Wprowadzenie do metod badań społecznych

Wprowadzenie do metod badań społecznych

WYKŁAD 4

Pytania (zmienne) 

metryczkowe

 

 

Dlatego metryczkowe, 

bo umieszczane w tak 

zwanej metryczce 

kwestionariusza, 

na ogół na końcu

 

 

DEFINICJA

Zmienne metryczkowe różnią się od 
innych zmiennych następującymi 
cechami:

• odnoszą się do „obiektywnych” faktów

• identyfikują pierwotne ogniwa losów 

(karier) życiowych jednostek

• są stosunkowo silnymi korelatami innych 

zmiennych socjologicznych 
uwzględnianych w standardowym badaniu

 

 

Standardowy zestaw zmiennych 
metryczkowych obejmuje:

• płeć
• wiek
• pochodzenie społeczne
• miejsce urodzenia i miejsce 

wychowania

• poziom wykształcenia
• sytuacja zawodowa
• dochody
• wskaźniki położenia materialnego

 

 

WYKSZTAŁCENIE

Jakie ma Pan/-i wykształcenie? Chodzi o ukończoną 
przez P. szkołę najwyższego szczebla.
•Nieukończone podstawowe
•Ukończone podstawowe
•Gimnazjalne
•Zasadnicze zawodowe (technikum, liceum 
zawodowe, 

techniczne lub profilowane)

•Pomaturalne, policealne
•Licencjackie, inżynierskie
•Wyższe magisterskie lub lekarskie
•Posiada stopień naukowy doktora, doktora 
habilitowanego  lub tytuł profesora
•Inne (wpisać)
•(Trudno powiedzieć)

 

 

1. Do  jakiej  szkoły  uczęszczał  Pan/-i  ostatnio  lub 

uczęszcza  P.  obecnie?  (dopytać  o  rodzaj  szkoły, 

nazwę  miejscowości,  w  której  mieści/ła  się  szkoła. 

W  przypadku  szkół  o  profilu  zawodowym  oraz 

wyższych uczelni zapytać o kierunek)

• Rodzaj szkoły (np. ZSZ, LO)

• Nazwa miejscowości

• Kierunek

2. Czy ukończył Pan tę szkołę? (nie odczytywać 

odpowiedzi) 

• Tak, ukończyłem

• Nie, jeszcze się uczę w tej szkole

• Nie ukończyłem tej szkoły i już się w niej nie uczę

• (Trudno powiedzieć)

3. Czy była (jest) to szkoła/uczelnia publiczna, czy też 

niepubliczna?

• Publiczna

• Niepubliczna

• (Trudno powiedzieć)

 

 

• Ile lat nauki szkolnej P. 

ukończył/a?  Proszę  nie liczyć 

powtarzanych klas 

i 

powtarzanych lat studiów.

 

 

Pytanie  o  sytuację  zawodową  respondenta, 
matki, 

ojca, 

małżonka, 

najbliższego 

znajomego, rodzeństwa

1. Sposób pozyskiwania informacji.

• Seria  pytań  o:  rodzaj  aktywności,  nazwę 

wykonywanego 

zawodu, 

krótki 

opis 

wykonywanych 

zadań 

zawodowych, 

stosunek  do  własności  (właściciel  – 
niewłaściciel),  stanowisko,  branża  zakładu 
pracy

2. Sposób przetwarzania tych informacji we 

wskaźnik pozycji społecznej

• Klasyfikacje zawodów 

• Skale 

zawodów 

(prestiżu, 

społeczno-

ekonomicznego statusu, itp.)

 

 

Definicja

• Klasyfikacje zawodów (zmienne 

nominalne) – zestaw kategorii, które 
mają odzwierciedlać istotne podziały 
społeczne, nie przesądzając nic na 
temat ich hierarchicznego aspektu.

• Skale zawodów są zestawem kategorii 

społeczno – zawodowych z 
przypisanymi im wartościami 
liczbowymi, które określają miejsce 
tych kategorii w hierarchii utożsamianej 
z wymiarem pozycji społecznej.

 

 

Klasyfikacje zawodów:

• Polska Społeczna Klasyfikacja 

Zawodów (Domański i in. 2007)

• International Standard 

Classification of Ocupations - 
ISCO 2008

• EGP (Erikson i Goldthorpe 1992)
• Wright 1997

 

 

Skale zawodów:

• Standard International 

Ocupational Prestige Scale 
(Traiman 1997)

• Index of Socio-Economic Status 

(Duncan 1962)

• International Socio-Economic 

(Ganzeboom i in.2003)

 

 

Sytuacja zawodowa

Proszę  powiedzieć,  które  z  poniższych  określeń  opisuje  to, 

czym  się  Pan/-i  zajmował/-a  przez  ostatnie  7  dni?  Proszę 

wskazać wszystkie pasujące odpowiedzi. 

•Wykonuję  pracę  odpłatną  (praca  najemna,  na  własny 

rachunek,  w  firmie  rodzinnej,  we  własnym  gospodarstwie 

rolnym) – także w przypadku tymczasowej przerwy w pracy

•Uczę się w szkole lub na uczelni (nauka nie jest opłacana 

przez  pracodawcę)  –  także  w  przypadku  wakacyjnej 

przerwy w nauce

•Jestem bezrobotny/-a i aktywnie poszukuję pracy

•Jestem  bezrobotny/-a,  nie  poszukuję  aktywnie  pracy,  ale 

chciałbym/-abym pracować

•Trwała choroba lub niepełnosprawność

•Jestem na emeryturze, rencie

•Odbywam służbę wojskową lub służbę zastępczą

•Zajmuję  się  domem,  opiekuję  się  dziećmi  lub  innymi 

osobami

•(Inna sytuacja)

•(Trudno powiedzieć)

 

 

Które  z  określeń  najlepiej  opisuje  Pana/-i  sytuację  (w 

ciągu ostatnich siedmiu dni)? Proszę wybrać tylko  jedną 

odpowiedź.

• Wykonuję  pracę  odpłatną  (praca  najemna,  na  własny 

rachunek, w firmie rodzinnej, we własnym gospodarstwie 

rolnym)  –  także  w  przypadku  tymczasowej  przerwy  w 

pracy

• Uczę się w szkole lub na uczelni (nauka nie jest opłacana 

przez  pracodawcę)  –  także  w  przypadku  wakacyjnej 

przerwy w nauce

• Jestem bezrobotny/-a i aktywnie poszukuję pracy

• Jestem bezrobotny/-a, nie poszukuję aktywnie pracy, ale 

chciałbym/-abym pracować

• Trwała choroba lub niepełnosprawność

• Jestem na emeryturze, rencie

• Odbywam służbę wojskową lub służbę zastępczą

• Zajmuję  się  domem,  opiekuję  się  dziećmi  lub  innymi 

osobami

• (Inna sytuacja)

• (Trudno powiedzieć)

 

 

1. Czy Pana/-i główna praca jest/była: 
(odczytać)

•pracą najemną
•pracą na własny rachunek (także 

praca lub pomoc w gospodarstwie 
rolnym)

•czy pracą w firmie rodzinnej?
•(Trudno powiedzieć)

 

 

2. Czy w swoim głównym miejscu 
pracy kieruje/kierował/-a Pan/-i pracą 
innych osób?

•Tak
•Nie
•(Trudno powiedzieć)

 

 

• Jak nazywa/-ło się P. stanowisko lub 

funkcja w głównym miejscu pracy?

• Jakiego rodzaju czynności wykonuje/ 

wykonywał/-a P. przez większą część 
czasu w swoim głównym miejscu 
pracy?

 

 

Schemat Gradacji Społecznej – ESOMAR:

1.

Najwyższa 

kadra 

kierownicza, 

dyrektorzy 

i 

menedżerowie  kierujący  personelem  obejmującym 

co najmniej 6 pracowników. 

2.

Samo-zatrudniający się specjaliści (professions).

3.

Specjaliści - pracownicy najemni.

4.

Najwyższa 

kadra 

kierownicza, 

dyrektorzy 

i 

menedżerowie  kierujący  personelem  obejmującym 

najwyżej 5 pracowników. 

5.

Kadra  kierownicza  średniego  szczebla  i  pozostali 

kierownicy,  kierujący  personelem  obejmującym  co 

najmniej 6 pracowników. 

6.

Kadra  kierownicza  średniego  szczebla  i  pozostali 

kierownicy,  kierujący  personelem  obejmującym  co 

najmniej 6 pracowników. 

7.

Właściciele firm, spółek, sklepów, rzemieślnicy i inni 

samo-zatrudniający    się  właściciele,  zatrudniający 

co najmniej 6 pracowników. 

 

 

8. Pracownicy  umysłowi  na  stanowiskach,  głównie 

stacjonarnych (np. pracownicy biurowi).

9. Właściciele  firm,  spółek,  sklepów,  rzemieślnicy  i 

inni 

samo-zatrudniający 

 

się 

właściciele, 

zatrudniający 5 pracowników i mniej.

10. Studenci, uczniowie.
11. Pracownicy 

umysłowi 

na 

stanowiskach 

niestacjonarnych i pracownicy handlu i usług. 

12. Rolnicy, rybacy.
13. Gospodynie domowe, osoby zajmujące się domem.
14. Fizyczni 

pracownicy 

nadzoru 

i 

robotnicy 

wykwalifikowani (w tym robotnicy rolni).

15. Inni robotnicy - niewykwalifikowani.
16. Emeryci,  renciści,  niezdolni  do  pracy  z  powodu 

choroby, 

bezrobotni, 

lub 

osoby 

czasowo 

niepracujące.

 

 

Podział na 14 kategorii

1. Wyżsi kierownicy.
2. Inteligencja nietechniczna.
3. Inteligencja techniczna.
4. Technicy.
5. Pracownicy umysłowi średniego szczebla.
6. Pracownicy biurowi.
7. Szeregowi pracownicy handlu i usług.
8. Brygadziści.
9. Robotnicy wykwalifikowani.
10.Robotnicy niewykwalifikowani w produkcji.
11.Robotnicy niewykwalifikowani w usługach.
12.Robotnicy rolni.
13.Właściciele gospodarstw – chłopi, farmerzy.
14.Właściciele poza rolnictwem. 

 

 

Dochody

Dochody indywidualne

Dochody rodzin

 

 

Wyposażenie w dobra materialne

1. Ustalanie wartości odtworzeniowej

 – oceny ekspertów.

2. Analiza czynnikowa lub jakieś metody 

grupowania danych:
a. metoda factor score
b. równanie regresji.

3. Wskaźniki subiektywnej wartości 

odtworzeniowej – Odwrotnie 
Proporcjonalny Wskaźnik Zamożności.