FAZY PRZEJŚCIA NA EMERYTURĘ

Według Atchleya

    

PRZEJŚCIE 

 KONIEC 

ROLI

FAZA       FAZA        FAZA        FAZA        FAZA      FAZA       FAZA

ODDA-   PRZEDE-     MIESIĄCA  ROZCZA-    ZMIANY    STABI-    

KOŃCOWA

LONA     MERYTAL-   MIODO-     ROWANIA   KIERUN-   LIZACJI

      NA            WEGO                               KU

OKRES

OKRES PO PRZEJŚCIU NA 

PRZED

EMERYTURĘ

EMERYTURĄ

 

 

TEORIA ERIKSONA: PÓŹNA DOROSŁOŚĆ
Rozwiązanie psychospołecznego kryzysu:

INTEGRACJA  versus ROZPACZ

Bilans osiągnięć życiowych

Pomyślne rozwiązanie kryzysu 

poczucie 

satysfakcji z własnego życia, akceptacja 
śmierci.

Niepomyślne rozwiązanie kryzysu  żal z powodu 

błędów życiowych i straconych szans, lęk przed 
śmiercią

 

 

Teoria Roberta Pecka - 

rozszerzenie teorii 

Eriksona

KRYZYSY WYMAGAJĄCE ROZWIĄZANIA W PÓŹNEJ 

DOROSŁOŚCI:

1. Różnicowanie się EGO versus 
Nadmierne zaabsorbowanie rolą związaną 
z pracą
2. Wykraczanie poza swe ciało versus 
Nadmierne zajmowanie się ciałem
3. Wzniesienie się ponad EGO versus 
Nadmierne zaabsorbowanie swym EGO

 

 

POMYŚLNE STARZENIE SIĘ

1. TEORIA WYŁĄCZANIA SIĘ (Cumming i Henry, 

1961)

Wraz z przechodzeniem z wieku średniego 
w okres późnej dorosłości:
- MALEJE ZAKRES KONTAKTÓW 
SPOŁECZNYCH, KONCENTRACJA NA JA;
- JEDNOSTKI PRZYSTOSOWUJĄ SIĘ DO TEJ 
SYTUACJI; NABYWAJĄ DYSTANSU WOBEC 
DOTYCHCZASOWYCH RELACJI 
SPOŁECZNYCH, CO DOSTARCZA IM 
SATYSFAKCJI I ZAPEWNIA DOBRE 
SAMOPOCZUCIE.

 

 

2. TEORIA AKTYWNOŚCI (MADDOX, 

1964)
- W okresie późnej dorosłości jednostki 
pragną być tak samo aktywne, jak 
wcześniej. 
- Włączanie się w relacje społeczne 
dostarcza satysfakcji.

 

 

STYLE STARZENIA SIĘ A OSOBOWOŚĆ

Wyniki badań B.L.Neugarten (1968)

ISTNIEJE ZWIĄZEK MIĘDZY STYLAMI STARZENIA SIĘ 

A WCZEŚNIEJ UKSZTAŁTOWANĄ OSOBOWOŚCIĄ

Przykłady stylów starzenia się w relacji do 

osobowości:
- TYP OSOBOWOŚCI BIERNIE ZALEŻNEJ ujawniał 
dwa style starzenia się:
1. APATYCZNY, redukcja kontaktów z ludźmi, 
ograniczanie aktywności np.do zaspokajania 
własnych potrzeb fizjologicznych;
2. SZUKAJĄCY WSPARCIA, ujawnianie silnej 
potrzeby zależności i kontaktu z osobą lub 
osobami udzielającymi wsparcia.

 

 

- TYP OSOBOWOŚCI ZINTEGROWANEJ 

(przeciwieństwo osobowości biernie zależnej)
Cechy: bogate życie wewnętrzne, sprawny 

umysł, plastyczność, otwartość na nowe bodźce, 

akceptacja siebie i optymalna kontrola własnych 

emocji, zadowolenie z życia niezależnie do 

nasilenia kontaktów społecznych.
Jednostki o takich cechach ujawniały 3 style 

starzenia się:

1. PRZEORGANIZOWANIE SWEJ AKTYWNOŚCI - zastąpienie 

kontaktów z miejsca pracy aktywnością w różnych 

organizacjach, w społecznościach lokalnych;
2. KONCENTRACJA NA WĄSKIEJ DZIEDZINIE NOWEJ 

AKTYWNOŚCI ( np. pomoc rodzinie, opieka nad wnukami)
3. ŚWIADOME WYŁĄCZANIE SIĘ Z KONTAKTÓW 

SPOŁECZNYCH - nie z konieczności, ale z własnego 

wyboru; rezygnacja z relacji społecznych, ale 

zainteresowanie światem i realizacja własnych 

zainteresowań.

 

 

PIĘĆ TYPÓW OSOBOWOŚCI A PRZYSTOSOWANIE DO 

STARZENIA SIĘ (Reichard, Livson i Peterson, 
1962):

1. DOJRZAŁY, KONSTRUKTYWNY - dobrze 

dobrze 

przystosowany, 

przystosowany, 

akceptuje siebie, swoje życie i 

kontakty społeczne;

2. TYP BUJANEGO FOTELA - dobrze 

dobrze 

przystosowany, 

przystosowany, 

wysoki poziom samoakceptacji, 

ale zależny od innych, spostrzega starość jako 
uwolnienie od odpowiedzialności.

3. TYP OPANCERZONY (OBRONNY) - dobrze 

dobrze 

przystosowany, 

przystosowany, 

odwołuje się do mechanizmów 

obronnych radząc sobie z negatywnymi 
emocjami; wiedzie aktywny tryb życia, by 
zaprezentować swoją niezależność;

 

 

4. TYP GNIEWNY (WROGI) - agresywnie wyraża 

swe niezadowolenie, przyczynę swych 
kłopotów widzi  w innych.

5. TYP NIENAWIDZĄCY SIEBIE - za trudności i 

niepowodzenia oskarża siebie, depresyjny, nie 
akceptujący starości.

 

 

MOŻLIWOŚCI INTELEKTUALNE LUDZI 

STARSZYCH

INTELIGENCJA
- Inteligencja skrystalizowana

Inteligencja skrystalizowana

 - zdolność do 

wykonywania zadań umysłowych, które przez 
lata występowały w doświadczeniu człowieka;
TESTY:
wiadomości;                 
rozumienie                    NIE OBNIŻA SIĘ POZIOM
słownik                          WYKONANIA
arytmetyka

 

 

INTELIGENCJA PŁYNNA - zdolność do uczenia się 

nowych zadań, widzenia świata z nowej 
perspektywy, wynajdywania pomysłowych 
rozwiązań dla nowych problemów;
TESTY:
symbole cyfr i figur                
klocki                                       OBNIŻA SIĘ 
POZIOM
porządkowanie obrazków                
WYKONANIA

 

 

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE POGARSZANIE SIĘ 

WYNIKÓW TESTÓW  INTELIGENCJI:

- ZMNIEJSZENIE SIĘ SZYBKOŚCI WYKONYWANIA 

ZADAŃ;

- OSŁABIENIE SELEKTYWNOŚCI PAMIĘCI;
- POGORSZENIE SIĘ PAMIĘCI;
- OSŁABIENIE ZDOLNOŚCI DO PODEJMOWANIA 

ZŁOŻONYCH DECYZJI

OGÓLNY SPADEK POZIOMU ZDOLNOŚCI 

INTELEKTUALNYCH MOŻE WYSTAPIĆ W EFEKCIE 
- CHOROBY
- BLISKOŚCI ŚMIERCI (końcowa inwolucja, 
końcowy spadek)

 

 

TWÓRCZOŚĆ

Sofokles - 70 r.ż - „Król Edyp”

   90 r.ż. - „Elektra”

Giuseppe Verdi -  72 r.ż. - „Otello”
Adenauer - 73 r.ż. Kanclerz RFN
R.Reagan  - 70 r.ż. Prezydent USA

 

 

TEORIA PSYCHOLOGICZNEGO PROCESU 

UMIERANIA

Teoria Elizabeth Kubler-Ross stadiów umierania
1. Stadium zaprzeczania

- absolutne zaprzeczanie
- chwiejne zaprzeczanie
- modyfikujące zaprzeczanie

2. Stadium gniewu (dlaczego ja, a nie ktoś inny)
3. Stadium targowania się (próba odroczenia)
4. Stadium depresji

- depresja reaktywna - efekt poniesionej straty
- depresja przygotowawcza - reakcja na  

   

nadchodzącą stratę

5. Stadium akceptacji

 

 

DO ZOBACZENIA NA 

DO ZOBACZENIA NA 

EGZAMINIE

EGZAMINIE