczenie chirurgiczne (synowektomia, 

3.leczenie chirurgiczne (synowektomia, 

endoprotezoplastyka i in.)

endoprotezoplastyka i in.)

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

background image

Kryteria klasyfikacyjne ARA dla TRU 

Kryteria klasyfikacyjne ARA dla TRU 

(modyfikacja z 1982 r.)

(modyfikacja z 1982 r.)

1. Rumień twarzy w kształcie motyla.

1. Rumień twarzy w kształcie motyla.

2. Rumień krążkowy.

2. Rumień krążkowy.

3. Nadwrażliwość na światło.

3. Nadwrażliwość na światło.

4. Owrzodzenia jamy ustnej.

4. Owrzodzenia jamy ustnej.

5.  Zapalenie  lub  ból  stawów  -  dotyczące  co  najmniej  dwóch 

5.  Zapalenie  lub  ból  stawów  -  dotyczące  co  najmniej  dwóch 

stawów, 

stawów, 

bez nadżerek w obrazie rtg.

bez nadżerek w obrazie rtg.

6.  Zapalenie  błon  surowiczych  -  opłucnej  lub  osierdzia, 

6.  Zapalenie  błon  surowiczych  -  opłucnej  lub  osierdzia, 

stwierdzone 

stwierdzone 

w wywiadzie lub w chwili badania.

w wywiadzie lub w chwili badania.

7. Zmiany w nerkach - utrzymująca się proteinuria powyżej 0,5 

7. Zmiany w nerkach - utrzymująca się proteinuria powyżej 0,5 

g/dobę 

g/dobę 

i/lub obecność wałeczków nerkowych w moczu.

i/lub obecność wałeczków nerkowych w moczu.

8.  Zaburzenia  neuropsychiatryczne  -  napady  drgawek  lub 

8.  Zaburzenia  neuropsychiatryczne  -  napady  drgawek  lub 

psychoza 

psychoza 

(po  wykluczeniu  przyczyn  polekowych,  metabolicznych, 

(po  wykluczeniu  przyczyn  polekowych,  metabolicznych, 

mocznicy).

mocznicy).

9.  Zaburzenia  hematologiczne  -  anemia  hemolityczna  z 

9.  Zaburzenia  hematologiczne  -  anemia  hemolityczna  z 

retykulocytoza 

retykulocytoza 

lub limiopenia (poniżej 1500 w 1 mm

lub limiopenia (poniżej 1500 w 1 mm

3

3

), lub leukopenia (poniżej 

), lub leukopenia (poniżej 

4000  w  1  mm

4000  w  1  mm

3

3

),  lub  trombocytopenia  (poniżej  100  000  w  1 

),  lub  trombocytopenia  (poniżej  100  000  w  1 

mm

mm

3

3

)

)

10.  Zaburzenia  immunologiczne  -  obecność  komórek  LE  lub 

10.  Zaburzenia  immunologiczne  -  obecność  komórek  LE  lub 

przeciwciał 

przeciwciał 

do  nDNA,  lub  przeciwciał  do  Sm,  lub  fałszywie  dodatnie 

do  nDNA,  lub  przeciwciał  do  Sm,  lub  fałszywie  dodatnie 

serologiczne 

testy  kiłowe  przy  ujemnym  teście  na 

serologiczne 

testy  kiłowe  przy  ujemnym  teście  na 

immobilizację krętków.

immobilizację krętków.

11.  Przeciwciała  przeciwjądrowe  -  w  mianie  uznanym  za 

11.  Przeciwciała  przeciwjądrowe  -  w  mianie  uznanym  za 

nieprawidłowe,  badane  metoda  immunofluorescencji  lub  inna 

nieprawidłowe,  badane  metoda  immunofluorescencji  lub  inna 

odpowiednia.

odpowiednia.

background image

Rozpoznanie

Rozpoznanie

Trudności !!!

Trudności !!!

Spełnienie co najmniej 4 spośród 11 kryteriów 

Spełnienie co najmniej 4 spośród 11 kryteriów 

                      

                      

pewne rozpoznanie tocznia 

pewne rozpoznanie tocznia 

Spełnienie 2 lub 3 kryteriów 

Spełnienie 2 lub 3 kryteriów 

    

    

rozpoznanie choroby toczniopodobnej 

rozpoznanie choroby toczniopodobnej 

                  

                  

(lupus-like disease)

(lupus-like disease)

U ok. 5% chorych brak przeciwciał przeciwjądrowych 

U ok. 5% chorych brak przeciwciał przeciwjądrowych 

             

             

toczeń seronegatywny (ANA-negative SLE)

toczeń seronegatywny (ANA-negative SLE)

! Nie można rozpoznać TRU, jeżeli chory nie spełnia żadnego z 

! Nie można rozpoznać TRU, jeżeli chory nie spełnia żadnego z 

kryteriów immunologicznych choroby, tzn. kryteriów 10 lub 11!

kryteriów immunologicznych choroby, tzn. kryteriów 10 lub 11!

(w chwili badania i/lub w wywiadzie)

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

  

 

                                                        

  

 

                                                        

  

 

                                                        

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

Badania pomocnicze

Badania pomocnicze

 konieczne do rozpoznania

 konieczne do rozpoznania

-

-

morfologia krwi obwodowej z liczbą płytek krwi

morfologia krwi obwodowej z liczbą płytek krwi

-wskaźniki aktywności choroby

-wskaźniki aktywności choroby

-badania biochemiczne

-badania biochemiczne

-badanie ogólne moczu

-badanie ogólne moczu

-badania immunologiczne: ANA, n-DNA, CH-50,komórki LE 

-badania immunologiczne: ANA, n-DNA, CH-50,komórki LE 

-badanie wycinka skórnego na obecność złogów immunoglobuin

-badanie wycinka skórnego na obecność złogów immunoglobuin

-rtg klatki piersiowej

-rtg klatki piersiowej

-usg jamy brzusznej

-usg jamy brzusznej

-ekg i echo serca

-ekg i echo serca

-ewent. CT głowy

-ewent. CT głowy

-konsultacja neurologiczna

-konsultacja neurologiczna

 

 

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

background image

Toczeń układowy – test LBT 

Toczeń układowy – test LBT 

(wycinek skórny na złogi immunoglobulin)

(wycinek skórny na złogi immunoglobulin)

background image

Toczeń układowy

Toczeń układowy

Leczenie

Leczenie

1.

1.

 Aktywny okres choroby: megadawki 

 Aktywny okres choroby: megadawki 

metylprednizolonu iv.

metylprednizolonu iv.

2. Umiarkowana aktywność: Encorton 0.5-1 mg/kg 

2. Umiarkowana aktywność: Encorton 0.5-1 mg/kg 

m.c., a następnie przewlekle 5-10 mg/dobę

m.c., a następnie przewlekle 5-10 mg/dobę

3. Toczeń z zajęciem nerek: dołączyć Endoxan w 

3. Toczeń z zajęciem nerek: dołączyć Endoxan w 

pulsach iv.

pulsach iv.

4. Toczeń o miernej aktywności z dominującymi 

4. Toczeń o miernej aktywności z dominującymi 

zmianami skórnymi: Encorton, Hydroxychlorochina

zmianami skórnymi: Encorton, Hydroxychlorochina

5. Towarzyszące infekcje lub małopłytkowość: wlewy 

5. Towarzyszące infekcje lub małopłytkowość: wlewy 

iv. z immunoglobulin

iv. z immunoglobulin

background image

Toczeń noworodkowy

Toczeń noworodkowy

  

 

 

Bardzo rzadki zespół kliniczny rozwijający się w następstwie przejścia 

Bardzo rzadki zespół kliniczny rozwijający się w następstwie przejścia 

przez łożysko przeciwciał anty-Ro i/lub anty-La. Ujawnia się w 

przez łożysko przeciwciał anty-Ro i/lub anty-La. Ujawnia się w 

okresie życia płodowego, noworodkowego i u niemowląt do 6 

okresie życia płodowego, noworodkowego i u niemowląt do 6 

miesiąca życia

miesiąca życia

postać skórna

postać skórna

(6-8 tż)-rumień obrączkowaty, plamiste nacieki 

(6-8 tż)-rumień obrączkowaty, plamiste nacieki 

rumieniowe, w surowicy dziecka obecne w/w przeciwciała. Ustępuje 

rumieniowe, w surowicy dziecka obecne w/w przeciwciała. Ustępuje 

samoistnie ok.. 6-12 mż.

samoistnie ok.. 6-12 mż.

postać sercowa

postać sercowa

, stanowiąca bezpośrednie zagrożenie życie dziecka. 

, stanowiąca bezpośrednie zagrożenie życie dziecka. 

Najczęściej objawia się jako całkowity blok serca i inne zaburzenia 

Najczęściej objawia się jako całkowity blok serca i inne zaburzenia 

przewodnictwa rozwijające się w 18-20 tyg. Ciąży

przewodnictwa rozwijające się w 18-20 tyg. Ciąży

postać hematologiczna

postać hematologiczna

-leukopenia, małopłytkowość, przejściowa 

-leukopenia, małopłytkowość, przejściowa 

niedokrwistość hemolityczna. Objawia się między 1-2 tż i ustępuje w 

niedokrwistość hemolityczna. Objawia się między 1-2 tż i ustępuje w 

końcu 2 miesiąca

końcu 2 miesiąca

background image

Przeciwciała

Przeciwciała

 

 

anty-Ro

anty-Ro

 (

 (

SS-A

SS-A

) i  

) i  

anty-La 

anty-La 

(

(

SS-B

SS-B

)

)

Ryzyko bloku serca - 

Ryzyko bloku serca - 

2%,

2%,

 

 

Objawy zanikają zazwyczaj w ciągu pierwszych 6 

Objawy zanikają zazwyczaj w ciągu pierwszych 6 

miesięcy życia – przeciwciała są eliminowane z 

miesięcy życia – przeciwciała są eliminowane z 

organizmu dziecka.

organizmu dziecka.

Toczeń noworodkowy

Toczeń noworodkowy

background image

Toczeń noworodkowy

Toczeń noworodkowy

background image

WRODZONY BLOK SERCA

WRODZONY BLOK SERCA

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

background image

Gorączka reumatyczna-

Gorączka reumatyczna-

definicja

definicja

Jest ostrą wielonarządową chorobą zapalną, która rozwija się na 

Jest ostrą wielonarządową chorobą zapalną, która rozwija się na 

podłożu autoimmunologicznym w odpowiedzi na zakażenie gardła 

podłożu autoimmunologicznym w odpowiedzi na zakażenie gardła 

paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A u osobników o 

paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A u osobników o 

szczególnej predyspozycji.

szczególnej predyspozycji.

Ujawnia się średnio w 3-cim tygodniu bezobjawowego okresu 

Ujawnia się średnio w 3-cim tygodniu bezobjawowego okresu 

utajenia po zakażeniu gardła, jako zapalenie serca, stawów, 

utajenia po zakażeniu gardła, jako zapalenie serca, stawów, 

odczyn ze strony skóry i tkanek miękkich, pozostawiając trwałe 

odczyn ze strony skóry i tkanek miękkich, pozostawiając trwałe 

następstwa jedynie na terenie serca

następstwa jedynie na terenie serca

Naturalny przebieg 

Naturalny przebieg 

GR

GR

 odznacza się nawrotami, które są 

 odznacza się nawrotami, które są 

klinicznym odwzorowaniem I rzutu

klinicznym odwzorowaniem I rzutu

Najwyższa zachorowalność dotyczy dzieci w wieku 5-15 lat.

Najwyższa zachorowalność dotyczy dzieci w wieku 5-15 lat.

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

Kryteria Jones’a

 

(1982r)

Objawy większe

Objawy większe

Objawy mniejsze

Objawy mniejsze

-zapalenie serca

-zapalenie serca

-zapalenie stawów

-zapalenie stawów

-pląsawica

-pląsawica

-rumień brzeżny

-rumień brzeżny

-guzki podskórne

-guzki podskórne

1.kliniczne

1.kliniczne

-gorączka

-gorączka

-bóle stawów

-bóle stawów

2.laboratoryjne

2.laboratoryjne

-podwyższone 

-podwyższone 

wskaźniki ostrej 

wskaźniki ostrej 

fazy:OB, CRP, 

fazy:OB, CRP, 

leukocytoza

leukocytoza

-wydłużony odstęp 

-wydłużony odstęp 

P-R

P-R

background image

WARTOŚĆ GRANICZNA ASO U DZIECI WYNOSI  

WARTOŚĆ GRANICZNA ASO U DZIECI WYNOSI  

333j

333j

     

     

U DOROSŁYCH  250j.

U DOROSŁYCH  250j.

Miano ASO osiąga szczyt w 4 tygodniu po zakażeniu i 

Miano ASO osiąga szczyt w 4 tygodniu po zakażeniu i 

utrzymuje się na tym poziomie przez okres 2-4 m-cy.

utrzymuje się na tym poziomie przez okres 2-4 m-cy.

WYSOKIE MIANO ASO POD NIEOBECNOŚĆ OBJAWÓW 

WYSOKIE MIANO ASO POD NIEOBECNOŚĆ OBJAWÓW 

KLINICZNYCH NIE UPOWAŻNIA DO ROZPOZNANIA  GR I 

KLINICZNYCH NIE UPOWAŻNIA DO ROZPOZNANIA  GR I 

POZOSTAJE JEDYNIE ŚWIADECTWEM PRZEBYTEGO  

POZOSTAJE JEDYNIE ŚWIADECTWEM PRZEBYTEGO  

ZAKAŻENIA  PACIORKOWCEM. MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ  

ZAKAŻENIA  PACIORKOWCEM. MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ  

WYNIKIEM ODDZIALYWANIA NIESWOISTYCH CZYNNIKÓW 

WYNIKIEM ODDZIALYWANIA NIESWOISTYCH CZYNNIKÓW 

BIOCHEMICZNYCH JAK ZABURZENIA GOSPODARKI 

BIOCHEMICZNYCH JAK ZABURZENIA GOSPODARKI 

TLUSZCZOWEJ LUB TEŻ ZAKAŻENIA PACIORKOWCEM Z 

TLUSZCZOWEJ LUB TEŻ ZAKAŻENIA PACIORKOWCEM Z 

GRUPY C CZY G.

GRUPY C CZY G.

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

Dowody potwierdzające zakażenie paciorkowcem

Dowody potwierdzające zakażenie paciorkowcem

-podwyższone lub narastające miano przeciwciał 

-podwyższone lub narastające miano przeciwciał 

przeciwpaciorkowcowych (ASO)

przeciwpaciorkowcowych (ASO)

-dodatnie hodowle z gardła paciorkowca beta-

-dodatnie hodowle z gardła paciorkowca beta-

hemolizującego grupy A

hemolizującego grupy A

-niedawno przebyta płonica

-niedawno przebyta płonica

Obecność 2 większych objawów lub 1 większego i 2 

Obecność 2 większych objawów lub 1 większego i 2 

mniejszych z wysokim prawdopodobieństwem 

mniejszych z wysokim prawdopodobieństwem 

wskazuje na 

wskazuje na 

GR

GR

 jeśli potwierdzono poprzedzające 

 jeśli potwierdzono poprzedzające 

zakażenie paciorkowcem grupy A

zakażenie paciorkowcem grupy A

background image

Wzrost miana ASO w surowicy krwi świadczy o 

Wzrost miana ASO w surowicy krwi świadczy o 

przebytym zakażeniu paciorkowcowym β-

przebytym zakażeniu paciorkowcowym β-

hemolizującym grupy A górnych dróg 

hemolizującym grupy A górnych dróg 

oddechowych lub płonicy.

oddechowych lub płonicy.

Stwierdzenie wzrostu miana ASO 

Stwierdzenie wzrostu miana ASO 

nie jest 

nie jest 

równoznaczne

równoznaczne

 z rozpoznaniem rzutu gorączki 

 z rozpoznaniem rzutu gorączki 

reumatycznej 

reumatycznej 

i nie stanowi

i nie stanowi

 

 

wskazania

wskazania

 do 

 do 

podejmowania długotrwałego profilaktycznego 

podejmowania długotrwałego profilaktycznego 

podawania penicyliny benzatynowej lub 

podawania penicyliny benzatynowej lub 

fenoksymetylowej

fenoksymetylowej

.

.

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

Wegetacje               

Wegetacje               

                     na 

                     na 

zastawkach

zastawkach

Guzki Aschoffa

Guzki Aschoffa

W

ys

o

k

ie

 O

B

W

ys

o

k

ie

 O

B

Wysokie 

Wysokie 

ASO

ASO

Rumień brzeżny

Rumień brzeżny

Guzki podskórne

Guzki podskórne

Zapalenie      

Zapalenie      

           

           

stawów

stawów

Bóle stawów

Bóle stawów

Pląsawica Sydenhama („taniec św. Wita”)

Pląsawica Sydenhama („taniec św. Wita”)

P

a

c

io

rk

o

w

ie

c

 

P

a

c

io

rk

o

w

ie

c

 

b

e

ta

-

b

e

ta

-

h

e

m

o

li

zu

c

– 

h

e

m

o

li

zu

c

– 

g

a

rd

ła

g

a

rd

ła

Ostry rzut choroby

Ostry rzut choroby

G

o

c

zk

a

G

o

c

zk

a

Zapalenie 

Zapalenie 

                 

                 

                 

                 

            

            

wsierdzia 

wsierdzia 

(szmer)

(szmer)

Zapalenie 

Zapalenie 

                 

                 

                 

                 

            

            

osierdzia 

osierdzia 

(tarcie)

(tarcie)

Zapalenie         

Zapalenie         

                        

                        

              m. 

              m. 

sercowego

sercowego

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

P Q

background image

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

Leczenie ostrego rzutu

Leczenie ostrego rzutu

 

 

I.przeciwpaciorkowcowe:antybiotyk (penicylina lub 

I.przeciwpaciorkowcowe:antybiotyk (penicylina lub 

jej pochodne) przez 10 dni, a następnie 

jej pochodne) przez 10 dni, a następnie 

profilaktyka

profilaktyka

 

 

kolejnych rzutów choroby za pomocą 

kolejnych rzutów choroby za pomocą 

penicyliny benzatynowej domięśniowo lub 

penicyliny benzatynowej domięśniowo lub 

fenoksymetylpenicyliny doustnie przez min 5 lat

fenoksymetylpenicyliny doustnie przez min 5 lat

II.przeciwzapalne: zapalenie serca-Encorton, a 

II.przeciwzapalne: zapalenie serca-Encorton, a 

następnie aspiryna łącznie do 3 miesięcy;

następnie aspiryna łącznie do 3 miesięcy;

Zapalenie stawów: aspiryna przez 2-3 miesiące  

Zapalenie stawów: aspiryna przez 2-3 miesiące  

background image

Document Outline