Układ naczyniowy
Układ naczyniowy
Rola układu krążenia
- przewodzenie krwi w zamkniętym układzie
- wymiana substancji odżywczych i komórek krwi
między układem krążenia a narządami i tkankami ustroju
Podział:
• część krwionośna
- krążenie wielkie
- krążenie małe
• część limfatyczna
•
Tętnice
- wszystkie naczynia, które wiodą krew z serca do narządów
ciała bez względu na jej fizjologiczny skład
•
Żyły
- naczynia, które odprowadzają krew z narządów do serca,
również niezależnie od fizjologicznego składu krążącej
w nich krwi
•
Naczynia włosowate
- sieć naczyń łącząca żyły i tętnice
Budowa i czynność ściany naczyń krwionośnych
•
naczynia włosowate
- cienkie, regularne cewy o średnicy od 6 do 30µ
- przekrój łączny 800 razy większy niż aorty
- ściana zbudowana z jednowarstwowego nabłonka
płaskiego - śródbłonka, który wyściela poza tym wszystkie
inne naczynia krwionośne i limfatyczne oraz serce
- zwężanie, a nawet zamknięcie naczynia włosowatego
•
sieci włosowate
- trójwymiarowe - charakterystyczne dla danego narządu
- dwuwymiarowe - np.. W przegrodach międzypęcherzykowych
płuc, w błonie surowiczej jelita
- naczynia włosowate przewodzące
- naczynia włosowate zwykłe
•
tętnice
- duże, średnie, małe (tętniczki)
- tętniczki przechodzą w naczynia przedwłosowate,
które przedłużają się we włośniczki przewodzące
•
naczynia przedwłosowate
- pod warstwą nabłonka mają komórki mięśniowe gładkie
ułożone okrężnie lub biegnące spiralnie
•
tętnice małe
- średnica 1 - 2mm
- komórki mięśniowe łączą się w warstwę ciągłą
- między warstwą mięśniową, a śródbłonkiem pojawia się
tkanka łączna pod postacią podłużnych włókien sprężystych
- błona wewnętrzna (śródbłonek), błona środkowa (mięśniówka
i tkanka łączna), błona zewnętrzna (przydanka)
•
tętnice średnie
- średnica od tętnicy promieniowej do wielkości tętnicy pachowej
- grubsza łącznotkankowa błona wewnętrzna, czasem podzielona
na warstwy błonę środkową, błonę zewnętrzną
•
tętnice duże
- typ tętnic sprężystych
- gruba, ponad 100µ błona wewnętrzna: śródbłonek, warstwa
podśródbłonkowa, warstwę środkową, warstwę zewnętrzną
•
żyły
- budowa ściany z trzech osłonek jak w naczyniach tętniczych
- ściany cieńsze
- ciśnienie krwi tuż za włośniczkami wynosi ok. 20mmHg,
w żyle głównej dolnej 2mmHg
•
naczynia zawłosowate
- różnią się od naczyń włosowatych średnicą i mniej regularnym
kształtem
• małe naczynia żylne (żyłki)
- komórki mięśniowe pojawiają się w odcinkach narażonych
na rozciąganie, później łączą się w warstwę ciągłą
•
żyły średnie
- różnorodna budowa - żyły typowe mają bardzo cienką błonę
wewnętrzną, błona mięśniowa i w niektórych żyłach pęczki
mięśniowe
• żyły średnie c.d
- żyły włóknisto-mięśniowe - błona środkowa zawiera
zawiera więcej tkanki łącznej włóknistej niż mięśniowej
- żyły włókniste - tkanki mięśniowej może nie być, przydanka
cienka lub może jej nie być.
• żyły duże
- podobne do odmiany żył włóknisto sprężystych,
- mają mało komórek mięśniowych w błonie środkowej
dużo w błonie zewnętrznej
Krążenie wielkie:
- obie połowy serca całkowicie oddzielone od siebie
- wszystkie naczynia łączące się z jedną lub drugą połową
całkowicie oddzielone od siebie
- lewa połowa serca, tętnice - krew dla całego ustroju,
naczynia włosowate - stanowią miejsce wymiany materii
między krwią a tkankami
- naczynia włosowate łączą się w żyły
- żyły krążenia wielkiego prowadzą krew do prawej połowy
serca
- wszystkie sieci włosowate zaopatruje ta sama wielka tętnica
aorta, wychodząca z lewego serca
- wszystkie sieci włosowate zbierają się w dwa pnie żylne,
żyłę główną dolną i górną, które uchodzą do prawego serca
- tętnice wielkiego krążenia przekształcają rytmiczny, tętniący prąd
krwi w prąd ciągły, konieczny dla równomiernego odżywiania tkanek
Krążenie małe (płucne):
- prowadzi krew, która powraca do prawego serca z całego ustroju,
do płuc, dalej do lewego serca
- pień płucny, tętnica płucna prawa i lewa prowadzą z prawego serca
krew żylną (zużytą) do płuc
- żyły płucne prawa i lewa prowadzą krew tętniczą do lewego serca,
skąd ponownie rozpoczyna ona swa drogę do docelowych narządów
za pomocą wielkiego krążenia
Podział naczyń:
- naczynia wychodzące z serca to tętnice
- naczynia wchodzące do serca to żyły
Układ wrotny:
- krew płynie głównie w schemacie
tętnica, sieć włosowata, żyła
- żyła wrotna - naczynie położone między jelitami a wątrobą
- krew w układzie wrotnym płynie w schemacie
tętnica jelitowa, sieć włosowata jelita, żyła wrotna, sieć
włosowata wątroby, żyłą wątrobowa
- prze sieci włosowate na obu końcach musi przepływać
taka sama ilość krwi, w przeciwnym razie dochodzi do uszkodzenia
żyły wrotnej, co może prowadzić do uszkodzenia wątroby
Zależność morfologiczna
•
kierunek naczyń
- tętnica do swojego obszaru unaczynienia zasadniczo
biegnie najkrótsza, prostą drogą
- droga okrężna - jeśli narząd w rozwoju ustroju przemieszcza się
- kierunek łukowaty - jeżeli narząd ma dużą ruchomość (tt. tarczowe)
- przebieg wężowaty lub śrubowaty - jeżeli zaopatruje narząd
zmiennej pojemności (macica), w procesie starzenia się
- większe naczynia przebiegają po stronie zginaczy stawów
(nie dochodzi do mechanicznego zahamowania przepływu krwi)
•
rozgałęzienia tętnic: gałęzie boczne i końcowe
- tętnice leżą zazwyczaj głęboko, silnie ochraniane
- towarzyszą im zwykle 2-3 żyły, rzadko pojedyncza
Zależność morfologiczna c.d.
• żyły dzielimy na głębokie i powierzchowne
- żyły głębokie stanowią wszystkie żyły towarzyszące oraz
nieliczne żyły samotne
- żyły powierzchowne - stanowią naczynia, którym nie towarzyszą
tętnice
- zastawki żylne - przeważnie występują w żyłach gdzie
krążenie odbywa się przeciw sile ciężkości (kończyny) oraz tam
gdzie mogą być uciskane przez działanie mięśni
- zastawki ścienne
- zastawki ujściowe
Układ naczyń tętniczych
Tętnice krążenia małego
•
pień płucny
- rozpoczyna się na przedłużeniu stożka tętniczego komory
prawej trzema wypukleniami - zatokami pnia płucnego, które
odpowiadają trzem płatkom półksiężycowatym zastawki pnia
płucnego (inaczej opuszki pnia płucnego)
- zatacza mały łuk, wklęsłością skierowany do tyłu
- średnica 40-60mm
- na całej długości objęty workiem osierdziowym
- położony do przodu od aorty wstępującej, a później po stronie
lewej
- dzieli się na tętnice płucną prawą i lewą
•
tętnica płucna prawa
- średnica ok.. 24mm
- długość ok.. 35mm, jest zmienna,
często prawa dłuższa ok.. 50mm
- leży ku tyłowi od aorty wstępującej i żyły głównej górnej
oraz do przodu od prawego oskrzela
•
tętnica płucna lewa
- kieruje się ku górze i tyłowi
- przebiega do przodu od aorty zstępującej
•
więzadło tętnicze
- rozpoczyna się na górnej stronie podziału pnia płucnego lub na
początku t. płucnej prawej i biegnie do powierzchni dolnej łuku
aorty w miejscu przejścia w aortę zstępującą, w życiu płodowym
jest otwartym naczyniem, do 3miesiąca życia zarasta
Tętnice płucne rozgałęziają się na tętnice płatowe i następnie
segmentowe i.t.d.
Tętnice krążenia wielkiego
•
aorta
- tętnica główna jest wielkim pniem, od którego odchodzą
wszystkie naczynia prowadzące krew utlenioną do całego
ustroju
- rozpoczyna się na przedłużenia stożka tętniczego komory
lewej serca
- położona w śródpiersiu przednim, wstępuje 5-7cm ku górze
- zatacza łuk ku tyłowi, przechodzi do śródpiersia tylnego na lewą
stronę kręgosłupa, który osiąga na poziomie 3-4 kręgu piersiowego
- najwyższy punkt łuku aorty znajduje się 2-3cm poniżej górnego
brzegu rękojeści mostka
- z końcowego punktu łuku, ściśle przylegając do kręgosłupa zstępuje
do rozworu aortowego przepony, przesuwając się z powierzchni
lewej trzonów kręgów na ich powierzchnie przednią
- kończy się na wysokości dolnej trzeciej części trzonu 4 kręgu
lędźwiowego dzieląc pozornie się na tt. biodrowe wspólne
- w rzeczywistości przedłuża się w słabe naczynie nieparzyste
t. krzyżową pośrodkową
•
aorta c.d.:
- podział na: aortę wstępującą, łuk aorty, aortę zstępującą
- wymiary: długość odpowiednio 50-70mm, 45-55mm,
aorta piersiowa 190-220mm, aorta brzuszna 150mm;
średnica odpowiednio 32mm, 24mm, aorty piersiowej
u góry 23mm, u dołu 22mm, aorty brzusznej u góry 20mm,
u dołu 17mm
•
aorta wstępująca
- rozpoczyna się opuszką powstałą z trzech zatok aorty
- objęta workiem osierdziowym
- kieruje się do góry, w stronę prawa i nieco do przodu
- kończy się przy przyczepie osierdzia
- do ok.. 50 roku życia węższa od pnia płucnego, później szersza
•
łuk aorty
- leżu do tyłu od rękojeści mostka
- łączy aortę wstępującą z zstępującą
- rozpoczyna się na poziomie drugiego stawu mostkowo-żebrowego
lewego i biegnie do góry i do tyłu po stronie lewej tchawicy
i przełyku, później do dołu kończąc się na stronie lewej trzonu
3-4 kręgu piersiowego
- odchodzą od niego: pień ramienno głowowy,
tętnica szyjna wspólna lewa, tętnica podobojczykowa lewa
- po odejściu tych naczyń przekrój łuku aorty zmniejsza się
tworząc cieśń aorty (między odejściem t. podobojczykowej lewej,
a przyczepem więzadła tętniczego).
•
aorta piersiowa
- górna część aorty zstępującej
- przebiega w śródpiersiu tylnym klp
- leży na stronie lewej trzonów kręgów, niżej przedkręgowo
- rozpoczyna się na wysokości 3-4 lub 5 kręgu piersiowego,
kończy się na poziomie dolnej części 12 kręgu piersiowego
•
aorta brzuszna
- biegnie na powierzchni przedniej kręgów lędźwiowych,
tylko nieznacznie przesunięta na stronę lewą
- sięga od 12 kręgu piersiowego do dolnej części 4 kręgu
lędźwiowego
- odchodzą od niej: pień trzewny, tętnica krezkowa górna
tętnice krezkowe dolne, tt. nerkowe
Tętnice głowy i szyi
•
tętnica szyjna wspólna
- która dzieli się na tętnice szyjne
•
tętnica szyjna zewnętrzna
- ukrwienie powierzchni głowy, twarz, część szyi
•
tętnica szyjna wewnętrzna
- ukrwienie mózgowia i oka
•
tętnica kręgowa
- gałąź tętnicy podobojczykowej
- ukrwienie mózgowia
•
Oba źródła unaczynienia łączy ze sobą koło tętnicze mózgu
•
tętnica szyjna wspólna
- najsilniejsza tętnica szyi
- grubość 8 mm
- nie oddaje bocznych gałęzi, nie traci na grubości
•
prawa tętnica szyjna wspólna
- rozpoczyna się w miejscu rozdwojenia pnia ramienno-głowowego
- do tyłu od górnego brzegu stawu mostkowo-obojczykowego prawego
- przebiega wyłącznie w obrębie szyi
•
lewa tętnica szyjna wspólna
- wychodzi z najwyższej części łuku aorty
- dłuższa od prawej o całą długość pnia ramienno-głowowego
•
wyróżniamy część piersiową tętnicy szyjnej wspólnej lewej
- biegnie skośnie, do góry, w stronę lewą, jamy śródpiersia górnego
przedniego
•
część szyjną obu tętnic
•
część szyjną obu tętnic szyjnych wspólnych
- są do siebie podobne
- biegną stromo do góry, nieco rozbieżnie
- wstępują w obręb trójkąta tętnicy wspólnej
- sięgają do wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowatej
gdzie dzielą się na gałęzie końcowe
- w kącie podziału leży kłębek szyjny
•
zatoka tętnicy szyjnej wspólnej
- górny odcinek tętnicy szyjnej wspólnej poszerzony stąd
druga nazwa opuszka tętnicy szyjnej wspólnej
- poszerzenie obejmuje również poszerzenie początkowego
odcinka tętnicy szyjnej wewnętrznej, rzadziej tętnicy
szyjnej zewnętrznej
- u dorosłych występuje w 9 przypadkach na 10
- narząd regulujący ciśnienie tętnicze krwi
- zatoka lewa często silniej rozwinięta
- odruch zatoki tętnicy szyjnej
•
tętnica szyjna wewnętrzna
- grubość około 5-6mm
- zapewnia ukrwienie przedniej części mózgowia, oka, wysyła
gałęzie do czoła i nosa
- biegnie do otworu zewnętrznego kanału t szyjnej na podstawie
czaszki, przechodzi przez zatokę jamistą i dzieli się gałęzie
końcowe
- w części szyjnej nie odchodzą gałęzie, w kanale tętnicy szyjnej
i zatoce jamistej odchodzą drobne naczynia
- poza naczyniami mózgowia najważniejsze odgałęzienie to
•
tętnica oczna
, która poza okiem zapewnia ukrwienie całej zawartości
oczodołu i między innymi zatokę klinową, czołowa, nasadę nosa,
oponę twardą przedniego dołu czaszki
Gałęzie mózgowe tętnicy szyjnej wewnętrznej
• tętnica łącząca tylna
- cienkie, krótkie naczynie długości około 12-15mm, uchodzi do
tętnicy tylnej mózgu
- tętnica ta łączy obszar prądu krwi tętnicy szyjnej wewnętrznej
z obszarem tętnicy podobojczykowej podobojczykowej
• tętnica naczyniówkowa
- długie, cienkie naczynie, doprowadza krew do splotu
naczyniówkowego komory bocznej
• tętnica przednia mózgu
- odchodzi pod kątem prostym od tętnicy szyjnej wewnętrznej, stanowi
jej przednią gałąź końcową
- łączy się z tętnica strony drugiej za pomocą tętnicy łączącej przedniej,
jest to naczynie długości około 4 mm
- tętnica przednia mózgu zapewnia ukrwienie ciała modzelowatego,
węchomózgowia, płata czołowego i ciemieniowego
Gałęzie mózgowe tętnicy szyjnej wewnętrznej c.d.
• tętnica środkowa mózgu
- najsilniejsza gałąź t. szyjnej wewnętrznej
Koło tętnicze mózgu
• tętnice przednie mózgu
• tętnica łącząca przednia
• tętnice tylne mózgu
• tętnica szyjna wewnętrzna
• tętnica łącząca tylna
•
tętnica szyjna zewnętrzna
- tętnica typu mięśniowego
- od początku oddaje liczne gałęzie boczne, jej grubość znacznie
zmniejsza się
- biegnie odchylając się przyśrodkowo i do przodu w kierunku kąta
żuchwy
- kończy dzieląc się na tętnicę szczękową i skroniową
powierzchowną
- zapewnia ukrwienie szyi, szkielet twarzy i jej części miękki,
trzewa szyi - język, gardło, krtań, gruczoł tarczowy, ściany
jamy ustnej i częściowo jamy nosowej oraz zatokę szczękową
•
gałęzie tętnicy szyjnej zewnętrznej
•
przednie
- t. tarczowa górna
- t. językowa
- t. twarzowa
•
przyśrodkowa
- t. gardłowa wstępująca
•
tylne
- t. potyliczna
- t. uszna tylna
•
końcowe
- t. skroniowa powierzchowna
- t. szczękowa
Tętnice kończyny górnej
•
tętnica podobojczykowa
- przed przebiegiem pod obojczykiem oddaje liczne gałęzie
do głowy i szyi
- po stronie prawej odchodzi od pnia ramienno-głowowego
- po stronie lewej bezpośrednio od łuku aorty i jest 4-5cm dłuższa
- biegnie łukiem wypukłym do góry, nad osklepkiem opłucnej,
nad I żebrem
- w połowie długości obojczyka, między nim a I żebrem opuszcza
szyję i kończy się na brzegu zewnętrznym I żebra
- kieruje się dalej do jamy pachowej i przyjmuje nazwę tętnicy
pachowej
Gałęzie tętnicy podobojczykowej
•
t. kręgowa
- odchodzi samodzielnie do góry
- pierwsza i najsilniejsza gałąź, wstępuje do otworu wyrostka
poprzecznego 6 kręgu, na stoku kości potylicznej obie tętnice
łączą się ze sobą tworząc t. podstawną, która kończy się tętnicami
tylnymi mózgu
•
t. piersiowa wewnętrzna
- odchodzi samodzielnie do dołu
•
pień tarczowo-szyjny
- t. tarczowa dolna
- t. nadłopatkowa
- t. poprzeczna szyi
•
pień żebrowo-szyjny
- t. szyjna głęboka
- tętnica międzyżebrowa najwyższa
•
tętnica piersiowa wewnętrzna
- prawie tej samej grubości co tętnica kręgowa
- biegnie w dół , do tyłu od chrząstek żeber prawdziwych
- w okolicy 6 przestrzeni międzyżebrowej dzieli się na
-
t. mięśniowo-przeponową
-
t. nadbrzuszną górną
•
tętnica pachowa
- kończy się na brzegu dolnym mięśnia piersiowego większego
- zapewnia ukrwienie barku i ściany bocznej klatki piersiowej
•
gałęzie tętnicy pachowej
- pierwsza grupa odchodząca z odcinka bliższego powyżej
m. piersiowego mniejszego - t. piersiowa największa,
t. piersiowo-barkowa,
- druga grupa odchodząca z części środkowej - gałęzie podłopatkowe
- trzecia grupa odchodząca poniżej m. piersiowego mniejszego - tętnica
piersiowa boczna, t. podłopatkowa, t. przednia okalająca ramię,
t. tylna okalająca ramię
•
tętnica ramienna
- bezpośrednie przedłużenie tętnicy pachowej
- biegnie wydłuż ramienia, stanowi jego główny pień tętniczy
- rozpoczyna się na brzegu dolnym m. piersiowego większego
i kończy w dole łokciowym 1-2cm powyżej szczeliny stawu
łokciowego
- biegnie w linii odpowiadającej bruździe przyśrodkowej ramienia
•
gałęzie tętnicy ramiennej
- gałęzie mięśniowe
- t. głęboka ramienia - dzieli się na t. poboczną środkową
i promieniową
- t. poboczna łokciowa górna
- tętnica poboczna łokciowa dolna
Wszystkie cztery tętnice tworzą sieć stawową łokcia.
Tętnice przedramienia
• rozdwojenie tętnicy ramiennej leży zwykle w dole łokciowym
• z podziału powstaje tętnica łokciowa i promieniowa
• przebiegają obie po stronie przedniej przedramienia
• dochodzą do ręki po jej stronie dłoniowej
• łączą się ze sobą tworząc łuki dłoniowe - powierzchowny i głęboki
• komora przednia zginaczy jest bardzo obficie unaczyniona
• komora tylna prostowników jest słabiej unaczyniona, praktycznie
przez niezbyt silna gałąź tętnicy łokciowej - tętnicę międzykostną
tylną
•
tętnica promieniowa
- w przedłużeniu tętnicy ramiennej kieruje się na stronę przednią
przedramienia
- rozpoczyna się w dole łokciowym
- biegnie wydłuż brzegu przyśrodkowego m. ramienno-promieniowego
- wnika między podstawy 1 i 2 kości śródręcza, kierując się na
powierzchnię dłoniową ręki
- kończy się w łuku dłoniowym głębokim
•
gałęzie tętnicy promieniowej
- t. wsteczna promieniowa
- gałąź dłoniowa nadgarstka
- gałąź dłoniowa powierzchowna
- gałąź grzbietowa nadgarstka
- tętnica grzbietowa I śródręcza
- tętnica główna kciuka
•
tętnica łokciowa
- jest gałęzią przyśrodkową rozdwojenia tętnicy ramiennej
- przebiega od dołu łokciowego głęboko między warstwą
powierzchowną i głęboką zginaczy przedramienia
- od górnej trzeciej części przedramienia biegnie co raz bardziej
powierzchownie
- na nadgarstek wstępuje po stronie promieniowej kości grochowatej
- poniżej przechodzi w łuk dłoniowy powierzchowny
•
gałęzie tętnicy łokciowej
- t. wsteczna łokciowa
- gałąź dłoniowa nadgarstka
- gałąź dłoniowa głęboka
- gałąź grzbietowa nadgarstka
- t. międzykostna wspólna
Tętnice ręki
• naczynia leżące poniżej linii stawowej promieniowo-nadgarstkowej
• sieć grzbietowa nadgarstka
• sieć dłoniowa nadgarstka
• łuk dłoniowy powierzchowny
• łuk dłoniowy głęboki
• tętnice grzbietu ręki
• tętnice palców
Gałęzie aorty
•
około trzydzieści gałęzi
•
gałęzie trzewne aorty piersiowej
- gałęzie oskrzelowe
- gałęzie przełykowe
- gałęzie śródpiersiowe
- gałęzie osierdziowe
•
•gałęzie ścienne aorty piersiowej
- tętnice przeponowe górne
- tętnice międzyżebrowe tylne
- tętnica podżebrowa
•
gałęzie aorty brzusznej
• parzyste gałęzie ścienne
- zaopatrują kości mięśnie i skórę ściany brzucha
• parzyste gałęzie trzewne
- odżywiają głównie narządy układu moczowo-płciowego
• nieparzyste gałęzie trzewne
- odżywiają głównie narządy układu pokarmowego od części
brzusznej przełyku do odbytnicy
Gałęzie ścienne aorty brzusznej
•
tętnica przeponowa
- parzysta
- odchodzi na wysokości 12 kręgu piersiowego
- odchodzą od niej gałęzie do otrzewnej, wątroby, przełyku
oraz tętnica nadnerczowa górna
•
tętnice lędźwiowe
- analogiczne do tętnic międzyżebrowych tylnych
- każda oddaje silną gałąź grzbietową
Gałęzie parzyste trzewne aorty brzusznej
•
tętnica nadnerczowa środkowa
- odchodzi między pniem trzewnym a początkiem tętnicy
krezkowej górnej
- zespala się z pozostałymi tętnicami nadnerczowymi i oddaje
naczyńka do łuku tętniczego okołonerkowego
•
tętnica nerkowa
- duże silne, krótkie naczynia
- średnica około 6-8mm
- odchodzą na wysokości chrząstki między 1 a 2 kręgiem lędźwiowym
•
gałęzie tętnicy nerkowej
: tętnica nadnerczowa dolna, gałęzie
moczowodowe, gałęzie torebki tłuszczowej, gałęzie końcowe,
w nerce dzielą się na tt. międzypłatowe
Gałęzie parzyste trzewne aorty brzusznej c.d.
•
tętnica jądrowa i tętnica jajnikowa
- odchodzą poniżej tętnic nerkowych
- na wysokości drugiego lub rzadziej trzeciego kręgu lędźwiowego
•
tętnica jądrowa
- tętnica jądrowa biegnie zaotrzewnowo
- dzieli się na kilka gałęzi, zaopatrują najądrze zespalając się z tętnicą
nasieniowodu
•
tętnica jajnikowa
- krótsza od jądrowej
- nie opuszcza jamy brzusznej
- zespala się z gałęzią jajnikowa tętnicy macicznej tworząc tętniczy
łuk jajnikowy
Gałęzie nieparzyste trzewne aorty brzusznej
•
pień trzewny
- grube, krótkie naczynie
- długość około 15-20mm, wyjątkowo 30mm
- odchodzi na wysokości chrząstki między 12 kręgiem piersiowym
a pierwszym lędźwiowym
- koniec pnia trzewnego leży nad górnym brzegiem trzustki
- dzieli się na trzy gałęzie:
-
tętnicę żołądkową lewą
- najmniejsza gałąź
-
tętnica wątrobowa wspólna
- pośredniej grubości, oddaje
gałęzie: trzustkowe, wątrobową właściwą, żołądkowo-dwunastniczą,
tętnica wątrobowa właściwa oddaje gałąź - t. żołądkową prawą
i w okolicy wnęki wątroby dzieli się na gałęzie prawą i lewą
-
tętnica śledzionowa
- najsilniejsza gałąź pnia trzewnego, dzieli się
5-8 gałęzi wchodzących do śledziony, oddaje gałęzie: tt. żołądkowe
krótkie, t. żołądkowo-sieciową lewą
•
tętnica krezkowa górna
- silne naczynie
- zaopatruje całe jelito cienkie, bez bliższej połowy dwunastnicy,
prawie połowę jelita grubego - do 2/3 okrężnicy poprzecznej
- odchodzi nieznacznie poniżej pnia trzewnego
- kończy się w dole biodrowym prawym, gdzie zespala się z własną
gałęzią t. krętniczo-okrężniczą
- gałęzie tętnicy krezkowej górnej: tt. jelita czczego i krętego (10-18
gałęzi), t. trzustkowo-dwunastnicza dolna, t. krętniczo-okrężnicza,
t. okrężnicza prawa, t. okrężnicza środkowa
• tętnica krezkowa dolna
- najniższa gałąź boczna aorty
- znacznie cieńsza niż t. krezkowa górna
- zaopatruje lewą część okrężnicy oraz większość odbytnicy
- odchodzi na wysokości dolnej połowy 3 kręgu lędźwiowego
- tętnica odbytnicza górna stanowi jej gałąź końcową
- gałęzie t. krezkowej dolnej:
- t. okrężnicza lewa
- tt. okrężnicy esowatej
- t. odbytnicza górną
Gałęzie końcowe aorty
•
tętnica biodrowa wspólna
• tętnica krzyżowa pośrodkowa
•
tętnica biodrowa wspólna
- zaopatruje kończynę dolną i miednicę
- rozpoczyna się na wysokości dolnej trzeciej części trzonu
czwartego kręgu lędźwiowego
- kończy się w miejscu podziału na t. biodrową zewnętrzną
i wewnętrzną na wysokości dolnego brzegu 5 kręgu lędźwiowego
- średnica od 8-14mm
- długość ok. 5 cm
Tętnice kończyny dolnej i miednicy
•
tętnica biodrowa wewnętrzna
- zaopatruje ściany i trzewa miednicy
- rozpoczyna się na wysokości dolnego brzegu 5 kręgu lędźwiowego,
w miejscu rozdwojenia tętnicy biodrowej wspólnej
- dwa główne pnie: przedni i tylny
•
pień tylny
- zagina się silnie ku tyłowi w kierunku otworu kulszowego
większego
- oddaje tylko gałęzie ścienne:
- t. biodrowo-lędźwiowa
- tt. Krzyżowe boczne
- t. pośladkowa górna
•
pień przedni
- kończy się w dolnej części otworu kulszowego większego
- oddaje gałęzie ścienne:
- t. zasłonowa
- t. t. pośladkowa dolna (gałąź końcowa)
- oraz oddaje gałęzie trzewne:
- t. pępkowa z gałęziami - tt. pęcherzowe górne
- t. pęcherzowa dolna
- t. nasieniowodu ( u kobiet t. maciczna)
- t. odbytnicza środkowa
- t. sromowa wewnętrzna (druga gałąź końcowa)
•
tętnica biodrowa zewnętrzna
- stanowi przednio-boczna gałąź tętnicy biodrowej wspólnej
- zapewnia ukrwienie części wolnej kończyny dolnej
i przedniej ściany brzucha
- więzadło pachwinowe dzieli ten pień tętniczy na dwie części
- powyżej niego t. biodrowa zewnętrzna
- poniżej niego t. udowa
•
gałęzie tętnicy biodrowej zewnętrznej
- t. nadbrzuszna dolna - kończy się powyżej pępka
- t. głęboka okalająca biodro - mniejsza od poprzedniego,
kończy się w okolicy kolca biodrowego przedniego górnego
•
tętnica udowa
- stanowi przedłużenie t. biodrowej zewnętrznej
- długość około 25 - 35cm, średnica 8 - 9mm
- zaopatruje w krew nie tylko udo, ale również dolną część
przedniej ściany brzucha
- przebiega od więzadła pachwinowego, w połowie jego długości,
kieruje się pionowo do dołu, odchyla się nieco przyśrodkowo
i do tyłu
- kończy się 4 cm powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej,
w miejscu gdzie naczynie przechodzi na tylną stronę kończyny
do dołu podkolanowego, przyjmuje tam nazwę t. podkolanowej
•
gałęzie tętnicy udowej
- tuż poniżej więzadła pachwinowego odchodzą trzy niewielkie
naczynia skórne
- t. nadbrzuszna
- t. powierzchowna okalająca biodro
- tt. sromowe zewnętrzne
- tętnica głęboka uda - główna gałąź t. udowej,
która prawie całkowicie obejmuje
zaopatrzenie uda w krew
- t. zstępująca kolana
•
tętnica głęboka uda
- główne naczynie tej części kończyny, wysyła do niej prawie
wszystkie gałęzie mięśniowe i szkieletowe
- rozpoczyna się 3 - 6cm poniżej więzadła pachwinowego
z tylno-bocznego obwodu t. udowej, początkowo biegnie
równolegle do niej, następnie wnika w szczelinę między
prostowniki a przywodziciele
•gałęzie t. głębokiej uda
- t. boczna okalająca - ukrwienie stawu biodrowego
i mięśnia czworogłowego uda
- t. przyśrodkowa okalająca udo - słabsza od poprzedniej, dzieli się
na gałąź powierzchowna i głęboką
- tt. przeszywające - w liczbie 2 - 5, najczęściej 3
•
tętnica podkolanowa
- biegnie w przedłużeniu tętnicy udowej
- długość ok.. 16 - 18 cm, grubość około 7mm
- granica górna w rozworze ścięgnistym przywodzicieli
- biegnie w dole podkolanowym
- na swoim końcu rozdwaja się na t. piszczelową przednią i tylną
•
gałęzie tętnicy podkolanowej
- sieć stawowa kolana
- sieć rzepki - jej część środkowa na przedniej stronie kolana
- tętnice łydkowe
- tętnice kolana - w liczbie pięciu: dwóch górnych, dwóch
dolnych i tętnicy środkowej kolana - jedynej, która nie
tworzy sieci stawowej kolana , ani sieci rzepki
Tętnice podudzia
•
tętnica piszczelowa tylna
- biegnie w przedłużeniu pnia
- wraz ze swoja główną gałęzią, tętnicą strzałkową pozostaje
w komorze tylnej (zginaczy) goleni
•
tętnica piszczelowa przednia
- bardziej się od niego odchyla, przechodząc do komory
przedniej (prostowników) goleni
•
tętnica piszczelowa przednia
- rozpoczyna się poniżej mięśnia podkolanowego
- kończy się na wysokości troczka dolnego prostowników goleni,
gdzie przechodzi w tętnicę grzbietową stopy
•
gałęzie tętnicy piszczelowej przedniej
- t. wsteczna piszczelowa tylna
- t. wsteczna piszczelowa przednia
- t. kostkowa przednia przyśrodkowa
- t. kostkowa przednia boczna
- gałęzie mięśniowe
•
tętnica piszczelowa tylna
- rozpoczyna się na poziomie łuku ścięgnistego m. płaszczkowatego
- kończy się u wejścia do kanału kostki przyśrodkowej
•
gałęzie tętnicy piszczelowej tylnej
- t. strzałkowa - silna i główna gałąź
- gałąź okalająca strzałkę
- tętnice odżywczą piszczeli
- gałąź kostki przyśrodkowej
- gałęzie piętowe
•
tętnica strzałkowa - rozgałęzienia
- t. odżywczą strzałki
- gałąź przeszywającą
- gałąź łączącą
- gałąź kostki bocznej
- gałęzie piętowe
Tętnice stopy
•
tętnica grzbietowa stopy
- przedłużenie tętnicy piszczelowej przedniej
•
tętnice podeszwowe
- przyśrodkowa i boczna stanowią gałęzie końcowe tętnicy
piszczelowej tylnej
•
tętnica grzbietowa stopy
- kończy się na końcu bliższym pierwszej przestrzeni międzykostnej
śródstopia oddając dwie gałęzie końcowe:
- t. grzbietową I śródstopia
- gałąź podeszwową głęboką
•
gałęzie tętnicy grzbietowej stopy
- tt. przyśrodkowe stepu
- t. boczna stępu
- t łukowata - wytwarza sieć grzbietowa stopy, do palców wysyła
tt. grzbietowe śródstopia, gałęzie przeszywające,
tt. grzbietowe palców
•
tętnica podeszwowa przyśrodkowa
- kończy się dzieląc na gałąź powierzchowną i głęboką
•
tętnica podeszwowa boczna
- silniejsza gałąź
- przechodzi w łuk podeszwowy
•
łuk podeszwowy
- odpowiada łukowi dłoniowemu głębokiemu
- leży na stronie podeszwowej części bliższych kości śródstopia
od 2 do 4
- grubość łuku zmniejsza się od strony bocznej do przyśrodkowej
- oddaje gałęzie tylne do kości, stawów i mięśni stępu
- oddaje gałęzie przednie - tt. podeszwowe śródstopia
- tt. podeszwowe śródstopia rozdwajają się na tt. podeszwowe palców
Układ naczyń żylnych
Żyły krążenia małego
•
żyły płucne
- żyła płucna górna
- żyła płucna dolna
- doprowadzają krew z płuc do lewego przedsionka
- nie są ostro odgraniczone od przedsionka, biorac udział w jego
wytwarzaniu
- krótki odcinek końcowy, mogą więc do przedsionka uchodzić
cztery żyły płucne
- leżą poniżej tt. płucnych
- żyły płucne prawe są dłuższe niż lewe
- żyły płucne nie mają zastawek
Żyły krążenia wielkiego
•
żyła główna górna
- powrót krwi z górnej połowy ciała
•
żyła główna dolna
- powrót krwi z dolnej połowy ciała
•
żyła główna górna
- powstaje z połączenia 2 żył ramienno-głowowych
- na wysokości I stawu mostkowo-żebrowego
-
żyła ramienno-głowowa
- powstaje z połączenia żyły podobojczykowej oraz żył szyjnych
- połączenie u nasady szyi
-
żyła nieparzysta
- odprowadza krew z klatki piersiowej oraz piersiowego
odcinka kręgosłupa
- uchodzi do żyły głównej dolnej od tyłu
•
żyła główna dolna
- leży po prawe stronie aorty brzusznej
- powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych
-
żyła biodrowa wspólna
powstaje z połączenia
- żyły biodrowej zewnętrznej - odprowadza krew z kończyny dolnej
- oraz żyły biodrowej wewnętrznej - odprowadza krew
głównie z miednicy
- obszar drenowania krwi przez żyłę główną dolna tylko w części
pokrywa się z ukrwieniem przez aortę brzuszna ze względu na układ
żyły wrotnej
Żyły głowy i szyi
• żyły mózgowia, opony twardej, ściany kostnej czaszki
• żyły powierzchowne głowy i szyi
• żyły głębokie głowy i szyi
• trzy pnie żylne odprowadzają krew z głowy i szyi
- żyła szyjna wewnętrzna
- żyła szyjna zewnętrzna
- żyła szyjna przednia
•
żyły mózgowia
- żyły mózgowia kierują się zupełnie innymi drogami niż tętnice
mózgowia
- odpływ krwi z mózgowia i opony twardej wspólny przez zatoki
żylne
- żyły mózgowia cienkie, nie zawierają mięśniówki
- dzielą się na żyły głębokie i powierzchowne
- żyły głębokie uchodzą do nieparzystego pnia żyły wielkiej mózgu
- obie grupy uchodzą również do zatok opony twardej
Żyły mózgowia, opony twardej i jej zatoki orz żyły ściany czaszki
•
żyły ściany czaszki
- żyły śródkościa
- przebiegają w kanałach śródkościa, są cienkie
- duża zmienność
- żyły wypustowe
- stanowią głównie odpływ żył wewnętrznych
- tworzą sploty: otworu owalnego, splot kanału
nerwu podjęzykowego i splot żylny t. szyjnej
wewnętrznej
•
żyły opony twardej mózgowia czyli żyły oponowe
- żyły oponowe
- podwójne żyły oponowe środkowe, biegną w towarzystwie
tętnicy
- nie maja zastawek
- odprowadzają krew do splotu skrzydłowego
- drobne żyły oponowe towarzysza tętnicom i uchodzą
bezpośrednio do sąsiednich zatok
•
zatoki opony twardej
- główne przewody, które zbierają krew żylną z mózgowia, oczodołu,
opony twardej i kości czaszki
- do nich uchodzą żyły: mózgowia, oczne, błędnika, opony twardej
mózgowia oraz żyły śródkościa
- największe zatoki biegną wzdłuż linii przyczepu sierpa mózgu
i namiotu móżdżku
- zatoka strzałkowa górna
- zatoka strzałkowa dolna
- zatoka prosta - powstaje z połączenia żyły wielkiej mózgu
i zatoki strzałkowej dolnej
- zatoka poprzeczna - najobszerniejsza zatoka
- zatoka esowata
- zatoka potyliczna
- zatoka jamista - leży po obu stronach siodła tureckiego
•
żyły oczne
- żyła oczna górna - uchodzi do zatoki jamistej, przebieg w
przybliżeniu odpowiada t. ocznej
- żyła oczna dolna - układa się w pobliżu dna oczodołu,
uchodzi również do zatoki jamistej
- obie żyły oczne nie maja zastawek
•
powierzchowne żyły głowy i szyi
•
żyła twarzowa
- obszar rozprzestrzenienia zbliżony do tętnicy szyjnej zewnętrznej
- rozpoczyna się jako żyła kątowa w przyśrodkowym kacie oka
- uchodzi do żyły szyjnej wewnętrznej
•
żyła szyjna zewnętrzna
- przebieg od kata żuchwy do polowy długości obojczyka
- uchodzi do żyły podobojczykowej, często do żyły szyjnej
wewnętrznej lub ramienno-głowowej
- zawiera 2 pary zastawek
• głębokie żyły głowy i szyi
• splot skrzydłowy
- rozciąga się od dołu skrzydłowo podniebiennego do
szyjki żuchwy
•
dopływy szyjnej żyły ramienno-głowowej
- żyła kręgowa - odpowiada części szyjnej t. kręgowej
- żyła szyjna głęboka - grubsza niż kręgowa
- czasami uchodzi do żyły podobojczykowej
- para zastawek w ujściu
•
żyła szyjna wewnętrzna
- rozpoczyna się jako przedłużenie zatoki esowatej
- z żyłą podobojczykowa wytwarza żyłę ramienno-głowową
- najważniejsze dopływy: zatoki esowata, potyliczna,
skalista dolna, żyła językowa, twarzowa, gardłowe,
potyliczna, tarczowe górne
Żyły kończyny górnej
- tworzą dwa układy powierzchowny i głęboki
- żyły głębokie
- podwójnie towarzyszą tętnicom
- żyły łokciowe przechodzą w żyły towarzyszące t. ramiennej
- podwójne żyły ramienne przedłużają się w pojedynczą żyłę
pachowa i dalej podobojczykową
- żyły powierzchowne
- żyła odłokciowa, żyła odpromieniowa
- w okolicy zagięcia łokciowego łączą się w żyłę pośrodkową łokcia
Żyły klatki piersiowej i kręgosłupa
•
żyły klatki piersiowej:
- żyłę główną górną - położona w jamie przedniej śródpiersia, drenaż
odpowiada obszarowi który zaopatruje łuk aorty, długość ok. 6 - 8cm,
średnica ok. 20-22mm
- obie żyły ramienno-głowowe - powstają z połączenia żyły
podobojczykowej z żyłą szyjną wewnętrzną, miejsce połączenia
tworzy kąt żylny do którego uchodzi po stronie lewej przewód
piersiowy, po prawej przewód chłonny prawy
- układ żył nieparzystych - żyła nieparzysta biegnie na obwodzie
trzonów kręgów piersiowych, uchodzi do żyły głównej górnej, żyła
nieparzysta krótka stanowi jej główny dopływ, biegnie równolegle
do niej, oddzielona aortą piersiową
- żyły skórne przedniej ściany tułowia
• żyły kręgosłupa:
- tworzą gęste sploty naczyń na powierzchni zewnętrznej
kręgosłupa -
splot żylny kręgowy zewnętrzny
- jak i w samym kanale kręgowym -
splot żylny kręgowy
wewnętrzny
Gałęzie grzbietowe i rdzeniowe wszystkich żył segmentalnych
łączą je pośrednio z żyłą główną górną i dolną.
-
żyły trzonów kręgowych
-
żyły rdzenie i jego opon
Żyły kończyny dolnej
•
żyły powierzchowne
- szczególnie obficie rozwinięte na odciążonych częściach kończyny
- łuk żylny grzbietowy stopy
- z sieci żylnej grzbietowej i kostki przyśrodkowej powstaje żyła
odpiszczelowa - uchodzi do żyły udowej, z bocznej
odstrzałkowa - uchodzi do żyły podkolanowej
•
żyły głębokie
- począwszy od dołu podkolanowego żył towarzyszące podudzia
tworzą pojedynczy pień - żyłę podkolanową
- na udzie przyjmuje ona nazwę żyły udowej - śrubowato obejmując
tętnice udową
- powyżej więzadła pachwinowego zmienia nazwę na żyłę biodrową
zewnętrzną
- do przodu od stawu krzyżowo biodrowego łączy się z żyłą biodrowa
wewnętrzną tworząc żyłę biodrową wspólną, która odprowadza
krew do żyły głównej dolnej
Żyły brzucha i miednicy
• żyła główna dolna
- powstaje z połączenie żył biodrowych wspólnych
- miejsce to leży 1 - 2 cm poniżej rozdwojenia aorty
- jej przebieg w klp jest bardzo krótki ok.. 2.5 cm, uchodzi
do tylnej i dolnej części przedsionka
- całkowita długość ok.. 22 - 25cm
- dopływy:- żyły przeponowe
- żyły lędźwiowe
- żyły wątrobowe w liczbie 2 - 3, odbierają krew
doprowadzona do wątroby prze żyłę wrotną i t. wątrobową
- żyły nerkowe - nie zawiera zastawek, lewa grubsza łączy
żyły nadnerczową, jądrową lub jajnikową, po stronie prawej
żyły te bezpośrednio wpadają do żyły głównej dolnej`
Żyła wrotna
- krążeniem wrotnym nazywamy każdy układ tętniczy czy żylny
utworzony przez naczynie u obu swych końców przechodzące
w sieć naczyń włosowatych
- warunki te spełnia między innymi żyła wrotna
- obszar drenowania: cały przewód pokarmowy podprzeponowy
- układ wrotny wątroby wytwarza krążenie czynnościowe, które
służy przemianie materii
- koniec pnia żyły wrotnej leży we wnęce wątroby gdzie dzieli się
na gałąź prawa i lewą
- długość pnia wynosi ok. 8 -10cm, średnica 15 - 20mm
- wszystkie żyły układu wrotnego pozbawione są zastawek
- dopływy: - żyła krezkowa górna - największy dopływ
- żyła śledzionowa
- żyła krezkowa dolna
•
gałęzie boczne żyły wrotnej
- żyła żołądkowa lewa
- żyła żołądkowa prawa
- żyła przedodźwiernikowa
- żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna
- żyłą pęcherzykowa - często podwójna, w 10% tylko
uchodzi do żyły wrotnej, najczęściej bezpośrednio do
miąższu wątroby
- żyła pępkowa
Układ naczyń chłonnych