background image
background image

SPIS TREŚCI

WSTĘP

1. POJĘCIE SAMOBÓJSTWA

2. TYPY SAMOBÓJSTW

3. PRZYCZYNY SAMOBÓJSTW

4. SYGNAŁY ZAGROŻENIA SAMOBÓJSTWEM

5. CZYNNIKI RYZYKA POPEŁNIENIA SAMOBÓJSTWA

6. MITY O SAMOBÓJSTWACH

7. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM

7.1 NATURALNE ŹRÓDŁA POMOCY

7.2 STRATEGIE PROFILAKTYCZNE I EDUKACYJNE

7.3 TERAPIE ZAPOBIEGAWCZE

7.4 OŚRODKI ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

background image

WSTĘP

Życie jest jedno... Życie jest cenne... Życie jest piękne... W podobny sposób myśli wielu ludzi, ale 
nie wszyscy... Coraz młodsze pokolenia odczuwają „ból istnienia” . Nie radzą sobie ze swoim życiem.
„Po co żyć, skoro życie kończy się niczym. Po co rodzić dziecko, równocześnie skazując je na śmierć. 
Każdego dnia ludzie umierają z głodu, od kul, z czyichś nienawistnych rąk. 

Nie widzę tu miejsca dla siebie. Gdyby nawet walczyć o inność świata, to przecież i tak ostatecznie 
zwyciężą pluskwy.” 
szesnastolatka
„Jeżeli umrę, nie opłakujcie mnie. Postąpiłem tak dlatego, że nie mogłem pogodzić się ze światem. 
Na znak protestu przeciwko przemocy! Aby między ludźmi panowała miłość i aby zwrócić uwagę na 
różne problemy...” 
siedemnastolatek
„Mamusiu, błagam Cię, proszę Cię, wybacz mi, ale ja nie daję sobie ze sobą rady, w głowie mi się 
kotłuje, nie wiem, co mam robić. Popełnianie samobójstwa to głupi gówniany wybryk. Ale ja jestem 
takim gównem, mam dopiero 15 lat, więc cóż, przepraszam za wszystko, kocham Was.” 
piętnastolatka
To fragmenty listów małoletnich samobójców, których niestety nie odratowano. Smutne jest to, że 
tak młodzi ludzie pełni energii potrafią głęboko skrywać swoje problemy, nie dzieląc się nimi z nikim. 
Nie dają bliskim szans na uratowanie ich życia, na zaoferowanie pomocy. Dlaczego tak się dzieje? 
Dlaczego ludzie sięgają po zachowania autodestrukcyjne? Jakie istnieją czynniki ryzyka zamachu 
samobójczego? Jak pomóc niedoszłym samobójcom? Te pytania dręczą wielu ludzi. W niniejszej 
pracy postaram się udzielić na nie odpowiedzi.

background image

Nie widzę tu miejsca dla siebie. Gdyby 

nawet walczyć o inność świata, to 

przecież i tak ostatecznie zwyciężą 

pluskwy.” 

szesnastolatka

„Jeżeli umrę, nie opłakujcie mnie. 

Postąpiłem tak dlatego, że nie mogłem 

pogodzić się ze światem. Na znak 

protestu przeciwko przemocy! Aby 

między ludźmi panowała miłość i aby 

zwrócić uwagę na różne problemy...” 

siedemnastolatek

background image

„Mamusiu, błagam Cię, proszę Cię, 
wybacz mi, ale ja nie daję sobie ze 
sobą rady, w głowie mi się kotłuje, nie 
wiem, co mam robić. Popełnianie 
samobójstwa to głupi gówniany 
wybryk. Ale ja jestem takim gównem, 
mam dopiero 15 lat, więc cóż, 
przepraszam za wszystko, kocham 
Was.” 
piętnastolatka

background image

To fragmenty listów małoletnich 

samobójców, których niestety nie 

odratowano. Smutne jest to, że tak 

młodzi ludzie pełni energii potrafią 

głęboko skrywać swoje problemy, nie 

dzieląc się nimi z nikim. Nie dają bliskim 

szans na uratowanie ich życia, na 

zaoferowanie pomocy. Dlaczego tak się 

dzieje? Dlaczego ludzie sięgają po 

zachowania autodestrukcyjne? Jakie 

istnieją czynniki ryzyka zamachu 

samobójczego? Jak pomóc niedoszłym 

samobójcom?  Te pytania dręczą wielu 

ludzi.  W niniejszej pracy postaram się 

udzielić na nie odpowiedzi.

background image

1.

 

POJĘCIE SAMOBÓJSTWA

Samobójstwo jest problemem, który nurtuje wielu 

naukowców. Zanim przejdę do szczegółowego 

omawiania tego zjawiska, przedstawię definicję 

tego pojęcia.

Samobójstwo to:

1) według Światowej Organizacji Zdrowia

akt samobójczy ze skutkiem śmiertelnym

2) według Nowej Encyklopedii Powszechnej

celowe zachowanie samodestrukcyjne 

prowadzące do śmierci biologicznej, które może 

mieć charakter gwałtowny (np. samobójstwo 

przez powieszenie się) lub charakter stopniowy 

(np. samobójstwo przez zagłodzenie się) 

background image

3) według Wincentego Okonia

świadome pozbawienie się życia[...] 

4) według Emila Durkheima

każdy przypadek śmierci, będący bezpośrednim 

lub pośrednim wynikiem działania lub 

zaniechania, przejawionego przez ofiarę zdającą 

sobie sprawę ze skutków swego zachowania 

5) według Shneidmana

świadomy akt samounicestwienia; najlepiej 

rozumieć je jako wielowymiarowy stan złego 

samopoczucia u osoby o niezaspokojonych 

potrzebach, która samobójstwo uważa za 

najlepsze rozwiązanie jakiegoś ze swoich 

problemów 

background image

6) według Diekstra

wybrane dobrowolnie zachowanie, które w 

możliwie najkrótszym terminie ma 

spowodować własną śmierć 

7) według Kay’a R. Janisona

śmierć na skutek obrażeń, otrucia lub 

uduszenia tam, gdzie istnieją (pośrednie 

lub bezpośrednie) dowody na to, że 

obrażenia denat zadał sobie sam i 

zamierzał odebrać sobie życie 

8) wg Encyklopedii Internetowej Wikipedia

śmierć jednostki, która nastąpiła w wyniku 

jej celowego, świadomego działania 

background image

2. TYPY SAMOBÓJSTW 

Najważniejszym twórcą typów samobójstw jest 

socjolog Emil Durkheim. Wyróżnił on cztery 

sytuacje-typy prowokujące zachowania 

samobójcze:

1) samobójstwo egoistyczne – jednostka nie jest 

zintegrowana ze społeczeństwem w stopniu 

wystarczającym i zmuszona zostaje zaufać 

jedynie własnym możliwościom; jednostka 

odczuwa głęboką osobistą porażkę

2) samobójstwo altruistyczne – jednostka 

identyfikuje się z kulturą lub ideałem grupy, do 

której przynależy; jednostka poświęca siebie 

jako ofiary dla dobra innych

background image

3) samobójstwo anomiczne – jednostka znajduje 

się w stanie moralnego rozregulowania, braku 

zwyczajowych standardów społecznych; 

jednostka, znajdując się w sytuacji pozbawienia 

punktów odniesienia, które do tej pory 

regulowały jej zachowanie, może poczuć się 

bezużyteczna; życie dla tej jednostki nie ma 

sensu; istnieje brak łączności z normami i 

wartościami społecznymi

4) samobójstwo fatalistyczne – jednostka 

obciążona jest przesadną regulacją; jednostka 

widzi jedyną możliwość ucieczki z sytuacji , 

którą przeżywa, jako niemożliwą do zniesienia 

background image

Brunon Hołyst również wspomina o typach 

zachowań samobójczych:

1) samobójstwo wyobrażone – uświadomienie 

sobie możliwości rozwiązania problemów w 

drodze samobójstwa

2) samobójstwo upragnione – myśli, które nie 

ustępują, ale nabierają charakteru celu

3) samobójstwo usiłowane – ciąg zachowań, 

których celem jest pozbawienie się życia, przy 

czym cel ten nie zostaje osiągnięty

4) samobójstwo dokonane – zamach na własne 

życie kończący się śmiercią 

background image

3. PRZYCZYNY SAMOBÓJSTW

Dlaczego ludzie popełniają samobójstwa? To pytanie nurtuje do 

dziś wielu badaczy. Ważne jest to, by pamiętać, że nigdy jedna 

przyczyna nie prowadzi do aktu samobójczego. Zawsze na czyn 

autodestrukcyjny składa się wiele czynników. 

Do przyczyn samobójstw według Głównej Komendy Policji w 

Warszawie należy:

 

  choroba psychiczna 

  nieporozumienie rodzinne

  przewlekła choroba 

  warunki ekonomiczne 

  zawód miłosny

  nagła utrata źródeł utrzymania 

  śmierć osoby  bliskiej

  problemy szkolne 

  trwałe kalectwo 

  AIDS 

  niepożądana ciąża

  zaburzenia osobowości 

  osamotnienie i poczucie izolacji 

  nieprzystosowanie społeczne

  chęć zemsty, kary, próby szantażu i manipulacji otoczeniem

  uzależnienie 

background image

 

Istnieje jeszcze wiele innych motywów 

prowadzących do zachowań 

samobójczych. Przedstawione powyżej 

przyczyny są najczęściej spotykanymi. 

Warto również pamiętać, że przyczyny 

zachowań autodestrukcyjnych u dzieci i 

młodzieży nie są takie same jak u 

dorosłych. Samobójstwa osób dorosłych są 

zazwyczaj skutkiem niepowodzenia w 

realizacji własnych planów życiowych lub 

nieuleczalnych chorób, samobójstwa dzieci 

i młodzieży są natomiast uwarunkowane 

zachowaniem innych osób, zwłaszcza 

rodziców i nauczycieli [...]. 

background image

4. SYGNAŁY ZAGROŻENIA 

SAMOBÓJSTWEM

Trudno jest przewidzieć zamach 
samobójczy. Odróżnić grożenie 
samobójstwem od chęci pozbawienia 
się życia. Istnieje jednak możliwość 
rozpoznania zmian w zachowaniu, 
które mogą być sygnałem 
zagrożenia. Wtedy jest możliwość 
udzielenia pomocy i odwiedzenia 
niedoszłego samobójcy od zamiaru 
pozbawienia się życia.

background image

Erwin Ringel wyróżnił  trzy typy znaków 

ostrzegawczych wysyłanych przez osobę 

zamierzającą popełnić samobójstwo :

1) werbalne znaki ostrzegawcze

 otwarte werbalne znaki ostrzegawcze: 

„chcę umrzeć”, „już dłużej nie mogę”, 

„wolałbym nie żyć”, „wolałbym się nigdy 

nie urodzić”

 aluzje: „już niedługo  nie będziesz się 

musiał o mnie martwić”, „niedługo nie 

będę sprawiał ci kłopotów, „wszystko jest 

bez sensu, wątpię, że to przeżyję”

żarty,  dowcipkowanie o śmierci, 

pogrzebach, samobójstwach

background image

2) zachowania jako znaki ostrzegawcze

  porządkowanie swoich spraw: rozdawanie swoich 

ulubionych rzeczy, generalne porządki w pokoju, biurku, 

wyrzucanie    niepotrzebnych rzeczy

  zmiana nawyków związanych ze snem i jedzeniem 

  zachowania agresywne, buntownicze

  ucieczki z domu 

  sięganie po alkohol i narkotyki

  unikanie kolegów i rodziny 

  ograniczenie normalnej  aktywności

  niedbałość o wygląd zewnętrzny 

  zmiany w osobowości 

  nastrój zniechęcenia i nudy

  trudności z koncentracją 

  gorsze wyniki w nauce

  powtarzające się skargi dotyczące dolegliwości 

fizycznych 

  utrata  zainteresowań

  negatywne reagowanie na pochwały i nagrody 

  złowieszczy spokój

  nagłe objawy radości po okresie depresji = tzw. 

Huśtawka  nastroju

background image

3) sytuacyjne znaki ostrzegawcze

  osoba towarzysko wyizolowana, nie mająca 

przyjaciół lub mająca problemy z podtrzymywaniem 

przyjaźni

  osoba nadużywająca narkotyków i/lub alkoholu

  osoba, która była lub jest maltretowana 

fizycznie, werbalnie, seksualnie

  osoba, która przeżyła lub przeżywa dużą stratę, 

np. śmierć kogoś bliskiego, rozwód, rozstanie z 

partnerem, utratę wcześniejszej pozycji finansowej

  osoba, która jest najstarszym dzieckiem w 

rodzinie

  osoba z historią zaburzeń psychicznych

  osoba, która usiłowała już dokonać samobójstwa

  osoba, której ktoś bliski odebrał sobie życie

  osobowość perfekcjonisty

background image

5. CZYNNIKI RYZYKA POPEŁNIENIA 

SAMOBÓJSTWA

Aby wykryć zagrożenie samobójstwem, 

musimy zastanowić się i odpowiedzieć 

sobie na pytanie, jak realne jest to, że 

może do tego dojść. Większość 

ekspertów uważa, że determinacja 

samobójcza jest najbardziej oczywistym 

sygnałem, który możemy odebrać, oraz 

że każde samobójstwo składa się z 

trzech elementów: 

1) specyficzność 

    2) śmiercionośność 
    3) dostępność

background image

Gdy stwierdzimy, że powyższe 
warunki zostaną urzeczywistnione, 
wówczas możemy mówić, że 
prawdopodobieństwo popełnienia 
samobójstwa jest bardzo wysokie.
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych 
Los Angeles Suicie Prevention Center 
opracowało „skalę śmiercionośności”. 
Skala ta składała się z listy czynników 
wpływających na osobę , będącą 
aktualnie na granicy samobójstwa.

background image

Lista ta obejmowała następujące punkty:

1.  WIEK I PŁEĆ: prawdopodobieństwo jest 

większe w przypadku mężczyzn niż kobiet 

oraz w przypadku osób powyżej 

sześćdziesiątego piątego roku życia

      2. SYMPTOMY: prawdopodobieństwo jest 

większe, jeśli dana osoba znajduje się wstanie 

depresji, gdy ma problemy ze snem, 

przeżywa rozpacz lub gdy jest alkoholikiem 

       3. STRES: prawdopodobieństwo jest 

większe, gdy dana osoba boryka się z 

poważnym stresem

background image

     4. OSTRA REAKCJA NA PEWNE ASPEKTY:  

prawdopodobieństwo jest większe, gdy dana osoba 

nagle zaczyna przejawiać specyficzne symptomy

     5. PLANY SAMOBÓJCZE: prawdopodobieństwo 

zwiększa się proporcjonalnie do tego, jak 

śmiercionośne są środki; proporcjonalnie do stopnia 

organizacji oraz szczegółowości planów

     6. PODSTAWY: prawdopodobieństwo jest większe, 

gdy dana osoba nie posiada rodziny lub przyjaciół

      7. WCZEŚNIEJSZE ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE: 

prawdopodobieństwo jest znacznie większe, gdy 

dana osoba ma już za sobą wcześniejsze próby 

samobójcze

background image

     8. STAN ZDROWIA: prawdopodobieństwo 

jest większe, gdy mamy do czynienia z 

poważną, wyniszczającą chorobą 

     9. RELACJE Z INNYMI: 

prawdopodobieństwo jest większe, gdy 

komuś brakuje „korzeni” lub gdy jest 

osobą społecznie nieakceptowaną

     10. REAKCJA OSÓB, Z KTÓRYMI KTOŚ SIĘ 

W ŻYCIU LICZY: prawdopodobieństwo jest 

większe, gdy inni karzą lub odrzucają 

danego człowieka 

background image

6. MITY O SAMOBÓJSTWACH

Ważne jest to, żebyśmy pomagając 
osobie zamierzającej odebrać sobie 
życie, znali mity o samobójstwach. 
Nie możemy kierować się 
stereotypami. One mogą tylko 
utrudnić nam zdiagnozowanie 
problemu i doprowadzić doi tragedii. 
Poniżej przedstawię osiem najbardziej 
znanych stereotypów.

background image

1)  NIE POPEŁNI SAMOBÓJSTWA TEN, KTO O NIM MÓWI

      Na 10 samobójców przypada 8,którzy 

niedwuznacznie o        swoich zamiarach mówili.

2)  DO SAMOBÓJSTW DOCHODZI BEZ OZNAK        

SYGNALIZACYJNYCH

      Wiele obserwacji uczy, że ludzie, którzy odbierają 

sobie życie, sygnalizowali to przeważnie 

niedwuznacznymi oznakami lub działaniami.

3)  KTO POPEŁNIA SAMOBÓJSTWO, KONIECZNIE CHCE 

ODEBRAĆ SOBIE ŻYCIE

      Większość samobójców oscyluje między 

pragnieniem, by żyć,i tym, by umrzeć; „igrają ze 

śmiercią” pozostawiając drugim ratowanie ich. Rzadko 

kto odbiera sobie życie nie odsłaniając swoich uczuć 

komuś drugiemu.

4)  KTO RAZ SKŁANIA SIĘ DO SAMOBÓJSTWA, BĘDZIE TO 

CZYNIŁ ZAWSZE

      Ludzie zmęczeni życiem, tylko w pewnym okresie 

swojego życia odczuwają pragnienie zabicia siebie.

background image

5)  POPRAWA PO KRYZYSIE SAMOBÓJCZYM OZNACZA KONIEC 

RYZYKA

       Większość samobójstw zdarza się w ciągu trzech 

miesięcy po zaczynającej się „poprawie”, kiedy pacjent na 

nowo odzyskuje energię do urzeczywistnienia swoich 

chorobliwych zamiarów.

6)  SAMOBÓJSTWO CZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE WŚRÓD BOGATYCH 

LUB ODWROTNIE – PRAWIE WYŁĄCZNIE WŚRÓD UBOGICH

      Samobójstwo nie jest ani chorobą biednych, ani plagą 

biednych. Jest bardzo „demokratyczne” i zdarza się we 

wszystkich warstwach ludności.

7)  SAMOBÓJSTWO JEST DZIEDZICZNE LUB JEST „ZŁEM 

RODZINNYM”

      Samobójstwo nie jest zjawiskiem dziedzicznym, lecz 

zjawiskiem indywidualnym.

8)  WSZYSCY, KTÓRZY POPEŁNIAJĄ LUB CHCĄPOPEŁNIĆ 

SAMOBÓJSTWO, SĄ CHORZY PSYCHICZNIE, KAŻDE 

SAMOBÓJSTWO JEST CZYNEM NIZDROWEGO NA UMYŚLE

      Okazuje się na podstawie studium setek najnowszych 

doniesień, że samobójca wprawdzie jest krańcowo 

nieszczęśliwy, ale niekoniecznie chory psychicznie. 

background image

7. ZAPOBIEGANIE 

SAMOBÓJSTWOM

Człowieka zagrożonego samobójstwem nie można 

pozostawić samemu sobie – jest to podstawowa 

zasada profilaktyki. 80 % samobójców wysyła znaki 

ostrzegawcze. Nie można ich bagatelizować. 

Wiadomo, że w sprawach życia i śmierci nie 

możemy pozwolić sobie na zbytnią pewność. 

Zawsze trzeba pamiętać, żeby skontaktować się ze 

specjalistą. Ważne jednak jest to, by dostrzec 

wskazówki, które najczęściej są wołaniem o 

pomoc. Wymienia się cztery najczęstsze powody 

nadawania sygnałów przez potencjalnego 

samobójcę. Są to: pragnienie otrzymania pomocy 

od kogoś i uniknięcia samobójstwa, pragnienie 

poinformowania bliskich, aby byli przygotowani do 

poniesienia straty, pragnienie wywarcia presji na 

bliskich oraz nadmiar własnych uczuć, z którymi 

nie można sobie dłużej radzić [...]. Sygnały te 

mogą być listami, słowami, pytaniami, których 

naprawdę nie można lekceważyć. 

background image

7.1 NATURALNE ŻRÓDŁA 

POMOCY

W zapobieganiu samobójstwom niezmiernie istotna 

jest zdolność korzystania z naturalnych źródeł 

pomocy takich jak rodzina. Według danych 

zaprezentowanych przez psychologa Konrada Knopa 

większość działań, jakie zapobiegają samobójstwom, 

podejmują nieprofesjonaliści. Co więc zrobić, by dana 

osoba zechciała podzielić się z nami swoim 

problemem? Dr hab. Barbara Pilecka daje kilka 

jasnych wskazówek dla bliskich, którzy mogą pomóc: 

Przede wszystkim wysłuchać. Denerwujące są uwagi 

typu: życie jest piękne, trzeba żyć. Nie należy 

gloryfikować życia, tylko skupić się na konkretnym 

problemie i wskazać jakieś możliwości rozwiązania. 

Można podsunąć coś społecznie użytecznego, np. 

pomaganie innym [...]. Postępowanie z niedoszłym 

samobójcą jest sztuką, trzeba mu dać, ile chce, 

czasu, wsparcia, ale trzeba uważać, by nie 

wzmacniać autodestrukcyjnych rozwiązań. 

background image

Do naturalnych źródeł pomocy należy 

przede wszystkim rozmowa. Osoba 

zamierzająca dokonać samobójstwa nie 

powinna zostać sama. Musi czuć, że ktoś 

rozpoznał jej intencje i chce jej pomóc. 

Oto 10 wskazówek postępowania z 

niedoszłym samobójcą :

1)   ZBUDUJ POMIĘDZY WAMI POMOST

• bądź mocnym, mów tonem życzliwym, 

ale stanowczym

• dostarczaj wzmocnienia pozytywnego

• ukaż, że obchodzi cię jej problem i jest 

dla ciebie ważny

• zapewnij oparcie emocjonalne

background image

     2)  OTWÓRZ DRZWI I SŁUCHAJ

• pomóż tej osobie zacząć mówić, a wtedy 

słuchaj

• postaraj się zrozumieć problemy, które kryją 

się za wypowiedziami tej osoby

     3)  OCEŃ RZECZYWISTOŚĆ

• na ile są poważne zamiary skończenia ze sobą

• czy istnieje konkretny plan

• skieruj zagrożonego do odpowiednich osób po 

pomoc

• nie obiecuj tajemnicy, to może kosztować 

ludzkie życie

     4)  OCEŃ NATĘŻENIE

• oceń emocje w danej chwili

background image

    5)  TRAKTUJ ROZMÓWCĘ POWAŻNIE

• nie lekceważ znaczenia słów tej osoby

• zaufaj swoim podejrzeniom, że ta osoba 

może myśleć o pozbawieniu się życia

    6)  ZADAJ WŁAŚCIWE PYTANIA

• nie bój się pytać o myśli samobójcze

• „wyłóż karty na stół”

     7)  ZNAJDŹ I ZMOBILIUZUJ SYSTEMY 

OPARCIA

• oceń czy rozmówca ma w sobie siły, 

które mogą być dla niej oparciem

background image

8)  PODEJMIJ DZIAŁANIA

• daj osobie zagrożonej coś, czego będzie mogła się 

uchwycić

• ustal hierarchię problemów i zaplanuj działanie

• skłoń rozmówcę do podjęcia decyzji, by zrobił coś celu 

poprawy swej sytuacji

• jeśli to potrzebne, przejmij inicjatywę i bądź stanowczy

• na ile i kiedy to będzie możliwe, odsuń osobę 

zagrożoną od jej głównych środków samozniszczenia

     9)  UTRZYMAJ CEL

• kryzys niekoniecznie można uznać za miniony tylko 

dlatego, że osoba zagrożona twierdzi, iż tak stało się

• konieczne jest dalsze postępowanie, upewnij się, że 

tak się stało

     10)  PRZEKAŻ PAŁECZKĘ

• zapewnij „wyspy oparcia” wokół zagrożonej osoby

• włącz w to najwięcej pozytywnie nastawionych 

życzliwych osób, w tym specjalistów

• zawsze dbaj o to, by osoba zagrożona była ciągle 

otoczona pomocą

background image

7.2 STRATEGIE PROFILAKTYCZNE 

I EDUKACYJNE

Potencjalni samobójcy bardzo różnią się 

od siebie. Nieliczni mają obszerną 

wiedzę o autodestrukcji, którą mogą 

zastosować w praktyce. Aby dostarczyć 

tę wiedzę innym, należy stworzyć 

strategie profilaktyczne i edukacyjne, 

które uwzględnią potrzeby wszystkich 

zainteresowanych: osób o skłonnościach 

samobójczych, pracowników służby 

zdrowia i całego społeczeństwa. 

Strategie powinny składać się z pięciu 

elementów :

background image

      a)  komunikacja

• należy podkreślać znaczenie komunikacji 

międzyludzkiej

• zachęcać do mówienia o swoich zmartwieniach i 

niepokojach

      b)  strategia radzenia sobie

• zapoznanie z aktywnymi metodami radzenia sobie

• komunikacja

• poszukiwanie wsparcia społecznego

      c)  destygmatyzacja  stresorów

• zmiana postrzegania sytuacji stresujących – nie jako 

osobiste słabostki

      d)  destygmatyzacja  zaburzeń afektywnych i wiedza 

o związanych z samobójstwem czynnikach ryzyka 

• rozpowszechnienie wiedzy o tym, czym jest i jak 

często występuje depresja

      e)  wiedza o istniejących służbach 

• informowanie o istnieniu służb udzielających 

konsultacji i pomocy

background image

7.3 TERAPIE 

ZAPOBIEGAWCZE

W ostatnich czasach psychologowie we 

współpracy z innymi specjalistami 

opracowali lecznicze programy 

interwencyjne. Mają one uczyć nas 

posługiwania się bardziej złożonymi 

strategiami rozwiązywania problemów, 

byśmy w obliczu stresów i napięć życiowych 

potrafili lepiej sobie z nimi radzić i nie brali 

pod uwagę możliwości samobójstwa. Poniżej 

przedstawię dwie terapie stworzone przez 

amerykańskich psychologów : 

background image

    a) terapia nastawiona na rozwiązywanie 

problemów

• identyfikacja problemu klienta

• identyfikacja zasobów klienta

• czerpanie informacji z innych źródeł

• decyzja o środkach praktycznych

• budowa relacji terapeutycznej

    b) terapia poznawczo – behawioralna z 

podręcznikiem

• krótkoterminowa interwencja w różnej 

formie: od wręczania pacjentowi sześciu 

książeczek bądź podręczników do 

przeprowadzenia sześciu sesji terapii 

poznawczej; jeśli pacjent o tendencjach 

samobójczych otrzymał sześć książeczek i 

nie wrócił, by dalej prosić o terapię, to 

znaczy, że interwencja zadziałała

background image

7.4 OŚRODKI ZAPOBIEGANIA 

SAMOBÓJSTWOM

Coraz częściej problem samobójstwa jest 

nagłaśniany. Wiele osób mając osobę 

bliską z tendencjami samobójczymi, nie 

potrafi jej pomóc. Nie rozumie jej 

problemu. Warto wtedy zgłosić się do 

specjalistów. Powstają poradnie, w których 

udzielą nam odpowiednich wskazówek do 

działań. W Wielkiej Brytanii prężnie 

działają organizacje zajmujące się 

problematyką samobójstw, np. 

„Samarytanie”. Organizacja została 

założona w 1953 roku przez Chada Varaha. 

background image

Posiada liczne grono wolontariuszy, którzy 

kierują się siedmioma wskazówkami, 

między innymi: być dostępnym przez całą 

dobę, nieść ulgę w cierpieniu, absolutnie 

przestrzegać zasady dyskrecji oraz nie 

narzucać własnych wierzeń i przekonań. 

Instytucji wspierających jest coraz więcej. 

Niestety niewiele osób korzysta z nich. WS 

Polsce wizyta u psychologa czy u 

psychoterapeuty jest nadal źle odbierana. 

Pacjent zawsze musi być chory psychicznie, 

skoro odwiedza takiego specjalistę. Jeśli uda 

się zdjąć ten stygmat, zachęcimy innych do 

aktywnego korzystania z pomocy, 

zgłaszania się do istniejących służb, które 

pomogą im pomagać sobie samym. 

background image

ZAKOŃCZENIE

Rocznie w Polsce 5 – 6 tysięcy osób popełnia 

samobójstwo. Samobójstwo nie jest 

pragnieniem śmierci, ale jest ucieczką przed 

życiem, przed problemami, które z dnia na 

dzień stają się ciężarem nie do zniesienia. 

Bardzo ważne jest to, by dzielić się swoimi 

zmartwieniami z bliskimi. Oni zawsze nam 

pomogą, doradzą. Nie można zamykać się ze 

swoimi problemami i odwracać od całego 

świata. Nie można rozwiązywać niepokoi 

wybierając śmierć. Nie tędy droga... Życie 

mamy tylko jedno i nie można go gasić... 

Trzeba odnaleźć światełko w tunelu... Poszukać 

innej drogi... Innego wyjścia... Przede 

wszystkim należy zaufać ludziom...

background image

Wszyscy mamy problemy. Każdy radzi 

sobie z nimi na swój sposób. Jeśli widzimy 

w naszym otoczeniu osobę, która 

sygnalizuje, że chce pozbawić się życia, 

nie bagatelizujmy tego. Pomóżmy 

zagubionej istocie odnaleźć swoje miejsce 

na Ziemi i właściwą drogę. Dzięki 

skutecznym działaniom profilaktycznym 

oraz umiejętności wczesnego 

rozpoznawania czynników ryzyka i 

symptomów tzw. zespołu przed 

samobójczego możemy przyczynić się do 

zmniejszenia liczby ofiar, które umierają z 

własnych rąk. Możemy po prostu uratować 

ludzkie życie... 

background image

BIBLIOGRAFIA

          

Literatura

• Brunon Hołyst, Samobójstwo – przypadek czy konieczność, PWN, Warszawa 1983r.

• Erwin Ringel, Samobójstwo, wołanie o pomoc, PTZ, Warszawa 1992

• Eugene Kennedy, Sara C. Charles, Jak pomagać dobrą radą?, Wydawnictwo WAM, 

Kraków 2004r.

• Hanna Rylke, Czego boją się dorośli?, WSiP, Warszawa 2003r. 

• Kay Radfield Janison, Noc szybko nadchodzi, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 

2004r.

• Nowa Encyklopedia Powszechna, PWN, Warszawa 2004r.

• NumaTetaz, Warto żyć, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976

• Rory O’ Connor, Noel Sheehy, Zrozumieć samobójcę, Gdańskie Wydawnictwo 

Psychologiczne, Gdańsk 2002r.

• Wincenty Okoń, Nowy Słownik Pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 

Warszawa 2004r.

          

Artykuły

• „Dzieci, których nie ma”[w:] Newsweek Polska, Nr 4/2006, 29.01.2006r.

• „Gra o życie do końca – wywiad z prof. Barbarą Pilecką” [w:] Charaktery, nr 7, lipiec 

2001

• „Zagrożenie samobójstwem” [w:] Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze, Instytut 

Rozwoju Służb Społecznych, nr 6/2005

Strony internetowe

• www.wikipedia.pl

• www.kgp.gov.pl

• www.przyjaciele.org.pl


Document Outline