Rozwój percepcji i 

uwagi

Trzy procesy rozwoju 

percepcyjnego

•Odbieranie wrażeń  (wrażenie – 

doświadczenie wynikające ze stymulacji 

jednego z narządów zmysłu)
•Spostrzeganie (spostrzeżenie – 

interpretacja stymulacji sensorycznej na 

podstawie doświadczenia)
•Uwaga (selekcja określonych danych 

sensorycznych do przetwarzania 

percepcyjnego i poznawczego, przy 

wykluczeniu konkurencyjnych danych)

Zmysły

Rozwój zmysłów w 

okresie prenatalnym

Koncepcja rozwoju 

percepcyjnego S. 

Szumana

Faza aktu 

spostrzeże

niowego

Etapy rozwoju

Monosensoryczny 

pierwotny

Polisensoryczny Monosensoryczny 

wtórny

Inicjująca

Pobudzenie 

peryferycznej 

części receptora

Pobudzenie 

jednego zmysłu

Pobudzenie 

zmysłu lub odbiór 

znaku

Finalizująca

Pobudzenie 

centralnej części 

receptora

Zaangażowanie 

innego zmysłu

Aktualizacja 

notacji* 

przedmiotu

Efekt 

poznawczy

Mozaika 

pojedynczych 

wrażeń

Kompleks 

wrażeń, 

notacja* 

przedmiotu

Powstanie 

umysłowego 

obrazu 

przedmiotu

* symboliczny zapis

Spostrzeganie 

synkretyczne – S. 

Szuman

Spostrzeganie całościowe,  

               w którym części 

istnieją nieodłącznie od 
całości danej              w 

spostrzeżeniu; 

nieumiejętność 

odróżnienia 

poszczególnych 

elementów kompleksu 

percepcyjnego;

Średnie dzieciństwo

Integracja sensoryczno – 

motoryczna (5-6 r. ż.)

Rozwój orientacji w 

czasie

Porządkowanie wydarzeń w czasie 
– 4. r. ż.

Rozwój orientacji w 

przestrzeni

Kierunki rozwoju 

percepcyjnego

• Wzrastanie wrażliwości i czułości 

organów percepcyjnych; najwyższa 
wrażliwość zmysłów przypada na 
okres adolescencji;

• Spostrzeganie mimowolne  

spostrzeganie dowolne

• Wzrost precyzji spostrzegania 

(globalne  analityczne  

syntetyczne)

Teorie rozwoju 

sensorycznego i 

percepcyjnego

Przejawy 

funkcjonowania uwagi 

we wczesnym 

dzieciństwie

Przejawy funkcjonowania 

uwagi we wczesnym 

dzieciństwie

•

Odruch orientacyjny  jako 
najwcześniejsza postać uwagi. 
Naturalne reakcja na nowy bodziec, 
która wzmacnia przetwarzanie bodźca i 
zawiera ukierunkowanie oczu i uszu, w 
celu optymalnego odbioru stymulacji. 
Przejaw pozytywnej uwagi.

•

Odruch obronny – przejaw negatywnej 
uwagi.

Rozwój preferencji uwagi dzieci w 

okresie wczesnego dzieciństwa 

(Kagan)

Kierunki rozwoju 

uwagi wg Flavella

•Kontrola
•Adaptacyjność
•Planowość
•Strategie

Warunki rozwoju 

kontroli uwagi

• mielinizacja komórek nerwowych 
w płatach czołowych
• wzrost ilości synaps
• zwiększenie produkcji 
neuroprzekaźników
• fale theta i fale alfa 

Funkcje zarządzające 

(executive functions)

„system powiązanych z sobą 

wyższych funkcji poznawczych 

odpowiedzialnych za 

podejmowanie intencjonalnych i 

ukierunkowanych na cel 

zachowań polegających na 

rozwiązywaniu problemów” 

(Kielar - Turska, Białecka – Pikul, Skórska, 2006, s. 36)

Funkcje zarządzające 

są niezbędne, gdy: 

•uczymy się nowych umiejętności, 
•planujemy i podejmujemy decyzje, 
•rozwiązujemy problemy, 
•inicjujemy nowe sekwencje działań, 
•świadomie kontrolujemy 
zachowanie,
•przezwyciężamy silne, nawykowe 
reakcje.

Komponenty funkcji 

zarządzających:

Narzędzia służące do 

pomiaru funkcji 

zarządzających - 

planowanie

• tworzenie skryptów („Opowiedz mi, jak 
się parzy herbatę?”
• testy behawioralne 
– Test Wieży z Hanoi

Narzędzia służące do 

pomiaru funkcji 

zarządzających – 

pamięć operacyjna

• badanie pojemności – 
zapamiętywanie elementów
• badanie zdolności manipulowania 
informacjami w WM – metoda 
podwójnego zadania (jednoczesne 
pamiętanie jakiejś informacji i 
wykonywanie obliczeń w pamięci)

Narzędzia służące do 

pomiaru funkcji 

zarządzających - 

hamowanie

• Test Stroopa 

• Day/ Night Stroop Test

Narzędzia służące do 

pomiaru funkcji 

zarządzających - 

elastyczność

• testy przerzutności uwagi