Zespół stresu pourazowego (ang.
post traumatic stress disorder)
Jest to forma zaburzenia lękowego,
spowodowana przez działanie stresu o
dużej sile, powodującego kryzys
psychiczny, przekraczający możliwości
psychologiczne danej osoby (wojna,
gwałt, przemoc). Jest to opóźniona lub
przedłużona reakcja. Przebieg ma
charakter zmienny, ale w większości
przypadków można oczekiwać
ustąpienia objawów po terapii.
Osoba przeżyła dramatyczną sytuację,
lub była jej świadkiem, zetknęła się ze
śmiercią, bezpośrednim zagrożeniem
życia, poważnym okaleczeniem.
Jednocześnie jej reakcją był silny
strach, poczucie bezradności i
przerażenie.
Osoba wciąż na nowo przeżywa uraz,
co może przybrać jedną lub kilka
następujących postaci:
Nawracające niechciane
wspomnienia wydarzenia, zawierające
obrazy, dźwięki i inne wrażenia
zmysłowe
Powtarzające się przygnębiające sny
dotyczące wydarzenia
Działanie i odczuwanie jak gdyby
dramatyczne wydarzenie następowało
wciąż na nowo; towarzyszą temu takie
doznania, jak złudzenia, halucynacje.
Głębokie cierpienie w momencie
zetknięcia się z zewnętrznymi lub
wewnętrznymi sygnałami
przypominające dramatyczne
wydarzenie.
Osoba ciągle unika bodźców związanych
z traumatycznym wydarzeniem, na co
wskazuje występowanie następujących
objawów:
Usiłowanie uniknięcia myśli, uczuć i
rozmów wiążących się z urazem.
Usiłowanie uniknięcia działań, miejsc i
osób wywołujących wspomnienie urazu
Niemożność przypomnienia sobie
żadnego ważnego elementu urazu
Uczucie zobojętnienia i obcości wobec
innych
Ograniczenie uczuć (na przykład
niezdolność do odczuwania miłości)
Brak oczekiwań związanych z
przyszłością (na przykład brak
oczekiwań związanych z karierą
zawodową, małżeństwem, dziećmi czy
normalnym życiem)
Utrzymują się objawy pobudzenia
stwierdzone na podstawie
występowania przynajmniej dwóch
spośród następujących symptomów:
trudności z zasypianiem lub
budzeniem się
rozdrażnienie lub wybuchy złości
trudności z koncentracją uwagi
nadmierna czujność
wyolbrzymiona reakcja strachu
Zaburzenie trwa ponad miesiąc.
Zaburzenie wywołuje u pacjenta
klinicznie istotne zakłócenie lub
osłabienie funkcjonowania
społecznego, zawodowego lub w
innych ważnych obszarach życia.
W czasie kilku dni po wypadku ofiara
najczęściej nie może ani na chwilę przestać
o nim myśleć, odczuwa przymus
wspominania go wciąż na nowo, stara się
przypomnieć sobie brakujące szczegóły,
szukać wyjaśnień i wskazówek.
Ludzie, którzy przeżyli uraz,
zachowują się inaczej niż zwykle.
Częściej są nadmiernie pobudzeni i
znacznie trudniej im się uspokoić.
U wielu ofiar urazu nie wykształca się PTSD.
Są ludzie, którzy przeżyli przerażające
kataklizmy, nie doświadczają żadnych
negatywnych objawów.
Może się na to składać wiele czynników
(osobowość, wyobrażone lub realne
traumatyczne doświadczenia, a także
stopień, w jakim dana osoba przyczyniła się
do pozytywnego rozwiązania sytuacji).
W takich wypadkach należy podkreślić, że
choć PTSD jest całkowicie normalną reakcją
na uraz, nie wszyscy go doświadczają – i to
również jest całkowicie zdrową reakcją.
Ostry: jeśli objawy utrzymują się
krócej niż trzy miesiące
Chroniczny: jeśli objawy utrzymują
się dłużej niż trzy miesiące
Może mieć postać opóźnioną jeśli
objawy występują co najmniej sześć
miesięcy po traumatycznym
wydarzeniu.
Bezpośrednio po traumatycznym wydarzeniu
ofiary znajdują się w stanie fizycznego szoku.
Przerażają je własne reakcje fizjologiczne, co
wzmacnia poczucie bezradności i utraty
kontroli. Objawy takie, jak nadmierne
pobudzenie, wzmożona akcja serca,
nudności i problemy z oddychaniem,
wzmagają strach, panikę, i nadmierną
czujność.
Zaburzenia funkcjonowania
społecznego –
Problemy rodzinne – konflikty (rozpad
małżeństwa)
Nadużywanie środków
psychoaktywnych: leków oraz
alkoholu
Zaburzenia psychiczne: depresja,
uogólniony lęk
Zmiany w strukturze wartości oraz
zaburzenia osobowości
Debriefing
Leki
Interwencje kryzysowe
Terapię
Jest to rodzaj interwencji kryzysowej
opracowany po to, aby umożliwić
odreagowanie i zabezpieczyć ludzi przed
negatywnymi skutkami stresu
traumatycznego.
Debriefing to strukturalizowane, poufne
spotkanie, nie będące psychoterapią,
zaadresowane do zdrowych osób, po
doświadczeniach traumatycznych.
Stosuje się je do złagodzenia intensywnych
objawów głównie poczucia rozpaczy,
koszmarów sennych, powracających
obrazów traumatycznego zdarzenia, lęków
itp.
Nakierowana jest głównie na
udzielenia wsparcia emocjonalnego i
zachęcenie ofiar do mówienia o tym
co przeżyły.
Osoby, które podczas sytuacji
kryzysowej potrafią radzić sobie z
reakcjami emocjonalnymi szybciej
powracają do równowagi
emocjonalnej po jej zakończeniu
.
Jedną ze skutecznych metod leczenia jest
terapia bezpośrednia.
Polega ona na ponownym poddaniu
jednostki bodźcom, które wywołały lub
towarzyszyły traumie ale tym razem w
bezpiecznych warunkach celem redukcji
lęku.
Inne tradycyjne techniki jak ćwiczenia
relaksacyjne, treningi asertywności mogą
również być pomocne i skuteczne