Trawienie tłuszczów

 

 

Jama ustna

Gruczoły 

Ebnera, 

położone 

na 

grzbiecie  języka,  wytwarzają  lipazę 
“językowa”.

 

 

Żołądek

• Temperatura  panująca  w  żołądku  jest  istotna  dla 

procesu 

przekształcania 

 

tłuszczów 

stałych 

zawartych  w  pokarmach  do  postaci  płynnej. 

Towarzyszy temu powstawanie emulsji tłuszczowych, 

co wspomagają ruchy perystaltyczne żołądka. 

• Sok 

żołądkowy 

zawiera 

lipazę 

“zołądkowa” 

hydrolizującą  triacyloglicerole  złożone  z  kwasów 

tłuszczowych  o  krótkich  lub  dłuższych  lańcuchach. 

Ponadto  lipaza  “ślinowa”  może  kontynuować  swoje 

dzialanie  w  żołądku  dzięki  obecnosci  emulsji 

tluszczowych 

(pomimo 

niskiego 

pH 

tresci 

żołądkowej). 

• Czas  przebywania pokarmów w żołądku wynosi 2 – 4 

h,  może  tu  zostać  strawione  aż  30%  spozytych 

triacylogliceroli. 

 

 

Dwunastnica

• W  dwunastnicy  kwaśna  miazga  pokarmowa  zostaje 

zobojętniona  i  pH  staje  się  zasadowe.  Jest  to 

uwarunkowane  obecnością  zasadowej  żołci  i  soku 

trzustkowego,  co  hamuje  żołądkową  pepsynę  i 

pozwala  na  działanie  enzymów  soku  trzustkowego  i 

jelitowego.

• Sole 

kwasów 

żółciowych 

wykazują 

zdolność 

zmniejszania  napięcia  powierzchniowego.  Dzięki  tej 

wlaściwości  kwasów  żółciowych  tłuszcze  ulegają 

zawieszeniu ( tworzą emulsje ), zaś kwasy tłuszczowe 

i nierozpuszczalne w wodzie mydła - rozpuszczeniu. 

• Obecność  żółci  w  świetle  jelit  wspomaga  zarówno 

trawienie  jak  i  wchłanianie  tluszczów  oraz  witamin 

rozpuszczalnych w tłuszczach.

 

 

Dwunastnica cd.

• Żółć  jest  także  ważną  wydzieliną,  z  którą 

wydzielane  są  nie  tylko  cholesterol  i  kwasy 

żółciowe,  ale  także  liczne  leki,  toksyny, 

barwniki 

żółciowe 

oraz 

substancje 

nieorganiczne (Cu, Zn, Hg).

• Wolny 

cholesterol 

jest 

praktycznie 

nierozpuszczalny  w  wodzie;  dlatego  też  w 

żółci  występuje  w  micelach  złożonych  z 

fosfatydylocholiny  i  soli  kwasów  żółciowych. 

Jeśli  jednak  jego  stężenie  będzie  zbyt 

wysokie  to  będzie  się  krystalizował  i  nawet 

tworzył    skupiska  nazywane  kamieniami 

zółciowymi.

 

 

Dwunastnica cd.

• Sok  trzustkowy  zawiera  lipazę,  która  działa  na 

granicy fazy wodnej i tłuszczowej , utworzonych w 

przewodzie  pokarmowym  przez  mechaniczne 

wytrząsanie  treści  pokarmowej  w  obecności 

produktów  działania  lipazy  ślinowej  i  żołądkowej, 

soli  kwasów  żółciowych,  kolipazy  (białko  soku 

trzustkowego),  fosfolipidów    i  fosfolipazy  A2  (też 

występującej w soku trzustkowym).

• Zarówno fosfolipaza A2, jak i kolipaza wydzielane 

są  w  postaci  zymogenów  .  Do  ich  aktywacji 

konieczna  jest  hydroliza  swoistego  wiązania   

peptydowego 

przez 

trypsynę. 

Aktywność 

fosfolipazy A2 zależy od obecności jonów wapnia. 

 

 

Dwunastnica cd.

• Ograniczona hydroliza wiązania estrowego w pozycji 

2 fosfolipidu przez  fosfolipazę A2 sprawia, że lipaza 

zostaje  związana  przez  substrat    na  granicy  faz  i 

zachodzi szybka hydroliza triacyloglicerolu.

•   Kolipaza,  wiażąc  się  z  faza  graniczną  złożona  z  soli 

kwasów żółciowych, triacyloglicerolu i wody, stanowi 

jakby kotwicę wysokiego powinowactwa dla lipazy.

•   W  wyniku  całkowitej  hydrolizy  triacyloglicerolu 

powstają  glicerol  i  kwasy  tłuszczowe.  Należy  jednak 

dodac,  że  odszczepienie  drugiego  i  trzeciego  kwasu 

tłuszczowego  od  cząsteczki  triacyloglicerolu  jest 

coraz trudniejsze. 

• Działanie hydrolityczne lipazy trzustkowej jest prawie 

swoiste dla pierwszorzędowych wiązań estrowych.

 

 

Dwunastnica cd.

• W  czasie  trawienia  tłuszczów  faza  wodna  lub 

„micellarna”  zawiera  micelle  o  kształcie  dysków  i 

liposomy  złożone  z  soli  kwasów  żółciowych,  nasycone 

produktami lipolizy.

• Ze  względu  na  trudności  hydrolizy  drugorzędowego 

wiązania  estrowego  w  cząsteczce  triacyloglicerolu, 

dochodzi 

najpierw 

do 

odszczepienia 

kwasów 

tłuszczowych  w  pozycji  1  i  3  i  powstania  2-

monoacyloglicerolu.  Kwas  tłuszczowy  tego  związku 

związany  jest  z  glicerolem  drugorzędowym  wiązaniem 

estrowym, 

musi 

on 

ulec, 

przed 

ostatecznym 

odszczepieniem 

od 

glicerolu, 

izomeryzacji 

z 

wytworzeniem pierwszorzędowego wiązania estrowego. 

• Proces  ten  jest  powolny,  co  sprawia,  że  2-

monoacyloglicerole 

są 

głównymi 

produktami 

końcowymi  trawienia  triacylogliceroli  oraz  że  mniej  niż 

1/4  spożytych  tłuszczów  jest  całkowicie  rozkładana  do 

glicerolu i kwasów tłuszczowych.

 

 

• Estry cholesterolowe są rozkładane 

przez hydrolazę estrów 
cholesterolowych (esterazę 
cholesterolowa). Tak więc w jelitach 
wchłaniany jest wolny cholesterol.

• Fosfolipaza A2 działa na 

drugorzędowe wiązania estrowe 
glicerolofosfolipdów co prowadzi do 
powstania lizofosfolipidów.

 

 

Sok jelitowy

• Sok jelitowy wydzielany przez 

komórki dwunastnicze Brunnera i 
jelitowe Lieberkuhna zawiera enzymy 
trawienne dla tluszczów są to:

– fosfataza - usuwająca resztę 

fosforanową

– fosfolipaza - rozkłada fosfolipidy do 

glicerolu, kwasów tłuszczowych, kwasu 
fosforowego i zasady (np. choliny)