WSTĘP 

DO PSYCHOPATOLOGII

zaburzenia odżywiania się, 

uzależnienia,

zaburzenia organiczne

Agnieszka Popiel

 

Klasyfikacja ICD  10   F_ _ . _ _

0.

Organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami 
objawowymi

1. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 

spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych

2. Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i urojeniowe
3. Zaburzenia nastroju
4. Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod 

postacią somatyczną

5. Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami 

fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi

6. Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
7. Upośledzenie umysłowe
8. Zburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
9. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się 

zwykle 
w dzieciństwie i wieku młodzieńczym 

 

ZESPOŁY BEHAWIORALNE 

ZWIĄZANE Z ZABUZRENIAMI 

FIZJOLOGICZNYMI I 

CZYNNIKAMI FIZYCZNYMI

F50 Zaburzenia odżywiania się
F 51 Nieorganiczne zaburzenia snu

 

Bezsenność, hipersomnia, zaburzenia rytmu snu i 
czuwania, somnambulizm (sennowłóctwo), Lęki 
nocne, koszmary senne

F 52 Dysfunkcje seksualne  
nie spowodowane zaburzeniem 
organicznym ani chorobą somatyczną

(Brak lub utrata potrzeb seksualnych, Awersja 
seksualna i brak przyjemności seksualnej, Brak 
reakcji genitalnej, Zaburzenia orgazmu, Wytrysk 
przedwczesny, Pochwica , Dyspareunia, 
Nadmierny popęd seksualny)

F53. Zaburzenia psychiczne związane z 
połogiem, nie sklasyfikowane gdzie indziej

F 54. Czynniki psychologiczne i 
behawioralne związane z zaburzeniami lub 
chorobami klasyfikowanymi w innych 
rozdziałach

F 55. Nadużywanie substancji nie 
powodujących uzależnienia

 

ZABURZENIA 

 

ODŻYWIANIA SIĘ

Jadłowstręt psychiczny

(anorexia nervosa)

Żarłoczność psychiczna

(bulimia nervosa) 

F50.1 Anorexia nervosa Jadłowstręt 

psychiczny

A. Spadek wagi, lub, u dzieci brak przybytku 
wagi prowadzący do masy ciała o co 
najmniej 15% poniżej prawidłowej lub 
oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.1 Anorexia nervosa. Jadłowstręt 

psychiczny

B. Spadek wagi, jest narzucony samemu 
sobie przez unikanie  „tuczącego 
pożywienia”

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.1 Anorexia nervosa. Jadłowstręt 

psychiczny

C. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej, 
oraz zaburzający strach przed przytyciem co 
prowadzi do narzucania samemu sobie 
niskiego progu masy ciała

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.1 Anorexia nervosa. Jadłowstręt 

psychiczny

D. Obejmujące wiele układów zaburzenia 
endokrynne osi przysadkowo gonadalnej 
przejawiają się u kobiet zanikiem 
miesiączkowania u mężczyzn utratą 
zainteresowań seksualnych i potencji

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.1 Anorexia nervosa. Jadłowstręt 

psychiczny

E. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla 
 bulimii

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.2 Bulimia nervosa Żarłoczność 

psychiczna

Kobiety 18-25 lat

1,1-4,2 % populacji kobiet

K/M  = 10/1

Chorobowość kobiet w ciągu życia 1,1%

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.2 Bulimia nervosa Żarłoczność 

psychiczna

A. Występują nawracające epizody 
przejadania się (co najmniej dwa razy 
tygodniowo w przeciągu 3 miesięcy, w 
których w krótkim okresie czasu 
spożywane są duże ilości pokarmu 

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.2 Bulimia nervosa Żarłoczność 

psychiczna

B. Utrzymuje się uporczywa koncentracja na 

jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie 
przymusu jedzenia (głód)

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.2 Bulimia nervosa Żarłoczność 

psychiczna

C. Pacjent usiłuje przeciwdziałać efektom 

„tycia” za pomocą jednej lub więcej  z 

następujących metod

1)Prowokowanie wymiotów

2)Prowokowanie wydalania stolca

3)Kolejne okresy głodowania

4)Stosowanie leków obniżających łaknienie, 

preparatów tarczycy, leków moczopędnych, w 
przypadku bulimii osób chorych na cukrzycę 
mogą oni bagatelizować leczenie insuliną

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

F50.2 Bulimia nervosa Żarłoczność 

psychiczna

D. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej 

oraz zaburzający strach przed przytyciem 

(zwykle prowadzące do niedoboru masy 

ciała)

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD 10

Czynniki biologiczne

BULIMIA NERVOSA

Zaburzenia w układzie serotoninergicznym

Zaburzenia w układzie peptydów (leptyna - 
hormon sytości)

Podobieństwo genetyczne do choroby 
afektywnej

Czynniki biologiczne

BULIMIA NERVOSA

Częste współwystępowanie  zaburzenia 
osobowości z pogranicza

Zniekształcenia poznawcze

BULIMIA NERVOSA

Kryterium D w DSM IV

Samoocena w uzależniona od kształtu i 
wagi ciała

Cechy poznawcze

TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA

•Postawy i zasady  związane z kształtem i 
wagą ciała
•Utrwalona negatywna ocena siebie – 
ogólny schemat ja (

Vitousek, Hollon 1990)

•Perfekcjonizm
•Myślenie dychotomiczne

Terapia odnosi się do czynników 

poznawczych jako podtrzymujacych 

zaburzenia

TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA

Negatywna ocena siebie

Charakterystyczna, 
skrajna koncentracja 
na  wyglądzie i wadze ciała

Perfekcjonizm

 i myślenie dychotomiczne

Intensywne, rygorystyczne
 przestrzeganie diety

Perfekcjonizm

 i myślenie dychotomiczne

Napady  jedzenia

Prowokowanie wymiotów, 
     niewłaściwe używanie 
środków przeczyszczających

 

Klasyfikacja ICD  10   F_ _ . _ _

0.

Organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami 
objawowymi

1. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 

spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych

2. Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i urojeniowe
3. Zaburzenia nastroju
4. Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod 

postacią somatyczną

5. Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami 

fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi

6. Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
7. Upośledzenie umysłowe
8. Zburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
9. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się 

zwykle 
w dzieciństwie i wieku młodzieńczym 

ORGANICZNE

 

ZABURZENIA 

PSYCHICZNE 

 WŁĄCZNIE Z ZESPOŁAMI 

OBJAWOWYMI

•

OTĘPIENIE

• ZESPÓŁ AMNESTYCZNY

• MAJACZENIE 

• Inne (halucynoza, zaburzenia 

katatoniczne, urojeniowe, lękowe, 

afektywne)

 

Otępienie  6 miesięcy…

G1.
1) Osłabienie pamięci najwyraźniejsze w 

zakresie nowych informacji….
materiał słowny i bezsłowny

Łagodne – głównie związane z uczeniem się 

nowych informacji

Umiarkowane – ogranicza samodzielne życie
Ciężkie - całkowita niezdolność do 

zachowania nowych informacji

Otępienie   6 miesiecy….

G1. oraz
2) Spadek innych zdolności 

poznawczych

Łagodne – nie uzależnia chorego od 

innych osób

Umiarkowane – ogranicza samodzielne 

życie

Ciężkie – brak lub prawie brak 

zrozumiałego myślenia

Otępienie      6 miesiecy…

G2. 
Zachowana świadomość otoczenia
G3
Spadek emocjonalnej kontroli
• Chwiejność emocjonalna, drażliwość
• Apatia
• Prymitywizacja zachowań 

społecznych

Otępienie      6 miesiecy…

Otępienie w:
Chorobie Alzheimera
Naczyniowe
W innych chorobach (Picka, 

Creutzfelda-Jakoba, Huntingtona, 
Parkinsona, HIV

Majaczenie delirium 

A. Przymglenie świadomości – 

zmniejszona jasność rozpoznawania 
otoczenia, ze zmniejszoną zdolnością 
koncentracji, podtrzymywania i 
przemieszczania uwagi

Majaczenie  (delirium) 

B. Zaburzenia procesów poznawczych:

1) Upośledzenie odtwarzania i 
świeżej 
pamięci
2) Dezorientacja dotycząca czasu 
miejsca i osoby

Majaczenie  (delirium) 

C. Zaburzenia psychoruchowe 

(wydłużony czas reakcji, 
przyśpieszony lub spowolniony tok 
wypowiedzi…)

D. Zaburzenia cyklu sen-czuwanie
E nagły początek objawów i zmienność 

w ciągu dnia

 

ZABURZENIA ZWIĄZANE 

Z PRZYJMOWANIEM SUBSTANCJI 

PSYCHOAKTYWNYCH

Co można przyjmować?

• Alkohol
• Opiaty
• Kanabinole
• Leki uspokajające i nasenne
• Kokaina
• Substancje stymulujące (w tym 

kofeina)

• Substancje halucynogenne

Co można przyjmować?

• Tytoń
• Lotne rozpuszczalniki
• Inne, lub wiele substancji

Jak można przyjmować i jakie mogą być 

skutki?

• Ostre zatrucie

• Szkodliwe używanie

• Zespoły uzależnienia

• Zespoły abstynencyjne

• Zespoły abstynencyjne z zaburzeniami 

świadomości

• Zaburzenia psychotyczne

• Zespół amnestyczny

• Rezydualne i późno ujawniające się 

zaburzenia

• Inne: zaburzenia nastroju, lękowe, snu

ALKOHOL

• SPOŻYWANIE ALKOHOLU W POLSCE
 OKOŁO 10 LITRÓW NA OSOBĘ/ROK

Liczba uzależnionych od alkoholu 
600-800 tys osób

Liczba pijących szkodliwie j.w

INNE SUBSTANCJE

40% uzależnionych od opiatów
8% od leków uspokajających i 

nasennych

6% amfetamina i pochodne
6% od wziewnych rozpuszczalników
2% od konopi

Jak można przyjmować i jakie mogą być 

skutki?

• Ostre zatrucie

• Szkodliwe używanie

• Zespoły uzależnienia

• Zespoły abstynencyjne

• Zespoły abstynencyjne z zaburzeniami 

świadomości

• Zaburzenia psychotyczne

• Zespół amnestyczny

• Rezydualne i późno ujawniające się 

zaburzenia

• inne

Uzależnienie > 3 objawy w 

ciągu roku

• Głód
• Trudności z kontrolą zachowania
• Objawy abstynencyjne
• Tolerancja
• Zaniedbywanie zainteresowań
• Przyjmowanie substancji mimo 

wiedzy o szkodliwości