Temat 16:
Wymogi Unii Europejskiej
w zakresie ochrony
środowiska.
Wrocław 2009
Temat 16:
Wymogi Unii Europejskiej
w zakresie ochrony
środowiska.
Wrocław 2009
Plan prezentacji
• Podstawowe pojęcia- środowisko, ochrona
środowiska,
• Cele ekologii w UE,
• Programy Działań na Rzecz Ochrony
Środowiska,
• Prawo horyzontalne Unii,
• Standardy z zakresie ochrony środowiska,
• Jedenaście ekologicznych zasad UE,
• Podsumowanie,
• Bibliografia.
Podstawowe pojęcia
• ŚRODOWISKO – ogół elementów
przyrodniczych, w tym także
przekształconych w wyniku działalności
człowieka, a w szczególności powierzchnie
ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i
rośliny, krajobraz, klimat oraz pozostałe
elementy różnorodności biologicznej, a także
wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi
elementami.
Podstawowe pojęcia
• OCHRONA ŚRODOWISKA – podjęcie lub
zaniechanie działań, umożliwiające
zachowanie lub przywracanie równowagi
przyrodniczej; ochrona ta w szczególności
polega na :
a. Racjonalnym kształtowaniu środowiska
zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju
b. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
c. Przywracaniu elementów przyrodniczych do
stanu właściwego
Obszar prawa UE
dotyczących ochrony środowiska
• Obejmuje on ok. 70 dyrektyw, uzupełnianych
i zmienianych kilkakrotnie zwanymi
„siostrami” oraz 21 rozporządzeń. Połowa
dyrektyw i rozporządzeń dotyczy produktów
i wyrobów. Działania Wspólnoty opierają się
na:
- działaniach zapobiegawczych
- likwidacji powstałych szkód w środowisku,
zwłaszcza u źródła
- zasadzie „płaci zanieczyszczający”.
Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej
• Stworzenie i przestrzeganie wspólnych norm
ekologicznych;
• Zachowanie, ochrona i poprawa jakości
środowiska naturalnego;
• Mądre wykorzystywanie zasobów
naturalnych;
• Działanie na rzecz rozwijania technologii
przyjaznych środowisku;
Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej
• Ochrona zdrowia i życia ludzkiego;
• Prowadzenie wspólnej polityki
międzynarodowej w zakresie ochrony
środowiska
• Realizacja wspólnych programów
środowiskowych
• Wprowadzenie europejskich standardów
wyrobu
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• I Program Działań 1973 – 1796
Celem było identyfikacja istotnych
problemów ekologicznych w Europie,
określono relacje środowisko – rozwój
gospodarczy
• Kolejne programy zawierały rozszerzenie
podejścia do problemów środowiska m.in. o
kwestie zarządzania ochroną środowiska.
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• V Program - lata 1993 – 2000
Nakreślał on strategię zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego bez
jakiejkolwiek szkody dla zasobów
naturalnych i środowiska. Priorytetem było
zapewnienie równowagi w korzystaniu i
zarządzaniu zasobami naturalnymi tj.
powietrzem, wodą.
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• Obecnie obowiązuje VI Program 2001-2010
„Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz
wybór”
• Zakłada m.in.:
- ograniczenie zmian klimatycznych
- ochronę przyrody i różnorodności
biologicznej
- „Zdrowie i środowisko”
- racjonalne wykorzystanie zasobów
naturalnych
Wymagania Unii Europejskich
• Wymagania Unii Europejskiej ujęte są w tzw.
„standardach” w zakresie ochrony
środowiska (odnoszą się do szczegółów) oraz
w przepisach o charakterze ogólnym czyli
prawie horyzontalnym (niedotyczącym
konkretnych emisji, działów, produktów).
Prawo horyzontalne UE –
ochrona przyrody
• Prawo w zakresie ochrony przyrody jest
bardzo obszerne.
• Obejmuje ono ochronę siedlisk roślin i
zwierząt, dzikiego ptactwa oraz obrotu
dzikimi gatunkami flory i fauny oraz ich
częściami lub pochodnymi.
• Polska już wcześniej ujęła w swoim prawie
większość wymagań opisanych w unijnych
dyrektywach.
• Obowiązek powołania Sieci Obszarów
Chronionych Natura 2000.
Prawo horyzontalne UE –
dostęp do informacji
• Zakłada szeroki dostęp społeczeństwa na
temat stanu środowiska, planów
zagospodarowania przestrzennego, planów
inwestycyjnych.
• Wymagania Unii nakładają obowiązek
wykonywania prognoz, jak dana inwestycja
będzie wpływać na środowisko.
• Dotyczą one w szczególności pozwoleń na
budowę lub rozbiórkę, projektów scalania
gruntów, budowy autostrad.
• Udział społeczeństwa w opiniowaniu projektu.
Standardy ochrony środowiska –
ochrona powietrza
• Dyrektywa ramowa 96/62/WE określa jakość
powietrze w UE.
• Wytycza cele jakości powietrza.
• Wprowadza metody i kryteria oceny jakości
powietrza dla krajów członkowskich.
• Ujmuje wiele innych dyrektyw, które można
podzielić na kilka grup:
-normy jakości powietrza,
-wymagania dotyczące pojazdów silnikowych
-dopuszczalną emisję zanieczyszczeń przez
zakłady
Standardy ochrony środowiska –
ochrona powietrza
• Zakłady przemysłowe określonych branż
muszą ubiegać się o pozwolenie na
działalność w ramach tzw. zintegrowanych
pozwoleń.
• Pozwolenia te wydaja specjalne instytucje
UE.
• Określa to Dyrektywa Rady 96/61/WE
.
Standardy ochrony środowiska –
ochrona wód
• Skupia się na zintegrowanym systemie
ochrony wód przed zanieczyszczeniami.
• Wyznacza standardy jakości wód
powierzchniowych i podziemnych.
• Kluczowa dyrektywa 76/464/EWG.
• Ma na celu doprowadzenie wszystkich wód
podziemnych jak i powierzchniowych do
dobrego stanu
do 2010.
Standardy ochrony środowiska –
ochrona wód
• Dyrektywy córki regulują m.in. standardy
wód konsumpcyjnych, wymagania w zakresie
kanalizacji.
• Wymagania dotyczące firm:
-obowiązek uzyskania pozwolenia dot. ścieków
odprowadzanych do wód,
-przestrzeganie standardów jakości ścieków,
-opracowanie programu ograniczenia zrzutu
substancji niebezpiecznych
do wód.
Standardy ochrony środowiska –
gospodarka odpadami
• Unia nakłada wymóg zapewnienia odzysku
lub usuwania odpadów w sposób bezpieczny
dla ludzi i środowiska.
• Duży nacisk na „zanieczyszczający płaci”.
• Organy władzy państwowej muszą opracować
programy gospodarowania odpadami oraz
ustalić procedury udzielania zezwoleń dla
zakładów zajmujących się usuwaniem lub
odzyskiwaniem oraz transportem odpadów.
• Dyrektywa Rady 79/813/EWG określa
sposoby klasyfikacji, opakowania i
oznaczenia Odpadów Niebezpiecznych.
Standardy ochrony środowiska –
ochrona przed hałasem
• Mają one na celu ujednolicenie wyrobów
będących źródłem hałasu.
• Różnicują dopuszczalny poziom hałasu w
zależności od pory dnia i charakteru obszaru.
• Konieczność zmian konstrukcyjnych i
wymagań w stosunku do urządzeń:
-sprzęt budowlany
-kosiarki trawy
-koparki, spycharki, ładowarki
-zmechanizowany sprzęt domowy.
Standardy ochrony środowiska –
ograniczenie zanieczyszczeń
• Ważne jest wdrożenie 96/61/WE w sprawie
zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom i kontroli, zwana IPCC.
• Podmiot musi posiadać zintegrowane
pozwolenie ekologiczne, warunkiem czego
jest zastosowanie BAT- Najlepszej Dostępnej
Technologii.
• Celem takiego pozwolenia jest ograniczenie
do minimum emisji zanieczyszczeń do
powietrza, wody i ziemi, tym samym ochrona
środowiska jako całości.
Standardy ochrony środowiska –
substancje chemiczne
• Prawo UE skupia się na sposobie
wprowadzania importu i eksportu
niebezpiecznych substancji, oraz ocenie ich
ryzyka dla ludzi i środowiska.
• Szczegółowe wymagania stawiane są w
stosunku do kwestii azbestu - dyrektywa
87/217/EWG
• Prawo to reguluje także ograniczenia
produkcji i emisji substancji niszczących
warstwę ozonową zw. freonami i holonami.
Standardy ochrony środowiska –
GMO
• Przepisy te dotyczą głównie przemysłu
spożywczego, farmaceutycznego, ochrony
środowiska (biologiczne oczyszczanie
ścieków) i produkcji biopreparatów.
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
1.Lepiej zapobiegać niż leczyć.
2.Należy uwzględniać skutki oddziaływania na
środowisko w możliwie najwcześniejszym
studium podejmowania decyzji.
3.Trzeba unikać eksploatowania przyrody
powodującego znaczne naruszenie równowagi
ekologicznej.
4.Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by
umożliwić podejmowanie właściwych działań.
5.Koszty zapobiegania i usuwania szkód
ekologicznych powinien ponosić sprawca
zanieczyszczenia
.
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
6.Działania w jednym państwie członkowskim nie
powinny powodować pogorszenia stanu
środowiska w innym.
7.Polityka ekologiczna państw członkowskich w
zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać
interesy państw rozwijających się.
8.Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać
ochronę środowiska w skali międzynarodowej i
globalnej.
9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem
każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym
zakresie.
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
10.Środki ochrony środowiska powinny być
stosowane odpowiednio do rodzaju
zanieczyszczenia, potrzebnego działania oraz
obszaru geograficznego, który mają chronić.
Zasada ta zanana jest jako zasada
subsydiarności.
11.Krajowe programy dotyczące środowiska
powinny być koordynowane na podstawie
wspólnych długoterminowych programów, a
krajowa polityka ekologiczna – harmonizowana
w ramach Wspólnot Europejskich
.
Podsumowanie
• Ochrona środowiska naturalnego jest jedną z
najważniejszych polityk horyzontalnych Unii
Europejskiej.
• Przepisy dotyczące ochrony środowiska służą
eliminowaniu barier, które mogłyby powstać
przy braku jednolitych standardów
ekologicznych.
• Unia Europejska stara się podejmować
odpowiednie kroki we wszystkich dziedzinach
istotnych dla środowiska.
• Wymienione wymogi skutkują nowymi
obowiązkami dla przedsiębiorców jak i organów
administracji.
Podsumowanie
• Wymienione wymogi skutkują nowymi
obowiązkami dla przedsiębiorców jak i
organów administracji.
• Polityka ochrony środowiska naturalnego
jest dziś traktowana przez Unię Europejską
jako nieodłączny element na rzecz trwałego i
zrównoważonego rozwoju.
Bibliografia
• Ewa Małuszyńska, Bohdan Grucham, Kompendium
wiedzy o Unii Europejskiej, PWN, Warszawa 2007
• Ryszard Paczuski, Ochrona środowiska. Zarys
wykładu. Z uwzględnieniem obowiązującego
porządku prawnego od dnia uzyskania przez
Polskę członkowstwa w Unii Europejskiej, Branta,
Bydgoszcz 2008
• Tadeusz P. Tkaczyk, Problem dostosowania
polskich przedsiębiorstw do standardów
europejskich, SGH w Warszawie, Warszawa 2005
• Arkadiusz Herma, Wymogi UE dotyczące ochrony
środowiska