Rak trzonu
Rak trzonu
macicy
macicy
Carcinoma endometrii
Carcinoma endometrii
Autor: Jacek Dryl
Autor: Jacek Dryl
Rak trzonu
Rak trzonu
macicy
macicy
Carcinoma endometrii
Carcinoma endometrii
Autor: Jacek Dryl
Autor: Jacek Dryl
Epidemiologia
Epidemiologia
trzeci co do częstości nowotwór u kobiet w Polsce
trzeci co do częstości nowotwór u kobiet w Polsce
zachorowalność systematycznie, ale nieznacznie
zachorowalność systematycznie, ale nieznacznie
rośnie
rośnie
standaryzowany współczynnik zachorowalności
standaryzowany współczynnik zachorowalności
wynosi ok. 13 na 100 000 kobiet
wynosi ok. 13 na 100 000 kobiet
Umieralność na raka trzonu nieznacznie maleje
Umieralność na raka trzonu nieznacznie maleje
Standaryzowany współczynnik zgonów wynosi
Standaryzowany współczynnik zgonów wynosi
ok.2,2 na 100 000 kobiet
ok.2,2 na 100 000 kobiet
Wśród przyczyn zgonów rak endometrium
Wśród przyczyn zgonów rak endometrium
znajduje się w Polsce na 14 miejscu
znajduje się w Polsce na 14 miejscu
Najczęściej chorują na ten nowotwór kobiety w VII
Najczęściej chorują na ten nowotwór kobiety w VII
dekadzie życia
dekadzie życia
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka
wiek ( powyżej 50 r.ż.)
wiek ( powyżej 50 r.ż.)
niepłodność lub małodzietność
niepłodność lub małodzietność
otyłość
otyłość
cukrzyca
cukrzyca
nadciśnienie
nadciśnienie
wczesne pokwitanie i późne przekwitanie
wczesne pokwitanie i późne przekwitanie
zespół Stein-Lewenthala
zespół Stein-Lewenthala
estrogeny egzogenne stosowane w sposób niewłaściwy
estrogeny egzogenne stosowane w sposób niewłaściwy
wysoki status ekonomiczny
wysoki status ekonomiczny
zamieszkiwanie w mieście
zamieszkiwanie w mieście
czynniki genetyczne – występowanie rodzinne
czynniki genetyczne – występowanie rodzinne
obniżenie odporności ustroju
obniżenie odporności ustroju
Diagnostyka i
Diagnostyka i
profilaktyka
profilaktyka
Każde nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych
Każde nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych
w okresie menopauzalnym i po tym okresie
w okresie menopauzalnym i po tym okresie
powinno być zweryfikowane badaniem
powinno być zweryfikowane badaniem
histopatologicznym.
histopatologicznym.
Badanie skryningowe w tym nowotworze nie jest
Badanie skryningowe w tym nowotworze nie jest
przeprowadzane ze względu na wysokie koszty.
przeprowadzane ze względu na wysokie koszty.
Z badań dodatkowych znaczenie diagnostyczne
Z badań dodatkowych znaczenie diagnostyczne
ma USG miednicy mniejszej i histeroskopia.
ma USG miednicy mniejszej i histeroskopia.
Podstawą rozpoznania jest badanie
Podstawą rozpoznania jest badanie
patomorfologiczne materiału pobranego przez
patomorfologiczne materiału pobranego przez
dokładne wyłyżeczkowanie jamy macicy.
dokładne wyłyżeczkowanie jamy macicy.
Klasyfikacja kliniczna
Klasyfikacja kliniczna
Międzynarodowej
Międzynarodowej
Federacji Ginekologów i
Federacji Ginekologów i
Położników.(FIGO)
Położników.(FIGO)
Zdefiniowana w 1971 roku.
Zdefiniowana w 1971 roku.
Zaktualizowana w 1995 roku
Zaktualizowana w 1995 roku
.
.
Klasyfikacja chirurgiczna raka
Klasyfikacja chirurgiczna raka
trzonu macicy
trzonu macicy
Stopień I
Stopień I
– rak ograniczony do trzonu
– rak ograniczony do trzonu
•
I a
I a
–rak ograniczony do endometrium
–rak ograniczony do endometrium
•
I b
I b
– naciekanie myometrium nie przekracza 1/2
– naciekanie myometrium nie przekracza 1/2
jego grubości
jego grubości
•
I c
I c
– naciekanie myometrium przekracza 1/2
– naciekanie myometrium przekracza 1/2
grubości
grubości
Stopień II
Stopień II
– naciek raka przechodzi na
– naciek raka przechodzi na
szyjkę macicy
szyjkę macicy
•
II a
II a
– naciek raka tylko w gruczołach szyjkowych
– naciek raka tylko w gruczołach szyjkowych
•
II b
II b
– naciek raka w podścielisku szyjki macicy
– naciek raka w podścielisku szyjki macicy
Stopień III
Stopień III
– rak przechodzi poza macicę
– rak przechodzi poza macicę
•
III a
III a
– rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki
– rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki
albo stwierdza się dodatni wynik badania
albo stwierdza się dodatni wynik badania
cytologicznego otrzewnej
cytologicznego otrzewnej
•
III b
III b
– ogniska przerzutowe w pochwie
– ogniska przerzutowe w pochwie
•
III c
III c
– ogniska przerzutowe w węzłach chłonnych
– ogniska przerzutowe w węzłach chłonnych
miednicy mniejszej i/lub przyaortalnych
miednicy mniejszej i/lub przyaortalnych
Stopień IV
Stopień IV
– rak przechodzi poza miednicę mniejszą
– rak przechodzi poza miednicę mniejszą
•
IV a
IV a
– rak nacieka śluzówkę pęcherz moczowego i/lub
– rak nacieka śluzówkę pęcherz moczowego i/lub
jelita
jelita
•
IV b
IV b
– odległe przerzuty i/lub w węzłach chłonnych
– odległe przerzuty i/lub w węzłach chłonnych
pachwinowych
pachwinowych
Badania
Badania
diagnostyczne
diagnostyczne
Morfologia i biochemia krwi
Morfologia i biochemia krwi
USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej
USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej
TK miednicy mniejszej
TK miednicy mniejszej
Rezonans magnetyczny miednicy
Rezonans magnetyczny miednicy
mniejszej
mniejszej
Rtg klatki piersiowej
Rtg klatki piersiowej
Rektoskopia i kolposkopia
Rektoskopia i kolposkopia
Ewentualne potwierdzenie lub wykluczenie
Ewentualne potwierdzenie lub wykluczenie
odległych przerzutów /TK głowy,
odległych przerzutów /TK głowy,
scyntygrafia kości/
scyntygrafia kości/
Stany
Stany
przednowotworowe
przednowotworowe
Hyperplasia endometrii simplex.
Hyperplasia endometrii simplex.
Hyperplasia endometrii
Hyperplasia endometrii
glandularis.
glandularis.
Hyperplasia endometrii atypica.
Hyperplasia endometrii atypica.
Polip endometrioidalny
Polip endometrioidalny
Patomorfologia
Patomorfologia
Adenocarcinoma – ok.80 %
Adenocarcinoma – ok.80 %
Adenoacanthoma carcinoma –ok.10%
Adenoacanthoma carcinoma –ok.10%
Adenosquamosum carcinoma – ok.5%
Adenosquamosum carcinoma – ok.5%
Carcinoma clarocellulare – ok.2%
Carcinoma clarocellulare – ok.2%
Carcinoma mucinosum- ok.1%
Carcinoma mucinosum- ok.1%
Carcinoma solidum – ok.1%
Carcinoma solidum – ok.1%
Carcinoma planoepitheliale – ok.1%
Carcinoma planoepitheliale – ok.1%
Patomorfologia c.d.
Patomorfologia c.d.
G 1
G 1
– rak wysokodojrzały (<5%
– rak wysokodojrzały (<5%
utkania raka niezróżnicowanego)
utkania raka niezróżnicowanego)
G 2
G 2
– rak średniodojrzały (<50%
– rak średniodojrzały (<50%
utkania raka niezróżnicowanego)
utkania raka niezróżnicowanego)
G 3
G 3
– rak lity lub
– rak lity lub
niezróżnicowany(>50% utkania raka
niezróżnicowany(>50% utkania raka
niezróżnicowanego)
niezróżnicowanego)
Formuła
Formuła
rozpoznań
rozpoznań
histopatologicznych
histopatologicznych
T G S :
T G S :
-typing
-typing
/np. adenocarcinoma/
/np. adenocarcinoma/
-grading
-grading
/ np.G1/
/ np.G1/
-staging
-staging
/naciekanie mięśniówki,
/naciekanie mięśniówki,
szyjki i innych narządów/
szyjki i innych narządów/
Drogi szerzenia się
Drogi szerzenia się
nowotworu
nowotworu
1.
1.
przez ciągłość
przez ciągłość
2.
2.
przez wszczepianie się komórek
przez wszczepianie się komórek
nowotworowych
nowotworowych
3.
3.
przerzuty drogami chłonnymi
przerzuty drogami chłonnymi
4.
4.
przerzuty drogami krwionośnymi
przerzuty drogami krwionośnymi
Naciekanie miejscowe
Naciekanie miejscowe
w kierunku ściany macicy, mięśnia
w kierunku ściany macicy, mięśnia
aż do błony surowiczej.
aż do błony surowiczej.
w kierunku szyjki macicy z
w kierunku szyjki macicy z
następowym zajęciem sklepień i
następowym zajęciem sklepień i
pochwy.
pochwy.
Przerzuty drogami
Przerzuty drogami
chłonnymi
chłonnymi
węzły chłonne miednicze:podbrzuszne,
węzły chłonne miednicze:podbrzuszne,
biodrowe, zasłonowe, krzyżowe
biodrowe, zasłonowe, krzyżowe
węzły chłonne paraaortalne
węzły chłonne paraaortalne
węzły chłonne śródpiersia
węzły chłonne śródpiersia
węzły chłonne pachwinowe
węzły chłonne pachwinowe
węzły chłonne nadobojczykowe lewe
węzły chłonne nadobojczykowe lewe
przerzuty do pochwy
przerzuty do pochwy
przerzuty do jajowodów i jajników
przerzuty do jajowodów i jajników
Przerzuty drogami
Przerzuty drogami
krwionośnymi
krwionośnymi
Przerzuty tą drogą występują
Przerzuty tą drogą występują
znacznie częściej niż w przypadku
znacznie częściej niż w przypadku
raka szyjki macicy.
raka szyjki macicy.
Najczęściej stwierdza się metastazy
Najczęściej stwierdza się metastazy
w płucach, wątrobie, przydatkach,
w płucach, wątrobie, przydatkach,
mózgu, pochwie, jelicie grubym oraz
mózgu, pochwie, jelicie grubym oraz
kościach.
kościach.
Przerzuty przez
Przerzuty przez
implantację
implantację
rozwijają się w najbliższych
rozwijają się w najbliższych
narządach
narządach
w sieci i otrzewnej
w sieci i otrzewnej
w bliźnie pooperacyjnej
w bliźnie pooperacyjnej
w powłokach brzusznych
w powłokach brzusznych
w sklepieniu pochwy
w sklepieniu pochwy
Objawy
Objawy
Upławy –niekiedy o wyglądzie „popłuczyn
Upławy –niekiedy o wyglądzie „popłuczyn
mięsnych”
mięsnych”
Krwawienie z dróg rodnych – u ok.90% są
Krwawienie z dróg rodnych – u ok.90% są
to krwawienia pomenopauzalne
to krwawienia pomenopauzalne
Bóle –podbrzusza i okolicy krzyża
Bóle –podbrzusza i okolicy krzyża
UWAGA!!! W początkowym okresie
UWAGA!!! W początkowym okresie
choroby badanie ginekologiczne może
choroby badanie ginekologiczne może
nie odbiegać od normy !
nie odbiegać od normy !
Czynniki
Czynniki
prognostyczne
prognostyczne
stopień kliniczny nowotworu
stopień kliniczny nowotworu
typ histopatologiczny nowotworu
typ histopatologiczny nowotworu
stopień zróżnicowania histopatologicznego
stopień zróżnicowania histopatologicznego
wielkość zmiany nowotworowej
wielkość zmiany nowotworowej
głębokość naciekania mięśniówki
głębokość naciekania mięśniówki
przerzuty do węzłów chłonnych
przerzuty do węzłów chłonnych
cytologia z otrzewnej
cytologia z otrzewnej
obecność komórek nowotworowych w
obecność komórek nowotworowych w
świetle naczyń
świetle naczyń
Czynniki
Czynniki
prognostyczne
prognostyczne
c.d
c.d
wiek
wiek
stan ogólny pacjentki
stan ogólny pacjentki
stan receptorowy
stan receptorowy
ploidia DNA /aneuploidia w guzach
ploidia DNA /aneuploidia w guzach
niezróżnicowanych pogarsza
niezróżnicowanych pogarsza
rokowanie/
rokowanie/
nieprawidłowa ekspresja genów
nieprawidłowa ekspresja genów
Leczenie
Leczenie
Stopień I i II
Stopień I i II
– leczeniem z wyboru
– leczeniem z wyboru
jest leczenie skojarzone (chirurgia
jest leczenie skojarzone (chirurgia
i radioterapia)
i radioterapia)
Stopień III
Stopień III
–leczeniem z wyboru jest
–leczeniem z wyboru jest
radioterapia
radioterapia
Stopień IV
Stopień IV
– hormonoterapia,
– hormonoterapia,
chemioterapia i leczenie objawowe
chemioterapia i leczenie objawowe
Postępowanie
Postępowanie
paliatywne
paliatywne
ból
ból
anoreksja
anoreksja
nudności i wymioty
nudności i wymioty
zaparcia i niedrożność jelit
zaparcia i niedrożność jelit
krwawienie
krwawienie
LOKALIZACJA
LOKALIZACJA
-
-
TRZON MACICY
TRZON MACICY
wyk. A.
wyk. A.
Ignatowicz
Ignatowicz
ZDJĘCIA LOKALIZACYJNE Z BRACHYTERAPII
ZDJĘCIA LOKALIZACYJNE Z BRACHYTERAPII
wyk. A.
wyk. A.
Ignatowicz
Ignatowicz
Wyniki leczenia
Wyniki leczenia
Odsetek 5-letnich przeżyć w Polsce
Odsetek 5-letnich przeżyć w Polsce
wynosi bez uwzględnienia stopni
wynosi bez uwzględnienia stopni
zaawansowania ok. 77%.
zaawansowania ok. 77%.
W
W
I stopniu
I stopniu
zaawansowania odsetek
zaawansowania odsetek
ten waha się od 75% w G3 do 95 % w
ten waha się od 75% w G3 do 95 % w
G1
G1
W
W
II stopniu
II stopniu
– 50-65%
– 50-65%
W
W
III stopniu
III stopniu
20-40%
20-40%
W
W
IV stopniu
IV stopniu
do 8%
do 8%