Bezpieczeństwo,

Bezpieczeństwo,

higiena i ergonomia

higiena i ergonomia

pracy.

pracy.

Jednostka : IPJ
Punkty ECTS :

1

Zajęcia w cyklu ,,Semestr zimowy”
Typ zajęć :

wykład

Prowadzący : mgr Stanisława Szuksta
Zaliczenie.
Cele przedmiotu:

• Zapoznać

studentów z aktami

prawnymi mającymi zastosowanie w
sytuacjach szkolnych,

nauczyć

skutecznego działania w sytuacjach
zagrożenia uczniów i ich opiekunów,

wskazać

na znaczenie higieny oraz

ergonomii w szkole i w domu.

Treści merytoryczne:

- Akty prawne dotyczące bezpieczeństwa w szkole.
- Pojęcie i dekalog zdrowia.
- Bezpieczeństwo pracy a ergonomia.
- Bezpieczeństwo pracy i ergonomia w warunkach klasy

szkolnej i w czasie dyżurów:

*sala lekcyjna
*meble i przybory szkolne
*organizacja procesu nauczania
*stanowisko pracy ucznia
- Bezpieczeństwo pracy i ergonomia w czasie wycieczek

szkolnych.

- Bezpieczeństwo pracy i ergonomia w czasie

organizowania imprez sportowych, zielonych szkół.

- Zasady udzielania pierwszej pomocy uczniom.
- Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy.
- Nauczyciel a praca z komputerem.
- Ryzyko zawodowe .

Literatura

1. Pilch M. – Ustawa o Systemie Oświaty, W-wa

2006r.

2. Kurzyna – Chmiel D. – Podstawy prawne i

organizacyjne oświaty. Prawo oświatowe w zarysie.

3. Barański A. – Ustawa – Karta Nauczyciela, W-wa

2002r.

4. Zbiorowe : Bezpieczeństwo w szkole ,

miesięcznik, wyd. RAABE.

5. Olszewski J. – Podstawy ergonomii i fizjologii

pracy, Poznań 1997r.

6. Hansen A. Bezpieczeństwo i higiena pracy, W-wa

1997r.

7. Poradnik BHP dyrektora szkoły, MEN ,W-wa

1998r.

8. Skuza L. – Co warto wiedzieć o ryzyku

zawodowym.

Metody oceniania:

1.

Obecnosć

i

aktywność

na

wykładach.

2.

Kolokwium

końcowe..

Wybrane podstawy prawne dotyczące bezpieczeństwa

i higienicznej organizacji

pracy w szkołach i placówkach

oświatowych.

1.Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r.(Dz.U.Nr.256 z

2004r.poz.2572 ze zmianami).

2.Ustawa z dnia 26.06.1971r. KODEKS PRACY( teks jednolity; Dz.U. Nr.21 z

1998r.poz.94 ze zmianami).

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia w

sprawie bezpieczeństwa i higieny

w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach .Dz. U. Nr.6 z 20003r. ,

poz. 69.

4.Rozporządzenie MEN i S. w sprawie ramowych statutów publicznego

przedszkola oraz publicznych szkół ( Dz. U .Nr.61 z 2001r. ) zobowiązuje do

szczegółowego rozpracowania zasad bhp w szkole , w tym np.: regulaminu

dyżurów, wycieczek,itd.)

5.Rozporzadzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

6. Rozporządzenie MEN i S z dnia 8.11.2001r. w sprawie warunków

organizowania przez publiczne przedszkola , szkoły i placówki krajoznawstwa

i turystyki.

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21.01.1997r. w sprawie warunków

bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających,kąpiących się

( Dz. U. Nr. 57 z dnia 7.06.1997r. poz. 358).

8. Ustawa z dnia 30.10.2002r. 0 ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku

przy pracy i chorób zawodowych( Dz. U. Nr. 1999 z 2002r. poz. 1673).

9. Ustawa o Ruchu Drogowym z dnia 20. 06. 1997r. ( Dz. U . 98 poz. 602 ze

zmianami).

10. Rozporządzenie MEN i S z dnia 21.05.2002r. w sprawie ustalenia wykazu

wyrobów , które nie mogą być nabywane przez szkoły i placówki, jeżeli

dostawca nie przedstawi odpowiedniego certyfikatu (Dz. U. Nr.71 poz. 657).

Dyrektor szkoły organizuje i sprawuje ogólny nadzór

nad bezpiecznymi i higienicznymi warunkami nauki i

pracy, a w szczególności:

• zapewnia uczniom oraz pracownikom bezpieczne i

higieniczne warunki pracy i nauki w czasie ich

pobytu w szkole , jak również podczas zajęć

obowiązkowych i nadobowiązkowych

organizowanych przez szkołę poza jej terenem

• w tygodniowym rozkładzie zajęć dydaktyczno-

wychowawczych równomiernie rozkłada zajęcia w

poszczególnych dniach tygodnia zapewnia

różnorodność zajęć w każdym dniu, nie łączy w

kilkugodzinne jednostki lekcyjne zajęć tego samego

przedmiotu( z wyjątkiem przedmiotów , których

program tego wymaga)

• organizuje dla pracowników szkoły różne formy

szkolenia w zakresie BHP ( co 6lat),

zapoznaje ich na bieżąco z nowymi przepisami

,instrukcjami wytycznymi w tym zakresie i sprawuje

nadzór nad przestrzeganiem tych przepisów przez

osoby pracujące w szkole

Zadania nauczyciela w

zakresie bezpieczeństwa i

ergonomii:

• każdy nauczyciel systematycznie

kontroluje miejsce pracy , gdzie prowadzi

zajęcia , dostrzeżone zagrożenia

niezwłocznie zgłasza dyrektorowi szkoły

• kontroluje obecność uczniów , reaguje na

nagłe ,, zniknięcie” ucznia

• dba o przestrzeganie zasad BHP i

zapoznaje z nimi uczniów

• sprawdza sprawność sprzętu sportowego

, dba o dobrą organizację zajęć,

asekuruje uczniów w czasie ćwiczeń na

przyrządach

IV. Pojęcie i dekalog

zdrowia.

Cel: -uświadomienie roli czynników

wpływających na zdrowie człowieka

-próba podjęcia decyzji o

zmianach w stylu życia.

1.Co to jest zdrowie? Definicja

studentów – konfrontacja z
definicją naukową.

2. Czynniki zdrowia.
3.Dekalog zdrowia

Co to jest zdrowie?

,,Stan dobrego samopoczucia

fizycznego, psychicznego,

społecznego i

duchowego , a nie tylko brak choroby

i niesprawności”. ( ŚOZ).

ZDROWIE :
FIZYCZNE,
PSYCHICZNE,
SPOŁECZNE
DUCHOWE.

Zdrowie jest:

1. Wartością, dzięki której jednostka lub

grupa może realizować swoje aspiracje i

potrzebę satysfakcji oraz zmieniać

środowisko i radzić sobie z nim.

2. Zasobem ( bogactwem) dla

społeczeństwa gwarantującym jego rozwój

społeczny i

ekonomiczny: tylko zdrowe społeczeństwo

może tworzyć dobra materialne i

kulturalne, rozwijać się, osiągać

odpowiedni poziom życia.

3.Środkiem do codziennego życia ( a nie

jego celem) umożliwiającym lepszą jego

jakość.

Holistyczne podejście do zdrowia jednostki zakłada, że

zdrowie człowieka stanowi całość, złożoną z kilku

powiązanych ze sobą i zależnych wzajemnie od siebie

wymiarów.

Wymiary te to zdrowie:

psychiczne

– najczęściej wyróżnia się dwa jego komponenty

-poznawczy, czyli zdrowie umysłowe, określany jako zdolność do

myślenia, uczenia się, realizacji swego potencjału intelektualnego.

-emocjonalny , który oznacza :
1. zdolność do kontrolowania emocji ( lęk, złość, radość, żal) w tym

do rozpoznawania ich w sposób adekwatny

2. zdolność do radzenia sobie z trudnościami, stresem, napięciem,

depresją , lękiem.

społeczne

, oznacza ono:

-niezależność , jako cechę osób dojrzałych społeczni
-zdolność do utrzymywania dobrych relacji interpersonalnych i

współpracy

-akceptowanie odpowiedzialności za siebie i innych.

duchowe

– zdolność do dawania i brania, okazywanie ciepła

,bezwarunkowa miłość, poczucie sensu i celu życia, wewnętrzna

siła i spokój, pozytywne nastawienie, otwartość na przeżycia

duchowe itd.

seksualne

–oznacza wolność od przymusu i przemocy seksualnej

ochronę przed nią oraz odpowiednie rozwiązywanie problemów

związanych z życiem seksualnym.

KOŁO CZYNNIKÓW

ZDROWIA

DEKALOG ZDROWIA

czyli 10 najważniejszych zasad

postępowania

służących zachowaniu, pomnożeniu zdrowia.

1. Wiedza o samym sobie ( wiedza rozjaśnia

ciemność, przegania strachy) .

2. Nie nadużywanie leków.
3. Utrzymanie sił obronnych organizmu w stałej

gotowości.

4. Utrzymywanie wszechstronnej aktywności

fizycznej.

5. Prawidłowe odżywianie się.
6. Hartowanie się.
7. Rozwijanie umiejętności walki ze stresem.
8. Wyeliminowanie nałogów.
9. Życzliwość dla innych.
10.Zachowanie postawy copingowej (coping-

dawanie sobie rady w życiu).

,, Ruch jest w stanie zastąpić
prawie każdy lek, ale

wszystkie leki razem wzięte
nie zastąpią ruchu”.

Wojciech Oczko – wielki polski Medyk z

XVI wieku

U dzieci i młodzieży ruch

odgrywa ważną rolę, gdyż:

• wpływa na prawidłowy rozwój postawy i budowy

ciała

• usprawnia funkcjonowanie narządów , gruczołów

, gospodarki hormonalnej i enzymatycznej

• zwiększa odporność organizmu

• usprawnia procesy oddychania, zwiększa

wydolność i sprawność człowieka

• poprawia krążenie krwi i zwiększa wydolność

serca

• stymuluje psychiczną sferę człowieka,

wspomaga sprawność intelektualną, zmniejsza

stan napięć stresowych, daje odprężenie ,

ułatwia procesy adaptacyjne, poprawia

samopoczucie

• jest dobra formą w walce z uzależnieniem, gdyż

preferuje zdrowy styl życia i odpowiednie

spędzenie wolnego czasu.

V. BEZPIECZEŃSTWO I

ERGONOMIA

Cele:
- zapoznanie z definicją
- bezpieczeństwo i ergonomia w

szkole

POJĘCIE

BEZPIECZEŃSTWA.

Bezpieczeństwo

w pojęciu słownikowym oznacza stan

niezagrożenia, spokoju, pewności. Pojęcie to występuje

na gruncie różnych nauk i jest trudne do zdefiniowania.

Najogólniej określone jest jako stan , w którym jednostka,

grupa społeczna, organizacja, państwo nie odczuwa

zagrożenia swego istnienia lub podstawowych interesów.

Sytuacja bezpieczna to taka, w której istnieją formalne,

instytucjonalne i praktyczne gwarancje ochrony.

Tak ujmowane bezpieczeństwo przejawia się w obszarze :

psychicznym, osobistym, publicznym, finansowym,

ekonomicznym, socjalnym, międzynarodowym.

Jeśli pracę ujmiemy jako każdy sposób, w jaki ludzka

energia, zarówno fizyczna jak i umysłowa jest

wykorzystywana do osiągnięcia konkretnego celu, to

bezpieczeństwo pracy jawi się jako stan spokoju i

pewności , w którym człowiek dąży do określonego celu.

Piramida Maslowa

POTRZEBY FIZJOLOGICZNE

BEZPIECZEŃSTWO

MIŁOŚĆ I PRZYNALEŻNOŚĆ

POCZUCIE WŁASNEJ
WARTOŚCI

SAMOREALIZACJ
A

ROZUMIENI
E (SIEBIE I
INNYCH)

Stan spokoju i pewności wynikający z definicji

bezpieczeństwa , został zachwiany w związku z

transformacją ustrojową i wprowadzeniem gospodarki

wolnorynkowej czego wynikiem stało się:

- masowe bezrobocie
- wzrost patologii społecznej
- rozchwianie moralno – społeczne
- kryzys wychowania w rodzinie i

szkole

- brak autorytetów moralnych

W związku z tym zawód i

praca nauczyciela staje

wyraziście przed nowymi

wyzwaniami.

Czy nauczyciel a także uczeń w

takim świecie osiąga

w wystarczającym

stopniu stan spokoju i

pewności?

Badania nad zawodem nauczyciela wskazują na liczne

negatywne aspekty wykonywanej profesji.

Wśród ważniejszych stresorów pracy nauczyciela i ich słabych

stron wyodrębnia się:

- ciągle niskie zarobki
- niski i wciąż malejący prestiż społeczny nauczyciela oraz

brak zaufania

społecznego
- nieodpowiednie warunki pracy
* braki w wyposażeniu szkoły
* zbyt duża liczba dzieci w klasie
* hałas
* ciągłe napięcie psychiczne
* stres
* konieczność samokontroli
* świadomość odpowiedzialności za uczniów
- obawa przed utratą pracy
- konieczność ciągłego doskonalenia
- narażenie zdrowia
- złe relacje z współpracownikami

Co zagraża dziecku w

szkole:

• chaos organizacyjny
• pobicia
• gnębienie młodszych, słabszych
• bójki rówieśnicze
• kradzieże
• agresja słowna, psychiczna
• wandalizm,
• wymuszenia charakterze materialnym
• znęcanie się nauczyciela nad uczniami

ERGONOMI

A

Przedmiot i zadania

ergonomii.

Wszystko wokół nas, zarówno sprzęt,

jak i wyroby powszechnego

użytku przesądzają o jakości życia.

Współcześnie w wyrobach

powszechnego użytku ceni się nie tylko

użyteczność i funkcjonalność . Produkty,

których używamy powinny ponadto

gwarantować bezpieczeństwo, a także

zaspakajać nasze potrzeby estetyczne ,

zapewniać wygodę a nawet komfort

użytkowania. Z tego powodu tak

poważną rolę obecnie odgrywa nowa

dziedzina wiedzy – ergonomia.

ERGONOMIA

– to nauka zajmująca się

przystosowaniem wszystkiego, co nas

otacza, czym się posługujemy do

wygody człowieka przy jak

najmniejszych stratach dla środowiska i

minimalnej liczbie ograniczeń . Jest to

dziedzina nauki i praktyki, której celem

jest kształtowanie działalności

człowieka odpowiednio do jego

fizjologicznych i

psychologicznych właściwości .

Wyznacznikiem naszej ery stało się

hasło ; Nie szkodzić człowiekowi i

przyrodzie. I uczynić jego życie

wygodniejszym.

ELEMENTY SKŁADOWE

ERGONOMII

Zagrożenia szkolne

związane z ergonomią:

• hałas

• niedostosowane ławki i krzesła

• źle umieszczona tablica, szafy

• niewłaściwe oświetlenie

• nieodpowiednia temperatura

• niedostosowana sala: powierzchnia, kolor ścian

• zniszczony i niesprawny sprzęt

• przeładowane klasy

• ciasne korytarze

• niekorzystna lokalizacja

• zbyt ciężkie tornistry- tornister ucznia

ważącego 20kg, nie powinien być cięższy niż

2kg a niekiedy ważą ponad 6kg. Według

Światowej Organizacji Zdrowia ciężar tego co

dziecko ma na plecach, nie powinien

przekraczać 10 % jego wagi.

Bezpieczeństwo dzieci

Obowiązek uczęszczania dziecka

do szkoły nakłada na szkołę
konieczność stworzenia takich
warunków , które nie zagrażałyby
ich zdrowiu, ale sprzyjały
dobremu samopoczuciu, satysfakcji
ze szkoły , czy budowaniu zasobów
dla zdrowia ,,Uczeń powinien wyjść
ze szkoły zdrowszy , niż do niej
przyszedł”.

O bezpieczeństwie w szkole

decydują dwa wymiary:

1. Wymiar społeczny – wszyscy

ludzie pracujący w szkole dla

których szkoła jest miejscem

życia, pracy , zabawy.

2. Wymiar materialny – stanowi

wielkość, zagospodarowanie,

wyposażenie budynku, terenów

zielonych, zgodne z wymaganiami

higienicznymi, technicznymi,

ergonomicznymi, ekologicznymi.

Zgodnie z hierarchią potrzeb Masłowa

potrzeba bezpieczeństwa jest jedną

z podstawowych potrzeb

człowieka w każdym

okresie jego życia. Zgodnie z tą teorią ,,

przeciętne dziecko , a w sposób mniej

jawny człowiek dorosły , woli

przeważnie bezpieczny, uporządkowany

, dający się przewidzieć ,sprawiedliwy,

zorganizowany świat, na który może

liczyć i w którym nie zdarzają się

rzeczy nieoczekiwane i w którym

istnieją opiekunowie , chroniący je

przed doznaniem krzywdy”.

Bezpieczeństwo dziecka w szkole

należy rozpatrywać jako

bezpieczeństwo:

• higieniczne
• fizyczne
• psychiczne

Bezpieczeństwo higieniczne to

zabezpieczenie dziecka przed
chorobami zakaźnymi,
wirusowymi,
pasożytniczymi( dbałość o
warunki higieniczne szczególnie
w toaletach, na stołówkach,
czystość ciała odzieży,
prawidłowe zachowanie w czasie
kaszlu, kichaniu itp.).

• Bezpieczeństwo fizyczne to ochrona

dziecka przed wypadkami i ich

następstwami, urazami , zatruciami.

• Wypadek to ,,zdarzenie, które

spowodowało lub mogło

spowodować uraz”.

• Uraz to niezamierzone lub

zamierzone uszkodzenie ciała w

wyniku nagłej ekspozycji na

czynniki( energię termiczną,

elektryczną lub chemiczną) lub brak

tlenu lub ciepła.

Urazy w zależności od

przyczyny można podzielić

na:

• urazy niezamierzone – wypadki

drogowe, utonięcia, zatrucia, upadki,
uderzenia przez przedmiot,
zadławienia, oraz urazy sportowe,
które określane są jako ,,urazy
wypadkowe”.

• urazy zamierzone –są skutkiem

przemocy, skierowanej do innej
osoby, do grupy osób lub do siebie
samego.

Przyczyny wypadków

dzieci i młodzieży można

podzielić na:

• endogenne – zależne od osoby

poszkodowanej, wśród uwarunkowań można

wymienić: płeć męską, okres ,,głodu ruchu’’ ,

przewagę pobudzania nad hamowaniem, małą

podzielność uwagi, brak

doświadczenia i poczucia odpowiedzialności,

lekkomyślność zachowań itp.

• egzogenne – zależne od środowiska,

uwarunkowania to: warunki materiale

szkoły ,organizacja zajęć, nadzór ze strony

nauczycieli itd. a także relacje z

rówieśnikami , problem agresji, czy

przemocy.

MEN podaje , że w latach 1996 –

2002 zarejestrowano rocznie

110-140 tyś. wypadków uczniów

w szkole , w tym 70 – 120

śmiertelnych , 1000-1500

ciężkich .

Najczęściej urazom ulegają

uczniowie szkół podstawowych i

mają one najczęściej miejsce w :

• w sali gimnastycznej – 30%
• na korytarzach i schodach -

21%

• na placach gier i zabaw -

20%

•

Ryzyko wypadków i urazów można
zmniejszyć poprzez podjęcie odpowiednich
działań prewencyjnych, zarówno w formie
interwencji środowiskowych , jak i poprzez
wprowadzenie programów edukacyjnych.

•

Podstawa programowa kształcenia
ogólnego stwarza możliwości realizacji
edukacji do bezpieczeństwa we wszystkich
typach szkól począwszy od kształcenia
zintegrowanego i przedszkola.