Kliniczny Oddział Chirurgii Ogólnej, Bariatrycznej 
i Medycyny Ratunkowej

Ireneusz Mazur

DEFINICJE



Utonięcie



Uduszeni będące skutkiem zanurzenia w cieczy



Podtopienie



Przypadek przeżycia po duszeniu się podczas 

zanurzeniu w wodzie



Utonięcie wtórne



Śmierć do której dochodzi w krótkim czasie po 

podtopieniu



Gwałtowna reakcja zanurzeniowa



Nagła śmierć po zetknięciu się z zimną wodą



Zespół podtopieniowy



Rozwija się w ciągu pierwszych 72 godzin i ma 

charakter ARDS

Większość ofiar utonięcia jest poniżej 

20 roku życia, z czego połowa  < 4 

lata

Czynniki ryzyka 

utonięcia



Brak umiejętności pływania 



Uraz kręgosłupa



Upojenie alkoholowe



Środki odurzające



Skurcz mięśni



Wyczerpanie



Hipoglikemia



Choroby serca



Samobójstow



inne

Utonięcie



Najczęściej dochodzi do 
zachłyśnięcia



10-20% - kurcz krtani

Fazy tonięcia



I faza – okres oporu 



30-60s (nurkowie 2-3minuty)



Świadome powstrzymywanie oddechu



Zużycie tlenu i gromadzenie CO

2

Fazy tonięcia



II faza - okres wydatnych ruchów 
oddechowych



60-150 sekund



Woda wraz z powietrzem dostaje się 

do dróg oddechowych, płuc i żołądka



Początek utraty przytomności

Fazy tonięcia



III faza - okres drgawkowy



60-90 sekund



Drgawki toniczno-kloniczne



Głęboka utrata przytomności i 

arefleksja 



Zatrzymanie oddechu

Fazy tonięcia



IV faza – okres oddechów 
końcowych



30-60 sekund



Krótkie wdechy



Prężenia ciała



Zgon 

Podtopienie



Większość pacjentów po incydencie 
podtopienia jest przytomna, i 
zorientowana



Opisywano przypadki wystąpienia 
opóźnionej niewydolności oddechowej na 
skutek obrzęku płuc po 72 godzinach od 
zdarzenia



Ryzyko ponownego utopienia szacuje się 
na 15% pacjentów, którzy byli przytomni 
w momencie przyjęcia do szpitala

Utonięcie, podtopienie



Słona woda



Brak wchłaniania do krwioobiegu



Obrzęk płuc



Hipowolemia



Słodka woda



Szybkie wchłanianie do krwioobiegu



Hemoliza – 

○

Hiperkaliemia

○

Hemoglobinuria 



Wypłukanie surfaktantu z pęcherzyków

Podtopienie, utonięcie

Bez względu na rodzaj wody dochodzi 

               w  konsekwencji do 

obrzęku płuc                     i hipoksji

Podtopienie  - skutki



Niedotlenienie



Zaburzenia świadomości



Niewydolność nerek



Zaburzenia rytmu serca



Zatrzymanie krążenia



Hipoksja



Gwałtowna reakcja zanurzeniowa



Hipotermia



Uraz 

Podtopienie



Temperatura głęboka ciała



Urazy – kręgosłup szyjny



Brak konieczności usuwania wody z 

płuc



Tlenoterapia



Rozważyć intubację 



Zwalczanie hipotermii



Częsta ocena neurologiczna

Podtopienie



Miejsce wypadku - BTLS



Własne bezpieczeństwo



Wyciągnięcie z wody (pozycja horyzontalna, 

ewentualnie kołnierz)



Oddechy ratownicze



Przy baku oddechu – oddechy ratownicze przez 

minutę



Uciskanie klatki piersiowej – nieskuteczne w 

wodzie



Nie oczyszczamy dróg oddechowych rękoczynami



Defibrylacja – w hipotermii może być nieskuteczna 

(max 3x przy temperaturze głębokiej ciała poniżej 

30°C)

Podtopienie



Miejsce wypadku - SOR



Pomimo pierwotnej stabilności wielu 

pacjentów może się gwałtownie pogorszyć



Hipotermia,

 kwasica, niedotlenienie



ATLS, ACLS



Do oddychania 100% tlen (CPAP)



Sonda żołądkowa



Intubacja (PEEP)



Płynoterapia 



Aminy presyjne



Wczesna ocena neurologiczna

Podtopienie



Wskazania do intubacji



Spadek PO

2

 

poniżej 100mmHg pomimo 

FiO

2

 40%



Niemożność utrzymania drożności dróg 

oddechowych



GCS <8pkt



Różnica pęcherzykowo-włośniczkowa 

A-aO2 >150mmHg

Podtopienie



Monitorowanie (Ekg, RR, pulsoksymetria)



Temperatura głeboka (czujnik przełykowy, 

cewnik w pęcherzu



Badania laboratoryjne



Morofologia



Gazometria



Mocznik, kreatynina



Elektrolity



Czynniki krzepnięcia



Rtg klatki piersiowej, kr. szyjnego, TK głowy



Diureza



Testy toksykologiczne

Podtopienie



Leczenie powikłań



Skurcz oskrzeli



Zaburzenia elektrolitowe



Zaburzenia rytmu serca



Hipotermii



Hipowolemii



ARDS



MOF (multiple organ failure)

○

Obrzęk mózgu

○

Zaburzenia metaboliczne

○

Niedokrwienie jelit

○

Niewydolność nerek

Podtopienie - rokowanie



Najważniejsze czynniki rokownicze to 
czas zanurzenia – hipoksji



70% dzieci przeżywa epizod 
podtopienia jeżeli na miejscu 
zdarzenia były prowadzone 
podstawowe zabiegi resuscytacyjne 
(BLS)



70% pacjentów, którzy przeżyli nie 
będą odczuwać żadnych dolegliwości 
ze strony układu nerwowego

Podtopienie wskaźniki 

rokownicze



Własny napęd oddechowy



Własna czynność serca



Reakcja źrenic



Płeć żeńska



Temperatura wody < 10°C



Czas zanurzenia < 5min



Brak objawów zachłyśnięcia



Podjęcie BLS do 10min



Glikemia <11,2mmol/l



Najniższe pH >7,1



GCS >6pkt

Brak wskazań do profilaktycznego

stosowania antybiotyków, barbituranów 

oraz sterydów

Wszyscy pacjenci u których stwierdzono 

wyjściowo hipoksje powinni być 

hospitalizowani i traktowani priorytetowo

Nikt nie jest naprawdę martwy do póki jest 

zimny