Wykład 11

System operacyjny 

Linux

 

 

Wielka rodzina systemów 

UNIX

System  UNIX  pojawił  się  w  1971  r.  w 

laboratoriach  firmy  AT&T.  Pochodzenie 

nazwy 

nie 

jest 

jasne, 

naj-

prawdopodobniej  oznacza  ona 

Unified 

Information and Computing Service

. Od 

tej  pory  powstało  wiele  wersji  i  odmian 

systemu,  zazwyczaj  komercyjnych.  Są  to 

np.:  Cray  UniCOS,  SGI  Irix,  SunOS, 

Compaq OSF, Hewlett-Packard HPUX.

 

 

Cechy systemu UNIX

Zakres zastosowań systemu Unix wynika 

z 

jego 

cech 

charakterystycznych: 

wielozadaniowości,  możliwości  obsługi 

wielu 

użytkowników 

oraz 

ścisłej 

hierarchi-zacji  ich  uprawnień.  Cechy  te 

wymagają 

dużej 

uwagi 

przy 

projektowaniu  jądra  systemu,  pisaniu 

progra-mów  systemowych  oraz  warstwy 

użytkownika (

user-space programs

).

 

 

Główne zastosowania 

UNIX-ów

Systemy 

wielodostępne: 

serwery 

sieciowe  (WWW,  poczta  elektroniczna, 

serwery plików), bazy danych.

Systemy  obliczeniowe:  stacje  robocze, 

przetwarzanie  równoległe  i  wektorowe, 

klastery.

Archiwizacja i bezpieczeństwo: firewalle, 

sieci  korpo-racyjne,  centra  certyfikatów, 

archiwizatory.

 

 

Kiedy UNIX nie jest dobry:

UNIX  zdobył  sobie  sławę  systemu  mało 

przyjaznego 

użytkownikom. 

Warto 

wiedzieć,  że  w  większości  jego  wersji 

polecenie 

skasowania 

pliku 

jest 

nieodwracalne.  Interfejsy  graficzne  (X-

Windows, 

Solaris, 

GNOME, 

KDE) 

łagodzą  nieco  „nieprzystępność”  UNIX-

a,  lecz  zwłaszcza  przy  instalacji  jest  to 

ciągle system dla użytkowników bardziej 

zaawansowanych.

 

 

Dlaczego GNU i Linux?

Systemy  UNIX  rozwijane  przez  wielkie 

firmy  (HP,  Sun,  SGI)  są  przede 

wszystkim  drogie,  przeznaczone  dla 

dedykowanych  maszyn  (drogich!),  a 

także są za-mknięte: użytkownik nie ma 

dostępu  do  kodów  źródłowych  systemu. 

Takie 

systemy 

nie 

mogłyby 

za-

interesować  użytkowników  sprzętu  „z 

dolnej  półki”  -  PC  i  innych  komputerów 

osobistych.

 

 

Dlaczego GNU i Linux?

Od  roku  1984  działa  projekt 

GNU

 

założony  przez  Richarda  Stallmanna. 

Jego celem jest stworzenie kompletnego 

systemu  operacyjnego  opartego  na   

oprogramowaniu 

otwartym, 

czyli 

z 

udostępnionym  kodem  źródłowym.  Do 

początku  lat  90.  systemowi  temu 

brakowało  jednak  najniższej  warstwy  - 

jądra (kernela).

 

 

Dlaczego GNU i Linux?

Powstanie  otwartego  i  bezpłatnego 

systemu 

operacyj-nego 

powitano 

z 

radością.  Grupy  ochotników  tworzą 

kolejne 

wersje 

jądra 

systemu 

i 

oprogramowania. 

Autorem 

jądra 

systemu, do  dziś pozostającym  głównym 

nadzorcą  prac  rozwojowych,  jest  fiński 

informatyk 

Linus  Torvalds

.  Pracę  nad 

Linuxem rozpoczął w 1991 r.

 

 

Nie tylko Linux

Linux  nie  jest  jedyną  próbą  stworzenia 

otwartego  jądra  systemu  operacyjnego. 

Jego  inspiracją  był  system 

Minix

, 

niedroga  wersja  UNIX-a  dla  sprzętu 

klasy  PC.  Innym  otwartym  systemem 

operacyjnym  jest 

GNU/Hurd

  oparty  na 

jądrze  GNU/Mach.  Jednak  największymi 

konkurentami  GNU/Linuxa  wśród  sys-

temów 

otwartych 

są 

FreeBSD

 

i 

OpenBSD

.

 

 

Terminologia Linuxa

Choć 

Linux

  oznaczał  początkowo  tylko 

jądro  syste-mu,  dziś  może  oznaczać 

także  jego  całość.  Konkretny  zestaw 

programów 

przygotowany 

i 

rozprowadzany  przez  firmę  bądź  grupę 

entuzjastów 

nazywamy 

dystrybucją

 

Linuxa.  Większość  programów  pochodzi 

z projektu GNU, więc niektórzy mówią o 

systemie 

GNU/Linux

.

 

 

Popularne dystrybucje: 

RedHat

Już  w  wersji  8.0,  RedHat  znany  jest  z 

szybkiego 

wprowadzania 

nowinek, 

wsparcia dla najnowszego sprzętu oraz z 

bogatej 

oprawy 

graficznej. 

Jego 

instalacja  i  użytkowanie  stają  się  coraz 

łatwiejsze  zbliżając  go  do  systemu 

Windows.

http://www.redhat.com

 

 

Popularne dystrybucje: 

Aurox

Oparty  na  dystrybucji  RedHat,  został 

spolszczony.  Zawiera  pakiet  OpenOffice 

(częściowo 

zgodny 

z 

MS 

Office). 

Polecany 

zwłaszcza 

początkującym. 

Składa  się  z  sześciu  płyt  CD.,  z  czego 

trzy  pierwsze  to  system,  reszta  zawiera 

źródła i dokumentację.

http://www.aurox.pl

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/distributions

/aurox

 

 

Popularne dystrybucje: 

Mandrake

Początkowo  zgodny  z  RedHatem,  lecz 

przygotowany  specjalnie  dla  procesorów 

Pentium. 

Obecnie 

także 

jest 

kompilowany 

„pod” 

najnowsze 

procesory,  wy-różnia  się  także  łatwością 

instalacji.

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/mandrake

 

 

Popularne dystrybucje: 

Debian

Dystrybucja  trudna  w  instalacji,  ale 

potężna. Na siedmiu płytach CD zawiera 

m.in.  programy  nauko-we.  Nastawiona 

na  bezpieczeństwo  i  stabilność  pracy, 

nie  zawiera  więc  tylu  nowinek,  co 

RedHat.  Najnowsza  wersja  to  woody  - 

3.0(r1).

http://www.debian.org

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/debian-cd

 

 

Popularne dystrybucje: 

SuSE

Niemiecka 

dystrybucja 

Linuxa 

o 

nietypowych 

roz-wiązaniach 

konfiguracyjnych  i  licencyjnych.  Uważa-

na za jedną z bardziej bezpiecznych. 

http://www.suse.com

 

 

Na zakończenie

Wielozadaniowość  i  obsługa  wielu  kont 

użytkowni-ków  to  podstawowe  cechy 

Unixa,  a  więc  i  Linuxa.  Najważniejszy 

użytkownik  to  administrator  systemu  - 

root

. 

Root 

„może 

wszystko”. 

Użytkownicy  (

users

)  łączeni  są  w  grupy 

(

groups

),  które  pozwalają  na  pewien 

stopień współdzielenia danych.

Budowa systemu - już wkrótce...