DOMINUJĄCA

POZYCJA

KORPORACJI

TRANSNARODOWYC

H

W GOSPODARCE

ŚWIATOWEJ

dr Mieczysław SZOSTAK – Instytut MSG (SGH -

Warszawa)

.

2

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

(A)

1.

Powstanie KTN i ich ekspansja

inwestycyjna

w okresie do II wojny światowej.
2.

Dynamiczny wzrost liczby KTN i ich

zagranicznych filii w okresie powojennym.

3.

Przejawy wiodącej roli KTN w życiu

gospodarczym współczesnego świata.

4.

Analiza największych światowych KTN

według wielkości ich przychodów.

5.

Klasyfikacje czołowych globalnych KTN

według ich pozycji rynkowej.

6.

Światowa czołówka KTN o największym

stopniu umiędzynarodowienia

działalności.

3

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
(B)

7.

Ewolucja zmian wielkości globalnych

strumieni i zasobów BIZ.

8. Struktura geograficzna globalnego

napływu BIZ.

9.

Rosnąca rola korporacji z KSR i KTT
w odpływie BIZ w skali globalnej.

10. Zmiany w strukturze sektorowej

i gałęziowej globalnego napływu BIZ
w latach 1990-2005.

11. Perspektywy

ewolucji

globalnych

przepływów

BIZ w okresie do 2011 r.

12. Konkluzje.

4

1. Powstanie KTN i ich ekspansja

inwestycyjna w okresie do II wojny
światowej (A)

• Najstarsze przykłady międzynarodowej ekspansji gospodarczej

wykraczającej poza transakcje handlowe: działalność w okresie

średniowiecza Ligi Hanzeatyckiej, konsorcjum angielskich firm

włókienniczych Merchant Adventurers oraz potężnych banków

rodzinnych Medyceuszy (z Florencji) i Fuggerów (z Augsburga).

• Wielkie odkrycia geograficzne zapoczątkowały proces kolonizacji

obu Ameryk i Karaibów, Afryki, Azji, Australii i regionu Pacyfiku

(Oceanii) przez Hiszpanię, Portugalię, Wielką Brytanię,

Niderlandy, Francję, Rosję, Belgię, Włochy i Niemcy.

• Głębokie przemiany techniczno-ekonomiczne, wywołane I

rewolucją przemysłową, pociągnęły za sobą przyśpieszenie

zagranicznej ekspansji ekonomicznej europejskich metropolii

kolonialnych. Aktywnymi uczestnikami tej ekspansji były najpierw

wielkie kompanie handlowe, zwłaszcza wywodzące się z Wielkiej

Brytanii - East India Company i South Africa Company (szerzej

pisze o nich Zorska).

• Natomiast w II połowie XIX w. i na początku XX w. nastąpił

dynamiczny rozwój korporacji przemysłowych: niemieckich

(Krupp, Siemens, Bosch), brytyjskich (Procter&Gamble, Dunlop),

amerykańskich (Heinz, Standard Oil, IT&T, Coca-Cola, General

Electric, U.S. Steel, Ford, Kodak, General Motors, IBM),

niderlandzkich (Philips), szwajcarskich (Nestle), francuskich

(Renault, L’Oreal), włoskich (Fiat) i szwedzkich (Ericsson).

5

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(B)

• Jak szacuje Dunning, według stanu na 1914 r. globalny zasób odpływu

BIZ, tj. skomulowana ich kwota wynosiła ok. 14,6 mld USD, pochodząc

niemal w całości z kilku KWR. Największymi eksporterami kapitału w

formie BIZ były: Wielka Brytania (44,6%), USA (18,6%), Francja (12%),

Niemcy (10,3%) i Niderlandy (9,6%). Na wymienioną piątkę KWR

przypadało ponad 95% ogółu skumulowanego odpływu BIZ.

• O dominującej roli brytyjskich KTN przesądziły następujące czynniki:

-- przodująca pozycja tego kraju w trakcie I rewolucji przemysłowej,
-- potęga imperium kolonialnego Wielkiej Brytanii,
-- konieczność zapewnienia zagranicznych dostaw surowców,

półproduktów,
paliw i artykułów spożywczych dla brytyjskiego przemysłu,
-- potrzeba znalezienia wystarczających rynków zbytu dla brytyjskich
towarów przemysłowych,
-- wysoki poziom rozwoju sektora finansowego i floty handlowej.

• Wśród brytyjskich KTN szczególnie dużą aktywnością odznaczały się

tzw. wolne spółki (free-standing companies) – zarejestrowane w tym

kraju, lecz nastawione na działalność międzynarodową, jak również

tzw. spółki migrujące (migrating multinational companies), które

przenosiły się z zagranicy do Wielkiej Brytanii i stamtąd później

realizowały BIZ.

6

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(C)

•

Część brytyjskich przemysłowych KTN rozwijała się

wówczas w drodze pionowej integracji wstecznej

(backward vertical integration), inwestując w

produkcję surowców i paliw, podczas gdy inne

dokonywały pionowej integracji wprzód (forward

vertical integration), tworząc własną sieć

zagranicznych filii handlowych.

•

Korporacje niemieckie i francuskie wolniej i nieco

później niż brytyjskie zaczęły umiędzynarodowiać

swoją działalność, bo miały większe możliwości

rozwojowe w skali własnego kraju.

•

Natomiast w przypadku spółek holenderskich,

szwajcarskich, szwedzkich i belgijskich

niedostateczne rozmiary rynku wewnętrznego -

podobnie jak brak zasobów naturalnych - zmuszały je

do szybkiej ekspansji zewnętrznej poprzez

dokonywanie BIZ.

7

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(D)

• Chociaż spółki amerykańskie odznaczały się często

znacznie większymi obrotami niż firmy europejskie, to w

XIX w. koncentrowały swoją działalność na ogromnym i

dynamicznie rosnącym rynku krajowym.

Nie miały też

problemów z zaopatrzeniem w krajowe surowce dzięki bogatym

zasobom naturalnym USA, których eksploatacja wymagała jednak

dużych inwestycji na rozbudowę górnictwa i infrastruktury

(zwłaszcza linii kolejowych). Potężne firmy z wybrzeża Atlantyku

inwestowały wówczas w zagospodarowanie „Dzikiego Zachodu”.

• W tej sytuacji nie należy dziwić się, że dopiero na

przełomie XIX i XX wieków coraz więcej amerykańskich

zaczęło przekształcać się w KTN. Świadczyło o tym w

szczególności
4,5-krotne zwiększenie w latach 1897-1914 wartości ich

skumulowanych BIZ: z 635 mln do 2652 mln USD.

• W strukturze sektorowej światowych BIZ dominowały w

1914 r. lokaty w górnictwie i rolnictwie (55% całego

zasobu odpływu) oraz w transporcie kolejowym (20%),

podczas gdy na przemysł przetwórczy przypadało 15%, a

na handel – 10% ogółu skumulowanej wielkości odpływu

BIZ.

8

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(E)

• W okresie międzywojennym

największą dynamiką ekspansji

międzynarodowej mogły pochwalić się korporacje amerykańskie.

Dokonane przez nie skumulowane BIZ w latach 1914-1938 wzrosły

prawie 3-krotnie: z 2,6 mld do 7,3 mld USD, a ich udział w

światowym zasobie odpływu BIZ podniósł się z 18,6% do 27,7%.

• Ciągle jednak brytyjskie KTN znajdowały się na pierwszej pozycji w

skali globalnej, dostarczając - wg stanu na 1938 r. – 10, 5 mld USD,

tj. prawie 40% ogółu skumulowanej wartości odpływu BIZ. Z kolei

korporacje holenderskie awansowały na trzecie miejsce pod tym

względem (3,5 mld USD, tj. 13,3% globalnych BIZ).

• Rola francuskich KTN uległa tylko nieznacznemu osłabieniu w

stosunku do 1914 r. Ich skumulowane BIZ przed wybuchem II wojny

światowej osiągnęły 2,5 mld USD, tj. 9,5% globalnej wartości.

• Natomiast zasób odpływu BIZ dokonanych przez niemieckie firmy

spadł w analizowanym okresie ponad 4 razy (do 350 mln USD; 1,3%

ogółu). Ustępowały one znacznie pod tym względem pozycji

japońskich i kanadyjskich KTN, których skumulowane BIZ wyniosły

odpowiednio: 750 mln USD (2,8%) i 700 mln USD (2,7% globalnego

zasobu BIZ).

• Wielkość całego światowego zasobu odpływu BIZ

w okresie

1914-1938 zwiększyła się o ponad 80%, osiągając

26 350 mln

USD

na koniec tego okresu.

9

2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i

ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (A)

• Z powodu braku dla lat 1945-1968 danych

statystycznych pokazujących liczbę działających na

świecie korporacji transnarodych i ich filii, analizę

dynamiki ilościowej KTN w okresie powojennym można

zacząć dopiero od 1969 r., kiedy – według informacji

UNCTC – działało ich prawie 7 tys.

• W 1977 r. liczba macierzystych KTN podniosła się do

10,7 tys., zaś w 1980 r. przekroczyła 12,5 tys. W tym

samym czasie liczba ich filii zagranicznych wzrosła z

83,3 tys. do ok. 98 tys.

• Dzięki szybkiej ekspansji KTN w kolejnych kilkunastu

latach w 1994 r. – jak szacował UNCTAD - działało już

ich ok. 40 tys., a posiadały one 265 zagranicznych filii.

• Liczba macierzystych KTN zwiększyła się do 60 tys. w

roku 2000, podczas gdy liczba ich filii przekroczyła 800

tys.

10

2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i

ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (B)

• Natomiast w 2005 r. funkcjonowało na świecie 77,2 tys. KTN. Miały one

773 tys. zagranicznych filii. Ich lokalizacja geograficzna wyglądała

następująco:

-------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupy krajów Liczba KTN Odsetek ogółu

Liczba filii Odsetek

-------------------------------------------------------------------------------------------------
KWR

55,5 tys. 71,9% 256,2 tys. 33,1%

KSR

20,2 tys. 26,2% 407,0 tys. 52,3%

KTT

1,5 tys. 1,9% 109,8 tys. 14,6%

---------------------------------------------------------------------------------------

• Natomiast

w roku 2007

– według danych UNCTAD („WIR

2008”) – liczba działających w gospodarce globalnej

KTN

zwiększyła się do

79 tys.

• Posiadały one łącznie

ok. 790 tys. zagranicznych filii.

11

3. Przejawy wiodącej roli KTN w

życiu gospodarczym
współczesnego świata (A)

• Pogłębiona analiza roli KTN we współczesnej

gospodarce światowej utrudniona, zarówno z racji

niedostatecznych informacji statystycznych, jak też

problemów metodologicznych, w szczególności z

powodu ułomności dostępnych cząstkowych

wskaźników, które ilustrują pozycję korporacji w

różnych dziedzinach życia gospodarczego w skali

globalnej.

• Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem jest

szacunkowy udział KTN w tworzeniu światowego

produktu brutto. Według obliczeń I. Moosy w połowie

lat 90. ten wskaźnik wynosił 25%.

• Ze swej strony Zorska szacuje, iż w 2005 r. KTN

wytworzyły trochę więcej, bo 27% globalnego

produktu brutto (tj. GDP równego 44,7 bln USD).

• Jednakże szacunki Moosy i Zorskiej odbiegały znacznie w

górę od wyników obliczeń

ekspertów UNCTAD

, według

których

w roku 2007 udział wartości dodanej filii KTN

w globalnym GDP wynosił tylko 11%.

12

3. Przejawy wiodącej roli KTN w

życiu gospodarczym
współczesnego świata (B)

• Skalę międzynarodowej działalności ekonomicznej KTN

obrazują ponadto ogólnie: wielkość przychodów ze

sprzedaży (sales), osiąganych przez ich filie zagraniczne, a

także wartość produktu brutto (gross product) tych filii.

• Ewolucję obu tych wskaźników w latach 1982-2007

obrazują poniższe dane UCTAD:

-----------------------------------------------------------------------------------------------

-- Biliony USD

1982 1990 2004 2007 Zmiana 2007/1982

-----------------------------------------------------------------------------------------------

---
Przychody filii

2,6

6,0 21,0 31,2 Wzrost 12 razy

Produkt brutto filii 0,6 1,5

4,3 6,0 Wzrost 10 razy

-----------------------------------------------------------------------------------------------

---

13

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (C)

• Kolejnymi 2 wskaźnikami rosnącej aktywności i pozycji KTN we współczesnej

gospodarce światowej są

wielkość aktywów ich filii zagranicznych i liczba

zatrudnionych

(według danych UCTAD dla okresu 1982-2007 r.):

------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wskaźniki 1982 1990

2004 2007 Zmiana 2007/1982

------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aktywa filii (bln USD)

2,1 5,9

42,8 68,7 Wzrost ok. 33 razy

Zatrudn. (mln osób)

19,5 24,5

59,5 81,6 Wzrost ponad 4 razy

-------------------------------------------------------------------------------------------------

• Dynamiczny wzrost wartości eksportu filii zagranicznych KTN na tle

zmiany wielkości całego światowego eksportu w latach 1982-2007:
---------------------------------------------------------------------------------------------
Bln USD

1982

1990

2004

2007

Zmiana 2007/1982

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eksport filii zagranicz.

0,6

1,4

3,7

5,7 Wzrost 9,5 razy Eksport

ogółem

2,2

4,3

11,2

17,1

Wzrost ok. 8 razy

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W analizowanym okresie udział eksportu filii zagranicznych KTN w

całym globalnym eksporcie podniósł się z 27,3% do 33,3%.

14

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (D)

• O wiodącej pozycji KTN we współczesnej gospodarce światowej świadczą

wyniki - dokonanej przez ekspertów UNCTAD -

analizy porównawczej

wartości dodanej wytworzonej przez największe globalne

KTN i wysokości produktu wewnętrznego brutto (GDP)

poszczególnych krajów

w roku 2000:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN

Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA

9 810 5 Francja

1 294

10 Meksyk 575 20 Szwecja 229
28 POLSKA

158 40 Chile

71

45 Exxon Mobil 63 47 General Motors

56
54 Węgry

46 55 Ford Motor

44

65 Siemens 32

66 Wietnam

31

71 Volkswagen

24 72 Kuba

24

81 Mitsubishi

20

82 Urugwaj

20

98 Syria

17 100 British Telecom 17

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz:

Na liście 100 największych potęg gospodarczych świata w

roku 2000 znalazło się – obok 71 krajów – także 29 wiodących KTN.

15

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (E)

• KTN stanowią siłę napędową obecnej rewolucji naukowo-technicznej we

współczesnym świecie. Dowodzą tego ogromne kwoty przeznaczane przez

nie na finansowanie prac badawczo-rozwojowych (B+R) w sektorze

biznesowym. Porównania wydatków na ten cel największych KTN z

wydatkami budżetu państwowego poszczególnych krajów na B+R w roku

2002 dokonali eksperci UNCTAD, co pokazuje poniższe zestawienie:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN

Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA

194,4 28 Rosja 4,3

2 Japonia 92,3 29 Volkswagen 4,3

3 Niemcy 34,8 32 Indie 3,7

9 Szwecja 7,3 34 Motorola 3,6
10 Ford Motor

7,2 36 Noktia 3,4

14 DaimlerChrysler 5,9

39 Ericsson

3,1

16 Belgia

5,5 44 Hitachi 3,0

21 Toyota Motor

4,6 48 Irlandia

1,4

23

Austria

4,5 49 Turcja 1,2

24 IBM

4,4 50 POLSKA

1,1
--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: Na liście 50 największych potęg światowych pod względem

wydatków na cele B+R w roku 2002 znajdowało się 25 wiodących KTN i 25

krajów.

16

4. Analiza największych światowych

KTN

według wielkości ich przychodów

(A)

• Ranking

czołówki światowej 20 KTN

według wielkości ich przychodów (revenues)

w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500 2008”:

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 Wal-Mart Stores (USA) 378,8 11 Daimler (Niemcy)

177,2

2 Exxon Mobil (USA) 372,8 12 General Electric (USA) 176,7
3 Royal-Dutch Shell (WB/N) 355,8 13 Ford Motor (USA) 172,5
4 British Petroleum (W. Br.) 291,4 14 Fortis (Belgia/Niderl.) 164,9
5 Toyota Motor (Japonia) 230,2 15 AXA (Francja) 162,8
6 Chevron (USA) 210,8 16 Sinopec (ChRL) 159,3
7 ING Group (Niderl.) 201,5 17 Citigroup (USA) 159,3
8 Total (Francja) 187,3 18 Volkswagen (Niemcy) 149,0
9 General Motors (USA) 182,3 19 Dexia Group (Fr./Belg.) 147,6
10 ConocoPhillips (USA) 178,6 20 HSBC Holdings (W. Bryt.) 146,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze: 1) Na liście 20 największych światowych KTN pod względem przychodów
w roku 2007 znajdowało się 8 korporacji amerykańskich. Z Francji, Niemiec i W. Brytanii

pochodziły po dwie firmy, po jednej KTN wywodziło się z Niderlandów, Japonii i ChRL,
zaś pozostałe trzy firmy miały kapitał mieszany.
2) Zajmująca pierwszą pozycję na powyższej liście Wal-Mart Stores miała niemal

identyczne przychody jak druga (Exxon Mobil), lecz ponad 2,5-krotnie wyższe przychody

od dwudziestej KTN na tej liście.

17

4. Analiza największych KTN

wg ich

przychodów

(B)

• Ranking największych 10

amerykańskich

KTN według wielkości ich

przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune 500 2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Sektor

Przychody

Zyski

(mld USD)

(mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Wal-Mart Stores

Handel wewnętrzny 378,8 12,7

2 Exxon Mobil

Petrochemia 372,8 40,6

3 Chevron Petrochemia 210,8 18,7
4 General Motors

Przemysł samochodowy

182,3 -38,7

5 ConocoPhillips Petrochemia 178,6 11,9
6 General Electric

Finanse i inne sektory

176,7 22,2

7 Ford Motor

Przemysł samochodowy

172,5 -2,7

8 Citigroup

Bankowość

159,2 3,6

9 Bank of America

Bankowość

119,1 15,0

10 Am. T and T Telekomunikacja

118,9 11,9

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: a) W czołówce 10 największych amerykańskich KTN pod

względem przychodów w roku 2007 znalazły się 3 korporacje z przemysłu

petrochemicznego, dwie grupy bankowe (plus konglomerat GE, który częściowo

też działa w bankowości), 2 firmy samochodowe, jedna (największa) handlowa

KTN oraz jedna spółka telekomunikacyjna. b) Przychody KTN zajmującej

pierwszą pozycję
były ponad 3 razy wyższe od przychodów dziesiątej firmy na powyższej liście.

18

4. Analiza największych KTN wg

ich

przychodów (C)

• Ranking największych 10

europejskich

KTN według wielkości ich

przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500

2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Royal Dutch Shell

W. Bryt./Niderl.

355,8

2 British Petroleum

Wielka Brytania

291,4

3 ING Group

Niderlandy

201,5

4 Total

Francja

187,3

5 Daimler Niemcy

177,2

6 Fortis

Belgia/Niderlandy

164,9

7 AXA

Francja

162,8

8 Volkswagen

Niemcy

149,0

9 Dexia Group

Fr./Belgia

147,6

10 HSBC Group Wielka Brytania

146,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: Pierwsza dziesiątka największych europejskich KTN pod

względem przychodów w roku 2007 składała się z

2 korporacji

brytyjskich,

2 niemieckich oraz 2 francuskich,

3 firm o kapitale mieszanym oraz

jednej holenderskiej. Pochodziły one

z 3 sektorów

: z sektora finansowego

(połowa dziesiątki), z przemysłu petrochemicznego oraz samochodowego.

19

4. Analiza największych KTN wg ich

przychodów

(D)

• Ranking największych

10 światowych KTN z sektora

telekomunikacyjnego

według wielkości ich przychodów w roku

2005 na podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Nippon T&T

Japonia

94,9

2 Verizon Communications

USA

75,1

3 Deutche Telekom

Niemcy

70,1

4 Vodafone

Wielka Brytania

65,5

5 France Télécom

Francja

60,9

6 Telefonica

Hiszpania

48,8

7 American T&T USA

43,9

8 Telecom Italia Włochy

40,0

9 British Telecom

Wielka Brytania

34,8

10 Sprint Nextel USA

34,7

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: Do pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji

telekomunikacyjnych należy 7 firm europejskich, dwie amerykańskie i jedna

japońska. Otwierająca tę listę Nippon T&T zajmowała 24 pozycję w rankingu

500 czołowych KTN ze wszystkich sektorów, zaś dziesiąta firma

telekomunikacyjna znajdowała się na 165. miejscu na

„Fortune Global 500

2006”

.

20

4. Analiza największych KTN wg ich

przychodów

(E)

• Ranking

czołowej dziesiątki światowych KTN z

przemysłu

samochodowego

według wielkości ich przychodów w roku 2005

na

podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Motors

USA

192,6

2 DaimlerChrysler

Niemcy/USA 186,1

3 Toyota Motor

Japonia

185,8

4 Ford Motor

USA

177,2

5 Volkswagen

Niemcy

118,4

6 Honda Motor

Japonia

87,5

7 Nisson Motor Japonia

83,3

8 Peugeot Francja

69,9

9 BMW

Niemcy

57,9

10 Fiat

Włochy

57,8

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: W skład pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji

samochodowych wchodziły 3 firmy japońskie, po dwie spółki z USA i Niemiec

(plus jedna o własności mieszanej niem.-ameryk.) oraz po jednej KTN z Francji

i Włoch. Korporacje należące do czołowej trójki miały bardzo podobne

przychody. Z kolei przychody każdej z dwu ostatnich firm na tej liście były

ponad trzy razy
mniejsze w porównaniu z 3 najpotężniejszymi.

21

5. Klasyfikacje czołowych globalnych

KTN

według ich pozycji rynkowej

(A)

• Ranking pierwszej dziesiątki KTN w skali globalnej według

wielkości kwoty ich zysków (profits) w roku 2007 na

podstawie listy „Fortune Global 500 2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Zyski (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Exxon Mobil

USA

40,6

2 Royal Dutch Shell

W. Bryt./Niderl. 31,3

3 General Electric USA

22,2

4 British Petroleum

Wielka Brytania

20,8

5 GAZPROM

ROSJA

19,3

6 HSBC Holdings

Wielka Brytania

19,1

7 Chevron USA

18,7

8 PETRONAS

ChRL

18,1

9 Total

Francja

18,0

10 J. P. Morgan

USA

15,4

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarze

: W czołowej dziesiątce globalnych korporacji o największych

zyskach (w wyrażeniu absolutnym) w 2007 r. prym wiodły firmy

amerykańskie. Bardzo zaskakuje wysoka (5.) pozycja Gazpromu, który w

rankingu wg przychodów zajmował dopiero 47. miejsce. Korporacje

zajmujące pozycjie od 5. do 9. na podanej tu liście odznaczały się zbliżoną

wysokością zysków (tj. 18-19 mld USD).

22

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (B)

• Klasyfikacja 10 europejskich KTN najbardziej efektywnie działających

(Top Performers) w 2005 r.

(według metodologii „Business Week”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)

Sektor Stopa zwrotu kapitału (%)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 BHP Billiton (W. Bryt.)

Metalurgia

37,3

2 Rio Tinto (W. Bryt.)

Metalurgia

34,9

3 Xstrata (W. Bryt.)

Metalurgia

22,5

4 BG Group (W. Bryt.)

Naftowo-gazowy

24,7

5 Arcelor (Luksemburg)

Hutnictwo stali

25,5

6 Investor (Szwecja)

Różne (konglomerat)32,7

7 OMW (Austria) Naftowo-gazowy

20,7

8 Statoil (Norwegia)

Naftowo-gazowy

28,8

9 UBS (Norwegia)

Finansowy

22,2

10 British Land

Nieruchomości

20,8

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: W wiodącej dziesiątce europejskich KTN, uznanych przez

ekspertów „Business Week” za najbardziej efektywnie działające w roku 2005

(w oparciu o analizę 13 wskaźników dotyczących średniookresowej dynamiki

przychodów i zysków oraz stóp zyskowności) znalazły się głównie firmy

metalurgiczne i naftowo- gazowe (bo w tych sektorach nastąpiła niezwykła

poprawa światowej koniunktury).

23

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (C)

• Klasyfikacja 20 największych KTN w skali globalnej według ich wartości

rynkowej (stock market value) na 31 maja 2004

r. (Lista „Business Week”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric (USA) 328,1 11 Bank of America (USA) 169,8

2 Microsoft (USA)

284,4 12 Johnson& Johnson (USA) 165,3

3 Exxon Mobil (USA) 283,6 13 HSBC Holdings (W. Bryt.)

163,1

4 Pfizer (USA)

269,7 14 Vodafone (W. Bryt.) 159,1

5 Wal-Mart Stores (USA) 241,2 15 Cisco Systems (USA) 152,2

6 Citigroup (USA) 239,4 16 IBM (USA)

150,1

7 British Petroleum (W.B.) 193,0 17 Procter&Gamble (W. Bryt.) 139,4

8 Amer. Int. Group (USA) 191,2 18 Berkshire Hathaway (USA) 136,7
9 Intel (USA) 184,7 19 Toyota Motor (Japonia)

130,1 10 Royal Dutch Shell (WB/N) 174,8 20 Coca-Cola (USA)

125,6

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: W wiodącej dwudziestce globalnych korporacji o największej

wartości rynkowej (mierzonej kapitalizacją giełdową ich akcji) w maju 2004 r.

zdecydowanie prym wiodły firmy amerykańskie

(było ich

aż 14 na tej

liście

). Spośród korporacji europejskich w pierwszej dziesiątce znajdowały się

tylko dwie (tj. firmy naftowe: BP i Shell), a w 20-tce było ich pięć.

24

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (D)

• Klasyfikacja 10 największych amerykańskich KTN według ich

wartości rynkowej (stock market value) na 28 lutego 2007 r.

(Lista

„Business Week”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Wartość rynkowa (mld USD) Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Microsoft

275,4 46,1

2 American T&T 229,6 63,1

3 Bank of America

226,6 115,7

4 Sisco Systems 156,9 31,9
5 Google 136,7 10,6
6 Verizon Communications

108,9 88,1

7 PEPSICO

103,4 35,1

8 Oracle 85,1 16,1
9 Goldman Sachs Group

83,3 69,4

10 Home Depot

80,9 90,8

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W wiodącej dziesiątce korporacji amerykańskich o największej

wartości rynkowej (według kapitalizacją giełdową ich akcji) w lutym 2007 r.

przeważały firmy z sektora technologii informacyjnych (IT) oraz

telekomunikacji

(łącznie

6 na tej liście

). W czołówce pod tym względem

znajdowały się też dwie korporacje finansowe, jedna spożywcza i handlowa.

25

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (E)

• Klasyfikacja 10 czołowych globalnych KTN mających najcenniejsze marki w

2008 r. według wartości tych marek na podstawie listy rankingowej „Business

Week”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Coca Cola

USA

67

2 IBM

USA

59

3 Microsoft

USA

59

4 General Electric

USA

53

5 Nokia FINLANDIA 36
6 Intel

USA

36

7 Walt Disney

USA

26

8 McDonald’s

USA

26

9 Toyota JAPONIA

25

10 Marlboro

USA

21

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W wiodącej dziesiątce światowych korporacji, które dysponowały

najbardziej wartościowymi markami towarowymi, było aż osiem firm

amerykańskich (na czele z Coca Colą, IBM, Microsoftem i GE, posiadającymi

marki wyraźnie „górujące” nad pozostałymi). Niekwestionowanym sukcesem

mogły w tym kontekście pochwalić się fińska Nokia i japońska Toyota.

26

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (F)

• Natomiast w roku 2008 klasyfikacja KTN mających

najcenniejsze w skali globalnej marki towarowe według

wartości tych marek na podstawie raportu firmy Millward

Brown wyglądała odmiennie:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Google USA

86

2 General Electric

USA

71

3 Microsoft

USA

70

4 Coca-Cola

USA

58

6 China Mobile ChRL ...
9 Nokia Finlandia

...

------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: Oprócz korporacji amerykańskich w pierwszej dziesiątce

światowych KTN o największej wartości marek towarowych w 2008 r. znalazły

się tylko dwie firmy spoza USA, tj. chińska korporacja telekomunikacyjna

China Mobile oraz fiński producent telefonów komórkowych – Nokia.

27

6. Światowa czołówka KTN o

największym stopniu
umiędzynarodowienia działalności
(A)

• Ranking 10 czołowych globalnych KTN o największych aktywach zagranicznych

w 2006 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2008”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Sektor

Aktywa zagr.

(mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric

USA

Prz. elektromasz. (+ inne) 442,3

2 British Petroleum

W. Br. Petrochemia 170,3

3 Toyota Motor

Japonia

Przemysł samochodowy

164,6

4 Royal Dutch Shell

WBr/Nid. Petrochemia

161,1

5 Exxon Mobil

USA

Petrochemia 155,0

6 Ford Motor

USA

Przemysł samochodowy

131,1

7 Vodafone GroupW. Br. Telekomunikacja

126,2

8 Total

Francja

Petrochemia 120,6

9 EDF

Francja

Energetyka 111,9

10 Wal-Mart Stores

USA

Handel wewnętrzny 110,2

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołowej dziesiątce światowych korporacji o największej wartości

aktywów zagranicznych w 2006 r. znajdowało się 5 firm europejskich, 4 spółki

amerykańskie i jedna japońska. Warto dodać, że w drugiej 10-tce było siedem
korporacji europejskich (w tym 4 niemieckie).

28

6. Czołówka KTN

wg stopnia

umiędzynarodowienia (B)

• Ranking 10 globalnych KTN o największym wskaźniku

transnacjonalizacji (TNI - Transnationality Index) w 2004 r. (według

danych UNCTAD – „WIR 2006

”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj

Sektor TNI (w %)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Thomson Corp. Kanada

Media 97,3

2 CRH Plc Irlandia

Prz. mater. budowl. 94,5

3 Nestlé SA

Szwajcaria Prz. spożywczy

93,5

4 Vodafone GroupW. Brytania

Telekomunikacja

87,1

5 Alcan Inc.

Kanada

Metalurgia kolorowa 85,6

6 Koninklijke Ahold

USA/Niderl.

Handel wewnętrzny 85,6

7 Philips Electronics Niderlandy

Prz. elektrycz./elektronicz. 84,0

8 Nortel Networks

Kanada

Telekomunikacja

83,2

9 Unilever W.Br./Niderl. Różne (konglomerat)82,8
10 British Petroleum

W. Brytania

Petrochemia 81,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarze

: a) TNI jest liczony jako średnia z trzech następujących

wskaźników: udział aktywów zagranicznych w całości aktywów, udział

sprzedaży zagranicznej w całkowitych przychodach ze sprzedaży oraz udział

pracowników filii zagranicznych w zatrudnieniu ogółem każdej z korporacji.

b) Na podanej liście nie ma żadnej korporacji japońskiej i tylko jedna z

częściowym udziałem kapitału z USA.

29

7. Ewolucja zmian wielkości

globalnych strumieni
i zasobów BIZ w latach 1982-2007

• Według danych UNCTAD ewolucja

napływu rocznych strumieni BIZ

(FDI

inflows) w skali całego świata w latach 1982-2007 (w mld USD) wyglądała jak niżej:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
1982

1990 1995

2000

2005

2006

2007

Zmiana 2007/1990

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
59 202

315

1 271 916

1 306 1 833 Wzrost ponad 9 razy

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz:

Dzięki dynamicznemu prawie 2-krotnemu wzrostowi strumienia

rocznego globalnego napływu BIZ w ostatnich 3 latach w 2007 r.

przekroczył on znacznie swój poprzedni rekordowy poziom z roku 2000.

• Natomiast skumulowana wielkość globalnego napływu BIZ (tj. zasób napływu BIZ -

FDI inward stock) zmieniała się w okresie 1982-2007 r. (w mld USD) następująco:
-----------------------------------------------------------------------------------------
1982

1990

1995 2000 2004 2005 2006 2007

-----------------------------------------------------------------------------------------
647 1 789

2 660 6 314 9 545 10 130 12 470 15 211

----------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz:

W okresie 1990-2007 r. skumulowane BIZ wzrosły na świecie

ok. 8,5-krotnie

.

30

8. Struktura geograficzna globalnego

napływu BIZ (A)

• Ewolucja struktury geograficznej globalnego napływu rocznych strumieni BIZ

(FDI inflows) - według danych UNCTAD - w latach 1984-2006 (w %;

świat=100%) wyglądała jak niżej:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1984-1984 (śred.)

1995

2005

2006

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada)

81,1

63,8

59,2

65,1

K S R

15,1

28,1

36,5

29,9

K T T (= dawne KS)

3,8

8,1

6,3

5,0

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: a) W analizowanym okresie występowały spore wahania udziału

poszczególnych grup krajów w całym globalnym strumienia rocznego napływu

BIZ, ale na KWR przypada ciągle od 3/5 do 4/5 całościstrumienia

napływających BIZ. B) W powyższych danych Chiny zaliczane są do KSR, a nie

do KTT.

• Największe kraje przyjmujące BIZ (wg wartości strumienia w 2006 r.):

I) W grupie KWR: USA (177 mld USD i W. Brytania (170 mld USD). Natomiast

Polska=16,2 mld ASD, Niemcy tylko=8,1 mld USD, zaś Japonia = -8,2 mld

USD!!!
II) W grupie KSR: Chiny (70 mld USD)+ Hongkong (41 mld USD) i Singapur

(32 mld USD). Natomiast Indie =tylko 9,5 mld USD.
III) W grupie KTT: Rosja (28 mld USD) i Kazachstan (6,5 mld USD).

31

8. Struktura geograficzna globalnego

napływu BIZ (B)

• Zmiany struktury geograficznej globalnego zasobu napływu BIZ (FDI

inward stock) lub skumulowanych BIZ - według danych UNCTAD - w

latach 1985-2006 (w %; świat=100%) wyglądała następująco:

-----------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1985

1995

2006

-----------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada)

70,7

71,2

69,7

K S R

23,9

22,0

27,8

K T T (=byłe KS)

5,4

6,8

2,5

-------

---------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze: a) W powyższym okresie na KWR przypadało 7/10 całości

skumulowanego globalnego napływu BIZ, a na KSR ponad ¼ ogółu zasobu

napływu BIZ. B) Wskutek uzyskania członkostwa w UE przez 10 europejskich

KTT udział tej grupy trzeba uznać za zaniżony.

• Według stanu na koniec 2006 r. zasób BIZ ulokowanych w grupie KWR

wyniósł ponad 8 454 mld USD

, z czego w USA= 1 789 mld USD, w W.

Brytanii=1 136 mld, we Francji=783 mld, w Belgii = 603 mld, w Niemczech=502

mld, a w Japonii=107 mld USD,
a w POLSCE = 104 mld USD.

• Wielkość napływu skumulowanych BIZ w grupie KSR w 2006 r.

osiągnęła 3 156 mld USD

, w tym w Hongkongu=769 mld, w Chinach= 292

mld, w Brazylii=222 mld, a w Singapurze =210 mld USD, natomiast w Indiach

tylko 51 mld USD.

• W grupie KTT napływ skumulowanych BIZ ogółem= tylko 389 mld USD

,

z czego
w Rosji=198 mld USD, w Kazachstanie=32 mld USD, a na Ukrainie=22 mld

USD.

32

9. Rosnąca rola korporacji z KSR i

KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(A)

• Struktura geograficzna globalnego zasobu odpływu BIZ (FDI outward

stock) lub skumulowanego odpływu BIZ w latach 1985-2006 - według

danych UNCTAD (w %; świat=100%) - wyglądała następująco:
-------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1985 1995 2006

-------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada) 96,0 94,8 86,7
K S R

2,4 2,9 11,9

K T T (=byłe KS)

1,6 2,3 1,4

---------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: a) W okresie 1985-1995 r. na KWR przypadało aż 95-

96% całości skumulowanego globalnego odpływu BIZ, a na KSR mniej

niż 3% całego zasobu odpływu BIZ. Ale w latach 1995-2006 r. udział

grupy KWR spadł o 8 pkt proc., podczas gdy udział KSR podniósł się

do ok. 12% ogółu zasobu. b) Grupa KTT odgrywała w przeszłości i

wciąż odgrywa minimalną rolę w światowym odpływie skumulowanych

BIZ.

• Według stanu na koniec 2006 r. zasób BIZ pochodzących z KWR

wyniósł
10 710 mld USD, w tym z USA=2 384 mld USD, z W. Brytanii=1 487

mld,
z Francji=1 080 mld, z Niem.=1 005 mld, a z Niderland.=653 mld

USD.

33

9. Rola korporacji z KSR i KTT w odpływie

BIZ …(B)

• Wielkość skumulowanego odpływu BIZ z KSR w 2006 r.

osiągnęła 1 600 mld USD, z czego 163 mld stanowiły inwestycje

pochodzące z 2 karaibskich centrów finansowych typu offshore

(tj. z Brytyjskich Wysp Dziewiczych -123 mld oraz z Kajmanów -

40 mld USD).

• Pomijając te ostatnie, w skład czołowej dziesiątki KSR

wywożących BIZ (wg wielkości zasobu odpływu) w roku 2005

wchodziły: Hongkong – 689 mld USD, Singapur - 118 mld,

Tajwan - 114 mld, Brazylia -87 mld, Chiny - 73 mld USD,

Republika Korei – 47 mld, RPA – 43 mld, Meksyk – 35 mld,

Malezja – 28 mld, oraz Chile – 27 mld USD.

• Na kraje azjatyckie przypadało w 2006 r. 62% łącznego zasobu

odpływu BIZ z KSR i KTT, podczas gdy w 1990 r. udział

Azji=46%, a w roku 1980 =zaledwie 23% całego wspomnianego

zasobu. Natomiast pozycja grupy krajów Ameryki Łacińskiej i

Karaibów jako „eksporterów” BIZ uległa wyraźnemu osłabieniu,

bo ich udział spadł z 67% ogółu skumulowanych BIZ

pochodzących z KSR i KTT w 1980 r. do 25% w 2006 r. Z kolei
spośród państw afrykańskich jedynym relatywnie ważnym

krajem prowadzącym zagraniczną ekspansję inwestycyjną

głównie w skali tego kontynentu była RPA.

34

9. Rola korporacji z KSR i KTT w odpływie

BIZ …(C)

• Zasób odpływu BIZ z KTT w 2006 r. był 10 razy mniejszy w

porównaniu
z wysokością skumulowanych BIZ pochodzących z KSR, wynosząc

tylko 164 mld USD. Ale wielkość tego zasobu zwiększyła się 7,5 razy w

stosunku do 2000 r., kiedy osiągnęła 22 mld USD (w 1990 r.=zaledwie

0,2 mld USD).

• W grupie KTT jedynym liczącym się w skali globalnej w 2006 r.

krajem macierzystym skumulowanych BIZ była Rosja, skąd pochodził

zasób równy 157 mld USD (w 2005 r.=120 mld).

Drugą pozycję na -

obejmującej KTT - liście krajów pochodzenia BIZ znajdował się Azerbejdżan

(z kwotą =tylko ok. 4 mld USD).

• Natomiast strumień odpływu BIZ z KTT zwiększył się w latach 2003-

2006
o 90%, tj. z 10 mld do 19 mld USD. W tym samym okresie w grupie

KSR nastąpił „skokowy” wzrost tego strumienia – prawie 5 razy: z 36

mld w roku 2003 do 174 mld USD w 2006 r.

(z czego ok. 5 mld

przypadało na dwa poprzednio wymienione karaibskie centra finansowe

offshore).

• Przodowały pod tym względem w 2006 r.:

Hongkong (43 mld USD),

Brazylia (28 mld), Chiny (16 mld), Singapur ( 9 mld), Kuwejt (8 mld), Tajwan
i Korea Płd (po 7 mld) oraz Meksyk i Malezja (po 6 mld USD).

Natomiast

strumień rosyjskich BIZ przekroczył w 2006 r. kwotę 18 mld USD.

35

9. Rola korporacji z KSR i KTT w odpływie

BIZ …(D)

• Ranking pochodzących z KSR 10 czołowych KTN o największych aktywach

zagranicznych w 2004 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2006”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Sektor

Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Hutchison Whampoa Ltd

Hongkong Różne (konglom.)

67,6

2 Petronas

Malezja

Petrochemia

22,6

3 Singtel Singapur Telekomunikacja

18,6

4 Samsung Electronics Korea Płd Elekronika

14,6

5 CITIC Group

Chiny Różne (konglom.)

14,5

6 Cemex Meksyk

Prz. mater. budowl.

13,3

7 LG Electronics Korea Płd Elektronika

10,4

8 China Ocean Shipping Chiny Transport morski 9,0
9 Petroleas de Venezuela

Wenezuela Petrochemia

8,9

10 Jardine Mathenson Hold.

Hongkong Różne (konglom.)

7,1

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołówce wywodzących się z KSR dziesięciu KTN o największej

wartości aktywów zagranicznych znajdowało się 8 firm azjatyckich (z czego po

dwie z Hongkongu i Chin) oraz 2 spółki latynoamerykańskie.

• Natomiast w grupie 10 pochodzących z KTT korporacji o największej wartości

aktywów zagranicznych w 2004 r. było aż 8 spółek rosyjskich (na czele z

trzema
firmami: Gazprom, Łukoil i Norilsk) oraz po jednej KTN z Chorwacji i Serbii.

36

10. Zmiany struktury sektorowej i

gałęziowej
globalnego napływu BIZ w 1990-
2005 r. (A)

• Struktura sektorowa globalnego zasobu napływu BIZ (FDI inward

stock) lub skumulowanego napływu BIZ

- według danych UNCTAD (w %;

świat=100%) -

w latach 1990-2005

wyglądała następująco:

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sektor

1990

2005

mld USD %

mld USD %

---------------------------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 167

9,5 790

7,9

II. Przemysł przetwórczy 729

41,1 2 975

29,6

III. Usługi 878

49,4 6 276

62,5

----------------------------------------------------------------------------------------------------
Razem zasób napływu BIZ 1 774

100,0 10 041

100,0

-

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W latach 1990-2005 wzrosła rola usług jako dominującego

sektora,
do którego napływały BIZ. Natomiast atrakcyjność przemysłu przetwórczego

oraz sektora pierwszego dla inwestorów zagranicznych w tym okresie znacznie

spadła. Ale dzięki ostatnio systematycznie zwiększanym nakładom

inwestycyjnym KTN
na rozwój górnictwa udział sektora I w całości skumulowanych BIZ podniósł się

skokowo z 4,4% w 2004 r. do 7,9% w 2005 r. (tzn. o 3,5 pkt procentowego).

37

10. Zmiany struktury sektorowej i

gałęziowej
globalnego napływu BIZ w 1990-
2005 r. (B)

• Podobieństwo struktury sektorowej skumulowanego napływu

BIZ do krajów wysoko i słabo rozwiniętych

(wg stanu na rok

2005):
-------------------------------------------------------------------------------
Sektor

KWR

KSR

------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 7,3% 8,7%
II. Przemysł przetwórczy 29,2% 31,1%
III. Usługi 63,5% 60,2%
------------------------------------------------------------------------------

• Spośród

głównych gałęzi przetwórstwa przemysłowego

najwięcej

skumulowanych BIZ – wg stanu na 2005 r. –przyciągnęły

w skali

globalnej

: przemysł chemiczny (572 mld USD), samochodowy (310

mld), elektromaszynowy (284 mld) i spożywczy (273 mld USD).

• Natomiast

najbardziej atrakcyjnymi dla inwestorów

zagranicznych gałęziami sektora usług

były w okresie do 2005 r.:

finanse (BIZ=1 877 mld USD), usługi biznesowe (1 609 mld) oraz

handel wewnętrzny (1 071 mld USD). Na te trzy dziedziny przypadało

w 2005 r. ok. 73% całości skumulowanych BIZ dokonanych
w światowym sektorze usług.

38

11. Perspektywy ewolucji globalnych

przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (A)

• Prognoza zmian napływu BIZ w skali ogólnoświatowej w

latach 2009-2011

(w mld USD, według danych zaczerpniętych

z raportu: „World investment prospects to 2011”, The Economist

Intelligence Unit, London 2007)
--------------------------------------------------------------------------------------
Wyszczególnienie

2009 2011

--------------------------------------------------------------------------------------
Roczny strumień napływu BIZ

1 470 1 604

Skumulowany napływ BIZ

16 347 19 307

--------------------------------------------------------------------------------------

• Z przytoczonej prognozy EIU wynika, że strumień napływu BIZ

powinien być w 2009 r. niższy niż w roku 2007 (kiedy wyniósł
1,8 bln USD. Natomiast w 2011 r. powinien on zwiększyć się do
1,6 bln USD.

• Natomiast skumulowana wielkość światowego napływu BIZ

powinna zwiększyć się z 12,2 bln USD w 2007 r. do 19,3 bln USD
w roku 2011.

39

11. Perspektywy ewolucji globalnych

przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (B)

• Przewidywana ewolucja struktury geograficznej skumulowanego

globalnego napływu BIZ w latach 2009-2011

(według danych

zaczerpnietych
z raportu:„World investment prospects to 2011”, London 2007)

----------------------------------------------------------------------------- -----
Grupa krajów

2009 2 011

-----------------------------------------------------------------------------------
K W R

68,6% 68,2%

KSR i KTT (łącznie)

31,4% 31,8%

------------------------------------------------------------------------------------

• Przytoczone wyżej dane dowodzą, że w latach 2009-2011 nie należy

oczekiwać większych zmian w strukturze geograficznej skumulowanego

globalnego napływu BIZ. Oznacza to, że KWR utrzymają swą

dotychczasową dominującą pozycję w tym zakresie (mimo wsrostu

atrakcyjności niektórych KSR i KTT jako miejsca nowych lokat BIZ).

• Według prognozy EIU, w latach 2009-2011 do czołowej dziesiątki

najbardziej atrakcyjnych dla inwestorów zagranicznych państw

przyjmująych wejdą kolejno: USA (średnioroczny strumień napływu

BIZ=251 mld USD), Wlk Brytania ((112 mld), CHINY (87 mld USD),

Francja, Belgia, Niemcy, Kanada, Hong Kong, Hiszpania i Włochy.

POLSKA powinna uplasować się na 24-tym miejscu (z napływem

BIZ=12,6 mld USD rocznie).

40

12. Konkluzje (A)

• Historycznie biorąc, za pierwszy okres dynamicznej ekspansji

inwestycyjnej KTN w gospodarce światowej należy uznać
schyłek XIX i początek XX w. Czołowymi eksporterami kapitału w
formie BIZ były wówczas korporacje brytyjskie. Utrzymały one
swą przodującą pozycję także w okresie międzywojennym,
chociaż coraz bardziej ustępowały pod względem dynamiki
ekspansji korporacjom z USA.

• W latach 1977-2007 liczba korporacji macierzystych zwiększyła

się w skali globalnej z 10,7 tys. do 79 tys., zaś liczba ich filii
zagranicznych wzrosła
z 83,3 tys. do ok. 790 tys.

• Podczas gdy według szacunków Zorskiej, w 2005 r. KTN

wytworzyły 27% globalnego produktu brutto, to eksperci
UNCTAD oszacowali, że w 2007 r. udział produkcji zagranicznych
filii KTN w globalnym produkcie wyniósł tylko 11%.

• Osiągnięte przez filie zagraniczne KTN w 2007 r. przychody –

według danych UNCTAD – wyniosły 31,2 bln USD, aktywa
zagraniczne równały się 68,7 bln USD, a eksport = 5,5 bln USD
(tj. 1/3 globalnego wywozu).

41

12. Konkluzje (B)

• Wartość dodana wytworzona przez najpotężniejsze światowe KTN

przewyższa wysokość całego GDP wielu krajów. Na opracowanej przez

UNCTAD liście 100 czołowych potęg gospodarczych dzisiejszego

świata
w 2000 r. znalazło się 71 krajów i 29 korporacji, z których pierwsza

uplasowała się na 49 miejscu.

• O skali działalności gospodarczej KTN świadczy w szczególności

wielkość ich przychodów. W 2007 r. w grupie 20 największych pod

tym względem w skali globalnej korporacji było 8 firm

amerykańskich. Natomiast dwa pierwsze miejsca w rankingu

najpotężniejszych KTN z USA w 2007 r. zajmowały Wal-Mart Stores i

Exxon Mobil.

• Pozycję rynkową i finansową największych KTN pokazują dane

dotyczące wielkości ich zysków, efektywności działania (lista Top

Performers), kapitalizacji giełdowej ich akcji i wartości posiadanych

przez nie marek.

• Stopień umiędzynarodowienia działalności czołowych KTN obrazuje

wielkość ich aktywów zagranicznych i wskaźnik transnacjonalizacji

(obliczany i publikowany przez UNCTAD).

• Potwierdzeniem szybkiej ekspansji inwestycyjnej KTN w latach 1990-

2007 jest 8,5-krotny wzrost globalnego zasobu napływu BIZ (z 1,8 bln

do 15,2 bln USD). Natomiast strumień rocznego napływu BIZ

podniósł się z 200 mld USD w 1990 r. do ponad 1,8 bln USD w 2007 r.

42

12. Konkluzje (C)

• Według stanu na 2005 r., na KWR przypadało ponad 70%

globalnego zasobu napływu BIZ i prawie 87% odpływu
skumulowanych BIZ w skali całego świata. Ale w ostatnich latach
coraz większą aktywność inwestycyjną w charakterze korporacji
macierzystych wykazują spółki pochodzące z KSR (w pierwszej
kolejności z dynamicznie rozwijających się krajów Azji) oraz firmy z
niektórych KTT (przede wszystkim z Federacji Rosyjskiej).

• Usługi są obecnie tym sektorem, który przyciąga najwięcej BIZ, bo

ulokowano tam dotąd 63% całego globalnego zasobu napływu BIZ.
Udział przemysłu przetwórczego spadł w ostatnim okresie do 1/3
tego zasobu, zaś udział rolnictwa i górnictwa wynosi łącznie
poniżej 5%.

• Należy przewidywać, że w najbliższej przyszłości pozycja wielkich

KTN
w gospodarce światowej ulegnie dalszemu umocnieniu. Wprawdzie
prym wśród nich będą nadal wiodły korporacje pochodzące z KWR,
ale można spodziewać się też dynamicznej ekspansji firm
pochodzących z grupy KSR oraz KTT. Będzie to sprzyjać
postępującej globalizacji życia gospodarczego i tendencjom
integracyjnym w skali głównych regionów współczesnego świata.