PRYNCYPIA  MEDYCYNY  RODZINNEJ

Krzysztof Buczkowski

Katedra i Zakład Lekarza 

Rodzinnego

Collegium Medicum UMK

 

 

Medycyna  rodzinna  jest  dyscypliną 
akademicką                                i  naukową,  a 
także specjalnością medyczną,                
z własną treścią edukacyjną, badaniami 
naukowymi, 

bazą 

potwierdzonych 

danych                                            i  aktywnością 
kliniczną,  ukierunkowaną  na  opiekę 
podstawową.

 

 

  Większość  specjalności  precyzuje  
swój zakres

 

 

kompetencji, stosując różnego rodzaju 
wykluczenia lub ograniczenia, takie jak : 
wiek, płeć, narząd, układ.
  Medycyna rodzinna nie ma granic tego 
rodzaju; jest to  specjalność,  której  
atrybutem  jest scalanie. 
W centrum  uwagi  medycyny  rodzinnej  
znajduje  się pacjent, a nie choroba.

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

WONCA (World Organization of Family Doctors)

 

• Opieka w kontekście rodziny 
• Opieka w kontekście warunków 

środowiskowych

• Dominacja prewencji
• Wszechstronność opieki
• Koordynacja opieki
• Ciągłość opieki

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Opieka w kontekście rodziny

oznacza  to,  że  lekarz  rodzinny 
postrzega  swojego  pacjenta  jak 
jednostkę  podlegającą  wpływom 
biologicznym,  psychologicznym  i 
socjalnym  rodziny  z  której  się 
wywodzi    i w której żyje.
- rodzina jako system wsparcia dla 
pacjenta

 

 

Rodzina jest wspólnotą wielu osób w 

jednym 
środowisku życiowym.

Tradycja, kultura, religia oraz normy 

prawne 
kształtują warunki zewnętrzne.

Dziedzictwo, wychowanie, 

kształcenie i 
wykształcenie determinują zachowanie 
się jednostek 
względem siebie czyli warunki 
wewnętrzne.

 

 

Cykl życiowy rodziny
 

(według Garcia – Shelton i Hamm)

• Nowa para
• Narodziny pierwszego dziecka
• Rodzina z dziećmi w wieku szkolnym
• Dorastająca rodzina
• Początek rozpadu
• Rodzice bez dzieci (puste gniazdo)
• Starzejące się małżeństwo w wieku 

emerytalnym

• Starzenie się jako wdowa/wdowiec

 

 

Cykl życia rodziny

Dziec
i

Dzieci    
     w 
wieku 
szkolny
m

Dorastani
e

Początek 
rozpadu

Rodzice 
bez dzieci

Emery
ci

Wdo-           

   wa/wdo-  
       wiec

   

=  

założenie

 

 

Przewidywalne momenty przełomowe w 
cyklu życiowym rodziny

• Narodziny pierwszego dziecka
• Początek i koniec szkoły, wybór zawodu
• Pierwsza miłość dziecka
• Wakacje bez ochrony ze strony 

rodziców

• Małżeństwo dziecka

 

 

Nieoczekiwane momenty przełomowe w 
cyklu życiowym rodziny

• Narodziny chorego dziecka
• Utrata członka rodziny
• Utrata pracy
• Przestępczość i więzienie
• Inwalidztwo z powodu wypadku lub choroby
• Choroba zmieniająca życie
• Problemy z uzależnieniem
• Konflikty partnerskie, separacja, rozwód

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Opieka w kontekście 

warunków środowiskowych

-  oznacza  to,  że  lekarz  rodzinny 
postrzega  problemy  pacjenta  w 
kontekście  jego  warunków  życia  i 
pracy w środowisku lokalnym
-  czynniki  mogące  stanowić 
zagrożenie  –  bieda,  bezrobocie, 
alkoholizm, narkomania
- 

narażenia 

ekologiczne 

i 

epidemiologiczne

 

 

rodzina

miasto, wieś, 
miejsce nauki, 
pracy

kraj (geografia, polityka)

naród (kultura, religia, 
tradycja)

mieszkanie, 
dom

świat

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Dominacja prewencji

- 

oznacza 

to, 

że 

lekarz 

ukierunkowuje  swoje  myślenie  i 
działanie  lekarskie  nie  tylko  na 
chorych, ale także, a może i przede 
wszystkim  na  zdrowych  członkach 
populacji  powierzonej  jego  opiece, 
dla ustrzeżenia ich przed chorobą
- profilaktyka 

 

 

16%

21%

53%

10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Czynniki

genetyczne

Środowisko

Styl życia

system opieki

zdrowotnej

Czynniki warunkujące zdrowie populacji

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Wszechstronność opieki

oznacza to, że lekarz rodzinny zajmuje 
się pacjentem, niezależnie od jego płci, 
wieku                        i  rodzaju  choroby.  Co 
więcej  problem  każdego  pacjenta 
analizuje  nie  tylko  w  kontekście 
biologicznym, 

ale 

także 

psychologicznym                          i  socjo-
ekonomicznym.
! Wszechstronność nie oznacza jednak, 
że  wszystkie  problemy  zdrowotne 
pacjenta  lekarz  rodzinny  rozwiązuje 
samodzielnie.

 

 

Bycie 

chorym 

jest 

to 

pojęcie 

określające 

wielowymiarowość 

sytuacji  chorobowej                    w 
aspektach:

• medycznym

• psychologicznym

• społecznym

 

 

 

choroba 

aspekt 
rodzinny 

ja i moja 
choroba 

aspekt 
towarzyski 

aspekt 
socjalny 

funkcje 
społeczne 

 

 

1000 

dorosłych 

osób 

obserwowanych

  750 zachorowało lub doznało urazu
  500 samoleczenie
  235 pomoc lekarza rodzinnego
  9 przyjęto do szpitala
  5 konsultowano u specjalisty
 

 

1 

skierowany 

do 

kliniki 

uniwersyteckiej
                                                   Kerr 
White

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Koordynacja opieki

- oznacza to, że wszędzie tam, gdzie 
problemy 

pacjenta 

przekraczają 

poziom 

kompetencji 

lekarza 

rodzinnego,  przejmuje  on  na  siebie 
rolę 

koordynatora 

opieki 

świadczonej  przez  specjalistów  lub 
innych 

pracowników 

systemu 

ochrony zdrowia.
- lekarz rodzinny kieruje na badania 
i konsultacje

 

 

Pryncypia medycyny rodzinnej

Ciągłość opieki 

oznacza to, że lekarz rodzinny nie ogranicza 

się  do    leczenia    pojedynczych  epizodów 

chorób, lecz opiekuje się pacjentem, który w 

różnym  okresie  sprawowania  tej  opieki 

podlega zachorowaniom

!  Nie  oznacza  to  sprawowania  opieki  przez 

24 godziny na dobę 

 

 

                Pryncypia medycyny rodzinnej

• Opieka w kontekście rodziny 
• Opieka w kontekście warunków 
środowiskowych
• Dominacja prewencji
• Wszechstronność opieki
• Koordynacja opieki
• Ciągłość opieki

 

 

Definicja podsumowująca

  Istotą  medycyny  rodzinnej  jest 
ciągła  opieka  nad  pacjentem    w 
chorobie                              i  w  zdrowiu, 
przy 

zastosowaniu 

szerokiej, 

niezbyt  specjalistycznej  wiedzy 
medycznej.
  Lekarz  rodzinny  jest  przy  tym 
kompetentny,  jeśli  chodzi  o  wiele 
nie 

medycznych 

problemów 

swojego pacjenta. 

 

 

OPIEKA PODSTAWOWA

OPIEKA SPECJALISTYCZNA

Stan 

obecny

Model 
docelowy

Internista

Pediatra

Stomatolog

Świadczenia 
specjalistyczn
e

Specjalistyczn
e lecznictwo 
otwarte

Szpital

  
Specjalistyk
a

 
ambulatoryj
na

            Lekarz rodzinny

                Stomatolog

Specjalistyczn
e lecznictwo     
 otwarte

Szpital

  
Specjalistyk
a

 
ambulatoryj
na

 

 

Medycyna rodzinna w Polsce

• 1992 - utworzenie Kolegium Lekarzy 

Rodzinnych w Polsce

• 1994 - utworzenie specjalizacji w zakresie 

medycyny rodzinnej

• 1994 - struktury akademickie medycyny 

rodzinnej funkcjonują we wszystkich 
uczelniach medycznych

• 1995 - pierwsza praktyka lekarza 

rodzinnego