►

 

Mechanizmy obronne roślin

►

 

Zdolność roślin 

    do zrzucania części ciała

►

 

Zdolności regeneracyjne roślin

            

Zabliźnianie ran, 

           

 

Embriogeneza somatyczna, 

           

 

Przeszczepy u roślin

Interesujące w biologii roślin:

 

 

►

 

Pokrycie ciała (epiderma z kutikulą, korek) 

►

 

Kolce, ciernie, włoski parzące

►

 

Wtórne metabolity

 (gromadzone w wakuoli) 

    

 (

rośliny uszkadzane produkują więcej

) 

     

- substancje bakteriobójcze i grzybobójcze; 

        toksyczne dla zwierząt, o przykrym smaku

►

 

Obecność w komórkach i ścianach 

komórkowych 
     specyficznych proteaz i inhibitorów proteaz

►

 

Obumieranie i odrzucanie zainfekowanych, 

     uszkodzonych liści i pędów itp.                       
                      

►

 

Zabliźnianie ran

Mechanizmy obronne roślin

 

przed atakiem fitopatogenów (bakterii, grzybów), 

zwierząt

Sok 
mleczny 
wyciekając
y  ze 
ściętej 
łodygi 

 

 

Zdolność roślin do utraty części ciała

►

 

Zgryzanie przez roślinożerców,

►

 

Mechaniczne uszkodzenia,

►

 

Zrzucanie liści, płatków, owoców, pędów bocznych itp.

Zdolność do utraty części ciała u roślin 
wynika m.in.:  



 

Złożoności budowy ciała

    Rośliny

 – mniejsza, rozproszona

    Zwierzęta

 – większa, liczne narządy 

                        - tylko w określonych 
miejscach ciała



 

Systemu transportu

    Rośliny

 - układ waskularny – brak 

krążenia

    Zwierzęta

 – układ krwionośny 

                       – zamknięty system 
krążenia



 

Typu wzrostu

    Rośliny

 – wzrost nieograniczony, 

                     duża zdolność do 
regeneracj

    Zwierzęta

 – wzrost ograniczony,   

                     ograniczona zdolność do 
regeneracji

 

 

Zdolność roślin 

do zrzucania 

części ciała 

(organów)

Zrzucani
e 
nadmiaru 
kwiatów 
u 

pomidora

strefa 

odcięci

a

 

 

Zdolność roślin do zrzucania części ciała

Zrzucanie: 



 

liści, 



 

płatków 

kwiatów, 



 

owoców, 



 

pędów 

bocznych
   

(drzewa iglaste, 

liściaste, 
    rośliny zielne)

Przed zrzuceniem organów - 
uruchomienie procesów 
trawienia 
- 

recykling materiałów 

odżywczych    

          (np. białka 

  

aminokwasy)

Strefa 

odcięci

a

warstwa 

zabezpieczają

ca

warstwa 

odcinając

a

Zrzucanie 

liścia

Ogone

k 

liściow

y

Łodyga

 

 

Zdolność roślin do zrzucania części ciała

- Komórki zdrewniałe 
  i skorkowaciałe
  – warstwa korka 

Tworzenie 

strefa odcięcia

 – etapy:

pąk 
boczny

strefa 

odcięci

a

kore
k

warstwa 

odcinając

a

warstwa 

zabezpie

-czająca

1.

 Przygotowanie strefy odcinania (u nasady 

organów)

Liści:

 - nagromadzenie tkanki miękiszowej o grubych ścianach 

           - pogrubienie, drewnienie; powstanie pokładu perydermy

Łodygi:

 więcej miękiszu – mniej włókien w drewnie (zawsze)

2.

 Dojrzewanie pokładu odcinającego

- podziały w płaszczyźnie odcięcia (wtórna tkanka odcinająca)
- rozdzielenie ścian – trawienie blaszki środkowej (pektynazy)

3.

 Wytworzenie 

tkanki 

    zabezpieczającej 

bliznę

blizn
a

 

 

Zdolności

regeneracyjne roślin 

Rośliny są zdolne do odtworzenia całej 

rośliny 

z fragmentu pędu, liścia, 

… z pojedynczej komórki.

Totipotencjalność komórek 

roślinnych

 

 

Zdolności regeneracyjne roślin 

►

 

Pobudzanie 

pąków śpiących

 i tworzenie 

korzeni 

bocznych

 

►

 

Tworzenie 

korzeni i pąków przybyszowych

  

►

 

Tworzenie 

kalusa

 (tkanki przyrannej) 

   

    



 

zabliźnianie ran, 



 

tworzenie nowych pędów i korzeni, 

       

 

zrastanie fragmentów pędów

Cymbidium ensifolium 

Mikroskop elektronowy 
skaningowy

emrioid
y

Etapy tworzenia kalusa:

   Odróżnicowania komórek (podziały) 



       



 wytworzenia kalusa 



 różnicowanie 

kalusa 

Inicjacja tworzenia kalusa: 

Rośliny zielne:

 miękisz kory pierwotnej, 

kambium

Łodygi drzew:

 kambium, miękisz łyka i drewna

Różnicowanie kalusa 

-

 tworzenie 

elementów przewodzących

 

  (połączenie z systemem przewodzącym organu), 

-

 

tworzenie 

merystemów wierzchołkowych 

  (rozwój pędów, korzeni)

Regeneracja

 – poprzez tworzenie 

kalusa

 

(tkanka przyranna) – wtórna tkanka 
merystematyczna

Kalus

 

- komórki 
miękiszowe, słabo 
zróżnicowane

 

 

Zabliźnianie ran

Zielne:

 obumieranie warstw komórek na powierzchni 

rany

Drzewa

 – zabliźnianie poprzez tworzenie 

kalusa

Zranienie 



 tworzenie kalusa 

         

 różnicowanie kalusa 



 tworzenie kambi

um  nowe łyko i 

drewno 



 tworzenie 

perydermy

  (połączonych z systemem tkanek łodygi)

 

 

Transplantacje u roślin - 

szczepienie 

podkład
ka

zra
z

 

 

Zrastanie 
gałęzi

Różnych 
drzew

Jednego 
drzewa

Różnych 
drzew

Zrastanie łodyg drzew

Zranienie

 (efekt zranienia) 



 odróżnicowanie komórek 

(podziały) 



 

kalus 

                   



 

różnicowanie kalusa

 

- tworzenie 

elementów 

przewodzących

 

                          (połączenie z systemem przewodzącym organu) i 

perydermy

 

 

Tworzenie 

nowego 

ksylemu i 

floemu przez 

nowe 

kambium 

Tworzenie kalusa 
w regionie 

kambium

Tworzenie 

mostu 
kalusowego

Różnicowanie 

nowego 
kambium

Zrastanie łodyg

nowy floem 

nowy 

ksylem

nowe 

kambium 

ksyle

m

kalu

s

floe

m 

kambiu

m 

zra

z
 

podkład

ka

 

 

Transplantacje 

u roślin 

- szczepienie 

podkład

ka

zra

z
 

 

 

Ariocarpus
scapharost
us

gumll
a

Mammillia
ria 
sacces

Astrophytu
m 
asterias

Astrophytum 
caput-
medusae

Transplantacje u roślin - szczepienie 

Sukulenty – kaktusy, 
euforbie

 

 

Klonowanie organizmów

Embiogeneza 

somatyczna

- a embriogeneza zygotyczna 

    (seksualna)

U 
kauczukowca

kalus 

zarodk

i 

„siewki

” 

 

 

Jądro z komórki 

skóry 

+ komórka 

jajowa (bez jądra) = rozwój - 
kijanka

Kalus - komórka – embriogeneza 
somatyczna - roślina

Jądro z komórki

 jajowodu

  

+ komórka jajowa (bez 
jądra) 
= rozwój zarodka w samicy- 
cielę

Klonowanie organizmów

Rośliny: 

embriogenez
a 
somatyczna

Totipotencjal
-ność 
komórek

niezapłodnione 

jajo 

niezapłodnione 

jajo 

 

 

Stadia:   



 

globularne        



 

torpedo  ……    



 

siewka

Embriogeneza somatyczna

Kasztan 
jadalny

Siewki z zarodków 
somatycznych

Kalus rosnący w 
ciemności  

Cymbidium 
ensifolium

U 
pomarańczy

Rozwój zarodka w 

embriogenezie 

somatycznej  

jak w

embriogenezie 

zygotycznej

Kalus tworzony

przez niedojrzałe 

nasiona 

(przecięte)

Kalus tworzony przez wycinki 
korzeni.
Na świetle – 

zielenieje 

(chloroplasty

).

 

 

Zarodki 

somatyczne

U 
grochu

U 
kukurydzy

U 
świerka

U 
dębu