1
Unia
Gospodarczo -
Walutowa
1
Unia
Gospodarczo -
Walutowa
2
Unia walutowa jest jednym z najbardziej
zaawansowanych etapów w procesie integracji
gospodarczej, gdyż zakłada:
istnienie wspólnego rynku,
koordynację polityki gospodarczej i
monetarnej,
posiadanie wspólnej waluty przez kraje
członkowskie,
istnienie jednej, wspólnej instytucji regulującej
działanie rynku pieniężnego.
3
1.
Traktat Rzymski ustanawiający
Europejską Wspólnotę Gospodarczą
Cele:
•
Praca nad wspólną polityką rolną
•
Utworzeniem unii celnej
•
Utworzenie wspólnego rynku
Droga do Unii Walutowej
4
Droga do Unii Walutowej
2.
System finansowy z Bretton Woods
System polegał na ścisłym powiązaniu
europejskich walut z amerykańskim dolarem.
Państwa członkowskie EWG po wstąpieniu do
systemu podjęły decyzję o utrzymaniu kursów
pomiędzy walutami w przedziale wynoszącym
+/- 0,75%
(wokół kursu parytetowego).
5
Droga do Unii Walutowej
2. System finansowy z Bretton Woods
Na tym etapie integracji monetarnej zakładano:
osiągnięcie jak największej stabilności kursów
między walutami narodowymi państw
członkowskich,
uwzględniając jednak przy tym taką redukcję
wahań
kursów, aby możliwe było w przyszłości
zastąpienie
walut narodowych wspólnym pieniądzem
6
Droga do Unii Walutowej
3. Szczyt EWG w Hadze w grudniu 1969 r.
Zdecydowano o utworzeniu Unii Gospodarczej i
Walutowej.
Powołano komitet pod przewodnictwem Pierre'a
Wernera celem stworzenia planu dojścia do UGW w
okresie do 1980 r.
Cele:
Osiągnięcie pełnej swobody wymiany walut
Osiągnięcie swobody przepływu kapitału
Powołanie wspólnej instytucji finansowej-
odpowiedzialnej za
prowadzenie i koordynację polityki gospodarczej i
pieniężnej
na szczeblu ponadnarodowym
Nie wykluczano zastąpienia walut narodowych państw
członkowskich wspólnym europejskim pieniądzem.
7
Droga do Unii Walutowej
4. Ostateczne odstąpienie państw EWG od
realizacji
planu Wernera, we wcześniej przewidywanych
terminach.
O niepowodzeniu planu, zadecydowało wiele przyczyn:
Poważne światowe kryzysy walutowe i gospodarcze-
załamanie systemu walutowego z Bretton Woods,
Światowy kryzys naftowy,
Brak odpowiednich podstaw prawnych, tj. przepisów
traktatowych dotyczących Unii Gospodarczej i
Walutowej,
Brak spójności gospodarczej, tj. występowanie
istotnych
różnic w sytuacji gospodarczej poszczególnych państw
EWG,
Brak wystarczająco silnej woli politycznej.
8
Droga do Unii Walutowej
5. Utworzenie Europejskiego Systemu
Walutowego
Niezrealizowanie planów nie zraziło państw
europejskich do samej idei i potrzeby utworzenia
UGW. Do kwestii tej powrócono ponownie kilka
lat później. Tym razem jednak kraje członkowskie
EWG, widząc słabość dotychczasowego
mechanizmu stabilizowania kursów walutowych
podjęły pracę nad stworzeniem jego
skuteczniejszej formy- Europejskiego Systemu
Walutowego
9
Cele ESW:
Stworzenie obszaru stabilności monetarnej, która
regulowałaby sytuację gospodarczą i polityczną w ramach
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
Uniknięcie wpływu na gospodarki państw z niską inflacją,
konkurencyjnych dewaluacji przeprowadzanych przez
kraje
z wyższą inflacją
Wprowadzenie zewnętrznego czynnika, który
dyscyplinowałby związki zawodowe lub wzmacniał
wiarygodność polityki antyinflacyjnej w krajach z wysoką
inflacją
10
Najważniejsze trzy elementy ESW to:
Mechanizm Kursów Walutowych mający na celu redukcję
wahań między kursami walut krajowych Wspólnoty
Europejskiej
Wspólna waluta ECU - European Currency Unit - waluta
bezgotówkowa, składająca się z koszyka 9 walut krajów
EWG, później w 1999 zastąpiona przez EURO
Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków centralnych
–
dostarczanie kredytu krajom mającym trudności z bilansem
płatniczym (wszystkie państwa członkowskie UE)
11
6. Raport Delorsa
Utworzenie konkretnych etapów dochodzenia do UGW Rada
powierzono komitetowi pod przewodnictwem Jacques'a
Delorsa – ówczesnego przewodniczącego Komisji Europejskiej.
W skład komitetu wchodzili prezesi krajowych banków
centralnych
Wspólnoty Europejskiej.
Przedstawiony przez nich tzw. Raport Delorsa proponował
zrealizować unię gospodarczą walutową stopniowo w trzech
odrębnych etapach
W oparciu o Raport Delorsa Rada Europejska zadecydowała, że
pierwszy etap realizacji UGW rozpocznie się w dniu
1 lipca 1990 r.
12
Traktat z Maastricht
Raport Delorsa stał się podstawą negocjacji państw
członkowskich podczas konferencji międzyrządowej w
sprawie
Unii Gospodarczej i Walutowej. Głównym jej celem było
przygotowanie zmian traktatowych, niezbędnych
do zakończenia budowy UGW. Negocjacje zakończyły
się w
pełni sukcesem w postaci przyjęcia nowego,
wspólnotowego
Traktatu o Unii Europejskiej, zwanego również
Traktatem z Maastricht, który został podpisany 7 lutego
1992 r., a wszedł w życie 1 listopada 1993 r.
13
Etap pierwszy
1 lipca 1990 r- 31 grudnia 1993.
Zakładał on:
Całkowitą swobodę transakcji kapitałowych w ramach UE
Zwiększenie środków przekazywanych w celu zlikwidowania
różnic
pomiędzy poszczególnymi regionami Europy
(fundusze strukturalne)
Zbliżenie gospodarek poprzez wielostronną obserwację
polityki
gospodarczej poszczególnych państw członkowskich.
Zaciśnięcie współpracy pomiędzy bankami centralnymi
Swobodę stosowanie ECU
Utworzenie jednolitego rynku europejskiego opartego na
czterech
swobodach: swobodnego przepływu ludzi, towarów, usług i
kapitału
Stabilizacja kursów walutowych w ramach EMS
14
Etap drugi
1 stycznia 1994 r- 31 grudnia 1998
Utworzenie
Europejskiego Instytutu Walutowego
(EIM) we
Frankfurcie nad Menem będącego zalążkiem przyszłego
Europejskiego Banku Centralnego
Zadania:
Zacieśnianie współpracy banków centralnych w zakresie
koordynacji polityki pieniężnej
Przeprowadzenie niezbędnych przygotowań do ustanowienia
Europejskiego Systemu Banków Centralnych
Prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej
Utworzenie wspólnej waluty w trzecim etapie.
15
Etap drugi
1 stycznia 1994 r- 31 grudnia 1998
Zakaz finansowania deficytu budżetowego przez bank
centralny
Zakaz uprzywilejowanego dostępu instytucji finansowych
Zwiększenie koordynacji polityki gospodarczej i pieniężnej
Zwiększenie zbieżności gospodarczej między państwami
członkowskimi
Dążenie do unikania nadmiernego deficytu
Proces prowadzący do niezależności krajowych banków
centralnych planowano zakończyć najpóźniej do dnia
utworzenia Europejskiego Systemu Banków Centralnych
Prace przygotowawcze do etapu trzeciego
16
Kryteria konwergencji
1.
Kryterium stabilności cen
: średnia stopa inflacji (w roku
poprzedzającym ocenę gotowości do EMU) nie może przekroczyć
1,5 punktu % średniej stopy inflacji (odnotowanej w tym samym
czasie) w trzech państwach członkowskich z najniższą inflacją
2.
Kryterium deficytu budżetowego
: udział deficytu sektora
rządowego w produkcie krajowym brutto (PKB) mierzonym w
cenach rynkowych, w roku poprzedzającym ocenę gotowości do
EMU, nie powinien przekraczać 3 %
3.
Kryterium długu publicznego
: udział zadłużenia publicznego
w PKB w
roku poprzedzającym ocenę nie powinien przekraczać 60 %
17
Kryteria konwergencji
4.
Kryterium stóp procentowych
: średnia długookresowa
stopa procentowa w roku poprzedzającym ocenę nie powinna
być wyższa więcej niż o 2 punkty % od średniej stopy
procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji
5.
Kryterium udziału w mechanizmie kursowym
Europejskiego Systemu Walutowego
: kraj aspirujący do
przystąpienia do trzeciej fazy EMU powinien być przynajmniej
przez dwa lata poprzedzające badanie członkiem
Europejskiego Systemu Walutowego i respektować normalny
przedział wahań kursów walut przewidziany w ramach
mechanizmu kursowego
18
Stan wypełnienia kryteriów
konwergencji przez Polskę
(marzec 2010r.)
Kryterium
Jak powinno być?
Jak jest?
Stabilności cen
1,7%
4,0%
Fiskalne:
Deficytu budżetowego
3% PKB
3,6% PKB
Długu publicznego
60% PKB
47,2% PKB
Stóp procentowych
5,7%
6,2%
Walutowe
Uczestnictwo w
mechanizmie ERM II
Brak uczestnictwa w
mechanizmie ERM
II
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych
„Monitora konwergencji nominalnej” Ministerstwa Finansów
19
Etap trzeci
1 stycznia 1999 r - 31 grudnia 2001
Wprowadzenie wspólnej waluty
Grudzień 1995 - w Madrycie Rada Europejska uzgodniła nazwę
nowej
waluty -
euro
. Ustanowiono też system TARGET – system
automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro.
1 stycznia 1999 - inauguracja euro w transakcjach bezgotówkowych
w 11 krajach
1 stycznia 2002 - wprowadzenie waluty w formie gotówkowej w
dwunastu państwach UE (oprócz Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii).
1 lipca 2002 - ostateczne wycofanie z obiegu waluty narodowej 12
państw, które przystąpiły do strefy euro.
Rozszerzenie strefy euro nastąpiło trzykrotnie:
1 stycznia 2007 przez euro została zastąpiona waluta słoweńska,
1 stycznia 2008 funt cypryjski i lira maltańska
1 stycznia 2009 korona słowacka.
20
Etap trzeci
1 stycznia 1999 r - 31 grudnia 2001
Wszystkie państwa należące do UGW przekazują na rzecz
EBC
i ESBC dotychczasowe uprawnienia związane z
formułowaniem
i realizacją samodzielnej polityki pieniężnej
Prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez Europejski
System Banków Centralnych
Nieodwołalne ustalenie kursów wymiany walut narodowych
na euro
Wejście w życie wewnątrzunijnego mechanizmu kursowego
(ERM II)
Wejście w życie Paktu Stabilności i Wzrostu
21
Euro posługują się:
Państwa członkowskie UE
Od 1999 r.
Austria
Belgia
Finlandia
Francja
Hiszpania
Holandia
Irlandia
Luksemburg
Niemcy
Portugalia
Włochy
Od 2001 roku:
Grecja
Od 2007 roku:
Słowenia
Od 2008 roku:
Cypr
Malta
Od 2009 roku:
Słowacja
W porozumieniu z Unią na euroizację
zdecydowały się:
Watykan
San Marino
Monako
22
Euro posługują się:
Trzy państwa wprowadziły euro bez porozumienia
ze
Wspólnotami:
Andora
Czarnogóra
Kosowo
Departamenty zagraniczne, terytoria i wyspy
należące do
państw członkowskich lub stowarzyszone z nimi:
Gwadelupa
Gujana Francuska
Martynika
Majotta
Réunion
Saint-Pierre i Miquelon
Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne.
23
Korzyści i koszty z
wprowadzenia Euro
w Polsce
24
Znaczenie EURO
Wstąpienie Polski do strefy euro oznaczać będzie
głębsze włączenie naszego kraju w struktury
gospodarcze UE, pełniejszy udział w Jednolitym Rynku
Europejskim oraz procesach decyzyjnych
Unia Walutowa zaliczana jest obok USA i Japonii do
największych potęg gospodarczych świata i
największych rynków
Przystępując do strefy euro Polska uzyska wpływ na
decyzje EBC oraz zyska na znaczeniu w innych
instytucjach europejskich, z uwagi na przynależność do
najściślejszego „kręgu” w UE
25
Korzyści:
1.
Spełnienie kryteriów konwergencji stworzy
warunki sprzyjające wzrostowi gospodarczemu
2.
Wzrost wiarygodności polityki
makroekonomicznej kraju oraz ograniczenie
ryzyka występowania gwałtownych
przepływów kapitałowych destabilizujących
gospodarkę
3.
Eliminacja ryzyka walutowego oraz kosztów
transakcyjnych w stosunku do euro
Skutki makroekonomiczne
26
Korzyści:
4.
Obniżenie kosztu kapitału powinno
stymulować wzrost stopy inwestycji krajowych
5.
Brak ryzyka zmienności kursu złotego do euro
6.
Przyjęcie euro powinno zatem sprzyjać
napływowi bezpośrednich inwestycji
zagranicznych (BIZ), uznawanych za jedną z
najważniejszych determinant wzrostu
gospodarczego
Skutki makroekonomiczne
27
Zagrożenia i koszty:
1.
Utrata suwerenności narodowej w sferze
pieniężnej umożliwiającą niezależne
prowadzenie polityki stóp procentowych
2.
Bariery w swobodnym przepływie siły roboczej
3.
Ograniczenia instytucjonalne w dostępie do
rynków pracy niektórych krajów UE
4.
Polska może dotkliwie odczuć skutki utraty
autonomicznej polityki pieniężnej
Skutki makroekonomiczne
28
Zagrożenia i koszty:
5.
Przyjęcie wspólnej waluty europejskiej jest
równoznaczne z utratą kursu walutowego jako
mechanizmu stabilizującego wahania koniunkturalne
6.
Konieczność przeprowadzenia kampanii informacyjnej
nie tylko ukazującej społeczeństwu wygląd nowych
banknotów i monet, ale także uświadamiającej
korzyści i koszty wprowadzenia wspólnej waluty
7.
Konieczność przeprowadzenia procesu wymiany
banknotów i monet oraz związane z tym koszty
(produkcja i dystrybucja nowych banknotów i monet,
niszczenie starych).
Skutki makroekonomiczne
29
Skutki mikroekonomiczne dla przedsiębiorstw
Korzyści:
1.Eliminacja ryzyka walutowego w stosunku do euro
2.Zredukowanie niepewności co do przyszłego
poziomu przychodów i kosztów umożliwi
przedsiębiorcom ustalanie długookresowych
strategii działania, zwiększy trafność
podejmowanych decyzji inwestycyjnych oraz
przyczyni się do bardziej efektywnej alokacji
kapitału
3.Cenowa przejrzystość rynku
30
Skutki mikroekonomiczne dla przedsiębiorstw
Korzyści:
4. Rynki traktowane do tej pory jako zagraniczne
staną się
tak samo dostępne jak rynek Polski
5. Lepsze postrzeganie krajowych przedsiębiorców
jako
partnerów handlowych
6. Obniżenie krajowych stóp procentowych
7. Pełny dostęp do jednego z największych rynków
finansowych na świecie
31
Skutki mikroekonomiczne dla przedsiębiorstw
Korzyści:
8. Warszawska Giełda Papierów Wartościowych
stanie
się częścią rynku finansowego strefy euro
9. Możliwość pełnego uczestnictwa w europejskim
rynku
obligacji
10. Uprości procedury księgowania i raportowania
dla firm
ze strefy euro posiadających filie i odziały w
Polsce
(i odwrotnie)
32
Skutki mikroekonomiczne dla przedsiębiorstw
Koszty i zagrożenia:
1. Wzrost konkurencji ze strony firm strefy euro
2. Wartości kontraktów, należności, płac, itp. będą
musiały zostać przeliczone na euro
3. Konieczność prezentowania w okresie
przejściowym
podwójnych cen na produktach, w cennikach oraz
w katalogach
4. Przedsiębiorcy będą musieli zadbać o to, aby kasy
fiskalne podawały ceny w euro i drukowały
paragony z
symbolem euro
33
Skutki mikroekonomiczne dla przedsiębiorstw
Koszty i zagrożenia:
5. Konieczność poniesienia przez przedsiębiorców
wymiernych kosztów, aby dostosować się do nowej
sytuacji:
Konieczność przystosowania do euro systemów
informatycznych
Szkolenia kadr dotyczącego posługiwania się nową
walutą
Dostosowania automatów wrzutowych do
przyjmowania
monet euro
34
Skutki mikroekonomiczne dla konsumentów
Korzyści:
1.Zniknie konieczność wymiany złotego na euro
przed
wyjazdem oraz koszt tej wymiany związany z
różnicą
pomiędzy kursem kupna i sprzedaży walut
2.Korzystanie z kart płatniczych w krajach
należących do
obszaru euro będzie tańsze
3.Zniknie obawa, że po powrocie do kraju za
przywiezione
euro otrzymamy mniej złotych, niż
otrzymalibyśmy przed
wyjazdem
35
Skutki mikroekonomiczne dla konsumentów
Korzyści:
4.Przed powrotem do kraju nie trzeba będzie
pozbywać
się monet euro, aby uniknąć problemów z ich
sprzedażą
5.Euro można wymienić na walutę lokalną
właściwie w
każdym państwie na świecie
6.Łatwiejsze stanie się porównywanie cen w
państwach
strefy euro z cenami w Polsce
36
Skutki mikroekonomiczne dla konsumentów
Korzyści:
7. Przejrzystość cenowa, a przede wszystkim
zwiększona
konkurencja powinna przyczynić się do obniżenia
cen
produktów i usług
8. Oficjalne stopy procentowe ulegną obniżeniu
9. Na straży wartości pieniądza będzie stał
Europejski
Bank Centralny, znajdujący się poza wpływem
bieżących krajowych gier politycznych
37
Skutki mikroekonomiczne dla konsumentów
Koszty i zagrożenia:
1.Społeczeństwo polskie będzie musiało ponieść
koszty
spełnienia rygorystycznych kryteriów Traktatu z
Maastricht
2.Wzrost cen
3.Konieczność zapoznania się z nowymi monetami i
banknotami, a także cenami podawanymi w euro
38
Bibliografia
Nowak-Far Artur
„Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie”
http://eupolicy-jeanmonnet.sggw.waw.pl
/page.php?2