Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej

Nauczyciel to zawód z powołaniem.

To przekonanie pozwala pedagogom trwać

i wykonywać swoja pracę od kilku stuleci

Specyfika pracy wychowawcy grupy -

Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej jest

szczegółową dyscyplina w naukach pedagogicznych

zajmującą się analizą i organizacją procesu

opiekuńczo-wychowawczego, oraz doborem metod i

technik wykonania zadań. Punktem odniesienia

metodyki jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie:

jak działać w opiece nad dzieckiem, aby osiągnąć w

tym działaniu cele?

Przedmiotem rozważań metodyki

jest:



Analiza celów opieki.



Precyzowanie zadań opiekuńczo-wychowawczych oraz warunków

wykonania tych zadań,



Organizacja procesu opiekuńczo-wychowawczego, tworzenie modeli

i form opieki nad dziećmi.



Koncepcja jednostek metodycznych pracy opiekuńczo-

wychowawczej



Techniki działania wychowawcy.



Kryteria oceny skuteczności wypełniania zadań opiekuńczo

wychowawczej w poszczególnych formach opieki.



Działanie wychowawcy- konieczne i pożądane cechy osobowe oraz

przygotowanie do pełnienia obowiązków w opiece nad dziećmi.



Współdziałanie wychowanków i wszystkich pracowników w

podejmowaniu i wykonywaniu zadań opiekuńczo-wychowawczych.



Doskonalenie pracy w formach opieki nad dzieckiem.

Metodyka wiąże teorię z praktyką,

spożytkowując:



Podstawy teoretyczne



Podstawy normatywne



Doświadczenia i tradycje funkcjonowania form opieki

nad dziećmi.



Możliwość wymiany doświadczeń miedzy

wychowawcami (region, kraj, zagranica).

Najwięcej trudności w metodyce pracy opiekuńczo-

wychowawczej sprawia wyodrębnienie metod

(techniki) działania. Trudności te wynikają z faktu

niepowtarzalności jednostki ludzkiej, która kształtuje

się pod wpływem wielu czynników, stad niezmiernie

trudno jest wyodrębnić powtarzalne elementy w

doborze środków i czynności postępowania

badawczego.

Dokumentacja w pracy opiekuńczo-

wychowawczej



Dokumentację stanowi:



roczny plan pracy wychowawcy, uwzględniający potrzeby opiekuńczo-

wychowawcze placówki i środowiska;



dziennik pracy wychowawcy, dokumentujący codzienne czynności

zawodowe;



teczki tematyczne dotyczące:

–

organizacji pomocy materialnej dla uczniów,

–

opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej,

–

kontaktów z instytucjami,

–

to również, notatki służbowe np. dotyczące uczniów sprawiających problemy

wychowawcze,

–

analizy sytuacji opiekuńczo-wychowawczej poszczególnych grup i placówek

–

inne, zależnie od potrzeb;



sprawozdania z realizacji różnych zadań.

Budowanie własnego warsztatu

pracy:



Praca wychowawcy polega na kształtowaniu zachowań

podopiecznych w taki sposób, by pełnili oni

prawidłowo rolę ucznia, mamy określony cel działania.

Rola ta obejmuje nie tylko zdobywanie wiedzy, ale

także uczenie się przyszłych ról społecznych,

przyswajani określonej hierarchii wartości, kształcenie

pożądanych postaw.



Na ile efekty działań wychowawczych będą trwałe, tak

rozległy będzie wpływ wychowawcy na zachowanie

ucznia w sytuacjach i rolach pozaszkolnych.



Wychowawca posiadający wszechstronną wiedzę

przedmiotową potrafi dokonać trafnej oceny

przydatności określonego środka do danego procesu

nauczania w placówce.



Nauczyciel nie powinien ograniczać się do korzystania

tylko ze środków dydaktycznych dostarczanych przez

wyspecjalizowane instytucje, ale powinien tworzyć je

sam. W ten sposób wzbogaca on zbiór szkolnych

pomocy naukowych. Działania te mogą być inspiracją

dla uczniów, którzy wzorując się na swoim nauczycielu

również będą tworzyć środki dydaktyczne. Rezultatem

mogą być szkolne muzea!



Mówiąc o autorytetach w

węższym rozumieniu, myślimy o kimś, kto zna się na

tym co robi, że jest w tym dobry, zdobywa w naszych

oczach uznanie, podziw- czyt. Autorytet.

Treści programowe na zajęciach mogą być

wprowadzane za pośrednictwem pomocy

naukowych:



tekstowych,



fonicznych,



ikonograficznych oraz wizualnych, takich jak:



mapy,



plany,



diagramy,



rekonstrukcje,



modele,



filmy,



zabytki historyczne w środowisku naturalnym i



ekspozycje muzealne.

Nie zapowiadajmy rzeczy nierealnych, uczniowie bardzo

szybko sprawdzą nasz system- mogą być zatem

rozczarowani…

Wiele materiałów zawierających treści

naukowe, dydaktyczne może być

przedstawianych za pomocą urządzeń

audiowizualnych. Dotyczy to materiałów:



fonicznych,



mikrofilmów,



foliogramów,



programów komputerowych,



slajdów,



filmów i programów na video, dvd i vcd.

Kształtowanie kontaktu i więzi opiekuna-

wychowawcy z dzieckiem w procesie opieki i

wychowania (umiejętności interpersonalne

wychowawcy).



Cechy dobrego wychowawcy…



Wychowawca powinien spełniać trzy podstawowe

zadania, być

doradcą, przyjacielem i terapeutą

Pierwsza bardzo ważna cecha to dobra

kondycja psychiczna



Wychowawca powinien znać swoje cele, potrzeby, motywacje i

ograniczenia. Wiedzieć, jakie ma zalety i wady. Rozwiązywać

osobiste problemy i radzić sobie z uczuciami, mieć

świadomość, dokąd zmierza i kim się staje. Musi umieć poznać

nie tylko ucznia, ale i samego siebie. Musi umieć ocenić, jakimi

zasobami psychicznymi dysponuje, co może mu utrudniać

funkcjonowanie, co wykorzystać, a co „podciągnąć” na wyższy

poziom. I nie chodzi tu o permanentne podnoszenie

kwalifikacji, a raczej o permanentny rozwój osobowy, o

rozwijanie w pierwszym rzędzie tzw. umiejętności

interpersonalnych, czyli takich umiejętności psychologicznych,

które odgrywają istotną role we współżyciu z innymi ludźmi.

Wychowawca powinien być

odważny



To znaczy gotowy do okazywania słabości. Powinien

posiadać umiejętność przyznawania się do błędów i

niedoskonałości. Odważny - oznacza gotowy do

wzruszeń emocjonalnych, do analizy własnego

postępowania i ujawniania własnych obaw i

oczekiwań.

Kolejna cecha to otwartość



Przede wszystkim na uczniów, na rodziców, na siebie,

na innych nauczycieli, na nowe doświadczenia,

odmienne style życia i systemy wartości. Nie oznacza

to, oczywiście, ujawniania wszystkich aspektów

swojego życia.

Nieodłączną cechą dobrego

wychowawcy jest gotowość do

modelowania zachowań



Należy tworzyć normy otwartości, ranking celów,

akceptacji dla innych i chęci podejmowania

ryzyka. Uczyć głównie poprzez dawanie przykładu

i robienie tego, czego oczekujemy sami - np.

taktu, kultury osobistej, równowagi emocjonalnej

itp.

Następna cecha to empatia



Czyli gotowość na kontakt z kłopotami, bolączkami,

radościami uczniów, współodczuwanie i zrozumienie

umiejętności oderwania się od własnych rozterek.

Troska i dobra wola pozwalają szczerze zainteresować

się dobrem uczniów, pomóc im w osiągnięciu

wszechstronnego rozwoju. To szacunek, zaufanie i

docenianie młodych ludzi. To również świadomość,

komu pomagam i jakie mogą być trudności. Jest to

wreszcie zainteresowanie i wsparcie ucznia a nie

wzmacnianie własnego ego kosztem ucznia.

Szalenie ważną cechą jest

pomysłowość



Aby unikać skostnienia, mitów, schematów i z

góry zaprogramowanych efektów, gotowość

na eksperymenty, zwłaszcza w relacjach z

uczniami - bycie „tu i teraz”.

Kilka innych przykładów cech

dobrego wychowawcy to:



umiejętność aktywnego słuchania



koncentracji na najważniejszych problemach



umiejętność zadawania pytań,



konfrontacji (ale bez etykietowania)

Style i formy komunikowania się wychowawcy z

wychowankami (rozmowa forma dialogu w

codziennej pracy wychowawczej, zasady

prowadzenia dyskusji i jej znaczenie).



Prowadzenie rozmów wychowawczych w sposób kompetentny i

skuteczny wymaga od wychowawcy nie tylko trafnego doboru

tematyki, języka i argumentów w kontakcie z wychowankami, ale

równie umiejętnego doboru formy przekazu. Jest rzeczą oczywistą, że

powinna to być forma możliwie bogata i zróżnicowana, starannie

dostosowana nie tylko do wieku i płci wychowanków, ale również do

ich sytuacji egzystencjalnej i osobistych doświadczeń, do ich

możliwości percepcyjnych i horyzontów intelektualnych, do ich

wrażliwości emocjonalnej i moralnej. Nic więc dziwnego, że trafny

dobór czytelnej, a jednocześnie ciekawej formy w ramach komunikacji

wychowawczej, to prawdziwa sztuka, oparta na pogłębionej wiedzy z

zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz na znajomości

dynamiki komunikacji międzyludzkiej. Poniżej prezentuję te formy

komunikacji wychowawczej, które wzbudzają zainteresowanie

współczesnych wychowanków i które warto stosować na szeroką

skalę.

Opowiadania



Różnego rodzaju historie i opowiadania mogą być cennym punktem

wyjścia w rozmowach z dziećmi i młodzieżą.



Chodzi tu zwłaszcza o takie historie i opowiadania, które zawierają

wartościowe i jednoznaczne przesłanie wychowawcze, a które

jednocześnie swoją treścią i formą zaciekawiają, wzruszają i poruszają

wychowanków, prowokując ich do refleksji nad własnym życiem i

postępowaniem.



Tego typu materiały mogą ułatwiać wychowawcy podjęcie dialogu

pedagogicznego na temat człowieka i podstawowych kryteriów ludzkiej

dojrzałości.



Klasyczne i zawsze aktualne są w tym względzie opowiadania biblijne,

choćby historia przypowieść o synu marnotrawnym.



Wychowankom jest znacznie łatwiej wyciągać logiczne wnioski z historii i

przeżyć innych ludzi niż z własnych doświadczeń i zachowań.

Pytania i odpowiedzi



Ważną i skuteczną formą komunikacji wychowawczej jest podejmowanie dialogu

pedagogicznego, w czasie którego rodzice i inni wychowawcy odpowiadają na pytania

nurtujące dzieci i młodzież.



Tego typu forma komunikacji ma wiele plusów.



Po pierwsze, wsłuchując się w pytania wychowanków, wychowawca ma szansę poznać

ich specyficzne sposoby myślenia, ich subiektywne przekonania, ich aktualne potrzeby i

trudności, ich wątpliwości, a także ich osobistą postawę wobec określonych zjawisk,

więzi i wartości.



Po drugie, wsłuchując się w reakcje wychowanków na udzielane im odpowiedzi,

wychowawca ma szansę zrozumieć, jakiego typu argumentacja przekonuje

wychowanków, a jaka jest nieskuteczna czy mało użyteczna w wychowaniu.



Po trzecie, wychowankowie czują się traktowani jak ktoś, kto potrafi myśleć i kto jest

rzeczywiście respektowany przez wychowawcę.



Po czwarte, dzięki dialogowi wychowawczemu w formie pytań i odpowiedzi,

wychowankowie mogą uczyć się pogłębionego dialogu wewnętrznego, czyli coraz

dojrzalszego rozmawiania z samym sobą o własnych przekonaniach, przeżyciach i

postawach.



Z wyżej wymienionych względów dialog w formie pytań i odpowiedzi ułatwia nie tylko

komunikację wychowawczą i wzajemne zrozumienie, ale również sprzyja budowaniu

relacji wychowawca — wychowanek opartych na wzajemnej otwartości, życzliwości i

zaufaniu. Zwłaszcza wtedy, gdy wychowawca odpowiada na pytania nie tylko

poprawnie merytorycznie, ale też z widocznym szacunkiem dla pytających.

Sentencje wychowawcze



Kompetentny wychowawca powinien uwzględniać powyższe

tendencje i nawyki swoich młodych rozmówców.



Z tego względu warto w komunikacji wychowawczej odwoływać

się do ciekawych stylistycznie i wartościowych pedagogicznie

myśli, sentencji oraz innych form krótkich wypowiedzi.



Upewnia nas o tym fakt, że współcześni wychowankowie — jeśli

już zaglądają do księgarni i decydują się kupić jakąś książkę —

to chętnie sięgają właśnie po zbiory myśli i sentencji.



Największym powodzeniem cieszą się takie publikacje, w

których jest niewiele tekstu, ale które mają piękną i bogatą

szatę graficzną.

Podmiotowy charakter relacji

wychowawcy z wychowankiem



PODMIOTOWOŚĆ NAUCZYCIELA

- to inaczej

możliwość jego decydowania o działaniu

nauczycielskim i rozwoju zawodowym. Wyznacza

ją możliwość stawiania sobie celów

wychowawczych, podejmowania samodzielnych

decyzji, działania zgodnie z własną koncepcją

wychowawczą, sprawdzania wartości własnych

osiągnięć.

Ta możliwość podlega

uwarunkowaniom:



Zewnętrznym i zależy od takich czynników jak polityka i system oświatowy

kraju, władze administracyjne, sytuacja materialna;



Wewnętrznym, czyli zależy od takich czynników jak kwalifikacje nauczyciela,

jego predyspozycje osobowościowe, zdolności i identyfikacji z zawodem.



Poznawanie i odkrywanie siebie to klucz do możliwości traktowania siebie w

sposób podmiotowy. Mając świadomość swojej osoby, swoich możliwości i

ograniczeń, zdolności i odpowiedzi na pytanie, czy identyfikuję się z

wykonywanym przez siebie zawodem, można w szeregu społecznie

określonych zadań i wartości wybrać takie, które mają charakter

indywidualny, charakterystyczny dla danej osoby. Wysiłek uczenia się,

traktowania siebie i innych w sposób podmiotowy, może przynieść korzyści.



Kompetencje to właściwość, uprawnienia, zakres uprawnień, kwalifikacje,

wiedza, umiejętności.

Wyszczególniono 5 grup

kompetencji nauczycieli



Kompetencje pragmatyczne



Kompetencje współdziałania



Kompetencje komunikacyjne



Kompetencje kreatywne



Kompetencje informatyczno – medialne

Document Outline