Dr Andrzej Stańda - Podstawy
zarządzania

1

Podstawy zarządzania

Podstawy zarządzania

Dr Andrzej Stańda

Dr Andrzej Stańda

Katedra Organizacji i

Katedra Organizacji i

Zarządzania

Zarządzania

[e-mail]

[e-mail]

Dyżury: podawane w

Dyżury: podawane w

extranecie

extranecie

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

2

Literatura

Literatura

Literatura podstawowa

Literatura podstawowa



Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania,

Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania,

red. K. Krzakiewicz, AE w Poznaniu, 2007/6

red. K. Krzakiewicz, AE w Poznaniu, 2007/6

( rozdz. 1-7, 9)

( rozdz. 1-7, 9)



J.A.F Stoner, R.E. Freeman, D. Gilbert,

J.A.F Stoner, R.E. Freeman, D. Gilbert,

Kierowanie, PWE, Warszawa 1998 ( do egzaminu

Kierowanie, PWE, Warszawa 1998 ( do egzaminu

rozdział 2)

rozdział 2)



Literatura uzupełniająca

Literatura uzupełniająca



R. W.Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami,

R. W.Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004



Strategor, Zarządzanie firmą. Strategia, struktury,

Strategor, Zarządzanie firmą. Strategia, struktury,

decyzje, tożsamość, PWE, Warszawa 1995

decyzje, tożsamość, PWE, Warszawa 1995

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

3

Zasady zaliczenia przedmiotu

Zasady zaliczenia przedmiotu



Podstawą przystąpienia do egzaminu jest

Podstawą przystąpienia do egzaminu jest

zaliczenie ćwiczeń; do egzaminu przystępujemy

zaliczenie ćwiczeń; do egzaminu przystępujemy

z wpisanym zaliczeniem do protokołu

z wpisanym zaliczeniem do protokołu



Usprawiedliwienie z nieobecności na egzaminie

Usprawiedliwienie z nieobecności na egzaminie

należy przedłożyć w ciągu trzech dni od dnia

należy przedłożyć w ciągu trzech dni od dnia

egzaminu

egzaminu



Egzamin pisemny o charakterze testu o

Egzamin pisemny o charakterze testu o

zróżnicowanych pytaniach

zróżnicowanych pytaniach



Zakres egzaminu:

Zakres egzaminu:

•

Tematyka zajęć ćwiczeniowych

Tematyka zajęć ćwiczeniowych

•

Tematyka wykładów

Tematyka wykładów

•

Materiał z literatury

Materiał z literatury

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

4

Wykład I

Wykład I

Istota współczesnej organizacji

Istota współczesnej organizacji



Pojęcie organizacji

Pojęcie organizacji



Cechy organizacji

Cechy organizacji



Zasoby organizacji

Zasoby organizacji



Modele organizacji

Modele organizacji



Wytyczne sprawnego działania

Wytyczne sprawnego działania

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

5

Organizacja to system, którego uporządkowanie

Organizacja to system, którego uporządkowanie

polega na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane części

polega na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane części

w zasadzie współprzyczyniają się do powodzenia

w zasadzie współprzyczyniają się do powodzenia

całości, a powodzenie całości jest istotnym

całości, a powodzenie całości jest istotnym

warunkiem powodzenia części (T.KotarbińskiJ,

warunkiem powodzenia części (T.KotarbińskiJ,

J.Zieleniewski - polscy prakseologowie)

J.Zieleniewski - polscy prakseologowie)



Organizacje są systemami otwartymi

Organizacje są systemami otwartymi



Organizacje są systemami celowymi

Organizacje są systemami celowymi



Organizacje są systemami szczególnie złożonymi

Organizacje są systemami szczególnie złożonymi



Organizacje systemami ustrukturyzowanymi

Organizacje systemami ustrukturyzowanymi



Organizacje są systemami hierarchicznymi

Organizacje są systemami hierarchicznymi



Organizacje są systemami generującymi synergię

Organizacje są systemami generującymi synergię



Organizacje są systemami homeostatecznymi

Organizacje są systemami homeostatecznymi



Organizacje są systemami adaptacyjnymi

Organizacje są systemami adaptacyjnymi



Organizacje są systemami z wbudowanym

Organizacje są systemami z wbudowanym

mechanizmem samoregulacji

mechanizmem samoregulacji



Organizacje są systemami o wysokiej spójności

Organizacje są systemami o wysokiej spójności

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

6

Organizacja społeczna jest to system,

Organizacja społeczna jest to system,

którego uporządkowanie polega na tym, że

którego uporządkowanie polega na tym, że

funkcjonalnie zróżnicowane działania

funkcjonalnie zróżnicowane działania

ludzkie wykorzystują, przekształcają i

ludzkie wykorzystują, przekształcają i

zespalają w sposób celowy, zasoby

zespalają w sposób celowy, zasoby

kapitałowe, ideowe i naturalne, pozostając

kapitałowe, ideowe i naturalne, pozostając

we wzajemnym oddziaływaniu z innymi

we wzajemnym oddziaływaniu z innymi

systemami działalności ludzkiej i zasobami

systemami działalności ludzkiej i zasobami

otoczenia (W. Bakke)

otoczenia (W. Bakke)



W organizacjach zawsze ścierają się dwie

W organizacjach zawsze ścierają się dwie

tendencje :

tendencje :

1. Adaptacyjna /antycypacyjna 2. Konserwatywna

1. Adaptacyjna /antycypacyjna 2. Konserwatywna



Organizacje cechuje ekwifinalność, czyli zdolność

Organizacje cechuje ekwifinalność, czyli zdolność

do osiągania podobnych wyników w różny sposób,

do osiągania podobnych wyników w różny sposób,

za pomocą różnych procesów i struktur

za pomocą różnych procesów i struktur

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

7

Właściwości organizacji

Właściwości organizacji



Celowość – istnienie celu lub celów

Celowość – istnienie celu lub celów

przyjętych do osiągnięcia przez całość

przyjętych do osiągnięcia przez całość



Złożoność z dających się określić części,

Złożoność z dających się określić części,

powiązanych ze sobą i funkcjonalnych

powiązanych ze sobą i funkcjonalnych

wobec całości, aczkolwiek posiadających

wobec całości, aczkolwiek posiadających

własne, partykularne interesy

własne, partykularne interesy



Odrębność części i całości w stosunku do

Odrębność części i całości w stosunku do

otoczenia, a jednocześnie powiązanie tych

otoczenia, a jednocześnie powiązanie tych

części i całości ze składnikami otoczenia

części i całości ze składnikami otoczenia

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

8

Organizacje są zespołami ludzi,

Organizacje są zespołami ludzi,

rozmyślnie tworzonymi,

rozmyślnie tworzonymi,

utrzymywanymi i zmienianymi dla

utrzymywanymi i zmienianymi dla

realizacji określonych celów (E.

realizacji określonych celów (E.

Etizioni)

Etizioni)

Charakteryzują się:

Charakteryzują się:



Podziałem pracy, władzy i przepływu informacji,

Podziałem pracy, władzy i przepływu informacji,

które nie są przypadkowe ani tradycyjne, lecz

które nie są przypadkowe ani tradycyjne, lecz

rozmyślnie zaplanowane, aby służyły realizacji

rozmyślnie zaplanowane, aby służyły realizacji

określonych celów,

określonych celów,



Obecnością jednego lub więcej ośrodków władzy,

Obecnością jednego lub więcej ośrodków władzy,

które kontrolują zgodne wysiłki organizacji

które kontrolują zgodne wysiłki organizacji



Substytucyjnością

personelu,

tzn.

osoby

Substytucyjnością

personelu,

tzn.

osoby

niezadowalające mogą zostać usunięte, a ich

niezadowalające mogą zostać usunięte, a ich

zadania

powierzone

innym.

Przesunięcia

zadania

powierzone

innym.

Przesunięcia

personelu mogą się odbywać także przez awanse i

personelu mogą się odbywać także przez awanse i

oferty innych stanowisk

oferty innych stanowisk

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

9

Wieloznaczność pojęcia

Wieloznaczność pojęcia

„organizacja”

„organizacja”



Atrybutowe rozumienia organizacji –

Atrybutowe rozumienia organizacji –

organizacja rozumiana w kategorii cech,

organizacja rozumiana w kategorii cech,

jakie można jej przypisać

jakie można jej przypisać



Rzeczowe rozumienie organizacji –

Rzeczowe rozumienie organizacji –

wyodrębniona fizykalnie całość

wyodrębniona fizykalnie całość



Czynnościowe rozumienie organizacji –

Czynnościowe rozumienie organizacji –

proces budowania (zmieniania)

proces budowania (zmieniania)

organizacji

organizacji

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

10

Sprawność organizacji

Sprawność organizacji



Ujęcie prakseologiczne

Ujęcie prakseologiczne

–

–

postaci

postaci

sprawnego działania:

sprawnego działania:



Skuteczność - działanie jest skuteczne, jeśli prowadzi

Skuteczność - działanie jest skuteczne, jeśli prowadzi

do skutku zamierzonego jako cel (nie bierzemy pod

do skutku zamierzonego jako cel (nie bierzemy pod

uwagę kosztu działania, tylko skutki oceniane

uwagę kosztu działania, tylko skutki oceniane

pozytywnie i przewidywane)

pozytywnie i przewidywane)



Ekonomiczność (zwana gospodarnością) – stosunek

Ekonomiczność (zwana gospodarnością) – stosunek

między wartością (cennością) wyniku użytecznego

między wartością (cennością) wyniku użytecznego

(W) i wartością (cennością) kosztu (K) – W/K

(W) i wartością (cennością) kosztu (K) – W/K



Korzystność - różnica między wartością (cennością)

Korzystność - różnica między wartością (cennością)

wyniku użytecznego (W) i wartością (cennością)

wyniku użytecznego (W) i wartością (cennością)

kosztu (K) – W-K

kosztu (K) – W-K



Żadnego działania nie można nazwać

Żadnego działania nie można nazwać

sprawnym w sensie ogólnym, jeśli nie

sprawnym w sensie ogólnym, jeśli nie

jest co najmniej minimalnie skuteczne

jest co najmniej minimalnie skuteczne

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

11

Sprawność organizacji

Sprawność organizacji



Koncepcja

Koncepcja

sprawności

sprawności

P.Druckera

P.Druckera



Sprawność – „robienie rzeczy we właściwy

Sprawność – „robienie rzeczy we właściwy

sposób”; od menedżera oczekuje się, by

sposób”; od menedżera oczekuje się, by

osiągał wyniki współmierne do nakładów

osiągał wyniki współmierne do nakładów

zużytych na ich realizację

zużytych na ich realizację



Skuteczność – to umiejętność wyboru

Skuteczność – to umiejętność wyboru

właściwych celów

właściwych celów



Żaden stopień sprawności nie zrównoważy

Żaden stopień sprawności nie zrównoważy

braku skuteczności

braku skuteczności

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

12

Rzeczywista organizacja jest zbiorem

Rzeczywista organizacja jest zbiorem

zasobów o bardzo zmiennej charakterystyce,

zasobów o bardzo zmiennej charakterystyce,

zarówno o naturze materialnej jak i

zarówno o naturze materialnej jak i

niematerialnej, dynamicznej i pasywnej

niematerialnej, dynamicznej i pasywnej



Zasoby kapitałowe

Zasoby kapitałowe



Zasoby pracy wykonawczej

Zasoby pracy wykonawczej



Zasoby

menedżerskie

(administracyjny

i

Zasoby

menedżerskie

(administracyjny

i

przedsiębiorczości)

przedsiębiorczości)



Zasoby wiedzy

Zasoby wiedzy



Zasoby niematerialne kumulacji wielkości i mocy

Zasoby niematerialne kumulacji wielkości i mocy

ekonomicznej organizacji

ekonomicznej organizacji



Zasoby opanowania stosunków handlowych,

Zasoby opanowania stosunków handlowych,

międzyludzkich,

przemysłowych,

prawnych,

międzyludzkich,

przemysłowych,

prawnych,

politycznych

politycznych



Zasoby naturalne

Zasoby naturalne

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

13

Zasoby mają swoistą charakterystykę dla

Zasoby mają swoistą charakterystykę dla

każdej organizacji i przez to tworzą

każdej organizacji i przez to tworzą

konkretny potencjał i ograniczenie jej

konkretny potencjał i ograniczenie jej

aktywności

aktywności



Rzadkość zasobów zmuszająca do racjonalnego ich

Rzadkość zasobów zmuszająca do racjonalnego ich

użytkowania,

co

wymaga

prowadzenie

kalkulacji

użytkowania,

co

wymaga

prowadzenie

kalkulacji

ekonomicznej

ekonomicznej



Poliwalencja zasobów umożliwiająca różne wykorzystanie

Poliwalencja zasobów umożliwiająca różne wykorzystanie

konkretnego zbioru zasobów, co wymusza konieczność

konkretnego zbioru zasobów, co wymusza konieczność

ich różnej kombinacji

ich różnej kombinacji



Kumulatywny charakter zasobów, zasoby przynoszą

Kumulatywny charakter zasobów, zasoby przynoszą

profity dopiero wówczas, gdy posiadają co najmniej

profity dopiero wówczas, gdy posiadają co najmniej

minimalną wielkość

minimalną wielkość

Wniosek

Wniosek

W organizacji prowadzona jest swoista gra, której

W organizacji prowadzona jest swoista gra, której

warunkami brzegowymi pozostają, z jednej strony

warunkami brzegowymi pozostają, z jednej strony

ograniczenia (rzadkość zasobów i ryzyko decyzji) a z

ograniczenia (rzadkość zasobów i ryzyko decyzji) a z

drugiej możliwości (poliwalencja i okazje zewnętrzne)

drugiej możliwości (poliwalencja i okazje zewnętrzne)

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

14

Modele organizacji

Modele organizacji

Model H.J. Leavitta

Model H.J. Leavitta



Cele i zadania

Cele i zadania

(misja,

(misja,

wizja, cele, strategia,

wizja, cele, strategia,

zadania, …)

zadania, …)



Ludzie

Ludzie

(postawy,

(postawy,

kwalifikacje, umiejętności,

kwalifikacje, umiejętności,

predyspozycje, motywacja,

predyspozycje, motywacja,

stosunki międzyludzkie, …)

stosunki międzyludzkie, …)



Technologia

Technologia

(know-how,

(know-how,

wytwarzanie, przetwarzanie

wytwarzanie, przetwarzanie

informacji, …)

informacji, …)



Struktura

Struktura

(hierarchia,

(hierarchia,

schematy organizacyjne,

schematy organizacyjne,

zakresy czynności,

zakresy czynności,

instrukcje, …)

instrukcje, …)

M

M

iejsce na prezentacje graficzną

iejsce na prezentacje graficzną

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

15

Model organizacji 7 - S Mc Kinsey’a

Model organizacji 7 - S Mc Kinsey’a

Nowa fala w zarządzaniu - podejście

Nowa fala w zarządzaniu - podejście

sytuacyjne

sytuacyjne



Strategia (strategy)

Strategia (strategy)



Struktura (structure)

Struktura (structure)



Sformalizowane

Sformalizowane

procedury (systems)

procedury (systems)



Pracownicy (staff)

Pracownicy (staff)



Styl zarządzania

Styl zarządzania

(style)

(style)



Kwalifikacje

Kwalifikacje

menedżerów (skills)

menedżerów (skills)



Podstawowe wartości

Podstawowe wartości

(superordinate goals)

(superordinate goals)

Miejsce na rysunek

Miejsce na rysunek

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

16

Model organizacji

Model organizacji

7 - S

7 - S

Mc Kinsey’a

Mc Kinsey’a

Nowa fala w zarządzaniu - podejście

Nowa fala w zarządzaniu - podejście

sytuacyjne

sytuacyjne



Strategia (strategy)

Strategia (strategy)



Struktura (structure)

Struktura (structure)



Sformalizowane

Sformalizowane

procedury (systems)

procedury (systems)



Pracownicy (staff)

Pracownicy (staff)



Styl zarządzania

Styl zarządzania

(style)

(style)



Kwalifikacje

Kwalifikacje

menedżerów (skills)

menedżerów (skills)



Podstawowe wartości

Podstawowe wartości

(superordinate goals)

(superordinate goals)

wartości

wartości

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

17

Wytyczne sprawnego działania –

Wytyczne sprawnego działania –

dyrektywy sprawności

dyrektywy sprawności

Cykl działania zorganizowanego (H.Le

Cykl działania zorganizowanego (H.Le

Chatelier), jako dyrektywa

Chatelier), jako dyrektywa

niealternatywna

niealternatywna

•

Uświadomienie celów

Uświadomienie celów

•

Planowanie działania

Planowanie działania

•

Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów

Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów

•

Realizowanie planu

Realizowanie planu

•

Kontrola realizacji

Kontrola realizacji

Dr Andrzej Stańda - Podsta
wy zarządzania

18

Wytyczne sprawnego działania –

Wytyczne sprawnego działania –

dyrektywy sprawności cd.

dyrektywy sprawności cd.

Wytyczne alternatywne:

Wytyczne alternatywne:



Specjalizacja – uniwersalizacja

Specjalizacja – uniwersalizacja



Aktywizacja działania – minimalizacja

Aktywizacja działania – minimalizacja

interwencji

interwencji



Kunktacja – antycypacja

Kunktacja – antycypacja



Potencjalizacja – pełne wykorzystanie

Potencjalizacja – pełne wykorzystanie

zasobów

zasobów



Koncentracja sił – dywersyfikacja

Koncentracja sił – dywersyfikacja

działania

działania