DIAGNOSTYKA, PROFILAKTYKA I LECZENIE OSTEOPOROZY.

OSTEOPOROZA [wg.WHO]

Jest chorobą układową szkieletu,

charakteryzującą się niską masa kostną oraz

zaburzeniami mikroarchitektury prowadzącymi

do złamań.

Choroba powstaje na skutek przewagi procesu

niszczenia kości nad jej tworzeniem.

Osteoporoza

Jest chorobą układu kostnego

charakteryzującą się obniżeniem

wytrzymałości kości, co prowadzi

do zwiększonego ryzyka złamań.

Epidemiologia:



Występuje średnio u 11% populacji, w tym u

25% kobiet po 50 r.ż.,



Jedna na 3-kobiety oraz jeden na 8-

mężczyzn mogą zachorować na osteoporozę,

w konsekwencji przebiegu osteoporozy jedna

na 5-kobiet może doznać złamania

nadgarstka, jedna na 4-kobiety złamania

kręgosłupa, oraz jedna na 6-kobiet może

doznać złamania kości udowej,



U mężczyzn ryzyko złamania szyjki kości

udowej jest ok.. 3-krotnie mniejsze niż

obserwowano u kobiet.

Złamanie szyjki kości udowej

charakteryzuje się

najcięższymi powikłaniami

spośród wszystkich rodzajów

złamań osteoporotycznych.

W USA w 1999 r. koszt leczenia

pacjentów z powodu osteoporozy

wynosił 13,8 miliardów$, w tym 63,1%

to koszty leczenia pacjentów ze

złamaniem szyjki kości udowej.

Podział osteoporozy

OSTEOPOROZA

PIERWOTNA:

•

Idiopatyczna-

młodzieńcza i

dorosłych,

•

Inwolucyjna-

pomenopauzalna

typ1[80% leczonych

chorych], starcza

typ2[10-15% leczonych

chorych]

OSTEOPOROZA WTÓRNA:

•

Choroby gruczołów

wydzielania wewnętrznego-

nadczynność tarczycy,

przytarczyc, kory nadnerczy,

•

Choroby układu

krwiotwórczego i

nowotworowe-szpiczak mnogi,

białaczka szpikowa, chłoniak,

•

Choroby o podłożu

genetycznym,

•

Choroby nerek,

•

Choroby przewodu

pokarmowego,

•

Leki,

Obraz kliniczny:



Choroba rozwija się przez wiele lat i jej

przebieg może być bezobjawowy,



Często pierwszym sygnałem może być

złamanie trzonu kręgowego lub

nadgarstka typu Collesa,



Złamanie szyjki kości udowej wzrasta, ze

wzrostem średniej wieku

populacji[ połowa przypadków złamań

przypada u chorych w wieku 80 i powyżej

lat.

Tkanka kostna podlega

zmianom fizjologicznym, które

można podzielić na:



Okres wzrastania,



Okres konsolidacji,



Okres inwolucji,

Okres wzrastania:



Jest to okres modelowania kości,



Dochodzi do wydłużenia oraz

pogrubienia kości,



Okres kończy się ok..20r.ż.-

zamknięciem nasad kostnych,

Okres konsolidacji:



Dochodzi do maksymalnej

mineralizacji kości,



Optymalna szczytowa masa kości w

wieku ok.30-35 r.ż.,

Okres inwolucji:



Dochodzi do systematycznej utraty

masy kostnej,



U mężczyzn ubytek masy kostnej

wynosi 0,3%-0,5%,



U kobiet ok.1%, w okresie menopauzy

nawet 2-3% rocznie,



Oszacowano, iż w ciągu całego życia

kobieta traci ok..50% masy kostnej

kości gąbczastej, 35%kości zbitej.

Czynniki ryzyka rozwoju

osteoporozy:



Wiek powyżej 65r.ż.



Rasa biała,



Płeć żeńska,



Niska masa ciała poniżej 57 kg,



Wczesna menopauza-poniżej 45 r.ż.,



Wtórny brak miesiączki,



Niska szczytowa gęstość mineralna-osteopenia lub osteoporoza,



Długotrwała glikokortykosteroidoterapia-przyjmowanie ponad 6 miesięcy

Encortonu w dawce 7,5 mg na dobę,



stosowanie leków p/drgawkowych, osłaniaczy żołądkowych zawierających glin,

heparyny, tetracyklin, chemioterapeutyków nowotworowych, preparatów T,



Czynniki środowiskowe- niska podaż Ca, zmniejszona ekspozycja skóry na

światło słoneczne[niedobór wit.D], długie okresy unieruchomienia,

niedożywienie oraz stosowanie używek,



Zaburzenie widzenie i równowagi ze skłonnością do upadków,



Choroby predysponujące do osteoporozy wtórnej,



Zaburzenia trawienia, wchłaniania,



Resekcja żołądka, jelit,

Diagnostyka osteoporozy:



Wywiad lekarski,



Badanie przedmiotowe,



badanie densytometryczne,



Badanie RTG,



Badania analityczne,

DEXA



Pomiar szyjki kości udowej metodą

absorpcjometrii podwójnej energii

promieniowania RTG,



Jest to porównanie gęstości mineralnej kości

do szczytowej masy kostnej,



Ocena zwana-T-score,



BMD- gęstość kości wyrażona w g/cm

, g/cm,



BMC-zawartość składników mineralnych w

kości wyrażona w g/cm

, mg/ml,

Kryterium diagnostyczne

osteoporozy:

Kryteria

diagnostyczne:



Tsc od 0 do-1



Tsc od -1do -2,5,



Tsc<lub równe -2,5,



Tsc<lub równe-

2,5+występujące

złamania

Diagnoza:



Norma,



Osteopenia,



Osteoporoza,



Zaawansowana

osteoporoza,

Badanie metodą DEXA może

być stosowane w ocenie

zaniku kostnego, jak i

skuteczności leczenia.

Badania można wykonać w różnych

miejscach ciała, zazwyczaj w kręgosłupie

lędźwiowym L1-4,nasadzie bliższej kości

udowej, przedramieniu oraz kości

piętowej.

Badanie masy kostnej powinno

być wykonywane obligatoryjnie:



U kobiet powyżej 65r.ż.



U mężczyzn z czynnikami ryzyka

osteoporozy,



U kobiet po menopauzie z jednym lub

więcej czynnikami ryzyka,



U wszystkich kobiet po menopauzie,



U mężczyzn ze złamaniem po

niewielkim urazie,

W podjęciu decyzji o leczeniu

uwzględnić należy:



Obrót kostny-ocena markerów

kościotworzenia i resorpcji kostnej,



Mikroarchitekturę kości- USG kości,

biopsję kości, trójwymiarową

tomografię komputerową,

Biochemiczne markery

metabolizmu kostnego:

Markery kościotworzenia:

•

Całkowita fosfataza

zasadowa,

•

Frakcja kostna

fosfatazy zasadowej,

•

Osteokalcyna,

•

Propeptyd prokolagenu

typu I,

Markery resorpcji kostnej:

•

Hydroksyprolina,

•

Dezoksypirydynolina,

•

Pirydynolina,

•

Fosfataza kwaśna,

•

N-terminalny

telopeptyd-NTX,

•

C-terminalny

telopeptyd-CTX,

Profilaktyka osteoporozy:



Prawidłowa dieta z odpowiednia

suplementacją Ca i wit.D,[ u dorosłych

spożycie Ca-1000-1500mg/d, wit.D-

400-600 IU/d



Aktywny tryb życia-ćwiczenia oporowe,



Unikanie czynników ryzyka

osteoporozy,



Hormonalna terapia zastępcza,

Schemat leczenia

osteoporozy:

Leczenie osteoporozy

Objawy kliniczne klimakterium

Bez objawów klimakterium

Alendronian, risedronian, raloksyfen,

Hormonalna terapia zastępcza

Alendronian, etidronian, risedronian, kalcytonina,

Kalcytonina, etidronian, hormonalna terapia zastępcza,

Ze złamaniami

Alendronian, risedronian, raloksyfen,

Kalcytonina, etidronian, hormonalna terapia zastępcza.

Bez złamań

Podsumowanie:



W rozpoznaniu osteoporozy obowiązują

kryteria WHO, na podstawie badania DEXA

bliższego końca kości udowej lub kręgosłupa,



Złamanie kręgosłupa oraz szyjki kości udowej

obniżają jakość i skracają okres życia,



Zapobieganie upadkom jest najistotniejszym

czynnikiem zmniejszającym ryzyko złamania.

Bibliografia:



Badurski J.,Boczoń S.,Sawicki

A.:Osteoporoza.Pol.Fun.osteop.,Białystok 2000.



Czerwiński E., Borowy P.: Co lekarz powinien

wiedzieć o osteoporozie?, Osteoporoza, IV 2003.



Odrowąż-Sypniewska G.: Biochemiczne markery

obrotu kostnego, Dekada Stawów i Kości 2000-

2010, Kraków 2ooo.



Sewerynek E.: Diagnostyka, Profilaktyka i leczenie

osteoporozy, Folia Medica Lodziensia, ŁTN 2003.

Document Outline