ADAPTACJA UKŁADU
ADAPTACJA UKŁADU
ODDECHOWEGO DO
ODDECHOWEGO DO
WYSIŁKU
WYSIŁKU
WIEK A WYSIŁEK
WIEK A WYSIŁEK
ZYWIENIE A WYSIŁEK
ZYWIENIE A WYSIŁEK
PROFILAKTYKA
PROFILAKTYKA
WYSIŁKOWA
WYSIŁKOWA
ADAPTACJA UKŁADU
ADAPTACJA UKŁADU
ODDECHOWEGO DO
ODDECHOWEGO DO
WYSIŁKU
WYSIŁKU
WIEK A WYSIŁEK
WIEK A WYSIŁEK
ZYWIENIE A WYSIŁEK
ZYWIENIE A WYSIŁEK
PROFILAKTYKA
PROFILAKTYKA
WYSIŁKOWA
WYSIŁKOWA
adaptacja powysiłkowa
układu oddechowego
1. wzrost pojemności dyfuzyjnej płuc
2. wzrost maksymalnego zużycia tlenu
(v02 max.) wysoki pułap tlenowy
3. wzrost sprawności wydalania co2
(zapobieganie kwasicy oddechowej)
4. zwiększenie vc, ve, fev1, tlc, mvv
( dyfuzji płuc)
5. wzrost siły mięśni oddechowych
(klatki piersiowej)
6. spadek wysiłkowej duszności
(przy C.H.D.)
7. wzrost wentylacji pęcherzykowej.
8.wzrost przepływu krwi przez płuca
9.wrost ruchomości klatki
piersiowej( torakografia)
10. zmiany dystrybucji przepływu krwi przez
płuca (wykorzystanie szczytowej części
płuc)
10.wzrost średnicy naczyń płucnych (poprawa
dyfuzji)
11.poprawa mechanizmów nerwo-
wych( początek oddychania-ośrodek
oddechowy) oraz hormonalnej kontroli
oddechu.
12. zmiany współczynnika oddechowego( rq)
w kierunku przemian węglowodanowych
• zmiany potreningowe w aparacie ruchu
•
układ mięśniowy
•
• 1.zmiany w tkance mięśniowej
(morfologiczne, biochemiczne i
fizjologiczne
• 2.wzrost kapilarnośći mięśni
• 3.wrost ilości mioglobiny,
• wkt, glukozy, glikogenu.
• 4.hipertrofia mięśni (białka, sole w
• obrębie miofibrylii)
• 5. wzrost zawartośći i objętości
• mitochondriów, wzrost pojemnośći
• tlenowej mięśni.
• 6. aktywizacja włókien ftf oraz stf w
zależności od rodzaju wysiłku fizycznego)
• 7.wzrost siły, koordynacji,ilośći
zaangażowanych jednostek motory-
ycznych, enzymów (insuliny,hgh)
androgenów,tarczycy)
• 8. poprawa koordynacji mięśniowej
• 9.poprwa współczynnika pracy
• użytecznej
• 10. przystosowanie mięśni do tolerancji
wysokiego zakwaszenia miocytów
•
• układ kostny
• 1. wzrost masy i mineralizacji kośći.
• 2. zapobieganie osteoporozie
• ( szczególnie u kobiet-4%)
• 3. wzrost ukrwienia stawów
• 4. formowanie nići kolagenowych
• 5. zgrubienie chrząstek stawowych
• 6. wzmocnienie torebek stawowych
• 7. wzrost metabolizmu kolagenu
• 8. odkładanie się wapna
• 9. zapobieganie łamliwości kości
•
• profilaktyka krążeniowa
• zmiany nerwowej regulacji czynnośći
serca( wagotonia )
• b. zmiany strukturalne w sercu
• (hipertrofia)
• zmiany metabolizmu pracy serca (la, glukoza)
• 1.spadek hr w wysiłku submaksyma-
• lnym (osłabienie funkcji układu współczulnego)
• 2. cd bez zmian na skutek wydłuże-
• nia rozkurczu i wypełniania komór serca.
• 3.zmniejszenie oporu obwodowego i odciążenie
serca
• 4. lepsze ukrwienie wieńcowe- krążenie
oboczne
• 5. przerost mięśnia sercowego (hipertrofia)
• 6. zmiany we krwi ( hb, htc, tbv)
•
żywienie a wysiłek i wydolność
żywienie a wysiłek i wydolność
•
znajomość zasad właściwego żywienia w
znajomość zasad właściwego żywienia w
fizjologii wysiłku potrzebna do:
fizjologii wysiłku potrzebna do:
•
planowania żywienia zgodnie z wysiłkiem
planowania żywienia zgodnie z wysiłkiem
treningowym.
treningowym.
•
sterowanie żywieniem celem osiągnięcia
sterowanie żywieniem celem osiągnięcia
właściwych proporcji ( lbm, tkanki
właściwych proporcji ( lbm, tkanki
tłuszczowej, masy ciała)
tłuszczowej, masy ciała)
•
właściwe odżywianie w okresie
właściwe odżywianie w okresie
wypoczynku
wypoczynku
•
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
•
4.rola suplementów żywieniowych
4.rola suplementów żywieniowych
powodujących wzrost wydolności
powodujących wzrost wydolności
•
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie
z prgramem leczenia i rodzajem choroby.
z prgramem leczenia i rodzajem choroby.
•
żywienie w
żywienie w
wysiłku
wysiłku
–
–
•
1. zapotrzebowanie metaboliczne i
1. zapotrzebowanie metaboliczne i
energetyczne,
energetyczne,
•
2. zapewnienie odpowiedniej ilości
2. zapewnienie odpowiedniej ilości
węglowodanów (chd)
węglowodanów (chd)
•
3. zapobieganie,hipertermii i
3. zapobieganie,hipertermii i
odwodnieniu,
odwodnieniu,
•
4. mikroelementy
4. mikroelementy
•
5. zapobieganie zaburzeniom funkcji
5. zapobieganie zaburzeniom funkcji
układu pokarmowego.
układu pokarmowego.
żywienie a wysiłek i
żywienie a wysiłek i
wydolność
wydolność
znajomość zasad właściwego
znajomość zasad właściwego
żywienia w fizjologii wysiłku
żywienia w fizjologii wysiłku
potrzebna do:
potrzebna do:
planowania żywienia zgodnie z
planowania żywienia zgodnie z
wysiłkiem treningowym.
wysiłkiem treningowym.
sterowanie żywieniem celem
sterowanie żywieniem celem
osiągnięcia właściwych proporcji
osiągnięcia właściwych proporcji
( lbm, tkanki tłuszczowej, masy
( lbm, tkanki tłuszczowej, masy
ciała)
ciała)
właściwe odżywianie w okresie
właściwe odżywianie w okresie
wypoczynku
wypoczynku
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
•
4.rola suplementów żywieniowych
4.rola suplementów żywieniowych
powodujących wzrost wydolności
powodujących wzrost wydolności
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie
z prgramem leczenia i rodzajem choroby.
z prgramem leczenia i rodzajem choroby.
żywienie w
żywienie w
wysiłku
wysiłku
–
–
1. zapotrzebowanie metaboliczne i
1. zapotrzebowanie metaboliczne i
energetyczne,
energetyczne,
2. zapewnienie odpowiedniej ilości
2. zapewnienie odpowiedniej ilości
węglowodanów (chd)
węglowodanów (chd)
3. zapobieganie,hipertermii i
3. zapobieganie,hipertermii i
odwodnieniu,
odwodnieniu,
4. mikroelementy
4. mikroelementy
5. zapobieganie zaburzeniom funkcji
5. zapobieganie zaburzeniom funkcji
układu pokarmowego.
układu pokarmowego.
•
żywienie a wysiłek i wydolność
żywienie a wysiłek i wydolność
•
znajomość zasad właściwego żywienia w
znajomość zasad właściwego żywienia w
fizjologii wysiłku potrzebna do:
fizjologii wysiłku potrzebna do:
•
planowania żywienia zgodnie z wysiłkiem
planowania żywienia zgodnie z wysiłkiem
treningowym.
treningowym.
•
sterowanie żywieniem celem osiągnięcia
sterowanie żywieniem celem osiągnięcia
właściwych proporcji ( lbm, tkanki
właściwych proporcji ( lbm, tkanki
tłuszczowej, masy ciała)
tłuszczowej, masy ciała)
•
właściwe odżywianie w okresie
właściwe odżywianie w okresie
wypoczynku
wypoczynku
•
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
( np. uzupełnianie węglowo- danów)
•
4.rola suplementów żywieniowych
4.rola suplementów żywieniowych
powodujących wzrost wydolności
powodujących wzrost wydolności
•
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie z
w rehabilitacji właściwe żywienie zgodnie z
prgramem leczenia i rodzajem choroby.
prgramem leczenia i rodzajem choroby.
•
żywienie w
żywienie w
wysiłku
wysiłku
–
–
•
1. zapotrzebowanie metaboliczne
1. zapotrzebowanie metaboliczne
i energetyczne,
i energetyczne,
•
2. zapewnienie odpowiedniej
2. zapewnienie odpowiedniej
ilości węglowodanów (chd)
ilości węglowodanów (chd)
•
3. zapobieganie,hipertermii i
3. zapobieganie,hipertermii i
odwodnieniu,
odwodnieniu,
•
4. mikroelementy
4. mikroelementy
•
5. zapobieganie zaburzeniom
5. zapobieganie zaburzeniom
funkcji układu pokarmowego.
funkcji układu pokarmowego.
•
składowe wydatku energii;
składowe wydatku energii;
•
rmr(bmr)60-75%wydatku energii-
rmr(bmr)60-75%wydatku energii-
genetyka
genetyka
•
termoregulacja – 10 %
termoregulacja – 10 %
•
wzrost, ciąża, żywienie nemowląt
wzrost, ciąża, żywienie nemowląt
•
aktywność fizyczna- 15-30 %
aktywność fizyczna- 15-30 %
zależna od rodzaju wysiłku,
zależna od rodzaju wysiłku,
zakresu zaangażowania lbm -
zakresu zaangażowania lbm -
dzienny wydatek energii
dzienny wydatek energii
•
(2500-3000)--kcal-10500-12500kj-
(2500-3000)--kcal-10500-12500kj-
mężczyźni oraz 2000-2500 kcal –
mężczyźni oraz 2000-2500 kcal –
kobiety)
kobiety)
•
zapotrzebowanie żywieniowe
zapotrzebowanie żywieniowe
•
węglowodany (cho)- 50-55
węglowodany (cho)- 50-55
%
%
pożywienia, w wysiłku nawet 65-
pożywienia, w wysiłku nawet 65-
70% zależnie od rodzaju treningu
70% zależnie od rodzaju treningu
(odbudowa glikogenu ), mniej tlenu,
(odbudowa glikogenu ), mniej tlenu,
konieczne do spalania TŁUSZCZY ORAZ
konieczne do spalania TŁUSZCZY ORAZ
DO PRACY UKŁADU NERWOWEGO
DO PRACY UKŁADU NERWOWEGO
•
białka-trening siłowy 1,2-1,8g/kg
białka-trening siłowy 1,2-1,8g/kg
dziennie
dziennie
•
superkompensacja metaboliczna
superkompensacja metaboliczna
•
bergsrom i hultman
bergsrom i hultman
- wykonali w1967r
- wykonali w1967r
biopsję mięśniową ( obciążenie pracą
biopsję mięśniową ( obciążenie pracą
jednej kończyny i odpowiednia dieta
jednej kończyny i odpowiednia dieta
węglowodanowa)
węglowodanowa)
•
żywienie –
żywienie –
•
1. 1.4- 2 g glukozy/ kg masy ciała/2 godz
1. 1.4- 2 g glukozy/ kg masy ciała/2 godz
150 g glukozy co 2
150 g glukozy co 2
godz
godz
•
2. 3 dni bez c.h.o.( 5%)- zużycie zapasów
2. 3 dni bez c.h.o.( 5%)- zużycie zapasów
mięśniowego glikogenu
mięśniowego glikogenu
•
3. oraz 3 dni c.h.o.(95 %) diety
3. oraz 3 dni c.h.o.(95 %) diety
odbudowa glokogen.
odbudowa glokogen.
•
trening- 75
trening- 75
% vo2 max –2-krotny
% vo2 max –2-krotny
wzrost glikogenu mieśniowego
wzrost glikogenu mieśniowego
•
wysiłek wyczerpujący- 3 dni dieta
wysiłek wyczerpujący- 3 dni dieta
c.h.o.(220 mm)
c.h.o.(220 mm)
•
60% glukozy przechodzi do mięśni,
60% glukozy przechodzi do mięśni,
reszta do wątroby(żyła wrotna)
reszta do wątroby(żyła wrotna)
•
spoczynek- 20% do mięsni.
spoczynek- 20% do mięsni.
•
czas wykonywanego wysiłku zależy od
czas wykonywanego wysiłku zależy od
diety
diety
•
istnieje scisła zależność pomiędzy
istnieje scisła zależność pomiędzy
zasobami glikogenu a wytwarzaniem
zasobami glikogenu a wytwarzaniem
kwasu mlekowego.
kwasu mlekowego.
•
(
(
obniżenie glikogenu do 40 mm jed.
obniżenie glikogenu do 40 mm jed.
glukozy/kg mokrej tkanki upośledza
glukozy/kg mokrej tkanki upośledza
wytwarzanie kwasu mlekowego.
wytwarzanie kwasu mlekowego.
•
powstawanie superkompensacji
powstawanie superkompensacji
glikoge-nowej zależne od:
glikoge-nowej zależne od:
•
syntetazy glikogenowej i jej ralacji z
syntetazy glikogenowej i jej ralacji z
insuliną ( forma aktywna enzymu)
insuliną ( forma aktywna enzymu)
norma spożycia c.h.o. –500-600 g( dziennie)-
norma spożycia c.h.o. –500-600 g( dziennie)-
około 70 % diety, dalsze zwiększanie nia ma
około 70 % diety, dalsze zwiększanie nia ma
wpływu na superkompensacje metaboliczną.
wpływu na superkompensacje metaboliczną.
glikogen mięśni
glikogen mięśni
glukogeneza i
glukogeneza i
glikoliza
glikoliza
/
/
>
>
glukoza dieta(c.h.o.) la w
glukoza dieta(c.h.o.) la w
mięśniu
mięśniu
krwi
krwi
glukogenoliza glukoneogeneza
glukogenoliza glukoneogeneza
glikogen wątroby
glikogen wątroby
•
tlenowa co2+h20 36 ( moli) atp
tlenowa co2+h20 36 ( moli) atp
glikogen=
glikogen=
glikoliza
glikoliza
p.a
p.a
la
la
beztlenowa la
beztlenowa la
2mole atp
2mole atp
12 godz. po wysiłku odbudowa
12 godz. po wysiłku odbudowa
90% mięśniowego glikogenu;
90% mięśniowego glikogenu;
48 godz. po pracy 2-krotny wzrost
48 godz. po pracy 2-krotny wzrost
zawartości przedwysiłkowego glikogenu
zawartości przedwysiłkowego glikogenu
mechanizm superkompenasacji
mechanizm superkompenasacji
wspomagany poprzez:
wspomagany poprzez:
glukoneogenezę,
glukoneogenezę,
insulinę, kwas mlekowy, alaninę-
insulinę, kwas mlekowy, alaninę-
spożywamy skrobię.
spożywamy skrobię.
rola mikroelementów w wysiłku
rola mikroelementów w wysiłku
•
vit c
vit c
– antyoksydant, wymiata wolne rodniki
– antyoksydant, wymiata wolne rodniki
•
wystepuje: tkanka łaczna, kolagen naczyń
wystepuje: tkanka łaczna, kolagen naczyń
leczenie po urazach
leczenie po urazach
•
10 x dłuższe ( ścięgna)
10 x dłuższe ( ścięgna)
•
brak powoduje krwawe wylewy
brak powoduje krwawe wylewy
•
braki mg i k
braki mg i k
•
--zaburzenia kontroli ruchu
--zaburzenia kontroli ruchu
•
--bóle sercowe, arytmie,zaburzenia krążenia
--bóle sercowe, arytmie,zaburzenia krążenia
•
--spadek odporności
--spadek odporności
•
--zaburzony metabolizm c.h.o.
--zaburzony metabolizm c.h.o.
(katecholaminy)
(katecholaminy)
•
--kurcze mięśniowe
--kurcze mięśniowe
•
--upośledzona neurotransmisja
--upośledzona neurotransmisja
•
--zapobiegaja hiperlipidemii
--zapobiegaja hiperlipidemii
•
konieczna zmiana zwyczajów żywieniowych w
konieczna zmiana zwyczajów żywieniowych w
sporcie: ograniczenia białka-kwas moczowy
sporcie: ograniczenia białka-kwas moczowy
przemiany weglowodanów
przemiany weglowodanów
(pozytywy)
(pozytywy)
większość produktów ulega przemianie w cho
większość produktów ulega przemianie w cho
glukoza ogranicza zużycie aminokwasów
glukoza ogranicza zużycie aminokwasów
oszczędzając je dla mięśni
oszczędzając je dla mięśni
współdziała z insulną przenosząc aminokwasy
współdziała z insulną przenosząc aminokwasy
do mięśnidostarcza energii do budowy białek
do mięśnidostarcza energii do budowy białek
mięśniowych
mięśniowych
ogranicza rozpad białek mięśniowych
ogranicza rozpad białek mięśniowych
wykorzystywanych jako energia
wykorzystywanych jako energia
•
powiększa mięśnie wypełniając je
powiększa mięśnie wypełniając je
glikogenem i wodą
glikogenem i wodą
•
stanowi podstawowy materiał
stanowi podstawowy materiał
energetycny do pracy układu
energetycny do pracy układu
nerwowego
nerwowego
•
oszczędza tlen bo łatwiej wchodzi w
oszczędza tlen bo łatwiej wchodzi w
cykle energetyczne
cykle energetyczne
•
potrzebna do metabolizmu białek
potrzebna do metabolizmu białek
bowiem zapoczątkowuje ich przemiany
bowiem zapoczątkowuje ich przemiany
•
10. łatwo dostępna w wielu produktach
10. łatwo dostępna w wielu produktach
pokarmowych.
pokarmowych.
•
(negatywy)
(negatywy)
•
1.działa toksycznie w nadmiarze
1.działa toksycznie w nadmiarze
dla elementów komórkowych
dla elementów komórkowych
(osmotyczność)
(osmotyczność)
•
2. nasila wydzielanie insuliny
2. nasila wydzielanie insuliny
•
3.kieruje nadmiar do tkanki
3.kieruje nadmiar do tkanki
tłuszczowej
tłuszczowej
•
4.akumulowana w tkance
4.akumulowana w tkance
tłuszczowej nie jest dostarczana do
tłuszczowej nie jest dostarczana do
tkanki nerwowej
tkanki nerwowej
•
5.mięśnie tracą wrażliwość na
5.mięśnie tracą wrażliwość na
działanie insuliny
działanie insuliny
(insulinoodporność)
(insulinoodporność)
•
6.obniża się tolerancja glukozy
6.obniża się tolerancja glukozy
•
7.hamuje aktywność
7.hamuje aktywność
neuropprzekaźników (serotoniny,
neuropprzekaźników (serotoniny,
i histaminy)
i histaminy)
•
8.opóźnia pojawianie się uczucia
8.opóźnia pojawianie się uczucia
sytośći co powoduje powiększanie
sytośći co powoduje powiększanie
się ilości tkanki tłuszczowej
się ilości tkanki tłuszczowej
•
zespół metaboliczny-zm
zespół metaboliczny-zm
•
z
z
espołem metabolicznym okre-
espołem metabolicznym okre-
•
ślamy sposób zachowań oraz zestaw
ślamy sposób zachowań oraz zestaw
parametrów fizjologicznych najbardziej
parametrów fizjologicznych najbardziej
przyśpieszających powstawanie powikłań-
przyśpieszających powstawanie powikłań-
•
sercowo- naczyniowych
sercowo- naczyniowych
•
zaliczamy do niego:
zaliczamy do niego:
•
nadciśnienie, palenie tytoniu, styl życia,
nadciśnienie, palenie tytoniu, styl życia,
•
zaburzenia lipidowe-lipidogram, otyłość
zaburzenia lipidowe-lipidogram, otyłość
•
cukrzyca,poziom glukozy
cukrzyca,poziom glukozy
•
we krwi oraz stopień tolerancji glukozy
we krwi oraz stopień tolerancji glukozy
•
funkcja nerek-mikro-
funkcja nerek-mikro-
•
albuminuria
albuminuria
–
insulinoodporność
insulinoodporność
–
osoby z tymi czynnikami ryzyka 50%
osoby z tymi czynnikami ryzyka 50%
częśćiej zapadają na chd i udary
częśćiej zapadają na chd i udary
•
ZMIANY WYDOLNOŚCI WRAZ Z WIEKIEM
ZMIANY WYDOLNOŚCI WRAZ Z WIEKIEM
•
•
20 4.0
20 4.0
•
3.0
3.0
•
2.0 M
2.0 M
•
10
10
•
1.0
1.0
•
K
K
•
Kcal VO2 l/min.
Kcal VO2 l/min.
•
lata 20 40 60 80
lata 20 40 60 80
•
spadek wydolności osobniczej
spadek wydolności osobniczej
•
spowodowany
spowodowany
:
:
•
zmniejszeniem masy mięśni
zmniejszeniem masy mięśni
•
(5% na 10 lat), zmiany proporcji
(5% na 10 lat), zmiany proporcji
tkankowych
tkankowych
•
> ilości tkanki tłuszczowej
> ilości tkanki tłuszczowej
•
sztywnieniem naczyń i wzrostem ciśnienia
sztywnieniem naczyń i wzrostem ciśnienia
osłabieniem hemodynamiki krążenia(< hb,
osłabieniem hemodynamiki krążenia(< hb,
er, htc)
er, htc)
•
spadkiem wentylacji płuc
spadkiem wentylacji płuc
•
ograniczeniem metabolizmu
ograniczeniem metabolizmu
•
Spadek elestyczności stawów
Spadek elestyczności stawów
•
Zmiany struktury kości odwapnienie0-
Zmiany struktury kości odwapnienie0-
osteoporoza
osteoporoza
•
Osłabienie aktywności hormonalnej
Osłabienie aktywności hormonalnej
•
ZAKRES ŚMIERTELNOŚCI W ZALEŻNOŚCI
ZAKRES ŚMIERTELNOŚCI W ZALEŻNOŚCI
OD AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
OD AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
•
ŚMIERTELNOŚĆ
ŚMIERTELNOŚĆ
•
NA 10.000 mieszkańców
NA 10.000 mieszkańców
•
150
150
•
100
100
•
•
25
25
•
750 1000 1250 1500
750 1000 1250 1500
•
PHYSICAL ACTIVITY INDEX-PAI
PHYSICAL ACTIVITY INDEX-PAI
•
Kcal/ tydzień
Kcal/ tydzień
•
Zmiany fizjologiczne wydolności wraz
Zmiany fizjologiczne wydolności wraz
z wiekiem
z wiekiem
•
WAT/KG
WAT/KG
•
8
8
•
6
6
•
2
2
•
9 LAT 12 LAT 15
9 LAT 12 LAT 15
LAT
LAT
• Wydolność – anaerobic capacity zależy;
wzrasta wraz z wiekiem
zależy od składu LBM
spada po 30 roku życia
wzrasta o 50% pomiędzy 15-30
rokiem życia
• Zależy od typu układu nerwowego
Oraz przebiegu reakcji hormonalnych
( proces dojrzewania)
sprawności przemian metabolicznych i
biochemicznych
W
D
S
N
20 30 40 50 60 70 80
• Zmiany wydolności