Uszkodzenia kręgosłupa

 

 

Epidemiologia

Najczęstszymi przyczynami uszkodzeń są:



upadki z wysokości: upadki z wozów, skoki 

do wody, 



wypadki samochodowe



wypadki motocyklowe



przygniecenia

 

 

Urazy kręgosłupa dzieli się na stabilne 

i niestabilne. 

O niestabilnym charakterze uszkodzenia 

decyduje niestabilność tylnych elementów 

stabilizujących kręgosłup: w karkowego 

bądź w. nadkolcowych i międzykolcowych. 

Do uszkodzeń tego typu dochodzi przy 

zgięciowym mechanizmie urazu.

Uszkodzenia  z mechanizmu 

zgnieceniowego i wyprostnego uznawane są 

w świetle tych kryteriów za uszkodzenia 

stabilne nie naruszające w sposób znaczący 

zwartości kręgosłupa. 

 

 

Mechanizmy urazów:

 

 

Zgięciowy

Jest następstwem zadziałania urazu doprowadzającego do 

zgięcia kręgosłupa ku przodowi przekraczającego normę 

fizjologicznego zakresu ruchu. Jest wynikiem działania sił 

urazowych na ciemieniowo- potyliczną czy potyliczną część 

czaszki lub na okolice pleców, grzbietu. Może tez być 

następstwem urazu pośredniego wywołującego gwałtowne 

przygięcie tułowia do przodu co ma miejsce w wypadkach 

samochodowych.  W tego typu urazach dochodzi do 

rozerwania więzadeł między i nadkolcowych, rozerwania lub 

naciągnięcia torebek stawów międzykręgowych ze 

zwichnięciem lub podwichnięciem, uszkodzeniem w. 

podłużnego tylnego czy krążka międzykręgowego.

Następstwem urazu jest zgięcie osi kanału kręgowego oraz 

przemieszczenie trzonów kręgowych lub złamanie przedniej 
części trzonu ze znacznym jego sklinowaceniem. 

 

 

 

Wyprostny

Powstaje gdy siła urazu działa od przodu kręgosłupa. Dochodzi 

wtedy do przerwania w. podłużnego przedniego i uszkodzenia 

krążka międzykręgowego. Może być wynikiem gwałtownego 

odchylenia głowy do tyłu.  Wyprostne urazy kręgosłupa 

należą do uszkodzeń stabilnych ponieważ układ tylnych w. 

stabilizujących jest zachowany.

 

 

Kompresyjny

Uznawane są za najlepiej rokujące we względu na małe 

niebezpieczeństwo pierwotnego lub wtórnego uszkodzenia 

rdzenia. Siła urazu przyłożona jest w okolicy ciemieniowej lub 

w następstwie upadku na pośladki lub stopy działa w osi 

kręgosłupa co doprowadza do zgniecenia trzony kręgu. Nie 

doprowadza to jednak do istotnego zaburzenia osi kanału 

kręgowego ani do przemieszczenia kręgów 

 

 

Podział kliniczny uszkodzeń rdzenia kręgowego.

Uszkodzenie całkowite- występuje zniesienie wszystkich 

rodzajów czucia: dotyku bólu położenia od poziomu 

uszkodzenia rdzenia z jednoczesnym porażeniem wszystkich 

grup mm zaopatrywanych z segmentów rdzenia objętych 

strefą uszkodzenia jak i poniżej poziomu uszkodzenia

Uszkodzenie częściowe- wyróżniamy 3 grupy:

1- cechujace się objawami porażenia ruchowego i zniesieniem 

czucia powierzchownego ale ze sladowo zachowanym 

czuciem głębokim w stopach

2- niedowłady znacznego stopnia uniemożliwiające funkcjonalne 

wykorzystanie niedowładnych kończyn

3- niedowłady mniejszego stopnia utrudniajace ale nie 

uniemożliwiające funkcjonalne wykorzystanie niedowładnych 

kończyn. Siła niedowładnych zespołów mm  powyżej 3 

Lovetta.

 

 

Urazy kręgosłupa w odcinku 

szyjnym

 

 

Uszkodzenie odcinka szyjnego sprawia 

najwięcej problemów terapeutycznych. 

W wyniku uszkodzenia dochodzi min:



do zaburzenia funkcji ruchowych mm 

szkieletowych



zaburzenia propriorecepcji



zaburzeń układowych

 

 

Uszkodzenia rdzenia przy urazach 

kręgoslupa w odcinku szyjnym:

Dla ułożenia planu leczniczego znaczenia 

ma rozpoznanie stopnia uszkodzenia 

rdzenia za pomocą badania klinicznego. 

Przyjmuje się że objawy pełnego 

uszkodzenia rdzenia utrzymując się ponad 

24-48 h od urazu świadczą o pełnym 

uszkodzeniu. Stwierdza się wówczas:



 zniesienie wszystkich rodzajów czucia oraz 

porażenie mm poniżej poziomu uszkodzenia 

rdzenia



zaburzenia naczynioruchowe i troficzne



zaburzenia w oddawaniu moczu



wzmożoną sekrecje gruczołów dróg 

oddechowych

 

 

Uszkodzenia niecałkowite dzieli się na:

1. uszkodzenia niecałkowite z zachowanym 

czuciem głębokim ale całkowitym 

porażeniem ruchowym

2. uszkodzenia częściowe z niecałkowitym 

zniesieniem czucia i śladowymi ruchami 

czynnymi, nie mającymi znaczenia 

czynnościowego

3. uszkodzenia częściowe z zaburzeniami 

czucia i niedowładami pozwalającymi na 

częściowe wykorzystanie funkcjonalne 

niedowładnych kończyn

 

 

Podzespoły uszkodzenia rdzenia:

Zespół Brown- Sequarda: wynik bocznego urazu połowy rdzenia, 

charakteryzuje się porażeniem i ubytkiem czucia 

proprioceptywnego  po stronie urazu z jednoczesnym 

drugostronnym ubytkiem czucia bólu i temperatury jeden lub dwa 

segmenty poniżej uszkodzenia.

Zespół centralny- niedowład czterokończynowy, większy KKG niż 

dolnych, czemu towarzyszą zaburzenia czynności pęcherza 

moczowego i różnego stopnia zaburzenia czucia

Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej- całkowite porażenie ruchowe 

z obniżeniem czucia bólu poniżej poziomu uszkodzenia ale 

częściowo zachowanym czuciem dotyku, ruchu, ułożenia i wibracji. 

Jest następstwem zgniecenia, destrukcji przedniej części rdzenia.

Stłuczenie tylnej części rdzenia- odwracalny zespół uszkodzenia 

rdzenia charakteryzujący się bólami i zaburzeniami czucia w okolicy 

szyi , KKG i T, zwykle symetrycznymi; może występować z 

porażeniem lub niedowładem.

 

 

Postępowanie w uszkodzeniach 

kręgosłupa w odcinku C

 

 

Wczesne:



w pierwszych dobach ma zasadnicze cele: tworzenie prawidłowych 

warunków anatomicznych w obrębie kanału kręgowego ( ułożenia 

korygujące, ręczną repozycje w znieczuleniu ogólnym, wyciąg 

przedłużony, repozycje operacyjną) oraz uniknięcie powikłań, 

zwłaszcza płucnych.



Zasadniczym problemem w uszkodzeniach całkowitych na poziomie C 

jest utrzymanie pacjenta przy życiu. Główną przyczyną śmiertelności 

są powikłania płucne będące wynikiem porażenia mm oddechowych 

oraz przewaga układu przywspółczulnego. 



W celu ułatwienia wydalania śluzu stosujemy oklepywania po stronie 

na której leżał pacjent i pozycje Trendelenburga



Ćwiczenia oddechowe wzmacniające przepone 

 

 

Po 2-3 tygodniach



zmniejszanie przewagi układu przywspółczulnego, zmniejszanie 

zapotrzebowania ustroju na tlen, 



doprowadzanie do hipotermi (obniżanie zapotrzebowania komórek w 

tlen)



ćwiczenia oddechowe



zapobieganie odleżynom – pozycje ułożeniowe



ćwiczenia bierne kończyn górnych i dolnych- zapobieganie 

przykurczom, uelastycznianie mm, poprawa ukrwienia, zapobiega 

degeneracji chrząstek stawowych, 



przystosowywanie do pozycji siedzącej ( jak najwcześniej) – pozycja 

półsiedzące już w 2 tygodniu po urazie, 



zapobieganie i zwalczanie spastyczności poprzez wczesną pionizację i 

ćwiczenia bierne w pełnym zakresie



zapobieganie powstawaniu nieprawidłowego niefunkcjonalnemu 

ustawieniu kończyn w okresie między ćwiczeniami i spoczynku 

nocnemu.

 

 

Urazy kręgosłupa w odcinku piersiowo- 

lędźwiowym.

 

 

Złamania w odcinku piersiowym powstaja 

pod działaniem silnych urazów 

bezpośrednich lub siły działajacej w osi 

kręgosłupa. W złamaniach tych wyróżnia 

się:

zgniecenia trzonów- wystepujące pod 

postacią obniżenia przedniej wysokości 

trzonu, sporadycznie dochodzi do 

uszkodzenia tkanek rdzenia,

zmiażdżenie trzonów- dochodzi do ścięcia 

dwóch przednich brzegów trzonów z 

zsunięciem się ich ku przodowi lub 

odłamania górnej części trzonu

złamanie z przemieszczeniami

 

 

Uszkodzenia odcinka TH- L powstają na skótek mechanizmu 

zgięciowego, wyprostnego lub wskutek sił przebiegajacych 

prostopadle do podłużnej osikręgosłupa.

Uszkodzenia te dzieli się na:

1. złamania zgięciowe:



zgniecenie trzonów



zmiażdżenie trzonów

2. złamania wyprostne:



rozerwanie trzony przez więzadło przednie 



złamanie łuków



poprzeczne przerwanie więzadła przedniego

3. złamania ze zwichnięciem:



zwichnięcia w stawach międzywyrostkowych



zwichnięcia ze złamaniem łuku gdy trzon przesuwa się do przodu a 

łuk pozostaje w miejscu



zwichnięcie ze złamaniem wyrostków stawowych gdzie siła działająca 

w kierunku obrotowym przesuwa trzon do przodu i w bok.

 

 

Patogeneza uszkodzeń rdzenia oraz 

korzeni nerwowych.

Powikłania rdzeniowe wystepują w 

większości przypadków jednocześnie z 

urazem. Wyróżniamy:



wstrząśnienie rdzenia- objawy o 

charakterze czynnościowym mające 

tendencje do całkowitego wycofania się



stłuczenie rdzenia- dochodzi do 

uszkodzenia struktur nerwowych neuronów 

lub ich włókien, zmiany w samym rdzeniu 

pozostawiają trwałe ubytki o charakterze 

funkcjonalnym o różnym stopniu nasilenia 



zranienie rdzenia- najczęściej uszkodzenie 

anatomiczne z całkowitym przerwaniem 

czynności fizjologicznej rdzenia.

 

 

W urazach odcinka Th- L można 

wyróżnić następujące zespoły 

neurologiczne:



całkowite uszkodzenie rdzenia oraz korzeni 

nerwowych-Występuje całkowite 

wypadnięcie funkcji ruchu, czucia oraz 

mechanizmów wydalania. Najmniejszy ślad 

ruchu lub czucia pozwala na 

wyeliminowanie zespołu porażenia 

całkowitego



całkowite uszkodzenie rdzenia z 

częściowym uszkodzeniem korzeni



częściowe uszkodzenie rdzenia bez 

uszkodzenia korzeni nerwowych

 

 

Rozpoznanie uszkodzeń.

1. Wywiad

2. Badanie ogólne: reakcja na otoczenie, 

zabarwienie skóry , układ oddechowy, tor 

oddychania, osłuchowo bada się czy nie ma 

uszkodzeń klatki 

 

 

Badanie neurologiczne:

1. Badanie czucia powierzchownego i 

głębokiego

2. Badanie czynności ruchowych: zakres 

ruchów, ruchy dowolne, napięcie mm oraz 

odruchy

3. Badanie odruchów rdzeniowych: np. 

skórne przez pocieranie skóry brzucha

 

 

Leczenie powikłanych uszkodzeń 

kręgosłupa:

Zasadniczym celem jest przywrócenie 

funkcji i utrzymanie prawidłowej formy z 

przystosowaniem go do przyszłego 

obciążenia. 

Okres ostry:

Leczenie polega na jak najszybszym 

przywróceniu prawidłowych stosunków 

anatomicznych w uszkodzonym kręgosłupie 

– repozycja przemieszczeń w celu 

odbarczenia rdzenia.

 

 

Usprawnianie ruchowe.

Program obejmuje:



ćw. bierne



ćw. ogólnokondycyjne



pionizację- najwcześniej po 2- 3 miesiącach



ćw. samowspomagane



naukę chodzenia

 

 

Bibliografia

„Zasady postepowania w urazowych 

uszkodzeniach rdzenia kręgowego”- pod 

red. Mariana Weissa

„Schorzenia i urazy kręgosłupa”- prof. 

Kiwerski