Znaczenie usług transportowych dla gospodarki

Transport

to przemieszczanie osób, przedmiotów i wiadomości w

przestrzeni

przy

wykorzystaniu

odpowiednich

środków (środków transportu).

Transport towarzyszył ludzkości od samych początków

rozwoju cywilizacji. Jest to dział gospodarki, który

zwiększa

użyteczność

dóbr

poprzez

ich

przemieszczanie

przestrzeni,

jest

ściśle

powiązany z pozostałymi działami gospodarki. Jego

rozwój warunkuje ich rozwój i odwrotnie - gorszy

rozwój gospodarki lub transportu wiąże się z

pogorszeniem sytuacji odpowiednio w transporcie i

gospodarce.

Podział transportu ze względu na

rodzaj środowiska, w którym się

odbywa:



lądowy

• naziemny
• nadziemny (np. napowietrzna kolej linowa)
• podziemny (np. metro)
• szynowy (kolej)
• bezszynowy (transport samochodowy)



wodny



powietrzny



przesyłowy (rurociągowy, przewodowy lub przenośnikowy)



miejski (transport miejski)



wewnątrzzakładowy

Funkcje transportu:



FUNKCJA USŁUGOWA – zaspokaja potrzeby

społeczne, gospodarcze, obronne itp.



FUNKCJA STYMULUJĄCA – pobudza procesy produkcyjne,

aktywizuje życie społeczno-kulturalne i polityczne.



FUNKCJA DOCHODOWA – jako produkcyjny dział gospodarki

narodowej wytwarza PKB, współtworzy także jego wartość
pełniąc funkcję usługową na rzecz innych działów gospodarki
narodowej.



FUNKCJA INTEGRACYJNA – przyczynia się do integracji

państwa i społeczeństwa w wymiarze gospodarczym,
kulturowym, politycznym, religijnym, w układzie krajowym i
międzynarodowym.

Proces produkcji usług

transportowych

w ujęciu ekonomicznym to zespolenie i uruchomienie

czynników  produkcji  (pracy  i  środków  produkcji)  w  celu
wytworzenia  usługi  transportowej  (przemieszczanie  osób
lub  ładunków).  Uzależniony  jest  od  dostępu  do  rynku
podmiotów

gospodarczych

wykonujących

zadania

transportowe.

Państwo

poprzez

narzędzia

administracyjne

lub

mechanizmy ekonomiczne może wywierać wpływ na
strukturę

podaży

usług

transportowych(ilościowa,

jakościowa) oraz na wyniki gospodarcze uczestników rynku
(ceny, podatki).

Wyniki produkcji usług

transportowych

są bardzo ściśle związane z procesami transportowymi
przewozu

ładunków

osób)

procesami

przewozowymi(środki transportu), mogą być wyrażone w
ujęciu mierników naturalnych (tony, liczba pasażerów) oraz
poprzez mierniki wartościowe (zł, euro).

Właściwości produkcji usług

transportowych:

1. Jednoczesność wytwarzania usług transportowych i ich

konsumpcja.

2. Warunek dostępności do punktów transportowych przez

środki transportowe.

3. Różnorodność popytu na usługi transportowe

Relacje produkcyjne w transporcie

Wyniki

działalności

produkcyjnej

przedsiębiorstw

transportowych  zależą  głównie    od  efektywności  środków
trwałych a zwłaszcza środków transportowych – stopień ich
zaangażowania  wyrażany  jest  przez  ich  stan  ilościowy  i
jakościowy,  intensywność  ich  wykorzystania,  stosowany
postęp techniczny, technologiczny, organizacyjny itd.

Podstawowym

wskaźnikiem

efektywności

środków

trwałych jest wielkość efektu produkcyjnego uzyskanego z
danych nakładów.

Najogólniejszym miernikiem zarówno wielkości produkcji i

środków trwałych jest ich wartość pieniężna.

Rynek usług transportowych

to sfera obrotu usługami transportowymi, w której

sprzedawcy i nabywcy wywierają wzajemny wpływ na siebie
kształtując popyt i podaż.

Podmioty rynku usług transportowych :



Usługodawcy



Usługobiorcy



Struktury organizacyjne umożliwiające kontakt między

stronami rynku



Instytucje państwowe i samorządowe

Klasyfikacja rynku usług

transportowych

Z punktu widzenia zasad funkcjonowania:

•

Rynek monopolistyczny

•

Konkurencyjny

•

Centralnie regulowany

Z punktu widzenia siły ekonomicznej podmiotów:

•

Rynek przewoźnika (niedobór podaży usług)

•

Rynek użytkownika (nadmiar podaży usług)

Z punktu widzenia podmiotu działania:

•

Rynek przewozów pasażerskich

•

Rynek przewozów towarowych

Z punktu widzenia obszaru działania:

•

Rynek lokalny

•

Rynek krajowy

•

Rynek międzynarodowy

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:



Usługi transportowe umożliwiają funkcjonowanie każdego
działu gospodarki narodowej i przyczyniają się do
ogólnego rozwoju gospodarczego kraju – wzrostu
gospodarczego.



Usługi transportowe są łącznikiem w procesie produkcji –
integrują w jedno proces przemiany różnorodnych
surowców w nowy produkt.



Usługi transportowe w sferze wymiany stwarzają warunki
dla komunikacji miedzy poszczególnymi regionami
gospodarczymi, ośrodkami miejskimi, umożliwiają
realizacje obrotu towarowego poprzez dotarcie wcześniej
wytworzonych produktów do sieci sprzedaży, a później do
konsumentów.



Sprawny  i  nowoczesny  transport  spełnia  funkcję
rozdzielania  w  przestrzeni  miejsc  zamieszkania  i  miejsc
pracy – przenoszenie się ludzi poza centra wielkich miast
stwarzające  warunki  do  prowadzenia  zdrowszego  trybu
życia  –  stwarzające  potrzebę  stałego  korzystania  ze
środków transportu.



Bierze  udział  w  wymianie  kulturowej  między  ludźmi  i
państwami  –  powstaje  możliwość  poznawania  i
bezpośredniego  obcowania  z  dorobkiem  i  skarbami
natury innych krajów.



Spełnia istotną funkcję w życiu politycznym państw-
każdy kraj stara się stworzyć taką infrastrukturę
transportową która w możliwie najlepszy sposób zapewni
obronę granic politycznych.

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:

(c.d.)

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:

(c.d.)



Transport współtworzy PKB – wpływa na rozwój
ekonomiczny, umożliwiając działalność produkcyjną oraz
aktywnie uczestniczy w jej procesach.



Sprzyja  w  tworzeniu  ładu  przestrzennego  w  gospodarce
zwłaszcza  przy  lokalizacji  i  regionalizacji  produkcji  –
dążenie  do  minimalizacji  odległości  miejsca  produkcji  od
rynku zbytu – zmniejszenie kosztów produktu wynikające
z  kosztów  przemieszczania  się  towarów  i  wyrobów
gotowych.



Spełnia funkcję czynnika rozwoju gospodarczego regionu
– przybliża rynki zaopatrzeniowe oraz surowcowe.

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

latach 1970-2000

Gałąź

transportu w

odsetkach/Ro

1970 1980

1985 1990 1995 2000

Transport

kolejowy

29,6

17,5

22,1

17,1

16,3

13,9

Transport

samochodowy

66,9

78,7

73,4

78,5

78,7

80,4

w tym:

zarobkowy

42,9

49,8

41,9

26,9

29,4

34,7

Transport

rurociągowy

1,2

2,0

2,4

3,3

Żegluga

śródlądowa

0,7

0,8

0,6

0,7

0,8

Żegluga

morska

1,4

1,7

1,9

1,7

Z powyższej tabeli wynika iż wiodącą rolę w spełnianiu

funkcji  transportowych  pełni  transport  samochodowy,  przy
zauważalnym  wzroście  pozycji  transportu  samochodowego
zarobkowego.  Niestety  szybki  rozwój  „tanich”  usług
samochodowych spowodował ograniczenie popytu na usługi
transportu  kolejowego,  który  zajmuje  drugą  pozycję  w
obsłudze  wymiany  towarowej.  Systematyczny  wzrost  w
obsłudze  wymiany  towarowej  przypada  na  transport
rurociągowy oraz żeglugę śródlądową.

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

latach 1970-2000

Podsumowując można zauważyć, że we współczesnym

świecie  transport  jest  zajęciem  na  trwałe  związanym  ze
sposobem  bytowania  człowieka  -  przemieszczania  się
samych ludzi, jak i przenoszenia-transportowania przez nich
rzeczy.  Z  biegiem  lat  czynności  związane  z  transportem
zostały  wyodrębnione  i  od  wielu  setek  lat  świadczone  są
odpłatnie  przez  wyspecjalizowane  podmioty  gospodarcze.
Transport, jako jeden z działów gospodarki narodowej może
być  czynnikiem  przyczyniającym  się  do  jej  rozwoju,  w  tym
każdego  działu  produkcji  materialnej  i  usług.  Do  głównych
zadań  transportu,  jako  czynnika  tworzącego  dochód
narodowy  należy  między  innymi:  realizacja  obrotu
towarowego,

kształtowanie

ładu

przestrzennego

gospodarce,  oddziaływanie  na  dynamikę  rozwoju  produkcji
różnych  podmiotów  gospodarczych.  Rozwój  transportu
powinien  wyprzedzać  wzrost  gospodarczy  regionu  i  kraju
oraz  wynikające  z  niego  potrzeby  transportowe,  by  nie
hamować rozwoju gospodarki.

Document Outline