Zjednoczone Królestwo
Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej
Zjednoczone Królestwo
Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej
Wielka Brytania
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i
Irlandii Północnej
Położona w zachodniej Europie nad
Oceanem Atlantyckimi i Morzem Północnym.
Wielka Brytania jest państwem unitarnym, w
skład którego wchodzą cztery części
składowe:
•
Anglia,
•
Walia,
•
Szkocja,
•
Irlandia Północna.
ANGLIA
(królestwo)
*stolica: Londyn,
* administracyjnie podzielone na 9 regionów, 46
hrabstw.
SZKOCJA
(królestwo)
*stolica: Edynburg,
*administracyjnie podzielona na 12 regionów, 32
hrabstwa.
WALIA
(księstwo)
*stolica: Cardiff,
*podział administracyjny to 3 miasta, 9 hrabstw, 10
hrabstw miejskich.
IRLANDIA PÓŁNOCNA
(prowincja)
*stolica : Belfast,
*podzielona na 26 dystryktów.
Zasady ustrojowe Wielkiej Brytanii
•
brak konstytucji w rozumieniu ustawy zasadniczej,
•
funkcjonowanie państwa oparte o normy zawarte w:
-
prawie stanowionym,
-
prawie precedensowym,
-
konwenansach konstytucyjnych
.
Akty prawa pisanego –
historyczne podstawy ustroju państwowego
- WIELKA KARTA SWOBÓD (1215 r.),
- PETYCJA PRAWA (1626 r.),
- HABEAS CORPUS ACT (1670 r.),
- BILL O PRAWACH (1689 r.),
- USTAWA SUKCESYJNA (1701 r.)
ZASADY
KONSTYTUCYJNE
Zasada rządów prawa
Zasada podziału władzy
Zasada zwierzchnictwa
parlamentu (supremacji)
Władza ustawodawcza
PARLAMENT
Izba Gmin i Izba Lordów
Izba Gmin (659 deputowanych),
- funkcjonuje w systemie sesyjnym,
-kworum to 40 posłów,
-obradom towarzyszy speaker,
- zasiadają dwie partie,
-deputowani partii opozycyjnej to tzw.
gabinet cieni,
-obecni są reprezentanci 3 frakcji;
konserwatystów, laburzystów, liberałów.
Ustawodawcza funkcja Izby Gmin:
Trzy typy projektów ustaw wnoszonych do
parlamentu:
Ustawy publiczne: dotyczą spraw o
znaczeniu ogólnym,
Ustawy prywatne: mogą je wnosić
obywatele, zarząd korporacji i
przedsiębiorstw, władze samorządowe.
Dotyczą interesów indywidualnych.
Ustawy mieszane: odnoszą się do lokalnych
spraw, maja charakter ogólnonarodowy.
Etapy procesu legislacyjnego:
Inicjatywa ustawodawcza (zgłoszenie projektu
ustawy)
Pierwsze czytanie
Drugie czytanie
Skierowanie projektu pod obrady komisji
Rozpatrzenie przez izbę sprawozdania komisji
Trzecie czytanie
Głosowanie nad projektem w drugiej izbie
Promulgacja ustawy przez monarchę.
Kontrolna funkcja Izby Gmin:
Mowa tronowa i dyskusja nad polityka rządu
Debata budżetowa,
Dyskusja na wnioskiem wyrażającym poparcie
dla polityki rządu w określonej dziedzinie,
Kontrola aktów normatywnych utworzonych
przez organy wykonawcze,
Zajmowanie się sprawozdaniami rządu z
realizacji wydatków publicznych,
Ma uprawnienia komisji specjalnych,
Przekształcenie Izby Gmin w Komisje Całej Izby,
Każdy deputowany może postawić dwa
zapytania na piśmie dziennie.
Wewnętrzne organy Izby Gmin
- komisje-
Komisja Całej Izby
Komisje Stałe lub Podstawowe
Komisje Specjalne
Komisje Wspólne
Komisje Projektów Ustaw Prywatnych
Urzędy Ściśle powiązane z Izba Gmin:
Urząd Kontrolera i Audytora Generalnego
kieruje Krajowym Urzędem Kontroli Finansów
Państwa. Sprawdza, potwierdza i przestawia
parlamentowi informacje na temat tego jak
dysponują pieniędzmi deputowani.
Urząd Parlamentarnego Komisarza ds.
Administracji
kontroluje urzędy administracji publicznej w
wyniku wniesionej skargi przez obywatela.
Izba Lordów
Zasiadają w niej lordowie
- mianowani dożywotnio przez monarchę,
- lordowie dziedziczni,
- lordowie duchowni,
- lordowie prawa.
Przewodniczącym jest Lord Kanclerz,
nie jest organem kadencyjnym, zbiera się na
sesjach, a terminy sesji określone są w proklamacji
monarchy,
na czele frakcji partii rządzącej stoi Lord Kanclerz
Wielkiej Pieczęci
Funkcja Ustawodawcza Izby Lordów:
Musi wyrazić bezwzględną zgodę na uchwalenie
ustawy o przedłużeniu kadencji I G,
Weto zawieszające do ustaw przyjmowanych przez
I G (opóźnia prace nie dłużej niż na rok),
Wydaje opinie na temat projektów nadesłanych z I
G i innych ośrodków władzy,
Odciąża I G tzn. zajmuje się takimi ustawami, które
są skomplikowane lub maja charakter techniczny,
a nie będące jednocześnie źródłami sporów w
parlamencie,
Poprawianie ustawodawstwa,
Przy udziale I G może badać dzięki specjalnej
procedurze projekty ustaw prywatnych i
europejskich.
Funkcja Sądownicza Izby Lordów:
Kompetencje sądownicze posiadają Lordowie
Prawa pod przewodnictwem Lorda Kanclerza,
jako Najwyższy Trybunał Apelacyjny
Rozpatrują sprawy cywilne dla całego
Zjednoczonego Królestwa,
Rozpatrują sprawy Karne dla Anglii, Walii i
Irlandii Północnej,
Ma uprawnienia do podjęcia impeachmentu.
RZĄD
Rząd:
Korona(władza wykonawcza),
Słudzy korony,
Gabinet.
Premier:
Przywódca partii, która zwyciężyła wybory
do Izby Gmin, powołany przez monarchę,
Odpowiada za realizację polityki gabinetu,
nadzoruje działalność resortów,
Główny doradca królowej,
Nominuje ministrów i minuje urzędników
cywilnej administracji państwowej.
SKŁAD GABINETU
Premier (pierwszy minister i Lord Skarbu),
Sekretarz stanu ds. zagranicznych i Brytyjskiej
Wspólnoty Narodów,
Sekretarz stanu ds. zdrowia,
Sekretarz stanu ds. edukacji,
Kanclerz Skarbu,
Lord Kanclerz,
Kanclerz Księstwa Lancaster,
Lord Strażnik Tajnej Pieczęci,
Lord Przewodniczący Tajnej Rady,
Minister szkolnictwa wyższego i nauki,
Minister techniki,
Minister spraw wewnętrznych,
Minister obrony,
Ministrowie resortów gospodarczych
Sekretarze stanu ds. Szkocji Walii oraz Irlandii Północnej
Zakres działań gabinetu:
Określenie podstawowych kierunków polityki
państwa,
Najwyższa kontrola organów wykonawczych,
Koordynacja zadań i prac resortów,
Podejmowanie zasadniczych decyzji w sprawach
państwowych,
Prowadzenie polityki zagranicznej,
Przygotowanie do uchwalenia najważniejszych
projektów ustaw,
Prowadzenie polityki zdrowotnej,
Wydawanie aktów normatywnych i
nienormatywnych.
Rząd premiera Wielkiej Brytanii,
Gordona Browna, zaprezentowany
28 czerwca 2007 roku.
Po zapowiedzianej dymisji rządu i premiera
Tony’ego Blaira, królowa Elżbieta II powierzyła
funkcję kierowania rządem automatycznie
nowemu liderowi brytyjskiej Partii Pracy, który
w rządzie Blaira sprawował stanowisko
kanclerza skarbu. 28 czerwca 2007 roku,
premier przedstawił skład swojego gabinetu.
PARTIE POLITYCZNE
W Wielkiej Brytanii występuje system
dwupartyjny. Przesłanki ustrojowe sprzyjają
istnieniu takiego systemu (system
większościowy + jednomandatowe okręgi
wyborcze).
Walka o władzę toczy się między Partią Pracy
(Labour Party)oraz Partią Konserwatywną
(The Conservative Party).
Pozostałe partie to:
Partia Liberalno-Demokratyczna, Walijska Partia
Narodowa, Szkocka Partia Narodowa, Partia
Przymierza Irlandii Północnej, Partia Ulsterskich
Unionistów, Demokratyczna Partia Unionistów,
Demokratyczna Lewica, Partia Zielonych, Front
Narodowy.
Monarcha
Od 1952 roku urząd ten sprawuje
Królowa Elżbieta Aleksandra Maria z dynastii
windsorskiej.
Panujący symbolizuje jedność państwa oraz
jest
zwierzchnikiem
anglikańskiego
Kościoła Anglii.
Sprawowanie władzy przez królową
sprowadza się do 3 praw:
- prawa, aby się jej radzono,
- prawa do zachęcania,
- prawa do ostrzegania.
Kompetencje głowy państwa:
zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu;
powoływanie i odwoływanie premiera i
członków rządu;
nadawanie tytułów arystokratycznych;
mianowanie dostojników kościelnych;
nadawanie orderów i odznaczeń;
stosowanie prawa łaski;
promulgacja ustaw;
zawieranie i wypowiadanie traktatów;
nawiązywanie i zrywanie stosunków
międzynarodowych.
Wymiar sprawiedliwości
Wymiar sprawiedliwości należy do sądów,
struktura sadownictwa jest złożona i
zróżnicowana. Istnieje odrębny system
sądowniczy i prawny w Anglii wraz z Walią i
odrębny w Szkocji. Do centralnych organów
sądownictwa w Anglii i Walii należy:
Wysoki Trybunał,
Sąd Apelacyjny,
Sądy Okręgowe,
Sąd Koronny,
Sądy Pokoju,