PRAWA
CZŁOWEKA
PRAWA
CZŁOWEKA
PRAWA CZŁOWIEKA
A INNE PRAWA
MORALNE
PRAWA
CZŁOWIEKA
KONIEC
CHARAKTER
PRAW CZŁOWIEKA
GENEZA PRAW
CZŁOWIEKA
INSTYTUCJE
SKARGI
POZARZĄDOWE
ORGANIZACJE
PRAW CZŁOWIEKA
INSTRUMENTY
OCHRONY
PRAW CZŁOWIEKA
GDZIE
NAJCZĘŚCIEJ
SĄ ŁAMANE
PRAWA CZŁOWIEKA
KRYTYKA
PRAW CZŁOWIEKA
To koncepcja, według której
To koncepcja, według której
każdemu człowiekowi
każdemu człowiekowi
przysługują pewne prawa,
przysługują pewne prawa,
których źródłem
których źródłem
obowiązywania jest
obowiązywania jest
przyrodzona godność ludzka.
przyrodzona godność ludzka.
PRAWA CZŁOWIEKA
•
Powszechny - obowiązują na całym świecie i
Powszechny - obowiązują na całym świecie i
przysługują każdemu człowiekowi;
przysługują każdemu człowiekowi;
•
Przyrodzony - przysługują każdemu od
Przyrodzony - przysługują każdemu od
chwili urodzenia;
chwili urodzenia;
•
Niezbywalny - nie można się ich zrzec;
Niezbywalny - nie można się ich zrzec;
•
Nienaruszalny - istnieją niezależnie od
Nienaruszalny - istnieją niezależnie od
władzy i nie mogą być przez nią dowolnie
władzy i nie mogą być przez nią dowolnie
regulowane;
regulowane;
•
Naturalny - obowiązują niezależnie od ich
Naturalny - obowiązują niezależnie od ich
potwierdzenia przez władzę państwową;
potwierdzenia przez władzę państwową;
•
Niepodzielny
-
wszystkie
stanowią
Niepodzielny
-
wszystkie
stanowią
integralną i współzależną całość;
integralną i współzależną całość;
CHARAKTER PRAW CZŁOWIEKA
Każde państwo ma obowiązek
Każde państwo ma obowiązek
ochrony tych praw, niezależnie
ochrony tych praw, niezależnie
od swojego ustroju i krajowej
od swojego ustroju i krajowej
regulacji prawnej.
regulacji prawnej.
Poszanowanie praw człowieka i
Poszanowanie praw człowieka i
godności ludzkiej jest uznawane
godności ludzkiej jest uznawane
za podstawę sprawiedliwości i
za podstawę sprawiedliwości i
pokoju na świecie.
pokoju na świecie.
Międzynarodowa encyklopedia
Międzynarodowa encyklopedia
prawa publicznego podaje, że
prawa publicznego podaje, że
prawami człowieka są „te
prawami człowieka są „te
wolności, środki ochrony oraz
wolności, środki ochrony oraz
świadczenia, których
świadczenia, których
respektowania właśnie jako
respektowania właśnie jako
praw, zgodnie ze współcześnie
praw, zgodnie ze współcześnie
akceptowanymi wolnościami,
akceptowanymi wolnościami,
wszyscy ludzie powinni móc
wszyscy ludzie powinni móc
domagać się od społeczeństwa,
domagać się od społeczeństwa,
w którym żyją.”
w którym żyją.”
„
„
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi
pod względem swej godności i swych
pod względem swej godności i swych
praw. Są oni obdarzeni rozumem i
praw. Są oni obdarzeni rozumem i
sumieniem oraz powinni postępować
sumieniem oraz powinni postępować
w stosunku do siebie wzajemnie w
w stosunku do siebie wzajemnie w
duchu braterstwa. ”
duchu braterstwa. ”
Artykuł 1
Artykuł 1
Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
Prawa człowieka różnią się od innych
Prawa człowieka różnią się od innych
powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma
powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma
dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się
dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się
człowiekiem, jest wystarczającym powodem
człowiekiem, jest wystarczającym powodem
dochodzenia roszczeń wynikających z tychże
dochodzenia roszczeń wynikających z tychże
praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne
praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne
przestępstwo nie może zniszczyć tych praw.
przestępstwo nie może zniszczyć tych praw.
Zdaniem prof. Wiktora Osiatyńskiego ich
Zdaniem prof. Wiktora Osiatyńskiego ich
fundamentalny i przyrodzony i
fundamentalny i przyrodzony i
uprzywilejowany charakter polega na tym, że
uprzywilejowany charakter polega na tym, że
nie wymagają one uzasadnień: uzasadnień
nie wymagają one uzasadnień: uzasadnień
wymagają odstępstwa od tych praw.
wymagają odstępstwa od tych praw.
PRAWA CZŁOWIEKA, A INNE
PRAWA MORALNE
•
prawo do życia;
prawo do życia;
•
prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania;
prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania;
•
prawo każdego człowieka do uznawania
prawo każdego człowieka do uznawania
wszędzie jego podmiotowości prawnej;
wszędzie jego podmiotowości prawnej;
•
zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub
zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub
poniżającego traktowania lub karania;
poniżającego traktowania lub karania;
•
zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub
zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub
poddaństwie;
poddaństwie;
•
zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie
zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie
stanowił
przestępstwa
w
chwili
jego
stanowił
przestępstwa
w
chwili
jego
popełnienia;
popełnienia;
•
zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu
zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu
niemożności wywiązania się ze zobowiązań
niemożności wywiązania się ze zobowiązań
umownych;
umownych;
GENEZA PRAW CZŁOWIEKA
PRAWA OSOBISTE
PRAWA OSOBISTE
•
dobrego życia;
dobrego życia;
•
rzetelnego sądu (patrz
rzetelnego sądu (patrz
„gwarancje formalne” poniżej);
„gwarancje formalne” poniżej);
•
decydowania o swoim życiu;
decydowania o swoim życiu;
•
prawo jednego człowieka kończy
prawo jednego człowieka kończy
się tam gdzie zaczyna się prawo
się tam gdzie zaczyna się prawo
innego człowieka;
innego człowieka;
•
szczęścia;
szczęścia;
PRAWA I WOLINOŚCI
PRAWA I WOLINOŚCI
POLITYCZNE
POLITYCZNE
•
prawo do obywatelstwa;
prawo do obywatelstwa;
•
możliwość uczestniczenia w życiu publicznym;
możliwość uczestniczenia w życiu publicznym;
•
czynne
prawo
wyborcze
-
możliwość
czynne
prawo
wyborcze
-
możliwość
uczestnictwa w wyborach;
uczestnictwa w wyborach;
•
bierne
prawo
wyborcze
-
możliwość
bierne
prawo
wyborcze
-
możliwość
kandydowania w wyborach;
kandydowania w wyborach;
•
wolność zrzeszania się;
wolność zrzeszania się;
•
prawo do uczestniczenia i organizowania
prawo do uczestniczenia i organizowania
pokojowych manifestacji;
pokojowych manifestacji;
•
prawo do składania wniosków, petycji, skarg;
prawo do składania wniosków, petycji, skarg;
•
dostęp do informacji o działaniach władz i
dostęp do informacji o działaniach władz i
osób publicznych;
osób publicznych;
•
równy dostęp do służby publicznej;
równy dostęp do służby publicznej;
PRAWA WOLNOŚCI
PRAWA WOLNOŚCI
•
ochrony zdrowia;
ochrony zdrowia;
•
nauki;
nauki;
•
odpowiedniego i zadowalającego
odpowiedniego i zadowalającego
wynagrodzenia,
zapewniającego
wynagrodzenia,
zapewniającego
jednostce i jej rodzinie egzystencję
jednostce i jej rodzinie egzystencję
odpowiadającą godności ludzkiej;
odpowiadającą godności ludzkiej;
•
pomocy socjalnej (ogólnie);
pomocy socjalnej (ogólnie);
•
rozrywki (np. granie w piłkę
rozrywki (np. granie w piłkę
nożną, pływanie);
nożną, pływanie);
PRAWA EKONOMICZNE
PRAWA EKONOMICZNE
•
prawo do pracy;
prawo do pracy;
•
prawo do własności;
prawo do własności;
•
prawo dziedziczenia;
prawo dziedziczenia;
PRAWA SOCJALNE
PRAWA SOCJALNE
Wszystkie prawa przysługujące
Wszystkie prawa przysługujące
grupom społecznym, np. prawo
grupom społecznym, np. prawo
narodów do samostanowienia (w
narodów do samostanowienia (w
większości nie posiadają
większości nie posiadają
sformalizowanego charakteru
sformalizowanego charakteru
prawnego);
prawnego);
PRAWA KULTURALNE
PRAWA KULTURALNE
•
prawo do wolności twórczości artystycznej;
prawo do wolności twórczości artystycznej;
•
prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich
prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich
wyników;
wyników;
•
prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich
prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich
wytwarzania;
wytwarzania;
Gwarancje:
Gwarancje:
•
materialne (dotyczą głównie praw socjalnych,
materialne (dotyczą głównie praw socjalnych,
ekonomicznych i kulturowych);
ekonomicznych i kulturowych);
•
formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki);
formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki);
•
prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i
prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i
jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd;
jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd;
•
prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed
prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed
organami aparatu państwowego;
organami aparatu państwowego;
•
prawo do skargi konstytucyjnej;
prawo do skargi konstytucyjnej;
Są to organy międzynarodowe, do
Są to organy międzynarodowe, do
których może zwrócić się
których może zwrócić się
obywatel każdego kraju
obywatel każdego kraju
europejskiego ze skargą wtedy,
europejskiego ze skargą wtedy,
gdy uzna, że odpowiednie urzędy
gdy uzna, że odpowiednie urzędy
w jego kraju wydały decyzje na
w jego kraju wydały decyzje na
jego niekorzyść, i że te decyzje
jego niekorzyść, i że te decyzje
są według niego niezgodne z
są według niego niezgodne z
Prawami człowieka.
Prawami człowieka.
INSTYTUCJE SKARGI
RADA PRAW CZŁOWIEKA ONZ
Organ pomocniczy Zgromadzenia
Organ pomocniczy Zgromadzenia
Ogólnego ONZ działający od 2006
Ogólnego ONZ działający od 2006
roku. Jej głównym celem jest
roku. Jej głównym celem jest
promowanie poszanowania praw
promowanie poszanowania praw
człowieka oraz podstawowych
człowieka oraz podstawowych
wolności. Jest to swoiste forum
wolności. Jest to swoiste forum
dialogu i współpracy.
dialogu i współpracy.
KOMITET PRAW CZŁOWIEKA
KOMITET PRAW CZŁOWIEKA
ONZ
ONZ
Jego celem jest monitorowanie
Jego celem jest monitorowanie
przestrzegania postanowień
przestrzegania postanowień
Paktu oraz jego dwóch
Paktu oraz jego dwóch
Protokołów Fakultatywnych.
Protokołów Fakultatywnych.
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ
PRAW CZŁOWIEKA
PRAW CZŁOWIEKA
Europejski organ sądownictwa
Europejski organ sądownictwa
międzynarodowego powołany w
międzynarodowego powołany w
1998 r. do kontroli przestrzegania
1998 r. do kontroli przestrzegania
praw człowieka.
praw człowieka.
Orzeka w sprawach praw człowieka
Orzeka w sprawach praw człowieka
zapisanych w Europejskiej
zapisanych w Europejskiej
Konwencji Praw Człowieka i
Konwencji Praw Człowieka i
protokołach dodatkowych do niej.
protokołach dodatkowych do niej.
AZJATYCKA RADA DO
AZJATYCKA RADA DO
SPRAW PRAW CZŁOWIEKA
SPRAW PRAW CZŁOWIEKA
Organ powstały w 1965 roku dzięki
Organ powstały w 1965 roku dzięki
porozumieniu Rady Europy i rządu
porozumieniu Rady Europy i rządu
w Pekinie.
w Pekinie.
Honorowy patronat objął Wan Peng.
Honorowy patronat objął Wan Peng.
Oragniazacja odniosła wiele
Oragniazacja odniosła wiele
sukcesów, m.in. pomoc dla ofiar
sukcesów, m.in. pomoc dla ofiar
masakry na Placu Tian'anmen w
masakry na Placu Tian'anmen w
1989 roku. Obecnie władze
1989 roku. Obecnie władze
chińskie utrudnają działanie tej
chińskie utrudnają działanie tej
organizacji.
organizacji.
Są to międzynarodowe organizacje
Są to międzynarodowe organizacje
niezależne od rządów krajów.
niezależne od rządów krajów.
Ujawniają one oraz wskazują na
Ujawniają one oraz wskazują na
działania rządów powodujące łamanie
działania rządów powodujące łamanie
Praw człowieka. Dokonują tego tylko
Praw człowieka. Dokonują tego tylko
metodami pokojowymi, między innymi
metodami pokojowymi, między innymi
prowadząc edukację, występując w
prowadząc edukację, występując w
szczególnych sprawach sądowych w
szczególnych sprawach sądowych w
obronie ludzi pokrzywdzonych,
obronie ludzi pokrzywdzonych,
organizując akcje obywatelskie (np.
organizując akcje obywatelskie (np.
pisanie listów do rządów) itp.
pisanie listów do rządów) itp.
POZARZĄDOWE ORGANIZACJE
PRAW CZŁOWIEKA
AMNESTY INTERNATIONAL
Międzynarodowa organizacja
Międzynarodowa organizacja
pozarządowa, której celem jest
pozarządowa, której celem jest
zapobieganie naruszeniom
zapobieganie naruszeniom
fundamentalnych praw człowieka poprzez
fundamentalnych praw człowieka poprzez
wszelkie pokojowe akcje obywatelskie –
wszelkie pokojowe akcje obywatelskie –
od organizowania pisania listów do
od organizowania pisania listów do
rządów krajów łamiących te prawa,
rządów krajów łamiących te prawa,
poprzez publiczne rozgłaszanie informacji
poprzez publiczne rozgłaszanie informacji
o takich naruszeniach, po realną pomoc
o takich naruszeniach, po realną pomoc
finansową i prawną poszkodowanym
finansową i prawną poszkodowanym
osobom.
osobom.
HELSIŃSKA FUNDACJA PRAWA
HELSIŃSKA FUNDACJA PRAWA
CZŁOWIEKA
CZŁOWIEKA
Prowadzi szeroki program edukacji w
Prowadzi szeroki program edukacji w
zakresie ochrony praw człowieka.
zakresie ochrony praw człowieka.
Monitoruje działalność rozmaitych
Monitoruje działalność rozmaitych
instytucji, od których zależy poziom
instytucji, od których zależy poziom
praworządności w Polsce. Prowadzi
praworządności w Polsce. Prowadzi
także aktywne działania na rzecz
także aktywne działania na rzecz
ochrony praw jednostki poprzez
ochrony praw jednostki poprzez
prowadzenie ważnych spraw
prowadzenie ważnych spraw
sądowych w ramach Programu
sądowych w ramach Programu
Spraw Precedensowych.
Spraw Precedensowych.
HUMAN RIGHTS WATCH
Pozarządowa organizacja
Pozarządowa organizacja
zajmująca się ochroną praw
zajmująca się ochroną praw
człowieka, powstała w 1988 z
człowieka, powstała w 1988 z
przekształcenia Helsinki Watch.
przekształcenia Helsinki Watch.
CENTRUM POMOCY
CENTRUM POMOCY
PRAWNEJ IM. HALINY NIEĆ
PRAWNEJ IM. HALINY NIEĆ
Centrum Pomocy Prawnej zostało założone
Centrum Pomocy Prawnej zostało założone
w Krakowie w 2002 roku z inicjatywy dr
w Krakowie w 2002 roku z inicjatywy dr
Haliny Nieć w celu promowania
Haliny Nieć w celu promowania
poszanowania praw człowieka, udzielania
poszanowania praw człowieka, udzielania
bezpłatnej pomocy prawnej oraz
bezpłatnej pomocy prawnej oraz
realizacji projektów z zakresu edukacji i
realizacji projektów z zakresu edukacji i
demokratyzacji. Organizacja działa na
demokratyzacji. Organizacja działa na
rzecz ochrony praw człowieka, w tym
rzecz ochrony praw człowieka, w tym
zwłaszcza świadczy pomoc prawną w
zwłaszcza świadczy pomoc prawną w
sprawach cywilnych oraz dla uchodźców.
sprawach cywilnych oraz dla uchodźców.
MIĘDZYNARODOWY RUCH
MIĘDZYNARODOWY RUCH
CZERWONEGO KRZYŻA I
CZERWONEGO KRZYŻA I
CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA
CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA
Międzynarodowy ruch
Międzynarodowy ruch
humanitarny, zrzeszający
humanitarny, zrzeszający
około 97 milionów
około 97 milionów
wolontariuszy na całym
wolontariuszy na całym
świecie, stworzony aby
świecie, stworzony aby
chronić ludzkie zdrowie i
chronić ludzkie zdrowie i
życie, zapewniać szacunek
życie, zapewniać szacunek
dla istoty ludzkiej, oraz by
dla istoty ludzkiej, oraz by
łagodzić i zapobiegać
łagodzić i zapobiegać
ludzkiemu cierpieniu,
ludzkiemu cierpieniu,
odrzucając jednocześnie
odrzucając jednocześnie
dyskryminację opartą na
dyskryminację opartą na
pochodzeniu
pochodzeniu
narodowościowym,
narodowościowym,
rasowym, klasowym,
rasowym, klasowym,
przekonaniach religijnych,
przekonaniach religijnych,
czy politycznych.
czy politycznych.
Obecnie również znajdujemy głosy
Obecnie również znajdujemy głosy
krytyczne wobec ideologii praw
krytyczne wobec ideologii praw
człowieka. Negacja tych
człowieka. Negacja tych
poglądów nie jest jednostronna z
poglądów nie jest jednostronna z
tej przyczyny, iż w tej chwili
tej przyczyny, iż w tej chwili
ideologia praw człowieka jest
ideologia praw człowieka jest
klasyczną zasadą środka sceny
klasyczną zasadą środka sceny
politycznej.
politycznej.
KRYTYKA PRAW CZŁOWIEKA
Krytycy ideologii prawo-człowieczej dzielą się
Krytycy ideologii prawo-człowieczej dzielą się
na dwie kategorie:
na dwie kategorie:
•
krytyka substancjalna - Do zwolenników tego
krytyka substancjalna - Do zwolenników tego
rodzaju krytyki klasyfikuje się tych, którzy
rodzaju krytyki klasyfikuje się tych, którzy
odrzucają samą ideę, że człowiek posiada z
odrzucają samą ideę, że człowiek posiada z
natury określone prawa z samej racji, że jest
natury określone prawa z samej racji, że jest
człowiekiem. Są to nie tyle krytycy, co
człowiekiem. Są to nie tyle krytycy, co
przeciwnicy samej idei praw człowieka;
przeciwnicy samej idei praw człowieka;
•
krytyka akcydentalna - Sympatycy tej strony
krytyka akcydentalna - Sympatycy tej strony
krytyki uważają, że ludzie rodzą się z
krytyki uważają, że ludzie rodzą się z
przyrodzonymi prawami, jednak krytykują
przyrodzonymi prawami, jednak krytykują
pewien model (bądź modele) ideologii praw
pewien model (bądź modele) ideologii praw
człowieka, uważając za naturalne inne
człowieka, uważając za naturalne inne
uprawnienia, niż głosi to oficjalna doktryna.
uprawnienia, niż głosi to oficjalna doktryna.
Nie są to zatem przeciwnicy samego
Nie są to zatem przeciwnicy samego
pomysłu,
ale
krytycy
konkretnej
jego
pomysłu,
ale
krytycy
konkretnej
jego
realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o
realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o
spory między zwolennikami poszczególnych
spory między zwolennikami poszczególnych
generacji praw człowieka;
generacji praw człowieka;
GDZIE NAJCZĘŚCIEJ
SĄ ŁAMANE PRAWA CZŁOWIEKA
•
Turcja więźniowie są bici, torturowani za
Turcja więźniowie są bici, torturowani za
pomocą elektrowstrząsów, głodzeni;
pomocą elektrowstrząsów, głodzeni;
•
Angola zakaz działalności Partia politycznych;
Angola zakaz działalności Partia politycznych;
•
Iran szokująca śmierć ludzi za krytykowanie
Iran szokująca śmierć ludzi za krytykowanie
władz;
władz;
•
Chiny zakaz demonstracji wystąpień Przeciwko
Chiny zakaz demonstracji wystąpień Przeciwko
polityce;
polityce;
•
Ghana ludzie są zamykani we więzieniach bez
Ghana ludzie są zamykani we więzieniach bez
wyroku sądu;
wyroku sądu;
•
Korea Południowa nie można sfobodnie
Korea Południowa nie można sfobodnie
podróżować po kraju i z niego wyjeżdżać
podróżować po kraju i z niego wyjeżdżać
wiezienie bez wyroku sądu;
wiezienie bez wyroku sądu;
•
Kuba władze kontrolują radio, prasę i
Kuba władze kontrolują radio, prasę i
telewizje, zakaz głoszenia praw innych niż
telewizje, zakaz głoszenia praw innych niż
oficjalne, nie można wyjeżdżać z kraju bez
oficjalne, nie można wyjeżdżać z kraju bez
pozwolenia;
pozwolenia;
•
Karta Narodów Zjednoczonych (1945);
Karta Narodów Zjednoczonych (1945);
•
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (10 grudnia
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (10 grudnia
1948);
1948);
•
Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953);
Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953);
•
Deklaracja Praw Dziecka (1959);
Deklaracja Praw Dziecka (1959);
•
Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form
Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form
dyskryminacji rasowej (1965);
dyskryminacji rasowej (1965);
•
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)- Polska
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)- Polska
ratyfikowała 1977r;
ratyfikowała 1977r;
•
Konwencja
w
sprawie
likwidacji
wszelkich
form
Konwencja
w
sprawie
likwidacji
wszelkich
form
dyskryminacji kobiet (1979);
dyskryminacji kobiet (1979);
•
Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu,
Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu,
nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu
nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu
(1984);
(1984);
•
Konwencja o prawach dziecka (1989)
Konwencja o prawach dziecka (1989)
•
Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i
Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i
członków ich rodzin (1990);
członków ich rodzin (1990);
INSTRUMENTY OCHRONY
PRAW CZŁOWIEKA
KONIEC
AUTOR