BILANS

Wykład

Bilans to dwustronne zestawienie wartości zasobów

majątkowych, czyli aktywów oraz źródeł ich
finansowania, czyli pasywów sporządzone na określony
dzień i w określonej formie.

 
A.

Bilanse zestawia się według znormalizowanego wzoru
opublikowanego w załączniku ustawy o rachunkowości.

B.

Bilans zestawia się na koniec każdego roku obrotowego.

C.

Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres
trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych,
stosowany również dla celów podatkowych.

 
Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza

sprawozdanie, spełniła co najmniej dwa z następujących
warunków:

1.

średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty
wyniosło nie więcej niż 50 osób,

2.

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego
stanowiła równowartość nie więcej niż 2.000.000 EURO,

3.

przychody ze sprzedaży produktów i towarów oraz
operacji finansowych-nie więcej niż 4.000.000 EURO

może sporządzić je w formie uproszczonej

Aktywa jednostki to kontrolowane przez nią zasoby majątkowe o

wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku
przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do
jednostki korzyści ekonomicznych.

 
Zasoby wykazywane w bilansie podzielone są na dwie grupy

oznaczone literami.Są to:

A.

Aktywa trwałe

B.

Aktywa obrotowe.

 
Aktywa obrotowe stanowią tę część aktywów jednostki, które w

przypadku:

 aktywów rzeczowych - przeznaczone są do zbycia lub zużycia w

ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu
normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej
działalności,

 aktywów finansowych – są płatne i wymagalne w ciągu 12

miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia (np.
lokaty), wystawienia (weksle), lub nabycia (np. opcje)

 
Aktywa trwałe to ta część aktywów jednostki, które nie są zaliczane

do aktywów obrotowych. Będą one wykorzystywane w
jednostce przez okres dłuższy niż 12 miesięcy od dnia
bilansowego .

Trwałe
 
I.

Wartości niematerialne i prawne

II.

Rzeczowe aktywa trwałe

III.

Należności długoterminowe

IV.

Inwestycje długoterminowe

V.

Długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe

Obrotowe

I.

Zapasy

II.

Należności krótkoterminowe

III.

Inwestycje krótkoterminowe

IV.

Krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe

AKTYWA

Aktywa – Zobowiązania = Kapitał własny

I. Wartości niematerialne i prawne
Zalicza się do nich:

1. prawa spełniające następujące warunki:
•

zostały nabyte przez jednostkę ( a więc nie są przez nią
wytworzone)

•

zaliczone zostały do aktywów trwałych (a więc o
przewidywanym okresie

ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok)
•

przeznaczone są do wykorzystania na własne potrzeby:

-autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne (w tym

oprogramowanie komputerów),

licencje, koncesje
-prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów

zdobniczych

-wartość stanowiącą równowartość know-how

2. nabytą wartość firmy-stanowiącą nadwyżkę ceny nabycia

określonej jednostki lub

zorganizowanej jej części, nad wartością godziwą przejętych

aktywów netto

3. koszty zakończonych prac rozwojowych- prowadzonych przez

jednostkę we

własnym zakresie, poniesionych przed rozpoczęciem produkcji

nowych wyrobów lub

stosowaniem nowej technologii .

Aktywa trwałe

II. Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe to zasoby mające postać rzeczy, zaliczone do

aktywów

trwałych, którymi są:
1.      Środki trwałe
2.      Środki trwałe w budowie

 

A. Środki trwałe - to rzeczowe aktywa trwałe spełniające następujące

warunki:
 są kompletne i zdatne do użytku
 przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności jest

dłuższy niż rok
 przeznaczone są na potrzeby jednostki

 

Zalicza się do nich:
  nieruchomości: grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów,

budynki, lokale,

obiekty inżynierii lądowej i wodnej, spółdzielcze - własnościowe prawo

do lokalu

  maszyny i urządzenia
  środki transportu
  ulepszenia w obcych środkach trwałych
  inwentarz żywy

 

B. Środki trwałe w budowie - zaliczone do aktywów trwałych:
-przyszłe środki trwałe w okresie ich budowy i montażu,
-ulepszenia już istniejących środków trwałych ( w trakcie modernizacji

czy przebudowy)

.

Aktywa trwałe

Aktywa trwałe

III. Należności długoterminowe

Należności długoterminowe - to ta część należności
jednostki, które stają się wymagalne po upływie 12 miesięcy
od dnia bilansowego.

Uwaga:
Nie zalicza się do nich należności z tytułu dostaw i usług,
które w całości
(niezależnie od terminu wymagalności) stanowią składnik
aktywów krótkoterminowych

Aktywa trwałe

IV. Inwestycje długoterminowe
Inwestycje - to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych
wynikających z następujących okoliczności:
 przyrostu wartości nabytych aktywów,

 uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend,

 

Do inwestycji zalicza się:
1. nieruchomości (grunty, budynki i inne obiekty)
2. wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez
jednostkę, lecz zostały
nabyte w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
3. długoterminowe aktywa finansowe, którymi są
       a. udziały lub akcje w obcych jednostkach nabyte w celu
sprawowania nad nimi kontroli,
współkontroli lub wywierania znaczącego wpływu oraz osiągania
innych korzyści,

b. papiery wartościowe nabyte w celu osiągania przychodów w
formie odsetek, dywidend
i innych pożytków (obligacje, listy zastawne, skrypty dłużne,
certyfikaty inwestycyjne),
      udzielone pożyczki,

c. inne długoterminowe aktywa finansowe (np. lokaty bankowe,
odsetki które staną się
wymagalne po upływie 12 miesięcy naliczone od aktywów
finansowych,
długoterminowe należności z tytułu leasingu finansowego),

4.inne inwestycje długoterminowe, do których zalicza się inwestycje w
metale czy dzieła sztuki.

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Występują wtedy gdy wartość podatkowa aktywów przewyższa ich wartość

bilansową, a wartość

podatkowa zobowiązań jest niższa od ich wartości bilansowej i w związku z tym

występują

ujemne różnice przejściowe, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy

obliczenia

podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia.
Do różnic przejściowych ujemnych powodujących powstanie ,,aopd’’ zalicza się

m.in..:

-

odpisy amortyzacyjne dokonywane w ciężar kosztów – w wielkości
przewyższającej amortyzację uznawaną przez przepisy podatkowe za koszt
uzyskania przychodów,

-

rezerwy z tyt. napraw gwarancyjnych,

-

naliczone odsetki z tyt. zwłoki w zapłacie zobowiązań,

-

naliczone ujemne różnice kursowe

2. Inne rozliczenia międzyokresowe
Obejmują poniesione w bieżącym okresie koszty (poniesione z góry), dotyczące

przyszłych

okresów jeżeli ich aktywowanie trwa dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego,

czyli te które

kwalifikują się do czynnych rozliczeń międzyokresowych długoterminowych, np..:

-

opłacony za dwa lata czynsz za wynajem powierzchni

-

zapłacone z góry odsetki od wieloletniej umowy pożyczki

Moment poniesienia tych kosztów znacznie wyprzedza ich wpływ na osiągnięte

efekty

gospodarcze w postaci przychodów.

Aktywa trwałe

Aktywa obrotowe

I. Zapasy
Zapasy to aktywa rzeczowe:
 przeznaczone do sprzedaży w toku zwykłej działalności gospodarczej,

 będące w trakcie produkcji przeznaczonej na sprzedaż,

 mające postać materiałów lub dostaw surowców zużywanych w procesie
produkcyjnym lub w
trakcie świadczenia usług,

 

Na zapasy składają się:
1. materiały - nabyte w celu zużycia na własne potrzeby (głównie
przetworzenia) lub też zużywane na inne potrzeby, np. konserwacji i
remontów maszyn, na utrzymanie czystości i higieny, na potrzeby
administracji itp. Materiały zużywają się całkowicie w jednym cyklu
produkcyjnym.
2. półprodukty i produkty w toku - niegotowe jeszcze produkty własnej
produkcji oraz wykonane roboty i usługi przed ich zakończeniem.
        półprodukty - przeszły określone etapy przetwarzania w danym

podmiocie i są składowane
przejściowo przed przekazaniem do kolejnej fazy obróbki.
        produkty w toku to ta część produktów pracy, która w danym

momencie znajduje się w
pewnym nie zakończonym etapie przerobu i podlega dalszemu
przetwarzaniu.
3. produkty gotowe - wyroby gotowe, zakończone usługi i roboty
odpowiadające warunkom odbioru przez kupujących (w danym podmiocie
przeszły już wszystkie etapy przetwarzania).
4. towary - składniki majątku nabyte w celu odsprzedaży w stanie
nieprzetworzonym.
5. zaliczki na dostawy – zaliczki wypłacane kontrahentom na poczet dostaw
towarów, materiałów, produktów, które do dnia bilansowego nie zostały
rozliczone
 

Aktywa obrotowe

II. Należności krótkoterminowe

Należności krótkoterminowe - ogół należności z tytułu dostaw i usług, a
także całość lub ta część pozostałych należności, które mają zostać zapłacone
w ciągu 12 miesięcy.

W zależności od tytułu, z jakiego wynika należność jednostki wyróżnia się:
a. należności z tytułu dostaw i usług

b. należności z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń ( od
budżetów, urzędu
celnego, ZUS ),

c. inne należności ( np. od pracowników z tytułu pobranych przez nich
zaliczek oraz innych osób
fizycznych i prawnych, np. ubezpieczycieli, związków zawodowych),

d. należności dochodzone na drodze sądowej.
 

Aktywa obrotowe

 III. Inwestycje krótkoterminowe
To nabyte aktywa w celu osiągnięcia korzyści finansowych, przeznaczone do
obrotu w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zalicza się do nich :
1.      Krótkoterminowe aktywa finansowe
2.      Inne inwestycje krótkoterminowe (np. niezaliczane
do długoterm.
inwestycje w metale szlachetne)
 
Krótkoterminowe aktywa finansowe to przeznaczone do obrotu w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego:
        udziały lub akcje

        inne papiery wartościowe (np.: obligacje, bony pieniężne i

skarbowe)
        udzielone pożyczki, których spłata przypada w okresie nie

dłuższym niż 12 m.
        inne – płatne i wymagalne w okresie dłuższym niż 3 m-ce, lecz

nieprzekraczającym

12 m-cy od dnia bilansowego ( np.: lokaty

terminowe)
Do krótkoterminowych aktywów finansowych zalicza się również:
środki pieniężne i inne aktywa pieniężne:

• środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych,

• inne środki pieniężne: środki pieniężne w drodze, czeki i weksle obce, płatne
w okresie nie
dłuższym niż 3 miesiące od dnia bilansowego oraz lokaty terminowe w banku
o terminie
zapadalności krótszym niż 3 miesiące,

• inne aktywa pieniężne: np.: należne dywidendy z tytułu posiadanych
udziałów lub akcji.

 
B.IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Obejmują poniesione w bieżącym okresie koszty (poniesione z góry), dotyczące

przyszłych

okresów jeżeli ich aktywowanie trwa w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,

czyli te które

kwalifikują się do czynnych rozliczeń krótkoterminowych, np.: opłacone przez

jednostkę z góry za rok

czynsze, ubezpieczenia majątkowe i osobowe, prenumerata czasopism

Kapitał własny
 
1. Kapitał podstawowy
2. Kapitał zapasowy
3. Kapitał rezerwowy
4. Zysk (strata) netto

Zobowiązania i

rezerwy

na zobowiązania

1. Rezerwy
2. Zobowiązania

a. krótkotermino

we

b. długotermino

we

PASYWA

Aktywa – Zobowiązania = Kapitał własny

Pasywa - kapitały

I. Kapitał ( fundusz ) podstawowy, którym jest:
-       kapitał zakładowy - w spółkach akcyjnych, będący równowartością
określonej w statucie i
zgodnej z wpisem do rejestru handlowego kwoty, która podlega wpłaceniu
przez akcjonariuszy ( w
formie pieniężnej lub aportów niepieniężnych ), stanowiąc podstawę działania
spółki
-       kapitał zakładowy ( udziałowy) - w spółkach z ograniczoną
odpowiedzialnością, będący
równowartością udziałów wniesionych przez wspólników zgodnie z umową
spółki oraz wpisem do
rejestru handlowego,
-      fundusz udziałowy - w spółdzielniach, będący równowartością wniesionych
udziałów
członkowskich, w wysokości określonej w statucie spółdzielni,
-        fundusz założycielski - w przedsiębiorstwach państwowych, stanowiący
równowartość majątku
przekazanego przedsiębiorstwu do jego dyspozycji, jako część mienia
będącego własnością SP.
 
II. Kapitał ( fundusz ) zapasowy - tworzony ustawowo (w spółkach akcyjnych)
lub zgodnie ze statutem lub umową spółki, z następujących źródeł:ze sprzedaży
akcji powyżej wartości nominalnej, z innych źródeł ( np. z dopłat wspólników, z
zysku). Kapitał zapasowy można przeznaczyć na pokrycie strat, zwrot dopłat lub
podwyższenie kapitału podstawowego ( zakładowego).
III. Kapitał (fundusz ) z aktualizacji wyceny- tworzony ustawowo w momencie
przeszacowania środków trwałych, a także inwestycji długoterminowych
IV.Pozostałe kapitały ( fundusze ) rezerwowe, których tworzenie jednostka
może przewidywać w statucie lub umowie celem zatrzymania w spółce zysku netto
przeznaczonego do stabilizowania wysokości dywidendy w latach przyszłych lub na
pokrycie zadań specjalnych ( np. prac badawczych ).
V.Zysk ( strata ) z lat ubiegłych - niepodzielony zysk ( lub niepokryta strata )
osiągnięty w latach poprzedzających rok obrotowy, za który sporządzane jest
sprawozdanie finansowe.
VI.Zysk ( strata ) netto - czyli wynik finansowy netto, jaki jednostka osiągnęła w
roku obrotowym, za który sporządzane jest sprawozdanie

 

Rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Jednostki posiadające osobowość prawną tworzą rezerwę z tyt. odroczonego

podatku dochodowego w

wysokości kwoty podatku wymagającej zapłaty, w związku z występowaniem

dodatnich różnic

przejściowych, tj. różnic które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia
podatku dochodowego w przyszłości..
Do różnic przejściowych dodatnich powodujących powstanie rezerwy z tyt.

odroczonego podatku

dochodowego zalicza się m.in..:

-

należne jednostce (ale jeszcze niezrealizowane) odsetki przy wycenie
udzielonych pożyczek, należność, lokat bankowych,

-

naliczone dodatnie różnice kursowe

2. Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne

3. Pozostałe rezerwy
Utworzone rezerwy na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa

zobowiązania.

Są to rezerwy utworzone jako bierne rozliczenia międzyokresowe – tzw. koszty

poniesione z dołu,

stanowiące pewną formę wiarygodnie oszacowanych zobowiązań przypadających

na bieżący okres,

które nie podlegają obowiązkowi fakturowania przed dniem bilansowym, np.:

-

rezerwy na poczet planowanych kosztów zużycia energii,

-

kosztów związanych ze świadczeniami pracowniczymi jak premie, nagrody,
odprawy emerytalne i
rentowe

Pasywa - zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe
Część zobowiązań jednostki, które są wymagalne po upływie 12 miesięcy

od dnia bilansowego.

 
Uwaga:
Do zobowiązań długoterminowych nie zalicza się zobowiązań z tytułu

dostaw i usług, zobowiązań wobec pracowników i innych, które wiążą się
z normalnym cyklem operacyjnym.

Zaliczane są one w całości do zobowiązań krótkoterminowych, nawet

jeśli są wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego.

 
 
Zobowiązania długoterminowe wykazuje się w podziale na następujące

grupy:

a. kredyty i pożyczki,
b. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych ( obligacji,

skryptów dłużnych, bonów, weksli własnych ),

c. inne zobowiązania finansowe ( z tytułu opcji )
d. inne zobowiązania długoterminowe ( z tytułu umów leasingu

finansowego).

Pasywa - zobowiązania

III. Zobowiązania krótkoterminowe
Ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub ta część

pozostałych zobowiązań,

które są wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Na zobowiązania krótkoterminowe składają się:
a. kredyty i pożyczki
b. zobowiązania z tyt. emisji dłużnych papierów wartościowych
c. inne krótkoterminowe zobowiązania finansowe
d. zobowiązania z tytułu dostaw i usług ( tę grupę zobowiązań stanowią

głównie zobowiązania wobec dostawców),

-

do 12 miesięcy

-

powyżej 12 miesięcy

e. zaliczki otrzymane na dostawy – wykazuje się zainkasowane od

nabywców, także potwierdzone Fa Vat zaliczki (zadatki, przedpłaty) na
poczet dostaw i usług

f.

zobowiązania wekslowe

g. zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń ( wobec

budżetów, urzędu celnego, ZUS i innych instytucji publicznych),

h. zobowiązania z tytułu wynagrodzeń - będące zobowiązaniami wobec

pracowników za wykonaną na rzecz jednostki pracę,

i.

inne zobowiązania - np. z tytułu ubezpieczeń majątkowych ( wobec
ubezpieczycieli), wobec pracowników z tytułu należnych im
ekwiwalentów za używanie prywatnych samochodów do celów
służbowych, z tytułu kosztów podróży służbowej i inne.

Pasywa – zobowiązania krótkoterminowe

Fundusze specjalne tworzone są poprzez zaliczenie ich równowartości do

kosztów działalności

lub z zysku pozostającego do dyspozycji jednostki, z

przeznaczeniem ich na

określone cele, np.:

A.     zakładowy fundusz świadczeń socjalnych - przeznaczony na

finansowanie

działalności mającej na celu zaspokojenie potrzeb socjalnych

pracowników i ich rodzin

B. inne fundusze specjalne, np. fundusz nagród i premii .

IV. Rozliczenia międzyokresowe

1. Ujemna wartość firmy
Stanowi różnicę powstałą przy zakupie jednostki między cena nabycia, a wyższą od

niej wartością

godziwą przejętych aktywów netto.

2. Inne rozliczenia międzyokresowe
Obejmują m.in.. następujące rozliczenia międzyokresowe przychodów:

-

środki pieniężne, w tym subwencje i dopłaty, otrzymane na sfinansowanie
nabycia lub budowy środków trwałych,

-

przyjęte nieodpłatnie, w tym także w drodze darowizny środki trwałe, środki
trwałe w budowie oraz WNP,

-

objęte ugodą zobowiązania przewidziane do umorzenia