FILOGENEZA

Czym jest Wielki Skok

Moment, w którym staliśmy się ludźmi.

Rozwój kultury materialnej człowieka

gwałtownie przyspieszył i nie był
spowodowany

dużymi

zmianami

genetycznymi.

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Poruszanie się na dwóch przednich

kończynach w postawie
wyprostowanej.

• Czas – około 4 milionów lat temu.
• Konsekwencje – zwolnienie przednich

kończyn umożliwiło sporządzanie
narzędzi.

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Podział rodu na co najmniej dwa

wyraźne gatunki.

• Czas – około 3 milionów lat temu.
• Nasz przodek Australopithecus

africanus (południowa małpa
afrykańska).

• Australopithecus robustus

(południowa małpa krzepka).

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Używanie narzędzi

kamiennych.

• W Afryce

Wschodniej
odnaleziono
narzędzia sprzed
2,5 miliona lat.

• Odróżnia ludzi od

zwierząt.

Przed Wielkim Skokiem

Australopithecus

africanus przekształcił
się w Homo habilis
(człowiek

zręczny).

Prawdopodobnie
powstał  wtedy  jeszcze
jeden  gatunek  zwany
Trzecim  Człowiekiem.
Homo

habilis

przekształcił

się

Homo erectus, a ten w
Homo sapiens.

Przed Wielkim Skokiem – Homo

erectus

• Czas – około 1 700 000 lat temu.
• Narzędzia kamienne służące do krojenia

mięsa, kości, skór, drewna i roślin.

• Spór o umiejętności myśliwskie – w

jaskini Czou-kou-tien koło Pekinu
odnaleziono kości i narzędzia Homo
erectus oraz kości wielu zwierząt, lecz
nie wiadomo, czy były upolowane, czy
ówczesny człowiek jadł padlinę.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Czas – najwcześniejsze przykłady

datowane są na okres sprzed około 130

000 lat, większość pochodzi sprzed 74 000

lat, wyginął niespełna 40 000 lat temu.

• Zasięg geograficzny – od zachodniej

Europy, przez europejską część

południowej Rosji i Bliski Wschód, do

Uzbekistanu i Azji Środkowej niedaleko

granicy Afganistanu.

• Nazwa pochodzi od niemieckiej doliny

Neandertal, gdzie znaleziono jeden z

pierwszych szkieletów.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Około 160

centymetrów

wzrostu, silnie

umięśniony.

• Mózg prawie o 10 %

większy od naszego.

• Nos, szczęki i zęby

mocno wysunięte do

przodu, wybrzuszone

łuki brwiowe, głęboko

osadzone oczy, czoło

niskie i pochyłe,

cofnięta żuchwa.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Brak zróżnicowania kulturalnego w

czasie i przestrzeni – narzędzia
wyglądają tak samo niezależnie od
datowania i miejsca, z którego
pochodzą.

• Wiek – maksymalnie 45 lat.
• Trzy aspekty człowieczeństwa –

używanie ognia, pochówek zmarłych,
opieka nad chorymi i starcami.

Przed Wielkim Skokiem –

Afrykanie środkowej epoki

kamienia

• Współcześni neandertalczykom.
• Przodkowie dzisiejszego człowieka.
• Proste narzędzia.
• Polowali za pomocą oszczepów na

zwierzęta, które nie stwarzały
zagrożenia.

Wielki Skok - kromaniończyk

• Nazwa pochodzi od Cro-Magnon, stanowiska we

Francji, gdzie po raz pierwszy zidentyfikowano

kości.

• Czas – 40 000 lat temu.

• Szkielet taki sam jak współczesnego człowieka.

• Zróżnicowane narzędzia, również z kości i rogu.

• Polował na duże i niebezpieczne zwierzęta (bawół

przylądkowy).

• Uprawiał handel na dalekie odległości.

• Sztuka – malowidła naskalne w jaskini Lascaux.

• Mógł dożyć sześćdziesiątki – możliwość

pokoleniowej wymiany wiedzy.

• Zróżnicowanie kulturowe w czasie i przestrzeni.

Wielki Skok - przyczyna

Anatomiczna podstawa mówionego,

złożonego języka.

Możliwość formowania większej ilości

dźwięków:

• odróżnia nas od zwierząt
• zwiększa precyzję i szybkość przekazywanej

informacji (polowanie w grupie)

• pozwala przeprowadzić burzę mózgów

(narzędzia)

Wielki Skok - podsumowanie

Przed Wielkim Skokiem kultura ludzka

rozwijała się w ślimaczym tempie przez
miliony lat. Tempo to było wyznaczane
przez

powolne

tempo

zmian

genetycznych. Po skoku nastąpiło nagłe
przyspieszenie niezależne od zmian
genetycznych.

ciągu

ostatnich

czterdziestu tysięcy lat nastąpił znacznie
większy rozwój kulturowy niż w czasie
poprzednich milionów lat.

Document Outline