METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Podział rurociągów okrętowych z punktu
widzenia przeznaczenia:
zęzowe (osuszające),
balastowe,
paliwowe,
parowe,
spalinowe,
odpowietrzające,
sanitarne dopływowe i odpływowe,
przelewowe,
przeciwpożarowe,
hydrauliki siłowej, sygnalizacyjne i inne.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Rurociągi na statku
Rurociągi na statku
Typ statku
Wielkość [DWT]
Długość
rurociągów
[m]
Trawler
przetwórnia
1 200
21 333
Baza rybacka
10 000
71 425
Drobnicowiec
11 855
25 254
Zbiornikowiec
18 337
53 539
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Typ
Typ
statku
statku
nośność
nośność
Masa [Mg]
Udział rurociągów
kadłub
kadłub
wyposaże
wyposaże
nie
nie
Długość
Długość
[km]
[km]
Masa
Masa
[Mg}
[Mg}
Trawler
Trawler
1800
1800
1050
1050
1100
1100
31,5
31,5
195,7
195,7
Półpojem
Półpojem
nikowiec
nikowiec
16 000
16 000
3600
3600
2400
2400
47,6
47,6
266,6
266,6
Ro-Ro
Ro-Ro
17 500
17 500
9000
9000
3200
3200
103,5
103,5
605,5
605,5
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Podział rurociągów z punktu widzenia
przewodzonego medium i jego parametrów:
wody morskiej,
wody słodkiej,
paliwowe,
parowe,
sprężonego powietrza i innych gazów (CO
2,
, freon, itp.).
spalinowe,
olejowe (do hydrauliki siłowej)
niskociśnieniowe
wysokociśnieniowe.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Kryteria podziału rurociągów wg PRS
Stosowane
czynniki
Klasa I
Klasa II
Klasa III
P
[MPa]
t [
0
C]
P
[MPa]
t [
0
C]
P
[MPa]
t [
0
C]
Czynniki
toksyczne i
zapalne
Wszystkie
parametry
Para
>1,6
lub>30
0
≤1,6
≤300
≤0,7
≤170
Paliwo
>1,6
lub>15
0
≤1,6
≤150
≤0,7
≤60
Powietrze,
gazy, oleje:
>4,0
lub
>300
≤4,0
≤300
≤1,6
≤200
Instalacje
ładunkowe
produktów
naftowych
i inne
bezciśnienio
we
Wszystkie
parametry
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Do klasy I zaliczamy rurociągi mające
przynajmniej jeden z parametrów kolumny 2
lub 3.
Do klasy II lub klasy III zaliczamy rurociągi
mające oba parametry podane w kolumnach
4 i 5 lub 6 i 7
Uwaga! Rury i armatura rurociągów
klasy I i II, a także armatura denna i
burtowa podlegają nadzorowi PRS w
czasie produkcji.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Części składowe rurociągu
Części składowe rurociągu
1.
Odcinek - najmniejsza nierozdzielna część rurociągu,
2.
Armatura - elementy lub zespoły zapewniające
prawidłowe działanie instalacji (zawory, urządzenia
kontrolno-pomiarowe, zabezpieczające),
3.
Złączki - elementy umożliwiające odpowiednio silne i
zapewniające szczelne połączenie odcinków w system,
4.
Zamocowania - elementy podtrzymujące rurociąg w
zadanym (żądanym) położeniu.
Ogniwo rurociągu – klika odcinków, armatura, złączki,
zamocowania (niekiedy izolacja) łączone w warsztacie na
etapie prefabrykacji.
Linia rurociągu – rurociąg łączący i obsługujący dwa
urządzenia .
Części składowe rurociągu
Części składowe rurociągu
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Średnica nominalna – D
nom
– średnica
zewnętrzna rury,
Ciśnienie nominalne – p
nom
– umowne ciśnienie
dla oznaczania armatury i elementów
rurociągu( równe ciśnieniu roboczemu w
temperaturze 200
0
C dla stali i staliwa, a
120
0
C dla mosiądzu, brązu, żeliwa),
Ciśnienie robocze – p
t
– rzeczywiste ciśnienie
przewodzonego czynnika,
Ciśnienie próbne – p
pr
– ciśnienie w trakcie
prób armatury lub odcinka (ogniwa) w czasie
wykonywania lub po zamontowaniu
systemu.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Kategorie rur stalowych
Kategorie rur stalowych
Rury stalowe używane do budowy statków dzielimy na dwie
kategorie:
-
Rury przewodowe (PO) – przeznaczone do przewodzenia
cieczy, gazów – próbowane na ciśnienie,
-
Rury konstrukcyjne (KO) – przeznaczone na elementy
konstrukcyjne kadłuba, nie przeznaczone do przewodzenia
czynnika pod ciśnieniem.
Uwaga!!!
1. Rury przewodowe mogą być użyte
zamiast rur konstrukcyjnych,
2.
Nie wolno stosować rur
konstrukcyjnych zamiast rur
przewodowych.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Badania jakości rur
Badania jakości rur
Badania jakości polegają na zbadaniu zgodności z
Badania jakości polegają na zbadaniu zgodności z
wymaganiami norm i przepisów TK i obejmują:
wymaganiami norm i przepisów TK i obejmują:
a)
a)
Skład chemiczny i własności mechaniczne materiału,
Skład chemiczny i własności mechaniczne materiału,
b)
b)
Sprawdzeniu stanu powierzchni i końców rur –
Sprawdzeniu stanu powierzchni i końców rur –
nieuzbrojonym okiem,
nieuzbrojonym okiem,
c)
c)
Sprawdzenie wnętrza rur oświetlonej z obu końców,
Sprawdzenie wnętrza rur oświetlonej z obu końców,
d)
d)
Sprawdzenie wymiarów,
Sprawdzenie wymiarów,
e)
e)
Próby technologiczne,
Próby technologiczne,
f)
f)
Próby hydrauliczne na szczelności i wytrzymałość.
Próby hydrauliczne na szczelności i wytrzymałość.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Kontrola jakości spawania prowadzona
jest przez kontrolerów jakości stoczni i
inspektorów TK.
Obejmuje następujące rodzaje kontroli:
a)
wstępną,
b)
sposobu przygotowania do spawania,
c)
dorywczą w czasie spawania,
d)
wykonanych spoin.
Kontrola złączy – przykłady szablonów
Kontrola złączy – przykłady szablonów
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Kontrola wad wewnętrznych złączy
Kontrola wad wewnętrznych złączy
Wg PRS złącza rurociągów parowych, niezależnie
od ciśnienia roboczego, rurociągów pracujących
w temperaturze powyżej 350
0
C oraz rurociągów
o ciśnieniu roboczym 1,6 MPa powinny być
poddane kontroli radiologicznej w zakresie:
D
z
> 76 mm – należy prześwietlić każde złącze,
36 mm < D
z
< 76 mm - 10% złączy, nie mniej niż
jedno spośród wykonywanych przez jednego
spawacza,
Każde złącze poddane kontroli radiologicznej
powinno być zbadane na całej długości.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Kontrola wad wewnętrznych złączy
Kontrola wad wewnętrznych złączy
Kontrola spoin przez nawiercanie.
Cel kontroli - wykrycie:
-
nieprzetopów,
-
pęcherzy,
-
pór gazowych,
-
zażużlenia,
-
pęknięć.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Próby rurociągów w procesie
Próby rurociągów w procesie
prefabrykacji
prefabrykacji
Wytrzymałość i szczelność – podstawowy
warunek sprawnego działania wszelkich
instalacji okrętowych.
Podstawową
próbą
kończącą
proces
prefabrykacji jest próba wodna (hydrauliczna).
Wartość ciśnienia zależy od ciśnienia roboczego.
Według wymagań PRS rurociągi klasy I i II,
wszystkie parowe, sprężonego powietrza i paliwa
o p
t
> 0,35 MPa – niezależnie od klasy (przed
zaizolowaniem) należy w obecności inspektora
poddać próbom hydraulicznym na ciśnienie : p
pr
= 1,5 p
t
[MPa].
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Wyposażenie stanowiska prób
Wyposażenie stanowiska prób
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Armatura instalowana na rurociągach Klas I i
II
powinna być poddawana próbie ciśnieniem
hydraulicznym P
pr
wg wzoru:
P
pr
= ( 1,5 + 0,1 x K) p
t
[MPa]
Gdzie:
K – współczynnik zależny od temperatury
i materiału rurociągu (stal węglowa - K=
0 przy 120
0
C, K=17 przy 450
0
C)
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Uwagi!!!
Naprężenia powstające podczas próby
hydraulicznej nie powinny przekraczać
0,9 granicy plastyczności materiału w
temperaturze próby.
Wszystkie rurociągi podlegające
przepisom Towarzystw Klasyfikacyjnych
powinny być też sprawdzone na
szczelność podczas próby działania na
statku w obecności inspektora TK.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Próby i kontrola po montażu
Próby i kontrola po montażu
Kontrolę i próby układu rurociągów
przeprowadza się:
1.
W procesie montażu po zamontowaniu
określonych węzłów,
2.
Po zakończeniu montażu określonych
rurociągów lub całych układów,
3.
W czasie prób na uwięzi,
4.
W czasie prób morskich.
Próby i kontrola po montażu
Próby i kontrola po montażu
Zakres kontroli:
Zakres kontroli:
1.
1.
Zgodność z dokumentacją,
Zgodność z dokumentacją,
2.
2.
Prawidłowość wzajemnego rozmieszczenia poszczególnych
Prawidłowość wzajemnego rozmieszczenia poszczególnych
odcinków, węzłów i armatury,
odcinków, węzłów i armatury,
3.
3.
Kompletność wykonania,
Kompletność wykonania,
4.
4.
Jakość wykonania,
Jakość wykonania,
5.
5.
Czystość rurociągów,
Czystość rurociągów,
6.
6.
Tolerancje, współosiowości i równoległości osadzenia kołnierzy,
Tolerancje, współosiowości i równoległości osadzenia kołnierzy,
7.
7.
Oznaczenia wszystkich odcinków i armatury znakami
Oznaczenia wszystkich odcinków i armatury znakami
kontrolnymi,
kontrolnymi,
8.
8.
Prawidłowość zamocowania armatury,
Prawidłowość zamocowania armatury,
9.
9.
Możliwość dojścia do wszystkich rurociągów,
Możliwość dojścia do wszystkich rurociągów,
10.
10.
Możliwość odwodnienia rurociągów,
Możliwość odwodnienia rurociągów,
11.
11.
Zaopatrzenia w tabliczki kontrolne,
Zaopatrzenia w tabliczki kontrolne,
12.
12.
Lekkość zamykania i otwierania armatury,
Lekkość zamykania i otwierania armatury,
13.
13.
Możliwość zdalnego sterowania armatura w przypadku miejsc
Możliwość zdalnego sterowania armatura w przypadku miejsc
trudno dostępnych,
trudno dostępnych,
14.
14.
Prawidłowość rozmieszczenia aparatury kontrolno pomiarowej.
Prawidłowość rozmieszczenia aparatury kontrolno pomiarowej.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próby rurociągów
Próby i kontrola po montażu
Próby i kontrola po montażu
Próby szczelności,
Próby w działaniu.
Inne:
Zabiegi dezynfekcyjne,
Próba rurociągów parowych na
szczelność (parą).
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Procedura odbioru jakościowego wykonywanych prac
stoczniowych
Punkty zatrzymania:
I - Sprawdzenie użytych materiałów.
II- Sprawdzenie montażu elementów
konstrukcji do spawania.
III - Spawanie i wycięcie grani.
IV - Odbiór konstrukcyjny.
V - Próby szczelności.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Publikacja NR 21/P
Publikacja NR 21/P
Definicje:
Definicje:
Powłoka pierwotna –
Powłoka pierwotna –
to cienka powłoka
nakładana po przygotowaniu powierzchni
przed fabrykacją jako zabezpieczenie
przed korozją podczas fabrykacji.
Powłoka ochronna – ostateczna
powłoka chroniąca konstrukcję przed
korozją.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próba konstrukcyjna – próba hydrostatyczna
przeprowadzana w celu sprawdzenia szczelności
zbiorników
i
konstrukcyjnej
prawidłowości
projektu.
Jeśli
względy
praktyczne
uniemożliwiają jej przeprowadzenie (np. gdy w
praktyce trudno osiągnąć wymaganą wysokość
obciążenia u szczytu zbiornika), to w zamian
można przeprowadzić próbę hydropneumatyczną.
Podczas próby hydropneumatycznej warunki
powinny, na tyle na ile to możliwe, symulować
faktyczne obciążenia zbiornika.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próba
hydropneumatyczna
–
to
połączenie
próby
hydrostatycznej
i
pneumatycznej, polegająca na napełnieniu
zbiornika wodą do samego szczytu i
zastosowaniu
dodatkowego
ciśnienia
powietrza. Wartość dodatkowego ciśnienia
powietrza zależy od uznania PRS, ale jej
wartość nie może być mniejsza od
określonej w pkt.2.2 publikacji PRS NR
21/P.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próba
szczelności
–
próba
przeprowadzona przy pomocy powietrza
lub innego środka, mająca wykazać
szczelność konstrukcji.
Próba strumieniem wody – ma wykazać
szczelność elementów konstrukcyjnych nie
podlegających próbie hydrostatycznej ani
próbie szczelności oraz szczelność innych
elementów
mających
wpływ
na
wodoszczelność i odporność kadłuba na
wpływy atmosferyczne.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
WARUNKI PRÓB
Próba konstrukcyjna:
1.
można ją przeprowadzić po nałożeniu
powłoki pierwotnej,
2.
można ją przeprowadzić po nałożeniu
powłoki ochronnej, gdy:
proces spawania zakończono, a spoiny
zostały poddane dokładnym oględzinom
przed położeniem powłoki ochronnej,
próba szczelności zostanie
przeprowadzona przed nałożeniem powłoki
ochronnej
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Próba szczelności.
Ciśnienie - 15 kPa.
W czasie prób przed inspekcją –
podnieść ciśnienie do 20 kPa i
trzymać przez 1 h w celu
ustabilizowani stanu.
Obniżyć ciśnienie do ciśnienia
testowego.
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Lp.
Lp.
Konstrukcja poddana
Konstrukcja poddana
próbie
próbie
Rodzaj
Rodzaj
próby
próby
Ciśnienie
Ciśnienie
podczas
podczas
próby
próby
Uwagi
Uwagi
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
1
1
Zbiorniki w
Zbiorniki w
dnie
dnie
podwójnym
podwójnym
Próba
Próba
konstrukcyj
konstrukcyj
na
na
PK
PK
Większe z
Większe z
następującyc
następującyc
h:
h:
•
wysokość
wysokość
wody do
wody do
poziomu rury
poziomu rury
odpowietrzaj
odpowietrzaj
ącej
ącej
•
wysokość
wysokość
wody do
wody do
poziomu linii
poziomu linii
granicznej
granicznej
Brzegi
Brzegi
zbiornika
zbiornika
poddać
poddać
próbie
próbie
przynajm
przynajm
niej z
niej z
jednej
jednej
strony
strony
2
2
Zbiorniki w
Zbiorniki w
burcie
burcie
podwójnej
podwójnej
PK
PK
Większe z
Większe z
następującyc
następującyc
h:
h:
•
wysokość
wysokość
wody do
wody do
poziomu rury
poziomu rury
odpowietrzaj
odpowietrzaj
ącej
ącej
•
wysokość
wysokość
wody do
wody do
poziomu 2,4
poziomu 2,4
m powyżej
m powyżej
najwyższego
najwyższego
punktu w
punktu w
zbiorniku
zbiorniku
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
3 Grodzie
zbiorników,
zbiorniki
wysokie
PK
Większe z
następującyc
h:
•
wysokość
wody do
poziomu
rury
odpowietrzaj
ącej
•
wysokość
wody do
poziomu 2,4
m powyżej
najwyższego
punktu w
zbiorniku
•
tam , gdzie
ma to
zastosowanie
– ciśnienie
otwierające
zawory
bezpieczeńst
wa
Brzegi
zbiornika
poddać
próbie
przynajm
niej z
jednej
strony
Zbiorniki
paliwowe
PK
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
4 Ładownie
balastowe
masowców
PK
Większe z
następującyc
h:
•
wysokość
wody do
poziomu
rury
odpowietrzaj
ącej
•
wysokość
wody do
poziomu 0,9
m powyżej
luku
PK skrajnika
rufowego
przeprowadzi
ć po
zamontowani
u pochwy
wału
śrubowego
5 Skrajnik
dziobowy i
rufowy
używane
jako
zbiorniki
PK
Większe z
następującyc
h:
•
wysokość
wody do
poziomu
rury
odpowietrzaj
ącej
•
wysokość
wody do
poziomu 2,4
m powyżej
najwyższego
punktu w
zbiorniku
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
5 Skrajnik
dziobowy i
nie używany
jako zbiornik
PK
wysokość
wody do
poziomu 0,3
m powyżej
pokładu
grodziowego
– powyżej
tego
strumieniem
wody
Do zrębnicy
luku pokładu
skrajnika jeśli
zrębnica jest
poniżej 0,3 m.
5 Skrajnik
rufowy nie
używany
jako zbiornik
Próba
szczelnośc
i
PSz
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
6 Przedziały
ochronne
PK
Większe z
następujących
:
•
wysokość
wody do
poziomu rury
odpowietrzają
cej
•
wysokość
wody do
poziomu 2,4
m powyżej
najwyższego
punktu w
zbiorniku
7 Grodzie
wodoszczeln
e
Próba
strumienie
m wody
Próbę
przeprowadz
ić w
najbardziej
zaawansowa
nym stanie
montażu
przed
zamontowan
iem na
statku
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
8 Furty i drzwi
wodoszczeln
e poniżej
wolnej burty
lub pokładu
grodziowego
PK
Ciśnienie
odpowiednie
do poziomu
pokładu
grodziowego
lub pokładu
wolnej burty
Próbę należy
przeprowadz
ić przed
rozpoczęcie
m
eksploatacji
statku
9 Stery
poszyciowe
PSz
1
0
Tunel wału
poza
zbiornikami
Próba
strumienie
m wody
1
1
Furty w
zewnętrznej
powłoce
kadłuba
Próba
strumienie
m wody
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
1
2
Wodoszczeln
e pokrywy
luków
zbiorników
masowców
Próba
strumienie
m wody
Wodoszczeln
e pokrywy
luków
zbiorników
masowców
kombinowan
ch
PK
Większe z
następujących
:
•
wysokość
wody do
poziomu rury
odpowietrzają
cej
•
wysokość
wody do
poziomu 2,4
m powyżej
najwyższego
punktu w
zbiorniku
Co najmniej
co druga
pokrywa
luku
powinna być
poddana
próbie
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
1
2
3
4
5
1
3
Wodoszczelne
pokrywy luków
i urządzenia
zamykające
Próba
strumienie
m wody
1
4
Komora łańcuchowa
jeśli jest
umieszczona poza
grodzią zderzeniową
w kierunku rufy
PK
Wysokość wody
do szczytu
komory
łańcuchowej
1
5
Zbiorniki
niezależne
PK
Wysokość
wody do
poziomu rury
odpowietrzają
cej
Nie mniej niż
0,9 m powyżej
szczytu
zbiornika
1
6
Kanały
balastowe
PK
Maksymalne
ciśnienie
pomp
balastowych
METODY KONTROLI JAKOŚCI,
PRÓBY I ODBIORY TECHNICZNE
Wymagania specjalne dotyczące prób
prób konstrukcyjnych:
Statków specjalnych: gazowców,
masowców do przewozu płynów
spożywczych i chemikaliowców.
Zbiorników ciśnieniowych.