KANIULACJA ŻYŁ CENTRALNYCH I TĘTNIC

W cewnikowaniu naczyń żylnych rozróżniamy:
- cewnikowanie naczyń żylnych obwodowych
- cewnikowanie żył głównych

Cel zakładania dostępu żylnego obwodowego:
- farmakoterapia
- przetaczanie płynów krwiopochodnych i

osoczozastępczych

- pobieranie krwi do badań laboratoryjnych

Zasady podczas kaniulacji żyły

obwodowej:

•

prawidłowy wybór miejsca wkłucia

•

wygodna pozycja pacjenta i pielęgniarki

•

prawidłowe odkażenie skóry

•

właściwe unieruchomienie kaniuli

•

założenie opatrunku

Kaniulacja żył obwodowych – postępowanie

pielęgniarskie:

•

przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki

•

codzienna zmiana opatrunku, przemywanie

środkiem odkażającym

•

przepłukiwanie 0,9% NaCl przed i po podaniu

płynów

•

obserwacja miejsca wkłucia

•

zwracanie uwagi na odczucia pacjenta

•

usunięcie kaniuli (ból w miejscu wkłucia,

zaczerwienienie lub obrzęk, wyciek płynu obok

wenflonu)

Wskazania do założenia kaniuli do żyły

centralnej (żyła szyjna zewn. i wew.)

•

brak możliwości wkłucia do żył obwodowych

•

podawanie środków obkurczających

naczynia

•

przewidywana długotrwała terapia dożylna

•

pomiar OCŻ, założenie elektrody

endokawitarnej

•

hemodializa

•

plazmafereza

Elementy ryzyka związane z zakładaniem wkłuć

centralnych:

Czynniki związane z budową cewnika i materiałem

użytym do jego produkcji (poliuretan – silikon)

Czynniki ryzyka związane z pacjentem (zakrzepica

żylna – 36 % osób, < 7 dni.)

Czynniki ryzyka związane z umiejscowieniem

cewnika:

- żyła szyjna wewnętrzna: prostota wykonania,

wysoki procent powodzenia procedury, prosty

przebieg żyły, łatwe wprowadzenie cewnika o

szerokim świetle, mniejsza możliwość powikłań w

postaci odmy opłucnowej

Kaniulacja żyły udowej:
a) zalety:
- łatwy dostęp
- duża średnica
- prosty przebieg
b) wady:
- większa możliwość zakażenia
- duże ryzyko dyslokacji
- brak wyraźnych punktów anatomicznych dla lokalizacji

żyły

- mały komfort pacjenta
-częste powikłania zakrzepowe

Możliwe powikłania w trakcie wprowadzania

kaniuli do żyły centralnej:



odma opłucnowa i podskórna



zator powietrzny



zakrzep



nakłucie tętnicy



tętniak tętnicy



krwiak



uszkodzenie splotu barkowego



uszkodzenie ściany naczynia lub serca



zaburzenia rytmu w trakcie wprowadzania cewnika



niewłaściwa pozycja kaniuli

Technika wykonywania kaniulacji:

•

zachowanie zasad aseptyki

•

metoda Seldingera z użyciem metalowej

prowadnicy (Rybicki)

•

podczas wsuwania prowadzimy

prowadnicę poprzez igłę (którą uprzednio

nakłuto żyłę)

•

potwierdzeniem obecności kaniuli w żyle

jest swobodna aspiracja i samoistny

wypływ grawitacyjny

Żyła szyjna zewnętrzna:
- przebiega płytko pod skórą
- można wprowadzić zwykłe kaniule

Żyła szyjna wewnętrzna:
- przebiega razem z tętnicą szyjną
- miejsca nakłucia żyły szyjnej – 11
- 3 dostępy: górny, środkowy i dolny

Najpopularniejsze 3 dostępy:

według Boulangera – dostęp wysoki
przyśrodkowy

według Brinkmana – dostęp wysoki boczny

według Vaughana i Weygandta – dostęp wysoki
środkowy

Żyła podobojczykowa
- dojście nadobojczykowe
- dostęp podobojczykowy

Kaniulacja tętnic:



często stosowana na OIOM



umożliwia pomiar ciśnienia metodą krwawą

oraz pobieranie badań gazometrii i innych

badań laboratoryjnych



najczęściej tętnica promieniowa



kąt 30 st



płukanie heparyną – 3 ml / godz. roztworem

soli fizjologicznej z heparyną



test Allena – u przytomnych pacjentów



NIE WOLNO PODAWAĆ LEKÓW

PORTY DONACZYNIOWE



to implantowane systemy umożliwiające
długotrwały dostęp dożylny



mogą być stosowane do podawania leków i
innych preparatów w postaci pojedynczych
wstrzyknięć, wlewów oraz pobierania krwi



Port składa się ze zbiornika umiejscowionego
podskórnie i połączonego z nim cewnika
umiejscowionego w naczyniu żylnym (żyła
główna górna)



elementy portu umieszczone są pod skórą i nie

mają styczności ze środowiskiem zewnętrznym



W przedniej ścianie portu znajduje się silikonowa

membrana, którą przezskórnie nakłuwa się igłą

ze specjalnym szlifem (igła Hubera)



przy prawidłowej obsłudze port może być

nakłuwany kilkanaście tys. razy i

wykorzystywany przez wiele lat



najczęściej zakładany jest przez żyłe szyjną

wewnętrzną a komora umieszczona jest w

okolicy podobojczykowej

Założenie portu naczyniowego

należy rozważyć:

- u dzieci chorych na hemofilie
- podczas chemioterapii
- leczenie paliatywne
- w chorobach przewlekłych

Bezwzględnie stosować u chorych

poddawanych chemioterapii, u
których:



nie ma możliwości wkłucia się do żył
obwodowych lub jest to utrudnione



występują ostre odczyny naczyniowe
będące reakcją na podawane leki



stosowanie drażniących leków



cykle chemioterapii powtarzające się

Przeciwwskazania:



czynna infekcja



zmiany zapalne lub inne zmiany skórne w okolicy

planowanej implantacji



niewyjaśniona skaza krwotoczna w wywiadzie



liczba płytek krwi poniżej 40 000



Liczba granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1000 /

mm3



leczenie pochodnymi kwasu acetylosalicylowego w ciągu

ostatnich 7 dni



leczenie doustnymi lekami p / zakrzepowymi



leczenie heparynami drobnocząsteczkowymi – jeżeli od

ostatniej dawki minęło mniej niż 12 godzin

Warunki:
- sala operacyjna
- kontrola radiologiczna położenia

cewnika

- u dzieci kontrola radiologiczna

śródoperacyjnie

UŻYTKOWANIE

•

zachowanie zasad aseptyki – przed wkłuciem igły do

zbiornika portu należy skórę nad nim zdezynfekować

starannie oraz założyć sterylne rękawiczki

•

przed rozpoczęciem podawania leków i innych

preparatów należy zaaspirować kilka mm krwi –

problem z aspiracją – podajemy 20 ml NaCl i

ponownie aspirujemy krew

•

Po zakończeniu podawania leków należy przepłukać

port 10 – 20 ml NaCl 0,9 %, a następnie solą z

dodatkiem heparyny (5-10 ml NaCl + 100 j.m./ml

heparyny)

•

igła w porcie powinna być przez 5 dni,
następnie należy ją usunąć lub
wymienić na nową

•

jeżeli port nie jest używany to należy go
przepłukiwać fizjologicznym roztworem
soli z dodatkiem heparyny, co 1 – 2
miesiące

OCŻ
To ciśnienie żylne mierzone w żyle głównej w miejscu ujścia

do prawego przedsionka serca; na podstawie wartości

OCŻ można oceniać czynność prawej komory serca oraz

diagnozować hipo- i hiperwolemię.

Wskazania:
- zabiegi chirurgiczne ze znaczną utratą krwi
- zabiegi kardiochirurgiczne
- hipowolemia
- wstrząs
- na oddziale Intensywnej Terapii

Zasady obowiązujące przy pomiarze OCŻ:

1. Pacjent powinien być poinformowany o technice pomiaru i
zachowaniach zakłócających pomiar np. pobudzeniu
ruchowym.
2. Aby pomiar był wiarygodny ważne jest odpowiednie
wyznaczenie punktu "O":
- u chorego leżącego płasko na plecach z rękami ułożonymi
wzdłuż tułowia i wyprostowanymi kończynami dolnymi punkt
"O" znajduje się w 2/3 długości przednio-tylnej klatki
piersiowej,
- u chorego ułożonego w pozycji półsiedzącej w 2/3 przednio-
tylnej średnicy klatki piersiowej na poziomie IV przestrzenie
międzyżebrowej.

3. Zestaw do pomiaru musi być dokładnie wypełniony 0.9% Na

Cl.

4. Przed pomiarem należy upewnić się, że wkłucie centralne

jest drożne, a dreny układu pomiarowego nie zagięte bez
pęcherzyków powietrza.

5. Należy pamiętać o stanach wpływających na zmianę

wartości pomiaru:
- obniżenie podczas wydechu i wzrost w fazie wdechu,
- wyższe wartości przy zastosowaniu PEEP w przypadku
sztucznej wentylacji,
- wyższe wartości przy kaniulach o małej średnicy,
- wysokie wartości przy pobudzeniu psychoruchowym
pacjenta

Interpretacja wyników:

Niskie wartości OCŻ świadczą o
hipowolemii, natomiast wysokie mogą być
spowodowane:
- niewydolnością prawokomorową,
- tamponadą serca,
- nadciśnieniem w tętnicach płucnych,
- zatorowością opłucną,
- hiperwolemią.

Document Outline