PRAWA

CZŁOWEKA

PRAWA CZŁOWIEKA

A INNE PRAWA

MORALNE

PRAWA

CZŁOWIEKA

KONIEC

CHARAKTER

PRAW CZŁOWIEKA

GENEZA PRAW

CZŁOWIEKA

INSTYTUCJE

SKARGI

POZARZĄDOWE

ORGANIZACJE

PRAW CZŁOWIEKA

INSTRUMENTY

OCHRONY

PRAW CZŁOWIEKA

GDZIE

NAJCZĘŚCIEJ

SĄ ŁAMANE

PRAWA CZŁOWIEKA

KRYTYKA

PRAW CZŁOWIEKA

To koncepcja, według której

To koncepcja, według której

każdemu człowiekowi

każdemu człowiekowi

przysługują pewne prawa,

przysługują pewne prawa,

których źródłem

których źródłem

obowiązywania jest

obowiązywania jest

przyrodzona godność ludzka.

przyrodzona godność ludzka.

PRAWA CZŁOWIEKA

•

Powszechny - obowiązują na całym świecie i

Powszechny - obowiązują na całym świecie i

przysługują każdemu człowiekowi;

przysługują każdemu człowiekowi;

•

Przyrodzony - przysługują każdemu od

Przyrodzony - przysługują każdemu od

chwili urodzenia;

chwili urodzenia;

•

Niezbywalny - nie można się ich zrzec;

Niezbywalny - nie można się ich zrzec;

•

Nienaruszalny - istnieją niezależnie od

Nienaruszalny - istnieją niezależnie od

władzy i nie mogą być przez nią dowolnie

władzy i nie mogą być przez nią dowolnie

regulowane;

regulowane;

•

Naturalny - obowiązują niezależnie od ich

Naturalny - obowiązują niezależnie od ich

potwierdzenia przez władzę państwową;

potwierdzenia przez władzę państwową;

•

Niepodzielny

-

wszystkie

stanowią

Niepodzielny

-

wszystkie

stanowią

integralną i współzależną całość;

integralną i współzależną całość;

CHARAKTER PRAW CZŁOWIEKA

Każde państwo ma obowiązek

Każde państwo ma obowiązek

ochrony tych praw, niezależnie

ochrony tych praw, niezależnie

od swojego ustroju i krajowej

od swojego ustroju i krajowej

regulacji prawnej.

regulacji prawnej.

Poszanowanie praw człowieka i

Poszanowanie praw człowieka i

godności ludzkiej jest uznawane

godności ludzkiej jest uznawane

za podstawę sprawiedliwości i

za podstawę sprawiedliwości i

pokoju na świecie.

pokoju na świecie.

Międzynarodowa encyklopedia

Międzynarodowa encyklopedia

prawa publicznego podaje, że

prawa publicznego podaje, że

prawami człowieka są „te

prawami człowieka są „te

wolności, środki ochrony oraz

wolności, środki ochrony oraz

świadczenia, których

świadczenia, których

respektowania właśnie jako

respektowania właśnie jako

praw, zgodnie ze współcześnie

praw, zgodnie ze współcześnie

akceptowanymi wolnościami,

akceptowanymi wolnościami,

wszyscy ludzie powinni móc

wszyscy ludzie powinni móc

domagać się od społeczeństwa,

domagać się od społeczeństwa,

w którym żyją.”

w którym żyją.”

„

„

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi

pod względem swej godności i swych

pod względem swej godności i swych

praw. Są oni obdarzeni rozumem i

praw. Są oni obdarzeni rozumem i

sumieniem oraz powinni postępować

sumieniem oraz powinni postępować

w stosunku do siebie wzajemnie w

w stosunku do siebie wzajemnie w

duchu braterstwa. ”

duchu braterstwa. ”

Artykuł 1

Artykuł 1

Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Prawa człowieka różnią się od innych

Prawa człowieka różnią się od innych

powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma

powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma

dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się

dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się

człowiekiem, jest wystarczającym powodem

człowiekiem, jest wystarczającym powodem

dochodzenia roszczeń wynikających z tychże

dochodzenia roszczeń wynikających z tychże

praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne

praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne

przestępstwo nie może zniszczyć tych praw.

przestępstwo nie może zniszczyć tych praw.

Zdaniem prof. Wiktora Osiatyńskiego ich

Zdaniem prof. Wiktora Osiatyńskiego ich

fundamentalny i przyrodzony i

fundamentalny i przyrodzony i

uprzywilejowany charakter polega na tym, że

uprzywilejowany charakter polega na tym, że

nie wymagają one uzasadnień: uzasadnień

nie wymagają one uzasadnień: uzasadnień

wymagają odstępstwa od tych praw.

wymagają odstępstwa od tych praw.

PRAWA CZŁOWIEKA, A INNE

PRAWA MORALNE

•

prawo do życia;

prawo do życia;

•

prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania;

prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania;

•

prawo każdego człowieka do uznawania

prawo każdego człowieka do uznawania

wszędzie jego podmiotowości prawnej;

wszędzie jego podmiotowości prawnej;

•

zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub

zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub

poniżającego traktowania lub karania;

poniżającego traktowania lub karania;

•

zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub

zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub

poddaństwie;

poddaństwie;

•

zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie

zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie

stanowił

przestępstwa

w

chwili

jego

stanowił

przestępstwa

w

chwili

jego

popełnienia;

popełnienia;

•

zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu

zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu

niemożności wywiązania się ze zobowiązań

niemożności wywiązania się ze zobowiązań

umownych;

umownych;

GENEZA PRAW CZŁOWIEKA

PRAWA OSOBISTE

PRAWA OSOBISTE

•

dobrego życia;

dobrego życia;

•

rzetelnego sądu (patrz

rzetelnego sądu (patrz

„gwarancje formalne” poniżej);

„gwarancje formalne” poniżej);

•

decydowania o swoim życiu;

decydowania o swoim życiu;

•

prawo jednego człowieka kończy

prawo jednego człowieka kończy

się tam gdzie zaczyna się prawo

się tam gdzie zaczyna się prawo

innego człowieka;

innego człowieka;

•

szczęścia;

szczęścia;

PRAWA I WOLINOŚCI

PRAWA I WOLINOŚCI

POLITYCZNE

POLITYCZNE

•

prawo do obywatelstwa;

prawo do obywatelstwa;

•

możliwość uczestniczenia w życiu publicznym;

możliwość uczestniczenia w życiu publicznym;

•

czynne

prawo

wyborcze

-

możliwość

czynne

prawo

wyborcze

-

możliwość

uczestnictwa w wyborach;

uczestnictwa w wyborach;

•

bierne

prawo

wyborcze

-

możliwość

bierne

prawo

wyborcze

-

możliwość

kandydowania w wyborach;

kandydowania w wyborach;

•

wolność zrzeszania się;

wolność zrzeszania się;

•

prawo do uczestniczenia i organizowania

prawo do uczestniczenia i organizowania

pokojowych manifestacji;

pokojowych manifestacji;

•

prawo do składania wniosków, petycji, skarg;

prawo do składania wniosków, petycji, skarg;

•

dostęp do informacji o działaniach władz i

dostęp do informacji o działaniach władz i

osób publicznych;

osób publicznych;

•

równy dostęp do służby publicznej;

równy dostęp do służby publicznej;

PRAWA WOLNOŚCI

PRAWA WOLNOŚCI

•

ochrony zdrowia;

ochrony zdrowia;

•

nauki;

nauki;

•

odpowiedniego i zadowalającego

odpowiedniego i zadowalającego

wynagrodzenia,

zapewniającego

wynagrodzenia,

zapewniającego

jednostce i jej rodzinie egzystencję

jednostce i jej rodzinie egzystencję

odpowiadającą godności ludzkiej;

odpowiadającą godności ludzkiej;

•

pomocy socjalnej (ogólnie);

pomocy socjalnej (ogólnie);

•

rozrywki (np. granie w piłkę

rozrywki (np. granie w piłkę

nożną, pływanie);

nożną, pływanie);

PRAWA EKONOMICZNE

PRAWA EKONOMICZNE

•

prawo do pracy;

prawo do pracy;

•

prawo do własności;

prawo do własności;

•

prawo dziedziczenia;

prawo dziedziczenia;

PRAWA SOCJALNE

PRAWA SOCJALNE

Wszystkie prawa przysługujące

Wszystkie prawa przysługujące

grupom społecznym, np. prawo

grupom społecznym, np. prawo

narodów do samostanowienia (w

narodów do samostanowienia (w

większości nie posiadają

większości nie posiadają

sformalizowanego charakteru

sformalizowanego charakteru

prawnego);

prawnego);

PRAWA KULTURALNE

PRAWA KULTURALNE

•

prawo do wolności twórczości artystycznej;

prawo do wolności twórczości artystycznej;

•

prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich

prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich

wyników;

wyników;

•

prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich

prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich

wytwarzania;

wytwarzania;

Gwarancje:

Gwarancje:

•

materialne (dotyczą głównie praw socjalnych,

materialne (dotyczą głównie praw socjalnych,

ekonomicznych i kulturowych);

ekonomicznych i kulturowych);

•

formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki);

formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki);

•

prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i

prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i

jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd;

jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd;

•

prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed

prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed

organami aparatu państwowego;

organami aparatu państwowego;

•

prawo do skargi konstytucyjnej;

prawo do skargi konstytucyjnej;

Są to organy międzynarodowe, do

Są to organy międzynarodowe, do

których może zwrócić się

których może zwrócić się

obywatel każdego kraju

obywatel każdego kraju

europejskiego ze skargą wtedy,

europejskiego ze skargą wtedy,

gdy uzna, że odpowiednie urzędy

gdy uzna, że odpowiednie urzędy

w jego kraju wydały decyzje na

w jego kraju wydały decyzje na

jego niekorzyść, i że te decyzje

jego niekorzyść, i że te decyzje

są według niego niezgodne z

są według niego niezgodne z

Prawami człowieka.

Prawami człowieka.

INSTYTUCJE SKARGI

RADA PRAW CZŁOWIEKA ONZ

Organ pomocniczy Zgromadzenia

Organ pomocniczy Zgromadzenia

Ogólnego ONZ działający od 2006

Ogólnego ONZ działający od 2006

roku. Jej głównym celem jest

roku. Jej głównym celem jest

promowanie poszanowania praw

promowanie poszanowania praw

człowieka oraz podstawowych

człowieka oraz podstawowych

wolności. Jest to swoiste forum

wolności. Jest to swoiste forum

dialogu i współpracy.

dialogu i współpracy.

KOMITET PRAW CZŁOWIEKA

KOMITET PRAW CZŁOWIEKA

ONZ

ONZ

Jego celem jest monitorowanie

Jego celem jest monitorowanie

przestrzegania postanowień

przestrzegania postanowień

Paktu oraz jego dwóch

Paktu oraz jego dwóch

Protokołów Fakultatywnych.

Protokołów Fakultatywnych.

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ

PRAW CZŁOWIEKA

PRAW CZŁOWIEKA

Europejski organ sądownictwa

Europejski organ sądownictwa

międzynarodowego powołany w

międzynarodowego powołany w

1998 r. do kontroli przestrzegania

1998 r. do kontroli przestrzegania

praw człowieka.

praw człowieka.

Orzeka w sprawach praw człowieka

Orzeka w sprawach praw człowieka

zapisanych w Europejskiej

zapisanych w Europejskiej

Konwencji Praw Człowieka i

Konwencji Praw Człowieka i

protokołach dodatkowych do niej.

protokołach dodatkowych do niej.

AZJATYCKA RADA DO

AZJATYCKA RADA DO

SPRAW PRAW CZŁOWIEKA

SPRAW PRAW CZŁOWIEKA

Organ powstały w 1965 roku dzięki

Organ powstały w 1965 roku dzięki

porozumieniu Rady Europy i rządu

porozumieniu Rady Europy i rządu

w Pekinie.

w Pekinie.

Honorowy patronat objął Wan Peng.

Honorowy patronat objął Wan Peng.

Oragniazacja odniosła wiele

Oragniazacja odniosła wiele

sukcesów, m.in. pomoc dla ofiar

sukcesów, m.in. pomoc dla ofiar

masakry na Placu Tian'anmen w

masakry na Placu Tian'anmen w

1989 roku. Obecnie władze

1989 roku. Obecnie władze

chińskie utrudnają działanie tej

chińskie utrudnają działanie tej

organizacji.

organizacji.

Są to międzynarodowe organizacje

Są to międzynarodowe organizacje

niezależne od rządów krajów.

niezależne od rządów krajów.

Ujawniają one oraz wskazują na

Ujawniają one oraz wskazują na

działania rządów powodujące łamanie

działania rządów powodujące łamanie

Praw człowieka. Dokonują tego tylko

Praw człowieka. Dokonują tego tylko

metodami pokojowymi, między innymi

metodami pokojowymi, między innymi

prowadząc edukację, występując w

prowadząc edukację, występując w

szczególnych sprawach sądowych w

szczególnych sprawach sądowych w

obronie ludzi pokrzywdzonych,

obronie ludzi pokrzywdzonych,

organizując akcje obywatelskie (np.

organizując akcje obywatelskie (np.

pisanie listów do rządów) itp.

pisanie listów do rządów) itp.

POZARZĄDOWE ORGANIZACJE

PRAW CZŁOWIEKA

AMNESTY INTERNATIONAL

Międzynarodowa organizacja

Międzynarodowa organizacja

pozarządowa, której celem jest

pozarządowa, której celem jest

zapobieganie naruszeniom

zapobieganie naruszeniom

fundamentalnych praw człowieka poprzez

fundamentalnych praw człowieka poprzez

wszelkie pokojowe akcje obywatelskie –

wszelkie pokojowe akcje obywatelskie –

od organizowania pisania listów do

od organizowania pisania listów do

rządów krajów łamiących te prawa,

rządów krajów łamiących te prawa,

poprzez publiczne rozgłaszanie informacji

poprzez publiczne rozgłaszanie informacji

o takich naruszeniach, po realną pomoc

o takich naruszeniach, po realną pomoc

finansową i prawną poszkodowanym

finansową i prawną poszkodowanym

osobom.

osobom.

HELSIŃSKA FUNDACJA PRAWA

HELSIŃSKA FUNDACJA PRAWA

CZŁOWIEKA

CZŁOWIEKA

Prowadzi szeroki program edukacji w

Prowadzi szeroki program edukacji w

zakresie ochrony praw człowieka.

zakresie ochrony praw człowieka.

Monitoruje działalność rozmaitych

Monitoruje działalność rozmaitych

instytucji, od których zależy poziom

instytucji, od których zależy poziom

praworządności w Polsce. Prowadzi

praworządności w Polsce. Prowadzi

także aktywne działania na rzecz

także aktywne działania na rzecz

ochrony praw jednostki poprzez

ochrony praw jednostki poprzez

prowadzenie ważnych spraw

prowadzenie ważnych spraw

sądowych w ramach Programu

sądowych w ramach Programu

Spraw Precedensowych.

Spraw Precedensowych.

HUMAN RIGHTS WATCH

Pozarządowa organizacja

Pozarządowa organizacja

zajmująca się ochroną praw

zajmująca się ochroną praw

człowieka, powstała w 1988 z

człowieka, powstała w 1988 z

przekształcenia Helsinki Watch.

przekształcenia Helsinki Watch.

CENTRUM POMOCY

CENTRUM POMOCY

PRAWNEJ IM. HALINY NIEĆ

PRAWNEJ IM. HALINY NIEĆ

Centrum Pomocy Prawnej zostało założone

Centrum Pomocy Prawnej zostało założone

w Krakowie w 2002 roku z inicjatywy dr

w Krakowie w 2002 roku z inicjatywy dr

Haliny Nieć w celu promowania

Haliny Nieć w celu promowania

poszanowania praw człowieka, udzielania

poszanowania praw człowieka, udzielania

bezpłatnej pomocy prawnej oraz

bezpłatnej pomocy prawnej oraz

realizacji projektów z zakresu edukacji i

realizacji projektów z zakresu edukacji i

demokratyzacji. Organizacja działa na

demokratyzacji. Organizacja działa na

rzecz ochrony praw człowieka, w tym

rzecz ochrony praw człowieka, w tym

zwłaszcza świadczy pomoc prawną w

zwłaszcza świadczy pomoc prawną w

sprawach cywilnych oraz dla uchodźców.

sprawach cywilnych oraz dla uchodźców.

MIĘDZYNARODOWY RUCH

MIĘDZYNARODOWY RUCH

CZERWONEGO KRZYŻA I

CZERWONEGO KRZYŻA I

CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA

CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA

Międzynarodowy ruch

Międzynarodowy ruch

humanitarny, zrzeszający

humanitarny, zrzeszający

około 97 milionów

około 97 milionów

wolontariuszy na całym

wolontariuszy na całym

świecie, stworzony aby

świecie, stworzony aby

chronić ludzkie zdrowie i

chronić ludzkie zdrowie i

życie, zapewniać szacunek

życie, zapewniać szacunek

dla istoty ludzkiej, oraz by

dla istoty ludzkiej, oraz by

łagodzić i zapobiegać

łagodzić i zapobiegać

ludzkiemu cierpieniu,

ludzkiemu cierpieniu,

odrzucając jednocześnie

odrzucając jednocześnie

dyskryminację opartą na

dyskryminację opartą na

pochodzeniu

pochodzeniu

narodowościowym,

narodowościowym,

rasowym, klasowym,

rasowym, klasowym,

przekonaniach religijnych,

przekonaniach religijnych,

czy politycznych.

czy politycznych.

Obecnie również znajdujemy głosy

Obecnie również znajdujemy głosy

krytyczne wobec ideologii praw

krytyczne wobec ideologii praw

człowieka. Negacja tych

człowieka. Negacja tych

poglądów nie jest jednostronna z

poglądów nie jest jednostronna z

tej przyczyny, iż w tej chwili

tej przyczyny, iż w tej chwili

ideologia praw człowieka jest

ideologia praw człowieka jest

klasyczną zasadą środka sceny

klasyczną zasadą środka sceny

politycznej.

politycznej.

KRYTYKA PRAW CZŁOWIEKA

Krytycy ideologii prawo-człowieczej dzielą się

Krytycy ideologii prawo-człowieczej dzielą się

na dwie kategorie:

na dwie kategorie:

•

krytyka substancjalna - Do zwolenników tego

krytyka substancjalna - Do zwolenników tego

rodzaju krytyki klasyfikuje się tych, którzy

rodzaju krytyki klasyfikuje się tych, którzy

odrzucają samą ideę, że człowiek posiada z

odrzucają samą ideę, że człowiek posiada z

natury określone prawa z samej racji, że jest

natury określone prawa z samej racji, że jest

człowiekiem. Są to nie tyle krytycy, co

człowiekiem. Są to nie tyle krytycy, co

przeciwnicy samej idei praw człowieka;

przeciwnicy samej idei praw człowieka;

•

krytyka akcydentalna - Sympatycy tej strony

krytyka akcydentalna - Sympatycy tej strony

krytyki uważają, że ludzie rodzą się z

krytyki uważają, że ludzie rodzą się z

przyrodzonymi prawami, jednak krytykują

przyrodzonymi prawami, jednak krytykują

pewien model (bądź modele) ideologii praw

pewien model (bądź modele) ideologii praw

człowieka, uważając za naturalne inne

człowieka, uważając za naturalne inne

uprawnienia, niż głosi to oficjalna doktryna.

uprawnienia, niż głosi to oficjalna doktryna.

Nie są to zatem przeciwnicy samego

Nie są to zatem przeciwnicy samego

pomysłu,

ale

krytycy

konkretnej

jego

pomysłu,

ale

krytycy

konkretnej

jego

realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o

realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o

spory między zwolennikami poszczególnych

spory między zwolennikami poszczególnych

generacji praw człowieka;

generacji praw człowieka;

GDZIE NAJCZĘŚCIEJ

SĄ ŁAMANE PRAWA CZŁOWIEKA

•

Turcja więźniowie są bici, torturowani za

Turcja więźniowie są bici, torturowani za

pomocą elektrowstrząsów, głodzeni;

pomocą elektrowstrząsów, głodzeni;

•

Angola zakaz działalności Partia politycznych;

Angola zakaz działalności Partia politycznych;

•

Iran szokująca śmierć ludzi za krytykowanie

Iran szokująca śmierć ludzi za krytykowanie

władz;

władz;

•

Chiny zakaz demonstracji wystąpień Przeciwko

Chiny zakaz demonstracji wystąpień Przeciwko

polityce;

polityce;

•

Ghana ludzie są zamykani we więzieniach bez

Ghana ludzie są zamykani we więzieniach bez

wyroku sądu;

wyroku sądu;

•

Korea Południowa nie można sfobodnie

Korea Południowa nie można sfobodnie

podróżować po kraju i z niego wyjeżdżać

podróżować po kraju i z niego wyjeżdżać

wiezienie bez wyroku sądu;

wiezienie bez wyroku sądu;

•

Kuba władze kontrolują radio, prasę i

Kuba władze kontrolują radio, prasę i

telewizje, zakaz głoszenia praw innych niż

telewizje, zakaz głoszenia praw innych niż

oficjalne, nie można wyjeżdżać z kraju bez

oficjalne, nie można wyjeżdżać z kraju bez

pozwolenia;

pozwolenia;

•

Karta Narodów Zjednoczonych (1945);

Karta Narodów Zjednoczonych (1945);

•

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (10 grudnia

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (10 grudnia

1948);

1948);

•

Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953);

Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953);

•

Deklaracja Praw Dziecka (1959);

Deklaracja Praw Dziecka (1959);

•

Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form

Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form

dyskryminacji rasowej (1965);

dyskryminacji rasowej (1965);

•

Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)- Polska

Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)- Polska

ratyfikowała 1977r;

ratyfikowała 1977r;

•

Konwencja

w

sprawie

likwidacji

wszelkich

form

Konwencja

w

sprawie

likwidacji

wszelkich

form

dyskryminacji kobiet (1979);

dyskryminacji kobiet (1979);

•

Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu,

Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu,

nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu

nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu

(1984);

(1984);

•

Konwencja o prawach dziecka (1989)

Konwencja o prawach dziecka (1989)

•

Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i

Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i

członków ich rodzin (1990);

członków ich rodzin (1990);

INSTRUMENTY OCHRONY

PRAW CZŁOWIEKA

KONIEC

AUTOR