PRAWO BOŻE, PRAWO CYWILNE, PRAWO KOŚCIELNE

- SŁÓW KILKA O PRAWIE

Mgr Bolesław Dúllek

CO TO JEST PRAWO?

Słów kilka o prawie

Definicja

• Ordinatio rationis ad bonum commune ab eo,

qui curam communitatis habet, rite promulgata

• Święty Tomasz
• Rozporządzenie rozumne, dla dobra wspólnego,

wydane przez osobę wykonującą pieczę nad
społecznością i należycie promulgowane

Definicja

• Ordinatio rationis

ad bonum commune

ab eo,

qui curam communitatis habet,

rite promulgata

• Rozporządzenie rozumne – możliwe do

wypełnienia, potrzebne, sprawiedliwe

• Dla dobra wspólnego – nie dla własnej korzyści,

ale dla korzyści wspólnoty

• Wydane przez osobę wykonującą pieczę nad

społecznością – ktoś kto ma władzę, nie
uzurpator

• Należycie promulgowane – ogłoszone, podane

do społecznej wiadomości

Etymologia

Lex
• Ligare (wiązać),

legere (czytać)

• Prawo pisane
• W przełożeniu na

świeckie: ustawa

Ius

• Iustitia (sprawiedliwość)
• Prawo, zasady, normy

prawne, zbiór praw,
prawodawstwo
(obiektywne znaczenie
– coś jest poza
człowiekiem)

• Uprawnienie

(subiektywne –
przysługujące
konkretnej osobie)

Etymologia

Ius
• Sprawy ludzkie
• ≠ iniuria (zniewaga

człowieka)

• → poena (odkup)

Fas
• Sprawy boskie
• ≠ nefas (obraza

bóstwa)

• → piacalum (ofiara

pojednania)

JAK PRAWO SIĘ DZIELI?

Słów kilka o prawie

Prawo

Boskie

Prawo

Pisane

Prawo

Powszechne

Prawo kościelne

Kościoła Zachodniego

PRAWO BOŻE A PRAWO
LUDZKIE
- RAZEM CZY OSOBNO?

Słów kilka o prawie

Porządek moralny a prawny

• Porządek moralny – prawo Boże
• Porządek prawny – prawo ludzkie
• Porządek prawny służy porządkowi

moralnemu

• Porządek moralny jest wyższego rzędu
• Porządek moralny nie posiada już ludzkich

sankcji; dotyczy również życia wewnętrznego

• Porządek prawny nie posiada sankcji

duchowych; dotyczy w zasadzie wyłącznie
życia zewnętrznego

Prawo Boże

• Nie zabijaj

• Nie mów

fałszywego
świadectwa przeciw
bliźniemu swemu

Prawo ludzkie

• art. 148 § 1 KK: Kto zabija

człowieka, podlega karze
pozbawienia wolności na czas
nie krótszy od lat 8, karze 25
lat pozbawienia wolności albo
karze dożywotniego
pozbawienia wolności.

• Art. 233. KK: § 1. Kto,

składając zeznanie mające
służyć za dowód w
postępowaniu sądowym lub w
innym postępowaniu
prowadzonym na podstawie
ustawy, zeznaje nieprawdę
lub zataja prawdę, podlega
karze pozbawienia wolności
do lat 3.

Dygresja – pozytywizm prawniczy

PRAWO KOŚCIELNE A ŚWIECKIE
- RAZEM CZY OSOBNO?

Słów kilka o prawie

Ecclesia vivit lege romana

Kościół żyje prawem rzymskim

Rozluźnienie prawa

• Brak odpowiednika w prawie

świeckim

• Dyspensa
• Epikia
• Cum magno incommodo lex

mere ecclesiastica non obligat

• Prawo kościelne czysto ludzkie

nie obowiązuje przy wielkiej
niedogodności

Konkordat Polski

• Art. 9.: Wolne od pracy są niedziele i następujące

dni świąteczne

• Art. 11.: Od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne

wywiera takie skutki, jakie pociąga za sobą
zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim

• Art. 12.: Uznając prawo rodziców do religijnego

wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji Państwo
gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i
ponadpodstawowe oraz przedszkola, prowadzone
przez organy administracji państwowej i
samorządowej, organizują zgodnie z wolą
zainteresowanych naukę religii w ramach planu
zajęć szkolnych i przedszkolnych

Cel prawa

• Kanonicznego – salus animarium

superma lex (zbawienie dusz jest
najwyższym prawem)

• Państwowego – dobro wspólne

obywateli danego państwa

PRAWO KOŚCIELNE –
TEOLOGIA CZY PRAWO?

Słów kilka o prawie

Dwie szkoły

Hiszpańska
• Prawo
• UKSW, KUL
• Wydziały prawa

Niemiecka
• Teologia
• UPJPII, UWM
• Wydziały teologii

Literatura uzupełniająca

• Dudzik J., Wprowadzenie do nauki prawa kanonicznego,

Tarnów 2002

• Sobański R., Szkoły kanonistyczne, Warszawa 2009
• Sobańaki R., Metodologia prawa kanonicznego, Warszawa

2009

• Sobański R., Teologia prawa kanonicznego, Warszawa 2001
• Sobański R., Teoria prawa kanonicznego, Warszawa 1992
• Sobański R., Kościół jako podmiot prawa, Warszawa 1983
• Sobański R., Kościół-Prawo-Zbawienie, Katowice 1979
• Gerosa L., Prawo Kościoła, Poznań 1999
• Gerosa L., Interpretacja praw w Kościele, Kraków 2003
• Ghirlanda G., Wprowadzenie do prawa kościelnego,

Kraków 1996

Najbliższe terminy

• 16 XII – Rozmowa panelowa na temat

dualizmu wiary i rozumu (proszę przeczytać
encyklikę „Fides et ratio”)

• 23 XII – katecheza nie odbędzie się z powodu

przerwy świątecznej

• 30 XII – katecheza nie odbędzie się z powodu

przerwy świątecznej

• 6 I – katecheza nie odbędzie się z powodu

przerwy świątecznej

• 11 I – spotkanie opłatkowe wszystkich grup

parafialnych