OPOWIADANIE

Co to jest opowiadanie?

Opowiadanie

 

jest formą wypowiedzi, na którego treść składa się 

jakieś wydarzenie. Dominującymi częściami mowy występującymi 
w opowiadaniu są czasowniki, bowiem ich funkcją jest wyrażanie 
ruchu. Czasowniki dynamizują akcję. Występują one w 
opowiadaniu w czasie przeszłym. 

Opowiadanie

 ze względu na swą prostotę, swobodę kreowania 

świata przedstawionego oraz możliwość wzbogacenia narracji o 
różne elementy (opis, charakterystykę postaci, dialog) jest 
uznawane za jedną z najłatwiejszych form wypowiedzi pisemnej.

 

W klasie I i II opracowywanie opowiadań polega na 

wspólnym układaniu zdań i ich zapisywaniu. Są to krótkie 

opowiadania, złożone z trzech zdań np. Na oknie naszej 

klasy jest karmnik. Tam przylatują ptaszki. My im 

rzucamy okruszki chleba i ziarenka.  

W zbiorowym układaniu i zapisywaniu opowiadania ważny 

jest wybór tematu. Powinny być to zdarzenia przeżyte 

przez wszystkie dzieci, związane z zajęciami w szkole, z 

wydarzeniami w środowisku, zabawą czy wycieczką. Rola 

nauczyciela w takich ćwiczeniach polega na kierowaniu 

pracą uczniów tak , by wydobyć jak najwięcej wyrazów i 
zwrotów językowych, a nie narzucać formy i treści zdań. 

Nauczyciel zapisuje na tablicy wspólnie ułożone 

opowiadanie, później odczytują go uczniowie i zapisują do 

zeszytów. Napisany tekst uczniowie mogą uzupełnić 

rysunkiem, wycinanką lub wklejeniem obrazka. W klasie 

III zachęcamy uczniów do samodzielnego pisania 

opowiadań. Robimy to stopniowo poprzez dopisywanie 

własnych zakończeń, wybór najładniejszych sformułowań 

itp. Pisemne opowiadania 

są prostą konsekwencją dydaktyczną 

wspólnego ich układania

.

Opowiadanie wprowadza się w 2 klasie szkoły 

podstawowej, w 2 semestrze, a w klasie 4 

uczniowie samodzielnie posługują się już tą 

formą wypowiedzi.

W klasie 2 dobrym przygotowaniem do 

opowiadania mogą być rozsypanki zdaniowe, 

które dzieci układają zgodnie z przebiegiem 

zdarzeń. W drugim przypadku punktem wyjścia 

do ćwiczeń w opowiadaniu jest tekst literacki 

oraz obrazek, w trzecim zaś tylko tekst.

Ważną pomocą w układaniu opowiadania jest 

historyjka obrazkowa czy też tekst, jednakże 

najważniejsze w naszej praktyce dydaktycznej są 

wydarzenia z życia dzieci i o nich powstają 

najciekawsze opowiadania. Przygotowanie może 

tu polegać na rysowaniu obrazków do kolejnych 

zdarzeń, układaniu do nich podpisów, a 

następnie tworzeniu opowiadania.

Ważne jest, aby uczniom dostarczyć 

odpowiedniego słownictwa, a następnie wspólnie 

z nimi zbudować plan opowiadania. Kładziemy tu 

nacisk na wyodrębnienie poszczególnych zdarzeń 

i ułożenie ich w prawidłowej kolejności: wstęp, 

treść zasadnicza, zakończenie. 

Cechy opowiadania:

 składa się z trzech, powiązanych logicznie 

części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia

 obecność narratora
 związek przyczynowo-skutkowy między 

wydarzeniami, następstwo zdarzeń

 forma monologu (może zawierać w sobie 

inne gatunki, opis, charakterystykę, 

dialogi)

 emocjonalny styl.

Kompozycja opowiadania

W opowiadaniu można wyróżnić trzy części:

1. Wstęp

Wstęp to nic innego jak wprowadzenie do opowiadania, czyli przybliżenie 

okoliczności, w których rozpoczyna się nasza historia, przedstawienie tła 

(poprzez opis miejsca, krajobrazu) oraz bohaterów, uczestniczących w akcji 

opowiadania. Rozpoczęcie opowiadania jest najtrudniejszym etapem procesu 

twórczego – jeśli autorowi zależy na uwadze odbiorcy, wstęp musi w znacznym 

stopniu zainteresować czytelnika i zachęcić go do przeczytania dalszego ciągu 

opowiadania. 

2. Rozwinięcie

Rozwinięcie opowiadania polega na przedstawieniu akcji właściwej, czyli ukazaniu 

kolejnych wydarzeń, składających się na wątek główny opowiadania, 

ewentualnie przybliżenie wątków pobocznych, wprowadzenie nowych postaci, 

ich działań, doznań, emocji, a także rozmów. Rozwinięcie można wzbogacić 

opisami (miejsc, przedmiotów, krajobrazu, postaci) oraz dialogami. Akcja 

powinna być dynamiczna, zaskakująca nagłymi zwrotami i stopniowo 

zmierzająca do punktu kulminacyjnego, po którym następuje rozwiązanie akcji. 

3. Zakończenie

Zakończenie opowiadania ma charakter zamknięcia akcji utworu. Narrator może 

pokrótce przybliżyć dalsze dzieje bohaterów, może zaskoczyć czytelnika puentą 

lub przestawić własne refleksje na temat wydarzeń, o których opowiadał. 

Rodzaje opowiadań:

1. OPOWAIDANIE ODTWÓRCZE-

 czyli opowiadanie 

własnymi słowami o wydarzeniach 

przeczytanych, usłyszanych oraz na podstawie 

przeżyć i doświadczeń dziecka. 

2. OPOWAIDANIE TWÓRCZE- 

na podstawie lektury, 

cyklu obrazków, filmów, audycji radiowych. 

3. OPOWIADANIE Z DIALOGIEM- 

czyli opowiadanie 

z wkomponowaną rozmową postaci, bohaterów 

opowiadania.

  Najważniejsze zasady przy 

pisaniu opowiadań:

1. Pisz całe opowiadanie w jednakowym czasie.

2. Tam gdzie to możliwe, wprowadzaj dialog.

3. Wykorzystaj inne możliwości wzbogacenia opowiadania, 

wprowadź elementy opisu, charakterystyki.

4. Stosuj dowolną kompozycję, korzystając z bogactwa wyrażeń 

i zwrotów rozpoczynających i kończących opowiadanie oraz 

stanowiących spoiwo pomiędzy poszczególnymi częściami.

Najczęściej popełniane błędy

1. Wprowadzenie do fabuły opowiadania 

zbyt wielu postaci i wątków, co sprawia, 

że staje się ono nieczytelne i chaotyczne.

2. Skupienie opowiadania wyłącznie wokół 

akcji, bez wprowadzenia opisów czy też 

dialogów.

3. Zagubienie narratora w toku narracji – 

nieoczekiwanie narratora 

pierwszoosobowego zastępuje narrator 

bezosobowy i odwrotnie.

4. Nieoczekiwana zmiana czasu – czas 

przeszły zostaje zastąpiony przez 

teraźniejszy bądź odwrotnie.

5. Błędy stylistyczne, ortograficzne i 

interpunkcyjne. 

Przykładowe opowiadania

Dbamy o nasze zęby

Wczoraj odbyliśmy wycieczkę do gabinetu stomatologicznego. 
Pogoda była słoneczna. Najpierw oglądaliśmy gabinet 
stomatologiczny. Następnie obserwowaliśmy jak prawidłowo myć 
zęby szczoteczką. Później sami wykonywaliśmy te same ruchy 
swoimi szczoteczkami, które kupiliśmy w sklepie. Otrzymaliśmy od 
stomatologa próbki pasty do zębów znanej firmy. Wycieczka 
bardzo nam się podobała i byliśmy bardzo zadowoleni. 
Postanowiliśmy dbać o zdrowie naszych zębów. 

     

  Wojtek i Radek na lodzie

Pewnego zimowego popołudnia koledzy- Wojtek i Radek wybrali się nad jezioro. Było skute lodem.

Wojtek nie wiedział, że lód jest kruchy. Więc nie zastanawiając się ani chwili wszedł odważnie na taflę 

lodową i z zapałem ślizgał się. W pewnym momencie lód zaczął trzeszczeć. Ale chłopiec nie przejmował 

się tym. E tam-mówił machając ręką- i ślizgał się dalej. Aż nagle trach! trach! - lód się załamał. Wojtek 

wpadając do wody wołał: Ratunku! Ratunku! Gdy Radek usłyszał wołanie o pomoc bardzo się 

zdenerwował. W jednej chwili znalazł grubą gałąź i jeden koniec podał koledze. Drugi trzymał mocno w 

dłoniach. Mimo tego,Wojtek nie mógł się wydostać z pułapki. Ciągle stawał na lodzie i od razu wpadał do 

wody, stawał i znów wpadał. Aż wreszcie Radek poradził koledze, aby położył się na brzuchu. Efekt był 

natychmiastowy. Pełzając, wydostali się do brzegu. Drżeli z zimna jak listki na wietrze.

     Do domu powrócili przemarznięci i mokrzy. Przez cały tydzień musieli leżeć w łóżkach łykając różne 

witaminy.

     Postanowili w przyszłości być ostrożniejsi. Na taflę lodową 
     wejdą tylko wówczas, gdy będą pod opieką dorosłych.