Rzecznik Praw 

Obywatelskich

 

w Polsce

 

 

Dr Janusz Kochanowski - Rzecznik Praw 

Obywatelskich V kadencji (od 2006 r.)

 

 

Rzecznik Praw Obywatelskich jest 

jednoosobowym, konstytucyjnym, 

niezależnym i niezawisłym organem 

ochrony prawnej. Urząd ten powstał w 

Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku.

 

Działalność Rzecznika reguluje 

Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o 

Rzeczniku Praw Obywatelskich. 

 

 

Zadaniem Rzecznika jest stanie 

na straży wolności i praw 

człowieka oraz obywatela, 

określonych w Konstytucji i 

innych aktach normatywnych.

Konstytucja RP, art.208

 

 

Rzecznik spełnia 4 
funkcje:



prewencyjną 



diagnostyczną 



kontrolną 



kreującą 

 

 

Kto może zgłosić się do 
RPO?



każdy obywatel polski



cudzoziemiec, który znajduje się pod 
władzą Rzeczpospolitej Polskiej 



osoba prawna lub jednostka 
organizacyjna nieposiadająca osobowości 
prawnej, jeśli tylko w myśl przepisów 
może być podmiotem praw i obowiązków



organizacje obywateli i organy 
samorządu

 

 

Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm 

za zgodą Senatu na wniosek Marszałka 

Sejmu lub grupy 35 posłów. Na uchwałę 

zatwierdzającą wybór Senat ma czas 1 

miesiąca od dnia przekazania uchwały 

Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat 

w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie 

zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia 

kandydata przez Senat, Sejm powołuje na 

stanowisko Rzecznika inną osobę. 

 

 

Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i 

liczona jest od dnia złożenia 

ślubowania przed Sejmem. Ta sama 

osoba nie może być Rzecznikiem 

więcej niż przez dwie kadencje. 

Rzecznik pełni swoje obowiązki do 

czasu objęcia stanowiska przez 

nowego Rzecznika.

 

 

Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem 

okresu, na jaki został powołany, 

większością co najmniej 3/5 głosów w 

obecności co najmniej połowy ustawowej 

liczby posłów, jeżeli: 



zrzekł się wykonywania obowiązków,



stał się trwale niezdolny do pełnienia 

obowiązków na skutek choroby, 

stwierdzonej orzeczeniem lekarskim. 



 złamał złożone ślubowanie

 

 

RPO nie może:



Zajmować innego stanowiska, z 

wyjątkiem profesora szkoły wyższej



Wykonywać innych zajęć zawodowych 



Należeć do partii politycznej, związku 

zawodowego 



Prowadzić działalności publicznej, nie 

dającej się pogodzić z godnością jego 

urzędu

Konstytucja RP, art. 209

 

 

 

 

 

 

Zasady dobrej 

administracji 

w świetle praktyki polskiego RPO 

 

 

„ADMINISTRACJA JEST JAK 

NIEMOWLĘ- PODOBNIE JAK 

ONO MA NIESKOŃCZONY 

APETYT I NIE PONOSI ŻADNEJ 

ODPOWIEDZIALNOŚCI.”

Ronald Reagan

 

 

„Prawo do dobrej legislacji i 

prawo do dobrej 

administracji to podstawowe 

prawa obywatela” 

RPO zauważa problemy współczesnej 

administracji i podjął działania w celu ich 

naprawy. RPO podzielił je na kilka grup:

 

 

1. Zamęt 

terminologiczny

a)

Potrzeba sformułowania jasnych, 
oficjalnych definicji z zakresu 
administracji (np. pojęcie 
kierownictwa, kontroli, nadzoru, 
które traktowane są jako 
synonimy; pojęcie administracji 
publicznej czy urzędu)

 

 

2. 

Zamęt wywołany 

zmianami

a)

Konieczność radzenia sobie z 
częstymi zmianami

b)

Przystosowanie do zmian w 
strukturze organizacyjnej 
administracji publicznej

 

 

3. 

Złe działanie 

organów

 

a)

Obowiązek współdziałania z 
organami państwowymi, 
organizacjami samorządowymi i 
społecznymi

b)

Konieczność stosowania nowych 
technologii komunikacyjnych, ze 
względu na oszczędność jaką 
przynoszą

 

 

4.Niepewność praw i 

obowiązków

a)

Zlikwidowanie działań 
podejmowanych w oparciu o 
niewystarczające podstawy prawne

b)

Konieczność podawania konkretnej 
podstawy prawnej podjętej decyzji

c)

Prawo wniesienia skargi do sądu 
administracyjnego na wydaną 
decyzję

 

 

5. 

Niewystarczająca 

etyka i bezstronność

  

a)

Traktowanie petentów w sposób równy

b)

Obowiązkowa ocena skutków działania organu

c)

Obowiązek bezstronności

d)

Działanie etyczne

e)

Ponoszenie odpowiedzialności za skutki 

własnego zaniedbania

f)

Zapobieganie przypadkom uchylania się od 

kontroli

g)

Wykluczenie możliwości pozostawienia przez 

organ administracji sprawy bez rozstrzygnięcia

 

 

6. 

Kary administracyjne

a)

Przepis ustawy jako jedyna 
podstawa nałożenia kary

b)

Wyraźne określenie kryterium 
wyboru kary

c)

Wprowadzenie ogólnej regulacji 
dotyczącej porozumień 
administracyjnych i porozumień z 
osobami prywatnymi

 

 

RPO zamierza wystąpić do 

prezydenta lub prezesa 

RM z wnioskiem o 

podjęcie działań w 

sprawie projektu ustawy- 

przepisy ogólne prawa 

administracyjnego.