background image

 

 

Psychologia

Psychologia

W

W

Nowym wspaniałym świecie

Nowym wspaniałym świecie

i

i

Roku 1984

Roku 1984

background image

 

 

Behawioryzm

Behawioryzm

Za prekursora uważa się Johna Watsona, który w 

Za prekursora uważa się Johna Watsona, który w 

roku 1913 napisał tzw. 

roku 1913 napisał tzw. 

manifest 

manifest 

behawiorystyczny

behawiorystyczny

 

 

obiektywnym przedmiotem badań 

obiektywnym przedmiotem badań 

behawiorystów jest zachowanie, nie świadomość

behawiorystów jest zachowanie, nie świadomość

człowiek nie jest autonomiczny, lecz 

człowiek nie jest autonomiczny, lecz 

zewnątrzsterowny, reaktywny – jest całkowicie 

zewnątrzsterowny, reaktywny – jest całkowicie 

wytworem okoliczności, przyczyn zachowania

wytworem okoliczności, przyczyn zachowania

celem teoretycznym behawioryzmu jest 

celem teoretycznym behawioryzmu jest 

przewidywanie i kontrola zachowania

przewidywanie i kontrola zachowania

background image

 

 

Dajcie mi dziecko spłodzone 

przez dowolną parę rodziców i 

dajcie mi pełną kontrolę nad 

środowiskiem, w jakim będzie 

ono wzrastać - a sprawię, że 

wyrośnie na wybitnego 

uczonego, artystę, 

politycznego przywódcę, czy 

też, jeśli tylko będę tego 

chciał, zostanie pospolitym 

przestępcą.

John Watson

background image

 

 

Warunkowanie klasyczne

Warunkowanie klasyczne

Proces, w którym 

Proces, w którym 

początkowo 

początkowo 

obojętny bodziec 

obojętny bodziec 

nabiera właściwości 

nabiera właściwości 

wywoływania 

wywoływania 

reakcji przez 

reakcji przez 

skojarzenie z 

skojarzenie z 

bodźcem, który 

bodźcem, który 

wywołuje już 

wywołuje już 

podobną reakcję. 

podobną reakcję. 

Książki i głośny hałas, 

Książki i głośny hałas, 

kwiaty i 

kwiaty i 

elektrowstrząsy- już w 

elektrowstrząsy- już w 

niemowlęcym umyśle 

niemowlęcym umyśle 

człony tych par są 

człony tych par są 

kojarzone, po dwustu 

kojarzone, po dwustu 

zaś powtórzeniach 

zaś powtórzeniach 

takiej lub podobnej 

takiej lub podobnej 

lekcji ulegną 

lekcji ulegną 

nierozerwalnemu 

nierozerwalnemu 

spojeniu.

spojeniu.

Nowy wspaniały świat

Nowy wspaniały świat

background image

 

 

Warunkowanie 

Warunkowanie 

instrumentalne

instrumentalne

Proces, w którym 

Proces, w którym 

reakcja staje się 

reakcja staje się 

mniej lub bardziej 

mniej lub bardziej 

prawdopodobna w 

prawdopodobna w 

zależności od 

zależności od 

konsekwencji. 

konsekwencji. 

Było niemal normalnie, że 

Było niemal normalnie, że 

ludzie powyżej trzydziestki 

ludzie powyżej trzydziestki 

bali się własnych dzieci. I 

bali się własnych dzieci. I 

nie bez powodu, bo prawie 

nie bez powodu, bo prawie 

co tydzień The Times 

co tydzień The Times 

poświęcał akapit jakiejś 

poświęcał akapit jakiejś 

wścibskiej małej gnidzie- 

wścibskiej małej gnidzie- 

zwykle używano określenia 

zwykle używano określenia 

małoletni bohater- która 

małoletni bohater- która 

podsłuchała coś 

podsłuchała coś 

kompromitującego i złożyła 

kompromitującego i złożyła 

Policji Myśli donos na 

Policji Myśli donos na 

rodziców.

rodziców.

 

 

Rok 1984

Rok 1984

background image

 

 

Psychoanaliza

Psychoanaliza

Za prekursora uważa się Sigmunda Freuda (1856-1839) 

Popędy, które ukierunkowują ludzkie działania są z reguły 
nieświadome. Pojęcie nieświadomej motywacji jest jednym z 
fundamentalnych założeń psychoanalizy. 

Popędy sprawiają, że ludzkie zachowanie jest działaniem celowym. 

Główną siłą napędową ludzkiego działania jest energia istniejącego od 
urodzenia, szeroko rozumianego popędu seksualnego (libido). 

Aparat psychiczny człowieka składa się z 3 instancji: id (ono) — 
obejmujące całokształt nieświadomych pierwotnych popędów, jest 
podstawowym źródłem energii i kieruje się zasadą przyjemności; ego 
(ja, jaźń) — obejmujące wyuczone w toku indywidualnego rozwoju 
zdolności do orientacji w otoczeniu i świadomej regulacji zachowania; 
kieruje się zasadą rzeczywistości; superego (nadjaźń) — ukształtowane 
wskutek internalizacji wymagań społ., norm moralnych i wzorów 
kulturowych.

background image

 

 

Konflikty- Istnienie konfliktów między potrzebami 

Konflikty- Istnienie konfliktów między potrzebami 

wywołuje frustrację, lęk, napięcia emocjonalne 

wywołuje frustrację, lęk, napięcia emocjonalne 

czy poczucie winy, ale człowiek nie jest wobec 

czy poczucie winy, ale człowiek nie jest wobec 

tego bezbronny, stosuje pewne mechanizmy 

tego bezbronny, stosuje pewne mechanizmy 

obronne.

obronne.

Nie chodziło przede 
wszystkim o to, że instynkt 
seksualny stwarza osobny 
świat pozostający poza 
kontrolą partii, który zatem 
trzeba w miarę możliwości 
zniszczyć. Ważniejsze było 
to, że pozbawienie [ludzi] 
seksu wytwarza histerię, 
która jest pożądana, bo daje 
się przetworzyć w zapał 
wojenny i kult przywódcy.

 

Rok 1984

Pan Nasz Ford- albo Pan Nasz 

Pan Nasz Ford- albo Pan Nasz 

Freud, bo z jakiejś niezgłębionej 

Freud, bo z jakiejś niezgłębionej 

przyczyny nazywał tak siebie, 

przyczyny nazywał tak siebie, 

ilekroć mówił o sprawach 

ilekroć mówił o sprawach 

psychologicznych- a więc Pan 

psychologicznych- a więc Pan 

Nasz Freud był pierwszym, który 

Nasz Freud był pierwszym, który 

ujawnił przeraźliwe zagrożenia 

ujawnił przeraźliwe zagrożenia 

spowodowane życiem 

spowodowane życiem 

rodzinnym. Świat pełen był 

rodzinnym. Świat pełen był 

ojców- a stąd pełen marności; 

ojców- a stąd pełen marności; 

pełen był matek-wszelkiego 

pełen był matek-wszelkiego 

rodzaju zboczeń, od sadyzmu po 

rodzaju zboczeń, od sadyzmu po 

czystość płciową; pełen był 

czystość płciową; pełen był 

braci, sióstr, wujków, ciotek- 

braci, sióstr, wujków, ciotek- 

pełen szaleństwa i samobójstw.

pełen szaleństwa i samobójstw.

 

 

Nowy wspaniały świat

Nowy wspaniały świat

background image

 

 

Religia

Religia

w

w

Nowym wspaniałym świecie

Nowym wspaniałym świecie

i

i

Roku 1984

Roku 1984

background image

 

 

Joanna Foniok:

Joanna Foniok:

Obrzędy religijne, jak i świeckie 

Obrzędy religijne, jak i świeckie 

tłumaczą zachowania bohaterów i 

tłumaczą zachowania bohaterów i 

ukazują w jaskrawym świetle 

ukazują w jaskrawym świetle 

problem władzy absolutnej w 

problem władzy absolutnej w 

państwie o ustroju totalitarnym.

państwie o ustroju totalitarnym.

 

 

background image

 

 

Obrzędy religijne w 

Obrzędy religijne w 

Nowym wspaniałym 

Nowym wspaniałym 

świecie

świecie

e le m e n ty   p o g a ń s k ie

i  c h r z e ś c ija ń s k ie

P r o ś b a   o   d e s z c z   i  d o b r e

p lo n y   w   r e z e r w a c ie

p o d n ie c e n ie   e m o c jo n a ln e

i  e r o t y c z n e

" o r g ia -   p o r g ia " ,

c y w iliz o w a n a   lu d z k o ś ć

O b r z ę d y

background image

 

 

Joanna Foniok

Joanna Foniok

W antyutopii każda najdrobniejsza 

W antyutopii każda najdrobniejsza 

czynność może zostać 

czynność może zostać 

zrytualizowana, stać się jakimś 

zrytualizowana, stać się jakimś 

niewyobrażalnym „sacrum”  

niewyobrażalnym „sacrum”  

niemającym żadnego związku z 

niemającym żadnego związku z 

tradycyjnie pojmowaną osobą 

tradycyjnie pojmowaną osobą 

Boga czy świętością.

Boga czy świętością.

   

   

background image

 

 

Winston Smith- 

Winston Smith- 

Jesteś ostatnim 

Jesteś ostatnim 

człowiekiem- rzekł O’Brian- 

człowiekiem- rzekł O’Brian- 

strażnikiem ducha ludzkości.

strażnikiem ducha ludzkości.

Ta chwila  przemieniła Winstona w oponenta, utajonego 

Ta chwila  przemieniła Winstona w oponenta, utajonego 

rewolucjonistę nienawidzącego Wielkiego Brata; [...] Winston 

rewolucjonistę nienawidzącego Wielkiego Brata; [...] Winston 

buntuje się przeciwko systemowi również i dlatego, że 

buntuje się przeciwko systemowi również i dlatego, że 

zabiera mu on własną podmiotowość, możliwość 

zabiera mu on własną podmiotowość, możliwość 

dokonywania wyboru, a nade wszystko- miłość.

dokonywania wyboru, a nade wszystko- miłość.

Dariusz Tomasz Lebioda

Dariusz Tomasz Lebioda

Jednak najbardziej rozpaczliwe w sytuacji Winstona Smitha jest 

Jednak najbardziej rozpaczliwe w sytuacji Winstona Smitha jest 

to, że jako przeszkoda dla władzy partii jest on w całości 

to, że jako przeszkoda dla władzy partii jest on w całości 

„wytworem” nowego systemu. [...] Jego nieposłuszeństwo 

„wytworem” nowego systemu. [...] Jego nieposłuszeństwo 

zastało w nim „wyhodowane”, jakby było rośliną doniczkową

zastało w nim „wyhodowane”, jakby było rośliną doniczkową

.

.

Piotr Graczyk 

Piotr Graczyk 

background image

 

 

Jaki jest koniec Winstona 

Jaki jest koniec Winstona 

Smitha?

Smitha?

Ostatni rozdział, zaczynający się od słów: „W kawiarni pod 

Ostatni rozdział, zaczynający się od słów: „W kawiarni pod 

kasztanami nie było prawie nikogo”, można w sensie 

kasztanami nie było prawie nikogo”, można w sensie 

fabularnym rozumieć w dwojaki sposób. Możliwe więc 

fabularnym rozumieć w dwojaki sposób. Możliwe więc 

jest, i tak się na ogół zakłada, że Winston został 

jest, i tak się na ogół zakłada, że Winston został 

wypuszczony z więzienia, że ziejące pustką spotkanie z 

wypuszczony z więzienia, że ziejące pustką spotkanie z 

Julią miało naprawdę miejsce, zaś przeszywająca mózg, 

Julią miało naprawdę miejsce, zaś przeszywająca mózg, 

oczekiwana kula jest jedynie zwidem wyczerpanego i 

oczekiwana kula jest jedynie zwidem wyczerpanego i 

otumanionego alkoholem umysłu. Ale nie daje się 

otumanionego alkoholem umysłu. Ale nie daje się 

również wykluczyć, że obraz kawiarni, strzęp 

również wykluczyć, że obraz kawiarni, strzęp 

wspomnienia o matce i spotkanie z Julią to tylko omamy 

wspomnienia o matce i spotkanie z Julią to tylko omamy 

prowadzonego przez więzienny korytarz Winstona.

prowadzonego przez więzienny korytarz Winstona.

 

 

Dariusz Wojaczek 

Dariusz Wojaczek 

background image

 

 

Język- narzędzie 

Język- narzędzie 

manipulacji

manipulacji

eliminowanie słów i ich znaczeń

eliminowanie słów i ich znaczeń

wszechobecność i napór słowa

wszechobecność i napór słowa

tworzenie nowych słów i przypisywanie im 

tworzenie nowych słów i przypisywanie im 

ściśle określonych znaczeń

ściśle określonych znaczeń

techniki stosowane podczas tzw. Dwóch Minut 

techniki stosowane podczas tzw. Dwóch Minut 

Nienawiści

Nienawiści

wykorzystanie antonimii, oksymoronu, 

wykorzystanie antonimii, oksymoronu, 

kontrastu

kontrastu

wykorzystanie symbolicznej funkcji słowa i jego 

wykorzystanie symbolicznej funkcji słowa i jego 

semantycznej niedookreśloności

semantycznej niedookreśloności


Document Outline