Wykład Makroekonomia

dr Grażyna Węgrzyn

17.05.2010

1

Rynek dóbr i usług – krzywa IS

Rynek pieniądza – krzywa LM

Y

b

b

A

i









1

h

P

M

Y

h

k

i







2

Równowaga na rynku dóbr i usług (IS) 
oraz równowaga na rynku pieniądza (LM)

Y

i

LM

IS

E

o

i

o

Y

o

3



Punkt E

0

 wyznacza takie poziomy produktu 

społecznego i stopy procentowej, przy których 
osiągana jest jednocześnie równowaga na 
rynku dóbr (zagregowany popyt = 
zagregowanej podaży, planowane inwestycje 
= planowanym oszczędnościom) oraz na 
rynku pieniądza (popyt na pieniądz = podaży 
pieniądza).

4

5

Równowaga w modelu IS-
LM

A – nadwyżka podaży pieniądza nad popytem
B- nadwyżka podaży dóbr i usług nad popytem na dobra i usługi

Y

LM

IS

Y

0

E

0

i

i

0

A

B

6

Oznacza to, że wszystkie 

punkty:

a)

leżące powyżej (na prawo od) krzywej IS 
odpowiadają nierównowadze podażowej na 
rynku towarów i usług,

b)

leżące poniżej (na lewo od) krzywej IS 
oznaczają nierównowagę popytową na rynku 
towarów i usług,

7

c)

leżące powyżej (na lewo od) krzywej LM 
odpowiadają nierównowadze podażowej na 
rynku pieniądza,

d)

leżące poniżej (na prawo od) krzywej LM 
oznaczają nierównowagę popytową na rynku 
pieniądza.  

8

Wytrącenie gospodarki z równowagi uruchamia 

jednocześnie mechanizmy równoważące. 

9



Nadwyżka popytu na pieniądz prowadzi do 

wzrostu rynkowej stopy procentowej, natomiast 
nadwyżka podaży pieniądza prowadzi do 
spadku stopy procentowej.



Niedobór dóbr i usług (przy założeniu „lepkości” 

cen) powoduje wzrost produkcji i produktu 
społecznego, a ich nadwyżka – spadek.



W rezultacie tych dostosowań gospodarka 

wraca do równowagi. 

10

    Model IS-LM wykorzystywany jest głównie 

jako narzędzie umożliwiające prezentację i 
ocenę skutków wpływu polityki gospodarczej 
państwa na kształtowanie się wielkości 
produktu społecznego i rynkowej stopy 
procentowej.

11

Skutkiem ekspansywnej 
polityki fiskalnej rządu 
(wzrost G, spadek T) jest :  



Wzrost produktu społecznego i stopy 

procentowej (przesuniecie krzywej IS w prawo)

12

Skutkiem restrykcyjnej 
polityki fiskalnej rządu 
(spadek G, wzrost T) jest : 



Spadek produktu społecznego i stopy 

procentowej (przesuniecie krzywej IS w lewo)

13

Skutkiem ekspansywnej 
polityki monetarnej banku 
centralnego (zwiększenie 
MS i obniżenie i) jest:



Wzrost produktu społecznego i obniżka stopy 

% (krzywa LM przesuwa się w prawo) 

14

Skutkiem restrykcyjnej 
polityki monetarnej banku 
centralnego (zmniejszenie 
MS i podniesienie i) jest:



Spadek produktu społecznego i zwiększenie 

stopy % (krzywa LM przesuwa się w lewo).

15

Mechanizm działania 
polityki monetarnej



Graficznie

16

Polityka monetarna działa w 
dwóch etapach:

1.

Przejście z E do E’

Do jakiego poziomu obniży się stopa %?
Zależy to od wrażliwości realnego popytu pieniężnego na stopę % (h).
Im h mniejsze tym spadek stopy % będzie większy. 

2.

Przejście z E’ do E”

Przyrost dochodu zależy od:

-

wrażliwości wydatków inwestycyjnych na zmianę stopy % (b) 

-

wrażliwości realnego popytu pieniężnego na zmianę dochodu (k)

 Im większe b tym większy wzrost inwestycji, a w konsekwencji i 

dochodu.

 Im mniejsze k tym mniej wzrasta stopa %, tym mniej hamuje wzrost 

inwestycji.

17

Skuteczność polityki 
monetarnej



W pierwszym etapie wrażliwość realnego 

popytu pieniężnego na stopę %  jest mała 
(małe h). 

    Wtedy zmiana podaży pieniądza wywoła dużą 

zmianę stopy %, a to jest pożądany efekt 
pośredni polityki monetarnej.

18



W drugim etapie wymagana jest duża 

wrażliwość wydatków inwestycyjnych na stopę 
% ( duże b) oraz mała wrażliwość realnego 
popytu pieniężnego na dochód (małe k).

19

Mechanizm działania 
polityki fiskalnej



Graficznie

20

Efekt wypychania – 
wada polityki fiskalnej



Wzrost wydatków rządowych podnosi stopę 

%, a to zmniejsza wydatki inwestycyjne. 



Inwestycje prywatne są wypychane przez 

wydatki rządowe,  a skuteczność polityki 
fiskalnej zależy od rozmiaru efektu 
wypychania.

21

Warunki skuteczności 
polityki fiskalnej:



Mała wrażliwość popytu pieniężnego na 

dochód (małe k). Wtedy zwiększenie dochodu 
wywoła mały przyrost popytu na pieniądz i w 
mniejszym stopniu zwiększy się stopa %.



Mała wrażliwość inwestycji na stopę % (małe 

b). Wtedy niewielki będzie efekt wypychania.



Duży poziom mnożnika (duże      ).



22

Skuteczność polityki 
fiskalnej 
i monetarnej zależy od:

c – krańcowa skłonność do konsumpcji
b – wrażliwość inwestycji na zmianę stopy %
k – wrażliwość popytu pieniężnego na zmianę 

dochodu

h – wrażliwość popytu na zmianę stopy %

23

Polityce monetarnej 
(ekspansywnej i 
restrykcyjnej) sprzyja:



Wysoka skłonność do konsumpcji



Duża wrażliwość inwestycji na zmianę stopy 

%



Mała wrażliwość popytu pieniężnego na 

zmianę dochodu



Mała wrażliwość popytu pieniężnego na 

zmianę stopy %

24

Polityce fiskalnej 
(ekspansywnej 
i restrykcyjnej) sprzyja:



Wysoka skłonność do konsumpcji,



Mała wrażliwość inwestycji na zmianę stopy 

%,



Mała wrażliwość popytu pieniężnego na 

zmianę dochodu,



Wysoka wrażliwość popytu pieniężnego na 

zmianę stopy %.

25

Polityka 
fiskalna

Polityka 
monetarna









h

k

b

c









h

k

b

c

26

Skuteczność (antycykliczna) 
polityki fiskalnej i 
monetarnej zależy od 
nachylenia krzywych IS i LM.

1. Polityka fiskalna jest tym skuteczniejsza, im bardziej 

„płaska” jest krzywa LM.

Ujęcie graficzne.

2. Skuteczność polityki monetarnej wzrasta w miarę 

spadku nachylenia krzywej IS (krzywa IS płaska).

Ujęcie graficzne.
 

27