1

Profilaktyka

Stomatologiczna

2006/2007

WYKŁAD 3

cracked by fazi
created by sobatolog

Dziękuję wszystkim

doceniającym pracę

i zaopatrującym się u

źródła ;)

Profilaktyka urazów w

uzębieniu mlecznym i stałym.

2

ETIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

ZAPOBIEGANIE

Powikłania
Badanie pacjenta
Klasyfikacje
Leczenie

3

Etiologia

• Upadki
• Uderzenia
• Sport
• Wypadki samochodowe
• Przemoc w rodzinie
• Pobicia
• Czynniki usposabiające

4

Sport

Sprzyjają sporty, w których występuje duża
siła i / lub szybkość:

• koszykówka

• rugby

• piłka nożna

• boks

• hokej

5

Przemoc w rodzinie

• Zespół maltretowanego

dziecka – battered child
syndrome

• Dominują urazy

nieprzypadkowe –
nonaccidental injury

6

Przemoc w rodzinie cd.

Ponad 50% urazów dotyczy twarzy i
jamy ustnej, najczęściej tkanek
miękkich:

– młodsze dzieci i chłopcy są częściej

maltretowani

– dzieci adaptowane, przysposobione są

częściej maltretowane

– Dzieci upośledzone fizycznie i

umysłowo

– Dorośli maltretujący dziecko często

sami byli maltretowani, nie radzą sobie
ze stresem, są sfrustrowani

7

Czynniki predysponujące do

urazów

• Wady zgryzu – tyłozgryz

• Nagryz poziomy (overjet) powyżej 4mm

• Doprzednie wychylenie siekaczy górnych

centralnych

• Krótka warga górna

• Oddychanie przez usta

8

Epidemiologia

Urazy zębów mlecznych:

 częstość występowania do 30%

 najczęściej siekacze w szczęce

 najczęściej zwichnięcia zębów

 zależność występowania od płci różna w

różnych badaniach

 dwa szczyty występowania – pomiędzy 1 i 2

rokiem życia, a potem około 5-tego roku życia

9

Epidemiologia

Urazy zębów stałych:

 chłopcy częściej niż dziewczynki

 wiek 8-11 lat

 najczęściej siekacze w szczęce

 najczęściej niepowikłane złamanie korony zęba

 tendencja rosnąca

10

Zapobieganie

• ustawodawstwo

– pasy bezpieczeństwa w

samochodzie, poduszki powietrzne, foteliki dla
dzieci, ograniczenie prędkości, kaski ochronne
dla rowerzystów

• edukacja

– uświadamianie społeczeństwa

• aspekty stomatologiczne:

• leczenie wad zgryzu
• ochraniacze jamy ustnej dla sportowców
• konsultacja stomatologiczna przed rozpoczęciem zajęć

sportowych dziecka

11

NASTĘPSTWA URAZOWYCH

USZKODZEŃ ZĘBÓW MLECZNYCH

•

Przebarwienie szkliwa na kolor mleczno biały lub żółtawy

•

Przebarwienie związanie z niedoborem szkliwa

•

Rozdarcie korony

•

Uformowanie się struktury zębopodobnej

•

Rozdwojenie korzenia zęba stałego

•

Zagięcie korzenia zęba stałego

•

Częściowe lub całkowite zahamowanie rozwoju korzenia

•

Wydzielenie się zawiązka zęba stałego

•

Utrudnione wyrzynanie zęba stałego

12

POWIKŁANIA URAZOWYCH

USZKODZEŃ ZĘBÓW

• Przebarwienie korony zęba

• Martwica miazgi i jej następstwa

• Obliteracja jamy zęba

• Resorpcja twardych tkanek zęba

• Zahamowanie rozwoju korzenia

• Zanik kości wyrostka zębodołowego

13

Klasa 5. Całkowite zwichnięcie

zęba

• częstość 1-16% urazów zębów stałych

• najczęściej centralne siekacze szczęki

• wiek 7-11 lat

• chłopcy 3x częściej niż dziewczęta

• uszkodzenie więzadeł ozębnej

• przerwanie pęczka naczyniowo-

nerwowego

14

Klasa 5. Całkowite zwichnięcie

zęba

Medium transportowe

– zabezpieczenie komórek

ozębnej przed wysychaniem

 ślina (przedsionek jamy ustnej)
 woda
 fizjologiczny roztwór soli
 mleko
 Gatorade, Isostar
 inne –np. HBSS, Vispan, Propolis

„…Pierwszoplanową rolę odgrywa minimalizacja czasu
przechowywania wybitego zęba w suchym środowisku…”

15

• HBSS (Hankk’s Balansed Salt Solution)

–

przywraca prawidłową funkcję komórek, usuwa
produkty przemiany materii, składnik systemu
Save-A Tooth, zalecane przez AAE – 1995r.

16

Medium transportowe

„…Płyn do przechowywania soczewek
kontaktowych oraz izotoniczne napoje dla
sportowców (Isostar, Gatorade) o temp. 24°C
(pokojowej) nie powinny być stosowane jako
medium transportowe dla wybitych zębów.
…Woda, niezależnie od temperatury, również nie
jest zalecana.
…Jeśli istnieje możliwość utrzymania niskiej temp.
(przechowywanie w lodzie), odtłuszczone mleko
stanowi dobrą alternatywę dla HBSS…”

17

• Emdogain

– na podstawie wstępnych badań wydaje

się doskonałą alternatywa dla mediów
transportowych, gdyż nie tyko znacznie zmniejsza
ryzyko resorpcji zewnętrznej korzenia, ale również
stymuluje tworzenie włókien ozębnej. Zaleca się go
do stosowania przed replantacją wybitych zębów
stałych

18

Klasa 5. Całkowite zwichnięcie

zęba

Postępowanie na miejscu wypadku:

1. odnalezienie wybitego zęba

2. chwytanie zęba za koronę a nie za korzeń

3. wymycie zęba pod bieżącą wodą, bez szorowania

4. natychmiastowa replantacja (jeśli jest możliwa0

5. gdy natychmiastowa replantacja nie jest możliwa

– umieszczenie zęba w środku transportowym

6. szybkie udanie się do gabinetu dentystycznego

19

Rodzaje urazów w trakcie

dyscyplin sportowych

• Bezpośredni kontakt z inną osobą

• Bezpośrednio po uderzeniu

przedmiotem (np. rakietą tenisową lub

piłką)

• Piłka baseball’owa i tenisowa mogą

rozwinąć prędkość nawet do 160 km/h

20

Ochraniacze (mouthguards) są

zalecane przede wszystkim w sytuacjach

ze zwiększonym ryzykiem kolizji,

bezpośredniego kontaktu oraz sportów

związanych z dużą mobilnością.

21

Dyscypliny sportowe z

obowiązkowym stosowaniem

ochraniaczy jamy ustnej

• Amatorskie:

 boks

 futbol amerykański

 hokej

 kobiecy hokej na

trawie

• Profesjonalne:

 boks

22

Akademia stomatologii sportowej (LASD)

zaleca

stosowanie ochraniaczy w następujących

dyscyplinach sportowych:

• akrobacje
• koszykówka
• baseball
• boks
• kolarstwo
• rzut dyskiem
• sporty konne
• hokej na trawie
• futbol amerykański
• gimnastyka
• piłka ręczna

• hokej
• judo
• karate
• motocross
• spadochroniarstwo
• rugby
• squash
• narciarstwo
• piłka nożna

23

• Całkowity koszt odtworzenia braku zębowego po wybiciu 1

zęba stałego jest ponad 20x większy od wykonania
indywidualnego ochraniacza.

• 200.000 (około) urazów uzębienia podczas meczów futbolu

amerykańskiego jest zabezpieczonych przy użyciu ochraniaczy.

• Od czasu obligatoryjnego wprowadzenia ochraniaczy oraz

kasków ochronnych częstość urazów w obrębie jamy ustnej
zredukowana została z 10% rocznie do 0,35-0,45%.

• Częstość wystąpienia urazów twarzoczaszki i uzębienia

przypadająca na 100 sportowców zmalała z 2,2 do 0,3% po
wprowadzeniu przepisów o profilaktyce urazów podczas
zawodów sportowych

• Koszt leczenia pojedynczego wybitego zęba u młodzieży na

przykład podczas gry w koszykówkę oszacowano na 35-2,200$,
średnio929$.

24

Sport

 Ponad 5 milionów zębów ulega wybiciu

podczas zawodów sportowych każdego roku

 Nat’l Youth Sports Found.for the Prev. of

Athletic Injuries oceniła, że ryzyko urazów w

obrębie twarzoczaszki u sportowców podczas

regularnego sezonu wynosi 10%.

25

Sport cd.

 13% wszystkich urazów w uzębieniu ma związek z

uprawianiem sportu

 Z wszystkich zależnych od sportu urazów 11-18%

to urazy w obrębie twarzoczaszki

26

Sport cd.

9%

młodzieży uprawiającej sporty

doznaje urazów w obrębie jamy ustnej;

75%

z tych urazów dotyczy osób nie

noszących ochraniaczy;

40%

dotyczy

wyłącznie koszykówki i baseballu.

27

Futbol amerykański

3,9% zawodników w uczelniach

doznaje urazu pomimo

stosowania ochraniaczy

28

Koszykówka

 7,5% kobiet grających w uczelniach w

koszykówkę doznaje urazu w obrębie
twarzoczaszki.

 10% mężczyzn grających w uczelni

doznaje urazu w obrębie twarzoczaszki

29

Ograniczenia dotyczące wiarygodności

badań nad skutecznością ochraniaczy

stosowanych w trakcie zawodów

sportowych

 wiele badań ma za mało danych, są zbyt małe

grupy

 najczęściej są ograniczone do określonej liczby osób

w określonym wieku oraz w określonym czasie

 znaczne różnice w definicji skuteczności, duża

rozbieżność

30

Rodzaje ochraniaczy

 gotowe

 Boil-and-bite (uplastyczniane)

 indywidualne

31

Zapobieganie

Ochraniacze jamy ustnej

• standardowe:

– gotowe do użycia

– termoplastyczne

• indywidualne:

– formowane próżniowo

– formowane ciśnieniowo

32

Gotowe

• gotowe do użycia bez konieczności – dodatkowej

preparacji

• najtańsze

• niedopasowane, zbyt pełne

• brak retencji

• muszą być utrzymywane w jamie ustnej poprzez

stałe zwarcie

• mogą utrudniać mowę i oddychanie

33

Boil & Bite

(uplastyczniane)

• zanurzone w gorącej wodzie uplastyczniają się i

mogą być dopasowane w jamie ustnej za pomocą

palców i języka oraz mięśni

• dostępne w ograniczonych rozmiarach

• mogą być zbyt krótkie lub niewłaściwie pokrywać

wyrostek zębodołowy od strony policzkowej

34

Indywidualne

• wykonane przez dentystów na modelu

gipsowym szczęki

• najlepsza adaptacja

• najlepsza retencja, komfort i stabilność

• najmniej utrudnia mowę oraz oddychanie

35

Dlaczego sportowcy nie stosują

ochraniaczy

 brak obaw

 niewiedza, że ochraniacze są

rekomendowane dla dyscypliny sportowej
przez nich uprawianej

 nie zachęcają do tego trenerzy

 stosowanie ochraniaczy nie jest

obligatoryjne w dyscyplinie sportowej

 niechęć do noszenia ochraniaczy

36

Źródła informacji o ochraniaczach

w opinii trenerów

 przedstawiciele handlowi

72%

 materiały edukacyjne

33%

 dentyści

11%

37

Rola pracowników opieki stomatologicznej w

pomocy w zmniejszeniu ilości urazów

twarzoczaszki oraz wnętrza jamy ustnej

indukowanych przez uprawianie sportu

• Dostarczanie informacji i udzielanie porady

pacjentom oraz trenerom

• Wykonanie dobrze dopasowanych szyn jako część

swojej praktyki

• Szybkie leczenie w przypadkach nagłych
• Uczestniczenie w spotkaniach edukacyjnych takich

jak zajęcia kliniczne dotyczące szyn ochronnych

• Pełnienie funkcji stomatologów drużynowych albo

konsultantów miejscowych drużyn

38

Zasadnicze cele stosowania

ochraniaczy

 edukacja

 motywacja

 wykonanie

39

Informacja dla pacjentów

 uprawianie różnych dyscyplin sportowych

może predysponować do wystąpienia urazu i

stosowanie ochraniaczy może temu

zapobiec

 ochraniacze w znacznym zakresie będą

chronić uzębienie podczas ruchu oraz

zawodów sportowych

40

Cele edukacji pacjentów, którzy

potencjalnie nie korzystają z tego typu

ochrony

 zwiększyć potrzebę poprzez informację o

skutkach nienoszenia ochraniaczy

 szersza informacja

 można dotrzeć do pacjentów

wymagających wykonania ochraniaczy za

pośrednictwem osób postronnych,

kolegów, rodziców

41

Ochraniacze należy regularnie

kontrolować ze względu na

możliwość

 rozprężeń

 przegryzienia

 rozdarcia lub pęknięcia

Jeśli występują, należy wykonać nowy

.

42

Zalety ochraniaczy

•

ochrona zębów i błony śluzowej jamy ustnej

•

ochrona stawów skroniowo-żuchwowych

•

ochrona wyrostków kłykciowych żuchwy

•

zmniejszenie liczby wstrząśnień mózgu, utraty
przytomności i innych uszkodzeń OUN

•

lepsze samopoczucie sportowca, większa pewność
siebie

•

oszczędności ekonomiczne

•

dodatkowa usługa wykonywana przez lekarzy dentystów

43

Wady ochraniaczy

• dyskomfort – przyleganie, odruch

wymiotny, higiena

• odleżyny i podrażnienia błony śluzowej

• problemy z oddychaniem podczas

wysiłku fizycznego

44

Ochraniacze indywidualne są

lepsze

• ścisłe przyleganie

• większy komfort

• pokrycie powierzchni żujących

wszystkich zębów – lepsza ochrona

stawu skroniowo-żuchwowego

Wada – są droższe!!