KONCEPCJA   

JEDNOŚCI NAUKI   W  

OBSZARZE INSPIRACJI 

  KOŁA 

WIEDEŃSKIEGO

Opracowanie: Renata Awramczewa

Opracowanie: Renata Awramczewa

Elżbieta Pietruska-Madej

Elżbieta Pietruska-Madej

 

 

Idea jedności nauki

 narodziła się łącznie z 

uzasadniającymi ją założeniami 
filozoficznymi. W ramach kierunku 
filozoficznego który nadał idei jedności 
nauki najdoskonalszą postać – 
mechanicyzmu, opierającego się na 
podstawach filozoficznych wiążących się z 
akceptacją określonych
założeń ontologicznych np.:

  dotyczących struktury świata

  prostoty świata 

  istnienia ostatecznych niezłożonych 
elementów jego  budowy

 

 

Na popularność idei jedności nauki w środowisku
 Koła Wiedeńskiego złożyły się dwa czynniki:

  obecność idei jedności nauki w tradycji filozoficznej, 
chodzi głównie o pozytywizm, w którym koncepcja ta 
odgrywała pewną rolę, choć nie aż tak znaczącą jak 
w neopozytywizmie

  związki reprezentantów i sympatyków Koła z 
naukami szczegółowymi, a głównie z fizyka, dla której 
ta idea miała i ma do dziś doniosłe znaczenie. 

 

 

W neopozytywizmie ukształtowało się nowe spojrzenie na
 relację pomiędzy założeniami empiryzmu i metodami
 formalnymi. 

Matematyka z 

niezawodnością twierdzeń

i doskonałością  metod

Empiryzm 

(reprezentowany głównie

przez nauki przyrodnicze)

Koło Wiedeńskie połączyło empiryzm z kultem

metod formalnych w empiryzm logiczny

 

 

Czysta Logika i matematyka nie ma 

opisywać 

realnego świata a tylko wskazywać jak 

należy 

posługiwać się znakami językowymi. 

Budując wiedzę

o świecie której źródłem jest 

doświadczenie, należy

wykorzystywać znajomość technik 

wnioskowania, 

 uzyskanych dzięki matematyce i logice. 

 

 

Przyczyny tak znacznego wzrostu rangi idei jedności
 nauki :

 rodowód twórców i sympatyków Koła ( fizycy, matematycy 
ale również i przyrodnicy) 

 rozwój nauk empirycznych – nowe, rewolucyjne odkrycia wyraźnie
podważyły potoczne wyobrażenie o świecie, równocześnie zostały
zakwestionowane filozoficzne poglądy dotyczące nauki.

 rozwinęła się logika symboliczna, badania nad systemami 
formalnymi

 upadek stereotypów obowiązujących w nauce         

 potrzeba ujęcia wielobarwnej rzeczywistości zjawisk fizycznych 
w jednolity system

 pojawienie się systemów teoretycznych, ogarniających dziedziny 
traktowane uprzednio jako niepowiązane 

 

 

Ujednolicenie systemu wiedzy może być realizowane i 
interpretowane w różny sposób, jako: 

  Potrzeba ujednolicenia języka

  Jedność teoretyczną 

  Jedność metod

Wpływ na koncepcję idei jedności nauki pozostaje
znaczący niezależnie od tego, czy ową kwestię 
interpretowano jako jedność metody obowiązującej 
we wszystkich naukach czy też jako jedność języka 
nauki lub jej jedność teoretyczną.

 

 

Jako fundamentalny problem idei jedności nauki Koło 
stawiało zagadnienie demarkacji. Wszak kryterium
naukowości było podstawową zasadą unifikacji nauki.

  Postawili problem, jak ustalić linię demarkacyjną pomiędzy 
nauką, a tym co nią nie jest (czyli metafizyką)

 Powiązali zagadnienia demarkacji z pytaniem „na jakie 
pytanie można w ogóle odpowiedzieć?” - na takie z którym 
wiąże się doświadczenie.   

 Antymetafizyczna orientacja pozostawała elementem
 filozofii Koła (poglądy nie były jednolite)

 

 

Filozofia nauki K.R.Poppera wyrosła z
krytyki poglądów neopozytywistów 
i w zasadniczy sposób się od nich różni,
inaczej też on ujmował samą koncepcję 
demarkacji

K.R.POPPER  A  NEOPOZYTYWIŚCI

 Z  KOŁA  WIEDEŃSKIEGO

 

 

Różnice

K.R.POPPER

KOŁO WIEDEŃSKIE

Interesowało Poppera – 
czym różni się nauka od  
pseudonaukowych koncepcji 
pojawiających się na terenie 
nauk szczegółowych

Zadawali pytanie - jak zdefiniować 
przeciwieństwo między nauką a 
metafizyką

Krytykował antymetafizyczna 
postawę neopozytywistów

Uważali, że metafizyka jest 
pozbawiona sensu

Kryterium demarkacji traktuje jako
propozycję umowy, mającą na 
uwadze określony cel 

Kryterium demarkacji to zgodność 
z naturalnym stanem rzeczy czyli 
weryfikowalność

 

 

K.R.POPPER

KOŁO WIEDEŃSKIE

Wierzyli w istnienie jakiejś 
naturalnej różnicy pomiędzy naukami
empirycznymi a metafizyką 

Zadaniem było zdefiniowanie pojęć
„nauka empiryczna” i „metafizyka”
po to „by o danym systemie 
twierdzeń można było orzec, czy
jego zbadanie leży czy nie w zakresie 
nauk empirycznych”   

 

 

Podsumowując

, trzeba pamiętać, że neopozytywizm 

od chwili powstania był nurtem żywym i 
dynamicznym, w ramach którego toczyły się
nieustannie spory i dyskusje prowadzące do
 modyfikacji stanowisk pierwotnych

Omawiając ideę jedności nauki poprzez kryterium 
demarkacji należy zauważyć za Witoldem Stawińskim,
że “demarkacja jako odróżnienie może stanowić 
podstawę jedności i tożsamości tego, co odróżnione”.