Matka- jeden z motywów literackich

„…Ludzie to zawsze dzieci swoich matek. Bez matki

nie ma poety, nie ma bohatera…”

Maksym Gorki

W każdej, nawet najdawniejszej religii, mitologii

pojawiają się postaci matek - często w postaci

Matki-Ziemi, Matki-Rodzicielki, dającej początek

całemu życiu, rodzajowi ludzkiemu, dlatego motyw

matki jest tak powszechny w literaturze i kulturze.

Postać matki kojarzy się

z beztroskim dzieciństwem, jest symbolem miłości,

bezpieczeństwa, rodzinnego domu. Bycie

matką najczęściej łączy się z jednoczesnym

przeżywaniem radości

i doświadczaniem cierpień, troskami, wielkimi

nadziejami związanymi

z dziećmi, ale też niepokojami o ich los. Matka

miewa też w literaturze bardzo szerokie znaczenie,

przede wszystkim jest matką-ojczyzną, matką-

Polką, która wszystko oddaje ojczyźnie, cierpi,

bowiem jej dzieci giną

za kraj.

Przykłady utworów

literackich,

w których obecny jest

motyw matki

•

Matka Boga- Maryja: „Bogurodzica”,

„Żale Matki Boskiej pod Krzyżem”;

•

Matka dominująca: „ Moralność Pani Dulskiej”-

Gabriela Zapolska;

•

Matka heroicznie wlcząca z przeciwnościami

losu:

„Przedwiośnie- Stefan Żeromski;

•

Matka kojąca ból: Treny- Jan Kochanowski;

•

Matka- Ojczyzna : Kronika polska- Gall Anonim

Kazania Sejmowe- Piotr Skarga, „Pan Tadeusz”- Adam

Mickiewicz;

•

Matka Polka: „ Do matki Polki”- Adam Mickiewicz;

•

Matka rodu: „ Nad Niemnem”- Eliza Orzeszkowa;

•

Matka wszystkich ludzi: „ Biblia”

•

Matka Ziemia:

„ Mitologia grecka”- Jan Parandowski,

„Biblia”

Motyw matki w „Moralności

Pani Dulskiej”

„Moralność pani Dulskiej”

Gabrieli Zapolskiej – tytułowa

pani Dulska to matka

apodyktyczna, nie wykazująca

zrozumienia dla swych dzieci. Nie

wyzbywa się swego

drobnomieszczaństwa

i kołtuństwa nawet w

kontaktach z własnymi dziećmi,

np. nie pozwala Zbyszkowi

postąpić honorowo w stosunku

do Hanki. Nie jest autorytetem

ani dla delikatnej Meli ani dla

podobnej do niej Hesi. Pani

Dulska to przykład na to, jaka

matka być nie powinna.

Motywy matki w

Biblii

• Ewa – pramatka wszystkich

ludzi, za jej grzech muszą

płacić wszyscy jej potomkowie.

• Sara – żona Abrahama, przez

wiele lat pragnęła zostać

matką, w końcu straciła już

nadzieję, udaje jej się zajść w

ciążę w bardzo późnym wieku.

Postać Sary jest wyrazem

przekonania, że macierzyństwo

stanowi dla kobiety wielką

łaskę.

• Maryja – matka Jezusa

Chrystusa, bycie matką syna

Bożego niesie ze sobą wielkie

szczęście, lecz wymusza także

wielką odpowiedzialność.

Motyw matki w „Mitologii

greckiej”

Demeter

ukazana jako

cierpiąca matka; po stracie

porwanej córki (Kory) tuła się

po świecie. Rozpacz bogini

zmienia cały świat – pojawia

się podział na pory roku.

Jesień i zima są symbolem

cierpienia opuszczonej matki.

Niobe

– matka wielu dzieci

obnosiła się ze swoja dumą z

potomstwa. Po śmierci dzieci

rozpacza, nie potrafi znieść

swej straty.

Gaja

- Matka

Ziemia- wyłoniła się z

Chaosu, tak więc była

jednym z najstarszych

bóstw, uosabiała płodność i

macierzyństwo. Sama z

siebie zrodziła Uranosa

(Niebo) i Góry (Ourosi), z

miłości jej i Eteru rodzi się

Pontos (Morze) .

„…Każdą inną ludzką miłość trzeba zdobywać, trzeba na nią

zasługiwać pokonując stojące na jej drodze przeszkody,

tylko miłość matki ma się bez zdobywania i bez zasług…”

Herman Auerbach

Motyw matki jest obecny we wszystkich rodzajach

tekstów kultury. Pojawia się często, bo dotyczy

każdego człowieka. Postać matki jest jednak

przedstawiana różnie: kobieta kochająca dziecko,

despotyczna osoba, cierpiący rodzic… Często

spotykamy się z określeniem „wyrodna matka”,

które określa matkę wyjątkowo źle wypełniającą

swoje rodzicielskie zadania. Niezależnie od tego,

jaka ona jest, zawsze

ma wpływ na życie swojego dziecka i spełnia

bardzo ważną rolę.

Bibliografia

• Książka:

A. Olek: „Słownik motywów

literackich”

Kraków 2005

• Internet:

Document Outline