to dyscyplina psychologii stosowanej
zajmująca się wpływem zewnętrznych
warunków pracy na człowieka, analizą
czynności roboczych oraz sytuacjami,
które powstają w środowisku ludzi
pracujących.
Przedmiot badań człowiek jako
podmiot pracy, wykonywane przez
niego czynności i realizowane zadania
oraz zewnętrzne warunki pracy.
Cel Wykorzystanie praw psychologii
jako nauki do rozwiązywania
problemów pojawiających się w
środowisku pracy.
doradztwo zawodowe,
analiza procesu i stanowiska pracy,
psychologia inżynieryjna,
zarządzanie zasobami ludzkimi,
psychologia kierowania, szkolenie kadry
kierowniczej i pracowników,
psychologia społeczna w środowisku
pracy,
motywacja do pracy
1.
Zaprojektowanie otoczenia: oświetlenie,
hałas, kolor, czystość, wilgotność i
temperatura powietrza.
2.
Udogodnienia: miejsca wypoczynku,
spożywania posiłków i rekreacji.
3.
Organizacja pracy: schemat pracy,
kolejność wykonywanych zadań, czas pracy
i informacje potrzebne do jej wykonania.
4.
Wyposażenie i narzędzia: jakość
zaprojektowanych narzędzi i maszyn oraz
ich wydajność.
5.
Zdrowie i bezpieczeństwo: radzenie sobie
z kwestiami fizycznego bezpieczeństwa
pracy; ryzyko przy wykonywaniu zadań i
czynniki ważne dla zdrowia.
Architektura + Psychologia
Zajmuje się wpływem fizycznych
warunków pracy (zaprojektowania
miejsca pracy) na zachowania i
postawy pracowników.
Wynik badań: „biura o szerokiej
przestrzeni”
– sposób zaprojektowania biura, które
obejmuje dużą, otwartą przestrzeń,
pozbawioną klasycznych ścian;
stanowiska pracy oddzielone są
przegrodami,
– cel: poprawa komunikacji i redukcja
barier psychologicznych między
pracownikami.
Mają wielki wpływ na satysfakcję z
pracy!!
atmosfera i relacje między
pracownikami
charakter pracy (natura
wykonywanych zadań oraz ich wpływ
na pracowników)
* zjawisko upraszczania pracy;
* znudzenie i monotonia pracy;
* zmęczenie (fizjologiczne,
psychologiczne).
•
Rozłożenie procesu produkcji na
najprostsze składniki (czynności);
•
Praca przy taśmie produkcyjnej;
•
Pracownik jest „dodatkiem do maszyny”
im dalej odsuwa się pracownika od
końcowego produktu, tym mniejszą
wartość przypisuje on swojej pracy
•
Praca ma niewielkie znaczenie,
zrutynizowana, frustrująca
•
Skutek brak satysfakcji z pracy
•
Są efektami upraszczania pracy.
•
Powstają przy wykonywaniu
zrutynizowanych i nieinteresujących
działań.
•
Często współtowarzyszy temu uczucie
zmęczenia, złe samopoczucie, spadek
zainteresowań i energii.
•
Uwaga: To co jest nudne dla jednego
pracownika może być interesujące dla
innego. Ważną rolę odgrywa tu
motywacja.
Rozróżnia się dwa rodzaje zmęczenia:
PSYCHOLOGICZNE
FIZJOLOGICZNE
Ich konsekwencją jest:
* obniżenie produktywności i poziomu
wykonania pracy
* większa liczba błędów, wypadków,
absencji.
powstaje w wyniku wysiłku i
nadmiernego przeciążenia mięśni
odczuwane jako:
*osłabienie fizyczne
*przejściowe zmniejszenie zdolności do
aktywności
w pracy fizycznej okresy wypoczynku i
przerwy są konieczne
Odczuwane jako:
*napięcie
*irytacja
*kłopoty z koncentracją uwagi
*roztargnienie
*zapominanie
*dezorganizacja
*apatia
Powiększanie zakresu pracy (czynienie jej
bardziej złożoną, stymulującą, ambitną)
Rotacja stanowisk (zmiana zadań podczas
dnia)
Poprawa warunków fizycznych (redukcja
hałasu, dobre oświetlenie, klimatyzacja)
Wprowadzanie przerw (na odpoczynek
oraz kontakty z członkami grupy
pracowniczej)
Wyjaśnianie pracownikom wartości i
ważności ich pracy (cel: satysfakcja z
pracy i wzrost motywacji)
1. Czynniki związane z miejscem pracy
2. Indywidualne właściwości
pracowników
Rodzaj przemysłu
Godziny pracy
Oświetlenie
Temperatura
Maszyny i urządzenia
Sprzęt gwarantujący
bezpieczeństwo
Presja społeczna
Zdolności poznawcze
Zdrowie
Zmęczenie
Doświadczenie zawodowe
Wiek
Cechy osobowości
Uzależnienia
Przemoc
Zdolności poznawcze inteligencja (m.in.
zdolność przewidywania, myślenie
przyczynowo –skutkowe, myślenie logiczne),
podzielność, selektywność oraz koncentracja
uwagi;
Zdrowie pracownicy słabego zdrowia,
chorujący częściej powodują wypadki;
Zmęczenie prowadzi do spadku
produktywności i wzrostu liczby wypadków;
Doświadczenie zawodowe krótszy czas
pracy wiąże się z większą częstością
wypadków; doświadczeni pracownicy mają
bardziej złożony obraz swej pracy i powodują
mniej wypadków;
Wiek częstość wypadków obniża się wraz z
wiekiem (staż pracy dłuższy), ale ich
konsekwencje wraz z wiekiem są
poważniejsze;
Cechy osobowości Zgodnie z pewną
koncepcją wypadkowość jako cecha
osobowości jest niezależna od sytuacji.
Właściwości pewnych ludzi predysponują ich
do powodowania wypadków, a większość
poważnych incydentów angażuje tę samą
niewielką grupę osób.
U sprawców wypadków wykrywano cechy tj.:
*neurotyzm
*wrogość
*niepokój
*nieprzystosowanie społeczne
*poczucie fatalizmu
Stan emocjonalny negatywne emocje
prowadzą do wzrostu wypadków;
Uzależnienia pracownicy uzależnieni od
alkoholu czy narkotyków częściej powodują
wypadki; częstsze spóźnienia, absencja, niska
produktywność i problemy emocjonalne;
Przemoc **Mobbing** – celowe,
systematyczne zachowania (prześladowanie,
napastowanie) naruszające godność osobistą
ofiary (podwładnego lub współpracownika w
miejscu pracy). Mobbing ma na celu lub skutkuje:
*poniżeniem, ośmieszeniem, zaniżeniem
samooceny lub *wyeliminowaniem albo
odizolowaniem pracownika od współpracowników.
Rejestrowanie wypadków
Zaprojektowanie miejsca pracy
Szkolenia poświęcone bezpieczeństwu
pracy
Postawa kadry kierowniczej
Kampanie na rzecz bezpieczeństwa pracy
Ad 1. REJESTROWANIE WYPADKÓW
wszystkie wypadki powinny być
analizowane i szczegółowo opisywane.
* Rzetelny rejestr powinien obejmować:
1. Dokładny czas i miejsce wypadku.
2. Typ wykonywanej pracy.
3. Charakterystykę osobowości ofiary
wypadku.
4. Charakter wypadku oraz znane lub
podejrzewane jego powody.
5. Konsekwencje wypadku – uszkodzenia
ciała, urządzeń, maszyn i surowców.
Ad 2. ZAPROJEKTOWANIE MIEJSCA
PRACY
*
Oświetlenie - odpowiednie do charakteru pracy;
*Temperatura - powinna mieścić się w optymalnym
przedziale;
*Teren pracy - powinien być czysty i uporządkowany;
*Środki bezpieczeństwa (punkty udzielania pierwszej
pomocy, gaśnice przeciwpożarowe) powinny być
wygodnie rozmieszczone i malowane w ostrych,
łatwo rozpoznawalnych kolorach;
*Urządzenia sygnalizujące niebezpieczeństwo –
powinny być wyraźnie oznaczone i łatwe w obsłudze;
Ad 3. SZKOLENIA POŚWIĘCONE
BEZPIECZEŃSTWU PRACY cel:
*omówienie niebezpiecznych stanowisk
pracy,
*prezentacja przyczyn i skutków
wypadków,
* nauka bezpiecznych procedur i
nawyków pracy.
Ad 4. POSTAWA KADRY
KIEROWNICZEJ powinna wyrażać
dbałość o przestrzeganie przepisów BHP
oraz dobry stan maszyn i otoczenia
pracy.
jeśli kadra kierownicza prezentuje
niejednoznaczną postawę wobec kwestii
bezpieczeństwa (np. toleruje
nierzetelność w rejestrowaniu
wypadków), nie motywuje pracowników
do korzystania z bezpiecznych procedur.
Ad 5. KAMPANIE NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA
PRACY:
Plakaty i broszury
Skuteczny plakat ostrzegawczy zawiera:
1. Sygnał słowny, np. Uwaga!, Niebezpieczeństwo!
2. Informacja o zagrożeniu, np. Podziemny przewód gazowy;
3. Skutki, np. Możliwość spowodowania wybuchu;
4. Instrukcja, np. Nie kopać!
Badania: wyższa skuteczność słów silnie nasyconych
emocjonalnie tj. „śmierć”, niż słów neutralnych tj. „zwróć
uwagę”.
Konkursy związane z bezpieczeństwem w pracy:
nagradzanie pracowników za bezpieczne wykonywanie pracy w
pewnym okresie czasu.
+ wzbudza motywację, poprawia stan wiedzy o przepisach BHP
- pozytywne skutki mogą zniknąć wraz z zakończeniem konkursu
