Badania Kliniczne

Badania Kliniczne

►

Anna Zarańska

Anna Zarańska

Gr. 3a stacjonarne

Gr. 3a stacjonarne

Badania kliniczne

Badania kliniczne

Badania eksperymentalne

Badania eksperymentalne

celem których jest

celem których jest

stwierdzenie przydatności i

stwierdzenie przydatności i

bezpieczeństwa stosowania

bezpieczeństwa stosowania

leku, technologii medycznej

leku, technologii medycznej

czy wyrobu medycznego.

czy wyrobu medycznego.

Tworzenie nowego leku

Tworzenie nowego leku

►

Określenie celu terapeutycznego

Określenie celu terapeutycznego

►

Badania podstawowe

Badania podstawowe

►

Badania przedkliniczne

Badania przedkliniczne

►

Badanie kliniczne

Badanie kliniczne

►

Wprowadzenie nowego leku na rynek

Wprowadzenie nowego leku na rynek

Badania podstawowe

Badania podstawowe

►

badanie odpowiednich substancji

badanie odpowiednich substancji

chemicznych

chemicznych

►

dobór odpowiednich związków

dobór odpowiednich związków

chemicznych będących typową

chemicznych będących typową

substancją czynną danego leku

substancją czynną danego leku

Badania przedkliniczne

Badania przedkliniczne

►

badania farmakologiczne

badania farmakologiczne

►

badania farmakokinetyczne

badania farmakokinetyczne

►

badania farmokodynamiczne

badania farmokodynamiczne

►

badania toksykologiczne

badania toksykologiczne

►

badania tolerancji

badania tolerancji

►

badania pozostałości (okresy karencji)

badania pozostałości (okresy karencji)

Wprowadzenie na rynek

Wprowadzenie na rynek

►

procesy rejestracji

procesy rejestracji

►

ustalenie sposobu sprzedaży

ustalenie sposobu sprzedaży

►

działania marketingowe

działania marketingowe

Badania kliniczne

Badania kliniczne

►

badania oparte na dowodach

badania oparte na dowodach

naukowych prowadzone zgodnie z

naukowych prowadzone zgodnie z

zasadami medycyny

zasadami medycyny

►

prowadzone na gatunkach docelowych

prowadzone na gatunkach docelowych

►

prowadzone warunkach terenowych

prowadzone warunkach terenowych

►

wykluczenie efektu placebo

wykluczenie efektu placebo

Wiarygodność badań

Wiarygodność badań

►

wykonanie badań z grupą kontrolną i

wykonanie badań z grupą kontrolną i

doświadczalną

doświadczalną

►

zastosowanie procedur randomizacji i

zastosowanie procedur randomizacji i

zaślepiania.

zaślepiania.

►

wykorzystaniem odpowiednio licznej

wykorzystaniem odpowiednio licznej

próby.

próby.

Badania z grupą doświadczalną i

Badania z grupą doświadczalną i

kontrolną

kontrolną

Skuteczność leku sprawdzamy porównując

Skuteczność leku sprawdzamy porównując

różnicę stanu zdrowia pacjentów przed

różnicę stanu zdrowia pacjentów przed

zastosowaniem i po zastosowaniu leczenia

zastosowaniem i po zastosowaniu leczenia

z różnicą, jaka występuje bez podawania

z różnicą, jaka występuje bez podawania

badanego leku. Wyniki te osiąga się

badanego leku. Wyniki te osiąga się

poprzez wprowadzenie do schematu

poprzez wprowadzenie do schematu

badań grup doświadczalnej

badań grup doświadczalnej

(eksperymentalnej) i kontrolnej. Badania

(eksperymentalnej) i kontrolnej. Badania

tego typu umożliwiają bezstronne i

tego typu umożliwiają bezstronne i

rzetelne oceny skuteczności leku.

rzetelne oceny skuteczności leku.

Badania z grupą doświadczalną i

Badania z grupą doświadczalną i

kontrolną

kontrolną

►

Grupa doświadczalna – zwierzęta

Grupa doświadczalna – zwierzęta

otrzymują badany lek zgodnie z

otrzymują badany lek zgodnie z

przyjętą metodyka badań

przyjętą metodyka badań

►

Grupa kontrolna:

Grupa kontrolna:

- kontrola dodatnia- zwierzęta

- kontrola dodatnia- zwierzęta

otrzymują inny preparat

otrzymują inny preparat

- kontrola ujemna- zwierzęta nie

- kontrola ujemna- zwierzęta nie

otrzymują żadnego leczenia lub

otrzymują żadnego leczenia lub

podaje się im placebo

podaje się im placebo

Placebo

Placebo

Placebo jest to substancja obojętna

Placebo jest to substancja obojętna

(nie wpływająca) dla zdrowia zwierząt.

(nie wpływająca) dla zdrowia zwierząt.

Wygląda identycznie jak badany

Wygląda identycznie jak badany

preparat.

preparat.

Randomizacja

Randomizacja

►

Proces losowego doboru zwierząt do poszczególnych

Proces losowego doboru zwierząt do poszczególnych

grup w badaniu. Dzięki randomizacja lekarz biorący

grup w badaniu. Dzięki randomizacja lekarz biorący

udział w badaniu oraz właściciel zwierząt nie mają

udział w badaniu oraz właściciel zwierząt nie mają

żadnego wpływu na zakwalifikowanie danego pacjenta

żadnego wpływu na zakwalifikowanie danego pacjenta

do konkretnej grupy. W ten sposób eliminuje się błąd

do konkretnej grupy. W ten sposób eliminuje się błąd

wyboru (błąd selekcji). Z takim błędem spotkać się

wyboru (błąd selekcji). Z takim błędem spotkać się

możemy gdy lekarz wierząc w skuteczność nowej

możemy gdy lekarz wierząc w skuteczność nowej

metody, będzie dążył do przyporządkowania pacjentów

metody, będzie dążył do przyporządkowania pacjentów

będących w gorszym stanie klinicznym do grupy

będących w gorszym stanie klinicznym do grupy

badanej, a nie do kontrolnej. Randomizacja zapewnia

badanej, a nie do kontrolnej. Randomizacja zapewnia

porównywalność (pod względem warunków utrzymania,

porównywalność (pod względem warunków utrzymania,

stanu zdrowia) i reprezentatywność (dla populacji, w

stanu zdrowia) i reprezentatywność (dla populacji, w

której w przyszłości lek będzie stosowany) obu grup.

której w przyszłości lek będzie stosowany) obu grup.

Randomizacja

Randomizacja

►

Randomizacja prosta

Randomizacja prosta

►

Randomizacja blokowa

Randomizacja blokowa

Randomizacja prosta

Randomizacja prosta

►

losowanie zaklejonych kopert, w

losowanie zaklejonych kopert, w

których znajdują się informacje

których znajdują się informacje

dotyczące przydziału do określonej

dotyczące przydziału do określonej

grupy

grupy

►

wykorzystanie tabeli liczb losowych

wykorzystanie tabeli liczb losowych

uzyskiwanych za pomocą

uzyskiwanych za pomocą

odpowiednich programów

odpowiednich programów

Randomizacja prosta

Randomizacja prosta

Randomizację prostą stosuje się zazwyczaj w badaniach

Randomizację prostą stosuje się zazwyczaj w badaniach

przeprowadzanych na bardzo licznej populacji zwierząt.

przeprowadzanych na bardzo licznej populacji zwierząt.

Ponieważ w badaniach obejmujących niewielką próbę,

Ponieważ w badaniach obejmujących niewielką próbę,

może wystąpić błąd przypadkowy np liczebności grup

może wystąpić błąd przypadkowy np liczebności grup

doświadczalnej i kontrolnej znacznie się różnią jedynie

doświadczalnej i kontrolnej znacznie się różnią jedynie

ze względu na przyczyny natury losowej. Podobne

ze względu na przyczyny natury losowej. Podobne

przyczyny mogą spowodować w niewielkiej próbie

przyczyny mogą spowodować w niewielkiej próbie

nierównomierne rozłożenie czynników mających istotny

nierównomierne rozłożenie czynników mających istotny

wpływ na badane parametry stanu zdrowia zwierząt

wpływ na badane parametry stanu zdrowia zwierząt

(różne warunki utrzymania, żywienie, zaawansowanie

(różne warunki utrzymania, żywienie, zaawansowanie

choroby).

choroby).

Randomizacja blokowa

Randomizacja blokowa

►

Randomizacja blokowa jest bardziej skomplikowaną

Randomizacja blokowa jest bardziej skomplikowaną

metodą. Zwierzęta dobierane do grupy doświadczalnej

metodą. Zwierzęta dobierane do grupy doświadczalnej

(D) i kontrolnej (K) następuje zgodnie z listą bloków

(D) i kontrolnej (K) następuje zgodnie z listą bloków

uporządkowanych w losowy sposób. Bloki są

uporządkowanych w losowy sposób. Bloki są

równoliczne (najczęściej 4- lub 6-elementowe) i

równoliczne (najczęściej 4- lub 6-elementowe) i

zawierają równą liczbę zwierząt D i K. W obrębie

zawierają równą liczbę zwierząt D i K. W obrębie

każdego bloku kolejność zwierząt D i K jest różna.

każdego bloku kolejność zwierząt D i K jest różna.

Liczbę takich bloków obliczamy jako permutację z

Liczbę takich bloków obliczamy jako permutację z

powtórzeniami. Permutacja z powtórzeniami zbioru

powtórzeniami. Permutacja z powtórzeniami zbioru

P

P

to każdy różny ciąg składający się ze wszystkich

to każdy różny ciąg składający się ze wszystkich

n

n

elementów tego zbioru, przy czym każdy element w

elementów tego zbioru, przy czym każdy element w

zbiorze powtarza się

zbiorze powtarza się

k

k

razy.

razy.

Radomizacja blokowa

Radomizacja blokowa

gdzie:

gdzie:

►

P -

P -

permutacja z powtórzeniami,

permutacja z powtórzeniami,

►

n -

n -

liczba elementów zbioru,

liczba elementów zbioru,

►

nk- liczba powtórzeń każdego elementu,

nk- liczba powtórzeń każdego elementu,

►

k

k

- liczba różnych elementów w zbiorze.

- liczba różnych elementów w zbiorze.

k

n

n

n

n

P









...

!

2

1

Liczebność grupy

Liczebność grupy

Liczebności grup przede wszystkim zależą od

Liczebności grup przede wszystkim zależą od

parametru, który będziemy porównywać w obu grupach

parametru, który będziemy porównywać w obu grupach

oraz od wielkości różnic, które chcemy udowodnić. Inna

oraz od wielkości różnic, które chcemy udowodnić. Inna

będzie niezbędna liczba zwierząt, jeżeli wybranym

będzie niezbędna liczba zwierząt, jeżeli wybranym

parametrem będzie średnia arytmetyczna (np. przyrosty

parametrem będzie średnia arytmetyczna (np. przyrosty

dzienne), inna jeśli będzie to częstość (np. chorobowość

dzienne), inna jeśli będzie to częstość (np. chorobowość

w badaniach kohortowych), a jeszcze inna jeżeli będzie

w badaniach kohortowych), a jeszcze inna jeżeli będzie

to proporcja (np. iloraz szans w badaniach kliniczno-

to proporcja (np. iloraz szans w badaniach kliniczno-

kontrolnych). Względy ekonomiczne powodują, że

kontrolnych). Względy ekonomiczne powodują, że

określając liczebność grup, zawsze dąży się do jej

określając liczebność grup, zawsze dąży się do jej

minimalizacji. Wiąże się to, niestety, ze zmniejszeniem

minimalizacji. Wiąże się to, niestety, ze zmniejszeniem

wiarygodności wyników badań. Zawsze należy więc,

wiarygodności wyników badań. Zawsze należy więc,

planując doświadczenie, obliczyć i podać dopuszczalny

planując doświadczenie, obliczyć i podać dopuszczalny

błąd. Każde badanie powinno mieć swój cel, na

błąd. Każde badanie powinno mieć swój cel, na

podstawie którego formułuje się hipotezę tak zwaną

podstawie którego formułuje się hipotezę tak zwaną

hipotezę zerową podlegającą następnie weryfikacji. Do

hipotezę zerową podlegającą następnie weryfikacji. Do

sprawdzenia hipotez stosuje się testy statystyczne

sprawdzenia hipotez stosuje się testy statystyczne

.

.

Badania kliniczne

Badania kliniczne

weterynaryjne

weterynaryjne

►

Badania kliniczne I fazy

Badania kliniczne I fazy

►

Badania kliniczne II fazy

Badania kliniczne II fazy

►

Badania kliniczne III fazy

Badania kliniczne III fazy

►

Badania kliniczne IV fazy

Badania kliniczne IV fazy

Badania kliniczne I fazy

Badania kliniczne I fazy

►

Zastosowania po raz pierwszy leku u

Zastosowania po raz pierwszy leku u

docelowego gatunku zwierząt

docelowego gatunku zwierząt

- niewielka liczba zwierząt

- niewielka liczba zwierząt

- zwierzęta zdrowe

- zwierzęta zdrowe

- wstępne dane na temat

- wstępne dane na temat

bezpieczeństwa

bezpieczeństwa

- dane na temat farmakokinetyki

- dane na temat farmakokinetyki

Badania kliniczne II fazy

Badania kliniczne II fazy

►

Kontynuacja badań na zwierzętach

Kontynuacja badań na zwierzętach

docelowych

docelowych

- większa liczba zdrowych zwierząt

- większa liczba zdrowych zwierząt

- dalsze badania bezpieczeństwa

- dalsze badania bezpieczeństwa

stosowania leku

stosowania leku

- ustalenie dawkowania

- ustalenie dawkowania

Badania kliniczne III fazy

Badania kliniczne III fazy

►

Badania z wykorzystaniem zwierząt, u

Badania z wykorzystaniem zwierząt, u

których występuje choroba, do

których występuje choroba, do

leczenia której przeznaczony jest lek

leczenia której przeznaczony jest lek

- dużo liczba chorych zwierząt

- dużo liczba chorych zwierząt

- wykazanie skuteczności leku

- wykazanie skuteczności leku

- ocena stosunku korzyści związanych

- ocena stosunku korzyści związanych

ze stosowaniem leku do ryzyka

ze stosowaniem leku do ryzyka

Badania kliniczne IV fazy

Badania kliniczne IV fazy

►

Badania po dopuszczaniu leku na

Badania po dopuszczaniu leku na

rynek

rynek

- obserwacje długotrwałe

- obserwacje długotrwałe

- monitorowanie działań

- monitorowanie działań

niepożądanych

niepożądanych

Rejestracja produktów

Rejestracja produktów

leczniczych

leczniczych

►

Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych

Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych

Medycznych i Produktów Biobójczych

Medycznych i Produktów Biobójczych

- rejestracja badań klinicznych

- rejestracja badań klinicznych

- rejestracja produktów leczniczych

- rejestracja produktów leczniczych

- procedura centralna

- procedura centralna

- procedura zdecentralizowana (DCP)

- procedura zdecentralizowana (DCP)

- procedura wzajemnego uznania (MRP)

- procedura wzajemnego uznania (MRP)

- procedura krajowa

- procedura krajowa

- rejestracja wyrobów medycznych

- rejestracja wyrobów medycznych

- rejestracja produktów biobójczych

- rejestracja produktów biobójczych

►

Komisja etyczna

Komisja etyczna

- zgoda na prowadzenie badań

- zgoda na prowadzenie badań

Protokół badania klinicznego

Protokół badania klinicznego

Dokument zawiera treści administracyjne i

Dokument zawiera treści administracyjne i

merytoryczne. Jego treść i forma określone są

merytoryczne. Jego treść i forma określone są

odpowiednimi przepisami prawnymi.

odpowiednimi przepisami prawnymi.

Protokół zawiera :

Protokół zawiera :

►

Tytuł badania, jego rodzaj, numer i datę

Tytuł badania, jego rodzaj, numer i datę

rozpoczęcia

rozpoczęcia

►

Lista osób odpowiedzialnych za prowadzenie

Lista osób odpowiedzialnych za prowadzenie

badanie (dane osobowe i tytuły naukowe)

badanie (dane osobowe i tytuły naukowe)

►

Lokalizacja (miejsce) badania

Lokalizacja (miejsce) badania

►

Cel badanie (podstawowy element protokołu)

Cel badanie (podstawowy element protokołu)

Protokół badania klinicznego

Protokół badania klinicznego

►

Schemat planowanego badania

Schemat planowanego badania

►

Charakterystyka zwierząt

Charakterystyka zwierząt

►

Określenie warunków zoohigienicznych

Określenie warunków zoohigienicznych

►

Opis podawanego preparatu

Opis podawanego preparatu

►

Informacje na temat losu zwierząt po

Informacje na temat losu zwierząt po

zakończenie badań a także zwierząt

zakończenie badań a także zwierząt

wyłączonych z badania

wyłączonych z badania

►

Opis stosowanych metod oceny skuteczności

Opis stosowanych metod oceny skuteczności

preparatu

preparatu

►

Należy sprecyzować zasady dostępu do

Należy sprecyzować zasady dostępu do

dokumentacji i wyników badań

dokumentacji i wyników badań

►

Piśemiennictwo

Piśemiennictwo

Dokumenty dodatkowe

Dokumenty dodatkowe

►

Wśród dokumentów dodatkowych stanowiących element

Wśród dokumentów dodatkowych stanowiących element

dokumentacji badania bardzo ważne praktyczne znaczenie

dokumentacji badania bardzo ważne praktyczne znaczenie

mają instrukcje postępowania standardowego. Są to bardzo

mają instrukcje postępowania standardowego. Są to bardzo

szczegółowe instrukcje postępowania przeznaczone dla

szczegółowe instrukcje postępowania przeznaczone dla

poszczególnych uczestników badań. Procedury te mają na

poszczególnych uczestników badań. Procedury te mają na

celu sprecyzowanie ich zakresu obowiązków i

celu sprecyzowanie ich zakresu obowiązków i

odpowiedzialności. Zawierają one między innymi niezbędne

odpowiedzialności. Zawierają one między innymi niezbędne

informacje dla właścicieli, opiekunów zwierząt, opis sposobu

informacje dla właścicieli, opiekunów zwierząt, opis sposobu

pobierania, przechowywania i transportu próbek,

pobierania, przechowywania i transportu próbek,

wykonywania badań laboratoryjnych, sposób zawiadamiania o

wykonywania badań laboratoryjnych, sposób zawiadamiania o

zaistniałych odchyleniach od protokołu badań i przygotowania

zaistniałych odchyleniach od protokołu badań i przygotowania

ewentualnych aneksów do protokołu. Dodatkowymi

ewentualnych aneksów do protokołu. Dodatkowymi

załącznikami są także wzory wszystkich stosowanych w

załącznikami są także wzory wszystkich stosowanych w

trakcie badań formularzy.

trakcie badań formularzy.